Full text of "Bie Het Gulden Cabinet 1661goog"

See other formats

• ■ ■_>

■

--.*'

h ■?*+**&:**

* -.c

4tc. ^

RESTAURATIEATELIER
'JNI VERSITEI TSBIBLIOTHEEK

Google

Digitized by

Google

Digitized by

Google

Digitized by

Google

+ **.! "- — -*—

Digitized by

Google

Digitized by

Google

Digitized by

Google

nc r . m 'j5 f. , rs .-, r> iS u,

ï Uxvcrpenatêruchhy Un Mttfens Conrf,ercooj,er op de Eyermeri inienjoude MexJald

- > „ , .^ , i , f . Corntk Kejfetu feul^fit.

J&rJt. sDvpenbeck dtlm. -*"

Digitized by VjOOQlC

■méM

Digitized by

Google

HET GULDEN CABINET

VANDE EDELE VRY

SCHILDERCONST

Ontfloten door den lanck ghewenfchten

Vrede tuffchen de twee mach*

tighe Croonen van

SPAIGNIEN

E N

VRANCRYCK.

Waer-inne begrepen is den ontfterflfè-

lijcken loff vande vermaerfte

Conftminnende Geeften

SCHILDERS

Van defe Eeuw , hier inne meeft naer het

leven af-gebeldt , verciert met veel ver-

makelijcke Rijmen ende Sprëucken.

DOOR
Cornelis de !Bie Notaris binnen Lyer.

Digitized by

Google

Digitized by

Google

DEN GEBOEYDEN MARS

Spreekt op d'uytleggingb Ttande Titel plaet.

El wijekt dan mijne Macht , en Raferny ter fijden ?
Moet mijne wreetheyt nu dees boofe fchant-vleck lijden >
Dat ick hief ligh ghcboyt en plat ter aert ghedruckt,
Ontrooft van Sweert en Schilt , t'gen' my is af-geruckt ?
Alleen door liefdens kracht, die Vranckrijck heeft ontfteken, ..'."■
Die door het Echts verbónt compt al mijn luften breken,

Die fèlffs de wreetheyt ben , wórdt hier van liefd' gheplaeght,
Den Dullen Orloghs Godt wordt van den Peys verjaeght.
Ach J d'Edel Franfche Trouw : (aen Spaenien verbonden:)
Die heeft m* allendigh Heitin ballinckfchap ghefonden.
K'en heb niet eehen vriendt ,. men danckt mv fpoedigh aff
Een jeder my verftbot, ick fien ick moet jn't graff..
Nochtans (al menich men&h mijn ongeluck beclaghen
Die was ghewoon door my heel IBelgica te plaeghen* ;
Die was ghewóon met^my te liggen op het landt : ,• ..;,
Dat ick had uyt ^heput. door mijnen Orloghs brandt,
De deught had ick verjaeght,, en liefdens kracht ghenomen •
Midts dat mijniury was in Neder-landt ghécomen

Tot voordeel vanden Frans,, die my nu bsrenghtin dtuck,
En wederleyt mijn jonft, fortuyn en groot ghelückl . .
Alleen door liefdens .kracht dié my nu compt Verachten
Die my nu felfs Iaet in't vergoten Bloedt verfihachten.
Ha Vermt wieé. Goddin , vetvloeckte. voefter vrouw
Van al dat liefde Voelt, en <ïor(aeck van dges. Trouw,
Hoe compt dat ghy mijn nel door af-kcer fao- laet krencken i
Ach .' wilt mijn foete jonft ( bid ick) noch eens ghedencken j
Die ick u eenmael gaf, trots uwen Man Fulcatn,
Als wy in óvêrfpcl hebben den luft verflaen»

Ai Waerom

Digitized by

Google

4 ' ..'.''.'■'■'

Waerom en ftrafr ghy niét ,, die door fijn minne fchiclaten.

Doet Trommel en trompet, en't Krijghs Canon n en f wichten
Cupict u dertel Kindt , die Spaenien verweckt
Poor't minnen-vier tot Peys , en Vranckr'nck ontfteckt.

O wanekelbare Vrouw, die eerfien hadt gedrongen

ïn*t hert van Nederlandt , Jnteros uwen jonghen
Cupidos eygen broer, maer ongelijck.van aert
Die door fijn boolheydt eerft t'landt had met mjjdt befwaert.

En fiet, nu laet ghy toe Cupidos minne lufte» •

Die door een Echte Trouw de Landen brenght fn ruften.
Dat ick den fchetm hier had, ick fcheurden hem. van een
lek aet hem Ie vent op van 't hooft tot aenden teen

Ick fbu fijn dertel jeught te pletteren ftracx botièn

Ghelijck Saturnus 't kindt fmeet tegen d'herte rotten :

Want hy van mijn verdriet de rechte oorfaeck is
Den oorlpronck van mijn leet en t'fiels bederfFcnis.

Waer is mijn blixems fweert , waer fijn mijn oorloghs knapen

Kloeckmoedigh inden krijgh , manhaftigh inde wapen ;

My dunckt ïy zijn verjaeght , een jeder-my verliet -■■":

Niemandt en ifler die mijn fiele compt tot baetJ i

lek ben nuaen het radt der wtee Fortuyn gheteugelt' ' j ';<•;

En van mijn fhellicbeydt oock Keel en gans ontyteugefy :
Ick Ütn het is om niet, de liefde is te groot - ' ïyy.. :•■'/
Die Vranckerijck béfit,en defèn Vrede flopt. sv..

Mijn aèders giftich bloedt begint de, doodt te voelen

}Aïp tygers vree ghelaet mijn jngewand doet woelen.

De prickel fpoor dès Nijdts tredt op mijn roémich hert .
En fchettert met mijn quael vol ingecropte fmett. :

lae al mijn duüicheyt, mijn tieren, fchreeuwen , racfen :

Eylaes mijn droef ghe Ween , niet als met quellingh aefen;

Schoon ick foo langhen tijdt 't landt heb gheftelt tot roof

Den Peys en Vred* verjaeght , jae oock by-nacr 't Geloof»

Die't

Digitized by

Google

Die't heyligh Chriftendom , by-iiacr oock had ontluyftert
En al den hellen glans, der deughden heel verduyftert
Door mijn bloedt-dorftigheydt by-naer al dóen vergaen
Die de ftaet-gierigheydt en pracht heb- voórgeftaen
In fin 't heel Nederlandt door mijn ghewelt gherengelt
Door wreedtheydt ende Ntjdt met grooten twift ghemengelt
Met boosheydt en bedrogh, met belghfucht , *dievery *jck*fy
Met onrechtyeerdigheydt ,. en helfche raferny*
En fèhoon ick fel ver heb <Pandoras doos ontflotcn
"Waer door de Wereldt werdt met boosheydt overgoten,
De liefde f die van Godt eerft haren oorfpronck heeft)
Is oorfaeck dat in iuft weer alle dinghen leeft,
Is oorfaeck dat den <Peys gecroondt wordt met laurieren.
Is oorfaeck datmen gaet over mijn doodt nu vieren.
Dat al de Conften weer bethoonen henne deught
En weeldigh leven in haer volle ruft en vreught.
Voor eerft de fchoon (Pififw, die met haer eel Pinceelcn
Door Konft. vercrygen fal veel gaven en juweelen,
Daer by <]{etborica met haer $oet-<8jjm ghedicht
Die menich droef ghemoet en- fwaeren geeft verlicht,.
Die ick had door't ramoer van mijnen Krijgh doen dolen
En allen hunnen luft, jeyer, en gheeft gheftolen,
Die ick foo had gepUeght ,.mèt arremoy verkracht,
Dat niemapdt vande Conft by Menfchen wert gheacht:
Die compt de liefde weer van alle cant bejegnen
Die defèn nieuwen <Peys met rijekdom gaet vertegnen».
De wonde? Schilber-Conft , en Rijcke Cooprrianfshap-
Die klimmen weder op Fortunas hooghften trap.
Nu fal <Po*fis pen tot mijnen fpot gaen lchrijven
Orh 's menfchen vrees des- crijghs uyt liet ghedacht te drijven
Nu falder: menich gheeft krijghen haer grootfte jonft

De Meefters funderlingh van d'Edel StHUsTrConfi*

-■-■■ D ea

Digitized by

Google

Den Peys die fal den gheeft met jever nu ontftekeri

En al mijn Wapen-tuygh in duyfent ftucken breken.

Den (peys en geeft my niet als droefheyt druck en pijn ' y
Als wanhoop' ibnder trooft , om haeft in't graf te zijn.

Den <Peys en geeft my niet als quellingen met hoopen

Om als een bedelaer nu achter *t landt te loopen.
Den <Peys die heeft ontrooft , de weelde die ick had :
Wanneer my rijck en arm om mijn ontfagh aenbad.

Den <Peys die heeft ontrooft mijn jaerelijckfê renten

Die ick wift vanden boer te perfen met tormenten.

Den Peys heeft nu ontrooft mijn pluymen vanden hoet
Mijn kleedt met gout gheboort , en mijnen hoogen moet.

Compt hier Megera compt en laet de wokken dondren

Laet over mijnen druck de wereldt eens verwondren.
Ifler dan ghèen genaey j feght <Pluto wrect ghclèl
Die fijt den quaetften Godt en dwingher vande hel?

Ghy cunt wanneer ghy wilt de ganfthe aert doen beven/

Chy cunt wanneer ghy wilt den menfch veel cjuellingh gheven.*
Waer is nu Eolus die Gekit is vanden windt
Dat <Bereds nu eens my tot mijn wraeckluft dient.

Sa helfthen Charon compt , haelt my onfaligh fterver

Met u bebloeyde fchuyt , die ben den Hel beerver
Want Iupiter en wilt my niet meer by gheftaen
Die door fijn blixems vier de Reufen heeft verflaen.

Den vred' en geeft my niet anders als pijnlijck voetfel

Als eenen haet en nijt vol boos fenijnich broetfel.
Dat my nu vry flickt in den dry-hoofdighen hondt
Die niet als vlammen (pouwt uyt fijnen helfthen mondt:

Compt wree Fataelen compt met u vergifte (langen

Compt helpt my Ttthts oft ick fal my verhangen

Want wie op d*aerde leeft, die heeft van my een walgh
Men heeft my lanck ghenoegh ghewenfcht aen eene galgh.

Den

Digitized by

Google

Den lanck verwachten Teys , die gaet de weth heirmaken
Sy brenght de rufte med' en doet den Krijgh verfaecken:
lek ben den Godt des Moorts , en ifler niemant niet
Die my dan trooften (al in dit mijn groot verdriet?
Soo wil ick dan voor 't left : Eylaes mijn graf-fchrift fchrijven
Dat by de menfchen mach tot een memori blijven.
De Liefde en de Trouto hebben den Kjtjgb verjaeght
Die by de dertigh jaer heeft Hederlandt gheplaeght.
Wanneer 4e Min haer cracht aen Vrartekerijck bethoonde
En met de VVedermin van Spaenien beloonde

Waerdoor den <Peyt caVnif met vrcughden is ghemaeckt
Waer door den Qorloghs Godt is in fijn doodt gheraeckt.

DROOM VAN DE BIE.

NAer dat ick Floras Hoff had left eens overvloghen
En uyt haer biom-ghewas veel foete Conft ghefoghen,
Soo ïbcht mijn hert de ruft door fwaeren fluymer-fucht,
Daer mijn Natuer terftont op't hoochft' wert mcd' bevruht :
En qualijck had den flaep mijn fid oock niet becropen
Den Droom-Godt is daer oock met ftiiheyt by geflopen,
Die my heeft ingebeldt een wonder vrempt geval
Vol fwaer becommernis , 't gen' ick u fcegen fal.
Ick droomde dat ick was gheftelt in een vaïleye, .
Beplant met groen geboomt^a tuyncn tuflehen beyen, ,
fêcr aengcnaem en fraey, daer ick twee weghen (ach
Waer-by tot mijn vermaeck een vieughdigh lufthoff lach*
En foo ick ftondt verftelt wat wegh ick ïn fa\i treden
Om al mijn Honingh-fbet te moghen wel hefteden , •
Te ièhencken aen de gen' die al haer deughden fmaeckt
En naer haer iackcrny met open Monden haeckt^

Digitized by

Google

8 . . .

Om mijnen föeteu Coft met vreughden op te dragen
Daermen geen hinder lijdt van 't winters felle dagen:
Daer is mijn jvérich hert met vreüght naér toe-ge(hort
Daer noyt den grijfén rijdt het blom-gewas verdort.
Dit nacht-gefïcht verdween , den droom is oockghe weken '
En del' jnbeldingh heeft mijn hert met luft ohtfteken,

Want foo den flaep ontichóot met haeften uy t 't ghemoet
(Die menichmael 't ghedacht met valfche liften.voedt)
Soo heb ick metter daet een vrempt ghéheym ghevóndeh
'Tgen' dient te zijn ontdeckt , 't gen' ick hier móet verconden
Ter wijlen dat den Menfch al menichmael bevindt.
Dat eenen 4cleyn en : Droom 'tot voordeel dickwils dient.
Want fiet door defèn Droom weet ick te onderfcheyen
Waer henen my den fin van dit gheval wilt leyen,

Dat is naer 'ttfreughdich Hof. daer geene Gonft ontbreekt,
En die ons met genucht (èex wefèntlijck ontdeckt.
Een geeft van kloeck vernuft , een kender vande/krac[iten
Die oyt de Schilders met Pinceel ten vo'orfcjiijn brachten. .
Daer focht ick mijne ruft , naer dat ick al den fc.hat
Der honigh-foete Conft by een yejfamelt had; .
Doen quam de raffe Faem my uyt déri flaep verwecken
En naer den vollen eys dit iuftich \Hoff oritdecken

Daer al de fchoon Schildry bèichaemt ichier de Natuer
Door d'overvloedichéydt van doedel vrv. TiSluer. .
Daer t'blom en t'fruyt ghewas op doeck feer levent fchijnen
Nochtans geen winters kou en can Jia^r kracht verdwijnen : :
Hier vondt de <Bk haer plaets ?Jm haeteh honigh-graet
(Die fchuylt in defen Bosdcf te ftellen inden ftaet,
Te brenghen voor d.endagh eri naer dit HofF te draghen
Daer menich Cöriftenaer fchept vreught en groot behaghen,
Om al defeldfaemheyt van d'edel Scbilder-Conjl,
Daer ( die dat HofF befit ) is Rijckelijck med bejonft.

WaerhevtbaertNydt.

-Q p-

Digitized by

Google

r\ A$\ ar ^' amQ ^ r t ^ ej <*rttJfj>cinturcj, etc.
QyVttmir&z jpas icy la. jrace exterieur,
Cfat* Ibmbre Ju suèiect: consufoez, Ie coeur
CRempk de milt yertus, et ï'invisible esprit,
UJartt Ls per/ectioiu iamals burin, n! acquit.

• / 7 *vW CoSmJèulg/*

Digitized by

Google

ONTSCHULDI NGH

Vanden Auétheur aen alle Rijm-lievende Poëten

over d'uytheymfche woorden (doch eyghen

Schilder-fpreucken)hier in begrepen.

MVlta renafcentur qu<e jam cecidere , cadentque
Qu* mnc fmt in hnore ïocabula , fi tokt 7>Jus
Quem penes arbitrium ejl , <& jus <F norma loquendi.

Ho&atius i» artt Voauca.

,Oo jemandt vande Kond fbeckt naer de hinder-palen-
; Van mijn cicyn rijm-ghedichc en tracht te achterhalen
Oft in mijn duytfch befchrijf niet ongherijms en is
T'gen' vrempt in d'ooren luyt,oft niet uytheymsen is*
Daer een Poëetfè tongh mocht fpots-ghewijs op fpelert
En (onder mijne weet d'eer van mijn wereken ftelen :
( DVelck niemandt doen en fal die d'eel Tiiïuer verftaet,
En kent den handel daer fy mede omme gaet )
Dus moet ick evenwel my hoeden voor hun ftormen
En fegghen dat ick niet mijn (pellingh can heirvormen
Als Cadmus d'A. B. C (die t'draeckx Tant-faéyer was)
Want fbo PiSïura (preekt compt in dit Boeek te pas.

Ovidius L'tbro 3.

Waerbejt tmerf Njfrfr.

Op de fpreuck des Auótheurs.

Wnerheydt baert Htjdt.

ALs waerheyts Sonne-ftrael de Nijdt voor ooghen ftelden. -
Haer grauwel, die ly baert (tot eyghen fpijt en ftraf
Js fy verdwenen voor de Bie'ens beidt der belden
Die levende en döon herftelden uyt hun graf.

N. Oma sv rik vs •
Omnitt in Deo.

op.

Digitized by

Google

O P-G H ED R A G H EN

Aenden Conft-minnenden , Deught- rij eken
ende feer Difcreten Heere

D*H EER.

ANTHONIO VAN LEYÉN

VVoonende binnen de Keyferlijcke Stadt

van Antwerpen , den 10. Februari j

Anno 1662.

Enghejien feer Tteet-lieVenden Heer kk lanck ghett>eten heb dat

V.Li begaeft is met een uytnemende hnnifjê Vande hoocb-gheachte

Vry Schilder-conft) die Van K L. ten boochfien bemint ende in

' "beerden ghehouden "T»ordt, gbeltjck den coftelijcken Schat Van V.

feldfaeme ende uyt-ghehurde Jhtcken Van Schildry , daer Van ghetitygbenis

ghenoch gheVen. Soo hebbe ickmy langhentijdt Veel Tbilligber als Vermo-

ghende gheVoelt, om V. L. ( als rechten 'Bejckerm-heer Vande Schilders) dit

mtjn Gulden Cabinec der Schilder- con ft op te dragben , heftoeickmyniet

onVoegheluck en docht > aenghejien door defen onbrek.ehjck.en ende lanck. Ver-

Trachten Peys tujfchende neee machticbfie ^ (>oo»^« >4».Spaignien f «V^uckr

rijck alle Conften Toederom feilen floreren , nufy ^erttjft qjn uyt de Üoedt-

dorftighe JJaVerny Vanden treeden Oorlogh. Verhopende Jat tfelVe "toerek

V. L-fal aenghenaem "toefen infiende de liefde die mijnen jeVer {tot Verhef

finghe der Vermaerfte Gbeejlen ende Lief-hebbers der Schildry ) .heeft aen*

g\?edreVen ende Verweckt om den grondt Van defe ~%>etenfchap eenichfmts uyt te

"toereken^ nietfonder eerfi Van V. L. Vernuftheyt raedt ende oorlof gheVraeght

hebbende , eer dat ick t'fehfe heb de/Ven beftaen , "bant Volgbenae de Lejfè

Vanden "totjfen Salomön : De Tonghe der Wijfè maeckc de Lcere

lieffelijck. Soo en Wijffel niet oft dit mijn "VercKfal door V. L. befeber*

B % minghe

Digitized by

Google

mingbe aen eenjeder aenghenaem ende lieffeltjck betonden, ja Van alle La/Ie-
roers bevrijdt "borden. Ick bekenne dat mijn Vleugbels Van Verft andt tefback
zyjn, om de kracht Vdn fulckdanighe Conft te Verheffen : Ick 'bete "bel dat
bet ander Voorfntjders /ouden moeten "toefen , om foo-danicb "Drenk Voor te
dienen ende op te reeb ten , eer jemandt den Trollen fmaeck daer Van f oude gbe-
Voelen. Moer ter Vijlen de loffelycke Pi&ura my foo Veel "betenfebap Van
hoer Verholen Conft beeft mede gbedeylt , dat ick my eenicbjhts heb derden
Verftouten om boeren. Loff ten Voorfchunte brengben , pende dotter niemandt
der Confi-minnende Geeften met defen luft beVrucbt en is. T/V "toaer datjemant
anders letter-condigher ende reden-rtjeker als ick, defe eer der Schilders bad
tonnen uyt-drucken. Moer t'is grootehjekx te beduchten ( by aldien by feber
gbeen Schilder oft Kjnnis-bebber Van defe Conft en "baer) oft by de eygben»
febappen Van Pi&ura fou hebben connen treffen , niet dat ick bier mede Tril
doen Verft aen dat ick my fefoen daer toe gans bequaem fou kennen ., "boer
oVer ick my }\iet' en beroeme , daerom en fal Momi tongb daer uyt gbeen
Voetfel "billen trecken , "bant tfelVe fou "befen een fpecie Van hooVerdy , al
oft ick boogberfou "billen Vlteghen als een. ander , "baer door ick mocht comen
tot eenen leegben Val, Idaer midts een ander (Jijnde Vande Conft) gbeenen
luft oft jeVer en beeft , om fyfckdanighen "berek met beter gheleghentkydt
Van "betenfebap, ende grooter Verft ant aen te Vatten, foo beb ick t'fefoegbe-
daen. , Hopende fee/ Voorftnnich Heer dat ffefoe "berek , gbemenght %tjnde
met goedtjonfticheydt ende VerVremptVandiepfinnighe reden, met eenTbillich
hert pntfangbeÜ ende> aenghenomen fal "borden , des ick dit mijn cleyrt Ver-
moghende "berek V r x L. op offer ; enfteikindr be"baernijfe Van V. L. rijpe
Voqrfichticbeyt , 'benfetide bier mede aen V. L. gbefontheyt , peys , Voorfpcet,
ende lanck leVen op defe "bereidt, ende naermaels J'eeu'bighe Salicbeyt'
■blijvende '

Seer ^pnft-lieVende Heer V. L. onderdanighen ende dienft-

willighen Dienaar

CORMELIS DEBlE.

VOOR-

Digitized by

Google

VOOR-REDEN

TOT DEN NIEÜ-LÜSTIGHEN

LES E R-

Ck wctc leer wel Gocdt-jqnftighen Les er, darter
veel (dit Boeck openende > ende den jnhouden van
het Werck lïendc) niet en fulién sfcjöghclockt wor-
den, om den Loff der Sch ilder-CqWt met
verftandt te aenmereken, uyt redenen dattér veel Men-
fchen vyandt van defe Conft zijn , ende! oock niet
gheren hooren jemapdts lof uyt fprecken , ,alr door
een jnghcborqn belgh-liicht ende hooverdy t'felve be-
nijdende y. ial my. nochtans trooften met het Latijns
fpreeck-woordt leggende ? jtrs mllum babet jnimicum
nifi jgnorantem , dat den onwetenden allêpn vyandt vande Conft is. Oft wel
aldus : naer het fegghen vanden gheleerden, Sidqnius Apolli na ris:
Quhnon norunt artes, non mkantur artificej. Aenghefiendan, dat de edel
vry Schil dêr-Const met groote wetertlchap begaeft is •, foo en ift my
niet mogclijck ghewceft achter te laten de lelvc Conft met iriijn Rijm-ghedicht
te verderen , befbnderlijck overdadit hebbende dattcr ftof endè materie ghe-
noegh is, om aendc Poè'tfche Lief-hebbers den» lof der lelver aenghename Conft
in't licht te brenghen. Want aenghcmqrckt dat eertijdts de Heydeneii* jac de
grootfte Monarchen des wereldts de Schildry in fulcken weerden hielen , datle
dacr voot groote fchatten gaven , ghelijck Alexander Magküs voor
een Schildry aen A pel les gif dry honden Talenten : ende den Coninck
Attalus kocht een Tafereelken (het wclck den vermaerden Aristides
ghelchildcrt hadde) voor hondert Talenten , doende elckc. Talent (naer de
opinie van Budeus, ende fommighe andere curieule Lieden ) fes hondert
goudé-jErooncn : boven dien foo was den voorfey den Attalus noch be-
droeft dat hem een Schildry wert gheweyghert voor fes duyfent Sifterccs. Ende
meer ander fulcken voorvallen fouden conncn by-ghebrocht worden , waert
faken dat ick niet en hadde gh^vrceft den goet-wiliighefl ende \y eet-lievendet*

Leser

Digitized by

Google

Leser dacr door den luft te benemen van voorder te gacn. Maer om met*
de oude antieke ghefchiedeniffen niemandt verdrietich te vallen, foo en wil
maer by-brenghen het koftelijck Cabinet oftEscHORiAEL van fijne
Majcfteyt van Spaignien, ende oyerflaet eens de weerde van alle de uytne-
mende Stucken die daer te vinden zijn, ende vóór de grootfte feldlaemheyt
des wereldts bewaert worden, om te fien wat merekeiijeke fomme ghcldts
dat de felve fouden uyt-brenghcü, ick en twijfel niet oft fult moeten bekennen
dat defc eerlijcke ende vrije S c hj lder-Const is een tretfèüjcke Öeflfe-
ninglie die voor ghcen ander Naturelijeke oft vrije Conftcn en moet wijeken,
die door den wreeden Mars ende rafende Bello na foo lanck in ver-
clcyninehe i$ gheweeft, maer nu door dcfên ghewenften Pcys wederom op*
ghetrocken ziende , heeft my den jever de Conft-minnende ghedachten foo
ontfteken , dat ick mijn Ma s a niet én heb tonnen ontfegghen , om Pf ctura
te verghefclfchappen naer den Bergh Parnassus , alwaer fy vandc Ncghen
Sangh-Goddinnèn (^ls rechte Voedtfters vande fcven vry Conften ) verwacht
wordt, om hacr te ftellen in haer oude befït-piaets tot vreucht van alle Pinceel-
hanteerdenr, ende Leer-gierighe jeught.

Tot de neghen Mufèn.

No ha fat il Gelo4Fc>

i.f~*%X]\&en Laüwcf-dragher
VJPiffcflw cerftfeh Plagher
Prael van alle vreuriic
Die F*rn*s verheught
Metfpelen, cnquclcn
Op u foetc velen
Daer den Mufeo (anck
t>oor hun helle kelen
Faft op ü gheclanck.

v3 Om te cbnnêopaeren
Met Ampbms fluyc
En Eratos Luyt,
Sir'mghen , wilt finghen
En u pijpen bringhen
Naer den Uelicen
Daer de aeders fpringhen -
Vande water-bron

3/TjOMt hoe dat de Herpe
JTl Vande cel Eutórpe \

T'Cabalins gheberght

Met haer thooocn terght

Plaifirich en virich

Gheeftich en manirich " V0

Hout Cliodc mact

Dacr de (tem heel fwirich

TTpel te boven gaeu •

4. 4 £ Öeïèls en Schalracyen
iVJlHoortmen tuflehen

Orghcl en Cornet (bcyen

Spelen een Balet

Siet Venus en Rhenus

Luyft'rcn naér Tbymheus

Daer den foetcn dranck

Vanden vrindt Ljfas

Vcrverft het ghcclancfc

f.TTrpocrccn gaet vloyen
r JL"1 Nu de K onften gröyen
Öp Pegafus dal
Door dit bly ghefchal,
De dieren die fwieren
Ende vrolijck tieren
Jn dit Mu'en hof
Die door Konft vfcreicren .
D'èel V&urds lof.
é. PN ïoin muc van't jaghen

JL>J Kcijght oock gr^pt bc-
Jn dit ftil accoort (haghen
Dat dacr wordt ghehoort
Des' trecken haer wecken
En het Wilt ontdecken
Dat fy door den bcögb
Anxtichded* verrecken
Als het voor haer vloogh.

Jn lau-

Digitized by

Google

Jn fcudem Honeftifluni jngeaiofiftimique Viii ' -
C O R N E L y D £ Bi H

Civitatis Lyran* Notarjr, Artiumqpe Magiftrïy ncc non Poet*
Dulcifoni Pomnata foa in lucem Ptp^rentis.

CAflalïdum cür turbagemit .* cur tota querelis
Jtria Parnafli, fUminis jnftar.eunt f r
M auod Apoüineos mtti lufirare Cotbumot . I

■ Sit CWa> ^t emt ®*phée plemt ^ : i
Mufagznas abfterge ;•ƒlw':^itóf^T'. , 'u■::

™^ «om tm/w //»»tei ïtftra terit
Sponte ïenït , fapidam carpens de firn medulLim .

£t yïg/t pacïfc Smetten fieut At is' ^« * r rf (
5>otó petitdJiu %tisfötaufé}>lnïtle:/ : , ; ^ - ^ - 't

Qu* ïates ïerfu rpn potuêp fa : t
fDona re/en tam f mtUtum aueis gaudeai trbis .

Q^ifyue. nolpum Valks nomen ad afira 7>ebat. "
Audiot : dpplaudunt Muf* Ucrymafaue temittunt,

Flebïïis er cejfat fufits ob ore foms.
Pegafidum clamm ptnter jugayfafra Soyomm

Huc, buc CornéM\ï^et.aluinwyenl
Lilia prènde manu $ jng# tua tempora Umus

Qu* Judmn prtjes dhShts JpoÉo fiti< ; ' '

Tujpecus Aony • ? m/hi tu glom Montis

CalHope Natum wem^tt effèfinm. > - , , >

3)t1>a Minerïa jmjfyrisdefo s .

Clara Tpt TB(^pandere:gefoquf^y .'• ". '
Mellifer* quamïis Ttolucris fnodo mminaferues

Attamen excellent tamme Vtiebus, erts. '

Er gP age dulcis Ati% tmjratapimata pank^ ' V

Prodeat in lucem Suaa\u auod r optat opus
Hinc tibi furget bonos , furget auoarn gloria Ttatum

lnclyt<Ui au* mukis non adbtbendaWts..

F. Guilielnuu Caroüu <fc Haie Oid. Vnd.

TOT

x Digitized by

Google

TOT DEN AUTHEUR

Spelende op den Naem van

P E B I E.

'En Pa,u^ürb anus. voer dry Bycn in fijn wapen»
> Hy>> die dc ; pfoet* befat van die 't al heeft ghefchapen,
En dip.de v^etwn.^afltaejivGQcitj vercoren Lie
mmmmmmmmmm feefegherde Gbdts wil 'aSUeenlfjck met t> e B i ^
Sy fpijft het Autatrs!^itht,cilicert /öofcfc boenden Coningh
De ftraf en de gheriad' dèor darighel en den honingh.

Behoeft daerxlan den v PA.us f den Cohiock en Godts diénft
Soo is De Bi e het mee ft , al is v ^
Die niet een fier en «oft , pft noyt een dictit en maeckte
J« die eerft door DÉBife iaën défd Cójoft* gheraeckte.

D E B i e fuyght Cortft dor biorasi mijn ichrift haer iioning-gract
Soo ift ten miaflfea ibet^ ai is het inaeckfci quaet.

.' i * \:.i '.v:v.. .; \\.' u' 1 : Segbt cort en aU

vr \ ,. -Sn heeft bet val.

... ". . \ ,-•'. ...* B.V« Mevri*

Tot den Löf-weerdighe» Auétheur

Of fijn A£.bdSfeL ;

PIctvr en can dóór Könft eten ghééft niet achtèrhaelcü v
Van hem ( die door fijn Konft ) Pic'ttraw af can maclen.
E e « A n d> b .*.

IN Coper ftaet ghelheèn feer konftich naer het leven
Corneel BE'BiX) wijns ghèeft öochtans gheeft-rijeker k
Als hem.oyt Kónftënaer can in t ; gtevéfen gheven
Soo veer de ziel van t lijf ichilt fijn ghelijckenis.
E e n A h d E. IL

DE rijeke KonftrGoddin ( behoeftich in haer vlercken )
Swi^ht hier aU J ca r|vs voor P h x b i licht verftek
Wanneer fy t'höoch vernuft quarij van De B i e te mereken
Heeft flechts het wefèn maer tien gheeft niet uyt ghebeit.

J«J, Omasvrinvs
OmniA in Deo.

TOT

Digitized by

Google

CORNALIVS pit Blfc

f £\& 2ms U villi Je Lytrt lm 1*27. ie x. ie Jtvrier, Ketédre, Procureur et \
üreóer de IMlience PÜÜar JmCtufo* vüU. Méfa* ie et iwre. \

Digitized by

Google

Digitized by

Google

TOT LOF

VAN

M\ CO R NE LIS DE BIE

Autheur van defen Boeck-

FOppe <juara uyt verre landen,
En vertelden aen de liên,
Dat hy aen de Wefter ftranden
Wonder dingen had jghefien,
Bien groot aU onfe fdhapen»
Titer vracghden, mét een lagh,
Oft: hy van dees vreemde apen
Oock Jbaer korveri niet ca iagh ? (
En hoe groot dat die wel waren ? *
Foppe feyde, meer,. noch .min .
Alsdeonfê. Wdhoepaercn
Dcfe bien dan dacr ia?
Dacr laet ick haer meed' betijen, :
Siet fijn ifcöeffén viel hier Tuyh ' f
Ick laet Foppen dan beiyen :; / <
Want ick acht hem voor -een uyL
*Kheb een grooter BIE ehevonden,
Die met 't fchrijven van fijn handt
Heeft in eenen tuyl ghebonden
Al de Jbioemen van het landt;
En dacr uyt heeft hy ghefoghen
Ai den hooich , daer hy med'
Hemel hooch is qpghevloghen
Hooger als oyt Bie ded' :
Daer gheeft hy hem nu ten beften ,
Aen all' die de Conft bcmindt :

Seght nu eens in wat gheweften
Datmen fulcken BDE vindt?
LIER lal u den korref wijlen
Van DE BIE, en van fijn Werck,
Die de doodeng doet verrijfen
Wt het kerekhof , ofte Kerck>
Daer ift dat hy pluckt de bloemen
Die hy ons ten thoone (belt.
En der Schilders deught vol roemen
Met haer wonder Wercken telt ;
Tot verquicking vande vromen,
Pk met leerfücht fijn belaen,
Tot. een {popr* van die met dromen
Haercn tijdt voorby doen gaen,
Dat's de» Honich <üc wy fuyghen
Mqghenuyt fijn Schilders-Boeck,
Dats daer Momvs voor moet buygen
En den Nijdt moet in den hoeck.
Defen Boeck die is mijn proeve
Van DE B I E, en fijnen lof, .
Soo dat ick niet en behoeve
Tot een toet-fteen ander ftof.
Laeten wy dan Fo p pen blij ven
Met fijn bie foo foo wonder groot.
GROOTE B IE met u wei fchrijven
Siet ghy s allen over t'hoot.

E. Quell'mus.

TOT

Digitized by

Google

TOT DEN SNELLEN

BE R I SP E R.

►rjaemfchender Tonder Eer, die fbo u prael bedeckt
fijn inden valfchen lift gheveynfdelijck confijtr
JjÜoem-drager, die fenijn uyt Cocu Conften treckt
^oomt vry in tijts u tongh hier wordt u ruft ontfeyt*

Qp dat mijn Mv s a aen u leugentael niét lijmt

^ie den doorliepen aért bemomt met valfcheyts fchijn

*nft dat mijn cleyn gedicht naer uwen fin niet rijmt

J>ls niet naer Conft gemaeclct > fpöuwt daer op rioyt fenijn.

Verdooft haer reden niet met Nijdt fuchts bitter gal
Wer uwen quaden gheèft van jeder wordt verfmaet
pCijmhater/die de liefd' der Conft licht brenght tot val
Cjboofe lafteringh vah Ea^ia wordt behaet
gides u lichtveerdigheydt maer inden twift beftaet.

VRede brekers twift bereyders
Laftcr fprekers jeught verlcyders
Die inwendigh wolven fijn
"En ghelijck een duyf in fchijn,
Momi vrinden die met looshcyt
Onder-winden groote boosheyt
Sijn door hunnen quaden wil
Arger als een Crocodil,

Conft bénijders , ruft belétters \

Deught beftrijdert i horen fetters
Op gheblafen door den haet
Die en wendche ick geen quact,

Als twee langhe ezels oören

Die Poëiïs Cónfte ftooren

Oft een Sots-cap 'k geef hun keus
Die fchoon fluyten voor den heus.

IN-

Digitized by

Google

INLEYDINGHE.

j Eftmael liet ick mijn ghcdachten
Eens .van d'Etfghwaen gaas vercrachte,
Om dat ick voor oogen fach
Dattcr wö ver&hilünghjach,
Tuflfchen Ba ll a s die naer reden
Hadeenaerdich beidt ghefheden
En Piftura oock daer by
Had gemaeckt cen'fehoon Schildry.
Pallas liet haêr Conft aeftfchouwen
Die in Marber was gehouwen

Naer hèt ctoots-rhöoft vaft een beeft
Oft het léven ha,d;gheweeft.
'T (elf gerijmpt Pictvr* oock brochte
'Tgeë my noch veel fchoónder dochte
Dat fy met haer eël pinceel
Had ghefchÜdert öp panneel.
Defe twee van my ftrax vraegden
Welcke. Conft my meeft behaeghden
Die van^hen was af-gebelt,
Maet ick bleef daer in verftelt*
Stracx begoft den Nydt te blafen
En oock Momi tongh te rafen, . A
Midas daer het Vonnis gaff
En wees d'Eel Pictvra af. , m
Momvs riep den Nydt ter fijen
Met de heMcfee 1 rafernijen

Mars die hiel de handt oock acn
Om Pictver te doen vergaen.
Hy beloofde te verjaghen
Ai de Schilders door fijn ph^gen-
Vandc boofê Orloghs cracht
Die hy had in t landt gebrachte
MaerpiCTv&A heeft ontboden
. Tot haer hulpe al de Goden

Om dat fy van jeder een
Wert ghetreden op den teen. .
^yded' aenïvPY/N haer dachten
Om dat fy haer fach verachten
Ei* dat Pallas vande jonft
Wert verheven mde Conft.
Al de negen Sangh Godd innen
Waren oock verftooit van finnen
Om dat Mars daer fonder reen
Wou> : d& Schilder-Conft vertreen.
Siet de Gqden gingen famen
By malcand'ren om te ramen
Watter beft moeft fijn ghedaea
Qm Pictvra by te ftaen.
Pallas Hooft van Marber ftcene
Wêrdt gethoont aen jeder eene
'Tgeen foo conftich hun beviel
Dat het eerft den prijs bchicl.
Maer ak Sy JPict vr' ghenaeckten
Hennoch méér verwondert maeckten
Want def Conft naer hunnen fin
Had noch meerder crachten in.
Dit gerijmpt \va$ op pineele
Plat ghefchildert met pinceele
Dat de Goden maeekte ftom
Die daer ftonden ront en om,
Want def Conft haer foo verhefte
Dat fy Pallas overtrefte,
Dat het fteenen beidt daer by
Scheen te wefen. een Copy.
Maer Ivpyn den vrindt van Pallas
Die den Jioochftcn Godt van al was
(Om te hebben geen verwijt)
Heeft verjacght de& haet en nijdt,

Digitized by

Google

En int by-fïjn vandc Goden
Eenen blinden Man ontboben,
Die niet eeneri fleeck en fach
Schoon dat was in claren dach :
't Steenen hooft weet hem ghegcvfeh
Dat gemaeckt was naer het leven
En men vraeghden hem watt was,
't Geen' hy feyde met den tas. r
Hy fprack vlijtkh , foo ick fpeune
Tis van achter en van veurë
YDootshooft van ee muyl oft peert
Daer het vlees is af geteert,;
Maer alfmen hem heeft ghegc ven
Deel Schildry , die fcheen te levert
Dacr het (ave Hooft op ftotó
Ded' hy open fiijnen Moritë
Dit fijn twee verfchéyde faecken
Want hier can ick niet af maeckéri
Dit is maer ?en eftckel plande
In't heel geen twee voeten lanck.
Doen begoften fy te mereken
Dat de Edel Schilders wereken
Bcidt-Sny'ry te boven gaen
Als fy op paneeien ftaen.
Ai de Goden die daer waren
Soo fy hoorden dit verclaren
Sagen d^t Pi ctvr a s cracht
Wort in Conft het hooghft geacht*
Is het wonder lieve vrinden
Want geen Conft en is te vinden
Die foo inde ooghen {pelt
Ais een fchoon Pictvras belt.
Want haer dcelen fijn foo crachtkh
Haer pinceelen oock foo machtich
Dat een jcder tuyghen moet
Dat fy veele luften voet,
Sy verheft haer wel foo wonder
Soo van boven als van onder

F I N

(Schoon dat fy by nacr is rouw)

Dat een jedej: feggen jjpu
't Leeft al 't geen men ki Schildry fict
En als ghy het maer van by fiet ~

Is het plat en niet en fier

't Gen' van vers is tol plaifier.
Siet de Aerdighe Rguitii
Schijnen dat 's hun filUen ruren

Soo biiaeït is't uyt geboetft

En van d'eel pinceel getoetft.
Boomen landtfchap , en prolpeftea
Metfelrifen, Architecten

Soet in alle fijn veffchkt

Siet wat Conft Pi&ur' geniet.
Soumen niet van hatre {backen
Schier de nialfe fruyt^n plucken

En de boomen oock daer by ' .

Leven kide eel Schildry,
Ifler jemindt wel veel milder
Inde Conftcö , afe den Schilder

Want hv maeckt het gen' hy pcyft

En dat njri verftaat vereyft.
Siet eens aen dit ichoon fpe&akd
t Schijnt te wefen een mirakel

't Schijnt tfe wefen toovcty

En t'is ftomme Pof fy.
Daerom laet ons dan betrachten
Defe Conft wel groot te achten

Want in hoer geen Conft ontbreekt

Die vol edel gaven fteckt
Hier med' wil ick't laten blijven
Èn niet weer haer eer befchrijven

Want fy geeft my foo veel ftof

Om te djchten haiieri lof
Dat my fou pampïer gebreken
Om ten Vollen uyt te fprekeft

Haren lof met groote vreught

Die daer in bethoont haer deught.
I S.

A E NL

Digitized by

Google

AENMERCKINGHE

OjB ocnbe IBcctlicbenbe Setffonben bet Beginfcl enbe oo^f&oncb banbe
uptnemenfic £cbt1bet-<ron|t eenicïrftntje» te ontbedten / eet bat ieh be
£offbaet ^cjfettmge bccotacc-bliegenbc Meeden gcruebtbaef moeclie.
«fcoobeb idt gort gyebonben Wet boo? Dogen te ftrilful)ic bat Pktv ra
&oct eetffe #ifteppinöfte Beeft öftctrcgoi upt tin pbcrfcfcabutoé boo?t &~
fomenbeboojftetBeïkttcfftbet;ttiium/bm*cb^bc$
tootettf/toont obdfleh be berfebepbaubept bet tboonen in bet loffdtfdt jflèufech/
ijefgÏKbojm 09 ben; $&cnbelbt 0004 bet ö&diipt bet bomet-fïoöben / be lettel
tbie be fonbamenten brcfceitf cnb* jlefijjf-tonfi fim/ enbe bao; toicii^ acBjupen
be tfcntoig&cpbt bet mémojie toajibt önbetboubch) #rt pjcbonbm in^gpptcn/ DioJom»
tóe boet Begin beBBcn upt ben omtoopbet Ifettcn efigcmefcccdtencn :3lnbcw (cg# llb - «•
S&en npt be tóembe ghefkütfn bet «feorófcBe Beefien bie bctfdjcpbc tonen bcjt
jftemaettf irotücïbra. 3?e «Ebde 3??ucK-£on(i febgut $aten oo/sjownfe b^BBcn
opt be fcho$ bonben Bcutbe-Boom toact upt eenen tóurens dé Coftcr toa£ fi# *<*«*«.
fcenbe cenigQe betliectbe icttettf bit ftp boet uoet op. papier toni te bjucben. a& * un -
«wmötietö^ïÖ*^<robotuiliti fön 2.2&oecfcbetöoelt) Beeftooclt in «%p* „"«
ten ftaet Begin gficnomen boa} De mroirbtc bc£BJatet# bie boet b'een jact pucc/ «„,"'
Vanbec jnet min i£ te (Sen / moet upt fp oójbeélen oft be bjiu $tcn ihnot joet bed
oft tattdfuïlai toefat. <C>atB eenen Cgpptcnaet boeit fijnen natucyot bujfdjap/
b?tffbept/nifl/bo?(l oft Banger öhojmra metbet op en ofgocn botttn jfytytooc*
npt be «Öeomettie eétlrijf gtbonben, #et biet x$ 8p cenetï#ane bon tfilcjl gebote
bm m een fiep/genjcft t felbc bdee hóef) itme te binben irf. $Unitt£ fept, bon fdbe
eedt ggebonben i$ ban fommi& Septet* /ibe/todcfce (afè bim flemen oft liepen
toaten ontb^dtenbe ) bet biet tobben gBebonben upt bctfc&epbe Boomcn/<10
JBoetBcfïe/ Xoutict enbe &etl Boomen : en gbdgeft bet bout öoo? |et biet toojbt
bcrnklt/ toutm fe boo? ben fleet enbe bett b$bcn banbe boofö.Boomcn bier
boo?t£ te boen comen. enbe mjw anbere ( te iatyh om te>bet|Ntn )&o* tfl bot
P idura ooeft boet bicfcn enbe oett geeft opgenomen tipt een ^en enchei ft öabutot/
olflnamieet ben betbet $&ifoefc£ in bet (ant bè feftabutoè faeft bon fijn (tboprh
booj het ïieftt bet jonnen/ bic fip bl#rif&Ujrfetotfl ofte teetbencn/teoeebooibe
€eeeften-eonft ( oljei jünbe (iel ban Pittura enbe be betben bet ïieftoem ) mejbt $>v
Bojoi. ^attbetffög|en bon Quintilianus: i^iemant en moet bem bertoonöcrm
bat foc gtooten€onjli^0bcfj^otentipt een (ébabutne (bie inboet fdben Niet
fnijf) aengeftni tepaltcmaelboojtgr eomenbanfujmberaetbenppbot toponif
felben fouben leeten bennen/ optmoebi0b1eben/enbe faïieti fietben/ toont onjl
liebaetn (bat foo belieaet too?bt opg^eboet ) toebetom in (lijnt en buplirbept moei
bctgacn / baetom Beboo^ben top tod met tcben be ^emclfebe bingben theet te
beminnen alerte ttaebten naet be pbdbepbt bejtt toetettj* : itb fegobc pbelbepbt/
boo: bien alle bingftf n ( Bcbalbcn <Öobt te Bemüwen ) moet pbdBepbt en ijsr. <&m
bitdaetbette Bttopfeii tUIrBebtoben battet gecnConfiroo rdoft betmactt en i$/
oft befdbeeotncnoUeraadboo^ ban Niet. j^ct ^Bufpchnptempodacdatuii

enbt

Digitized by

Google

robe Piftara upt een betjÈantfieJttjcfie fcöabijbJe, bit notötanjï bc Uoqn ijsbon alle
<onften / urner op biel te pa? eotnpt be fabel ba» Nartiflu* ,-bm tockH$ ( fönbe
ouid. - op be jacïjDfecr bappetltftRlncrbtncrböïeljt tante $pm£lj Echo, ttf etr(t een
ïib.j. ftt)coiuonoiKJ®aöDctto^/ciiöcnuraicnV)Uc0fnljenöaIm.

Een lijveloofe Hem die ajeverseri wilt fchuylen ,

Als in hec eenkem wótrt ; in-iboiito en diepe küylen Ü J

•' Oft.byh^ hbogh •^ötf.'iiöïly. de woorden bredktS-^

Difc^rucn inentche&.tGKigh onfirent haer wooningh ipfeekt.*

tfnbe bftlitbertbe op f#n :C$$f ri' fcftafruiiJe .'f bic Ijp nt een cïace f ontepi oft

^pjinöftj&jon Uw# ftcnbe; Mftan bjüeftoPKnJ&cftn^bcn/ g&ritfru öcn bftnbra

Ttrcfias èCtt tinppc (tja jEÖojtb^boöJfwljato

• , ' toMtttoro be Worm n^n PiOdót'ritrt tmai$$ etfUtajbt tdcflltfepscnt ; ïifc toglén

|tö toata; ( tfpd&dbrnbe t>e fit^titt^gab; Narciffusp. $* oö$tCch toog ban fijn

liefbe ét-ie boobt: j^te^tt$tM)te$ bottnen fob liegt fótt fmnéïöcH&ept

weten beftoojbe téboïo0m/ tó bantiirtrtQbj opogcDlafenteöaaen tot fjjn felff een

piin. ouber niet en bfêbbjbcn t^bVratycn. 1 jHraiuvberfjaelt ootb bat bt <Doc$tee ban

iib.'Mt. *cneri§9otï(aeKerXtóire^^^ ben omttetft' bah föu

cap. i x. ttönie met een. yahttjaffffa oerbicl) toj^iaf te tree nen / bc njeJtBC boöf Bet

. ;fteCtiiiej|j ( 0a(t födbrifréftaf ijp^n^nn^iMn aïtijbt fijn a&ebaente booj oogen

l h Öèöten/lbb bot boo? be b^.boojbnflén ertntblmt# toare|tötindt)cR tan Be»

tftówtoo^bht 'ïHttutófjorert^p^hrRtffC^ unt een {cöabutoe bcjer biet*

inafalóft tfep ber 4tothjm/WbwbofefMirffa« be Srfnttia? flöCcit.tbcfcü ban

jDe Eifck!^^^rmemi)Qvictr*Sitfn:.teerv ■ :•&• i .-.•.?: • u;:'.i
En t^^^i^H^ff^^iiio^ verbeven eèij ;r ' f {
Al térght ly den Natj&éxj ; 'den j^ye/^ht haer ^nft r
^Wannetr aUeen-'drtttei*kfet hee4^rt inde Gunft.

iEii.uytïcea- aeitie -.vcriFinMt, (acht pinceele» haslt, "■"' •"•" ;
lae ! fi:hoön het Sorinpn Kcbt haer d'eerfte voetfel saf
En 'c flicker-chcfé vier .^^ hafQ fthpoaheyt af*

'bótk lïatren dert . r '•; '"•,'.-.: "',

...,.,.,...-,,,. , . . ,,,,...^ fei iapenbaertV/y -'';-•; ,- : '. ƒ
>5eehcans '-c€i vintmen ^ niet dattijéman^t ichade lijt • . • ••'
Als Cy in 1^6 'dry 'haer lpiegVïérigaè;t met vlijt. ..'.'

j^einonbtcn^I wp {rtirtitbcu-tc DmrVtniotn öat iVft füo ^Pbekrt <ffotin uomfc
xcn-fc^auüjccööctc ftl\jc gfyü^tUeh^cathloatt f tori toctctibe bat ftijMcnm

niet

Digitized by

Google

niet onberg en i$a\p ren mceritc &cïbt-btofm enbe cm totitBei.be ftïjabi:me.
<Din boo?bct0 upttctyucnen toacr upt benbaan ban iètötltyp ïjacc bcgintcl
ootbi£beubenbc/ bat tm ü» bcibooncnupt ben bootfepben cljclcabcn PJimu?, pü...
fegjenbe bat bé &cf)iltyp (pjupt banbcti #acm : £rbübt : mant cenijtp lebben, 1,b - > * •
be JSotnepnen be manier/ bat/ alfmanneer een Ctoetne bclbt-totbt baip gficbacn/ "P- 3 °
tot meecber loff enbe eer banbe Clocchflc Welben in luumc frt)iIDcn merben af-
gcbelbt bun bjome baben om foo te dimmen op ben trap ban meerber glojie. %l$
Mmcrva te bclbt troeft mapenbe fp baer fclben met Jupuas barnat/ enbe ham op
boer febouberen ffbicn ttljribt/ moer op bc to$ejf enbe bcrftbjicbtfKpt/ tbJifty tmet* /
bjarf)t enbe gbeftgf / gramftbap en furie / enbe int nübben ftet Ijooft banbe Gor-
gpnuc fcec groutodtjcH gbcfcbilbcrt maren, ©ien treffcujehen l^oëct Homcrus bcr*
Ijaclt/ bat op( ben (%Ubt ban Agarmmnon ma^gb^febifomeengbemoettmnafc ., — *
üttteebtftept / om foo ben bpanbt be bleet hc b?eeg bctf boobtg atn te jacgtcn. <ép , ',
ben ft&tlöt ban Perfcus mag bet Ijooft ban Mcduft bate bp Atlas in eenen bcrglj '
mebt beeft bom bcritbepptn. <©oc» foo bobbe Vukanus eenen frtjilbt grmaeriu
boof AchUJes met bupfent beriep bcrftcringb.en/ te meten: bcmel enbe «erber "
be jeé / benloop ban $on en «jflBacu enbe bie licmcl- tecchmp met alle be (Verren.
Mm leeft bat be &cbilb?p cctini^m fUIcnen tucetbe toert gcfjouben bat Undau-; • ~>
les boo?ti)t0 Comnch ban Lidum cocbt met gbemicljt ban goubt een Cnfrrrcl
gcfcbilbert ban eenen Buiarchus , almaer ben €rijgb bcr .ja&agnctejs? in 1»a£ upt-
gebetbt. 3©actunt tcgnTcntó batbcfeConft met ban grooten oubeebommoet
toefen/ aengeften bot be boo^erbaelbe £tïttïb?p moet gbcjtbilbeet firn ten ti)be
ban Romuius , mitjEt bp toa£ lebenbe al? ten boöjfépben Candauks rcgncccbe»
f£pber£ teil ieh fp?encn j ieft lee^ bot ontrent 20c jnec naer be t^ihibie / B-dus ■ ■
£one ban Nemrot liet een ftrtbt maecben / moer upt i# ontftocn bc Slfgobcrge.
©e Cropfcïje &2outoe Heiena toift naer bet belegb ban Croptn met fijn garen
' in baer mecf-toert» af te bdben ben berfcu crtjölj banbe batalitn / bctljtingbcn
enbe firgben tiiflebenbe<Örieeftenénbe€ropanen. #ict boe acnbatbtcujrit bat
VirgiUus fcbnjft int eirfle Öoecti bet Jtnetdos bot beo <$ropam t ne«* comtnbc te •
Cart&agó in eenen €empel ban Juno > een ^tbiltqp bont banbe befcgmngc.ban .
dropen boer bp Priatnus , Achüles enbebeèi anbete naer 'tftben gl)cftl)nbtrt. fa'gb/ -
batbp be felbe altemael boet upt toi^ te bennen/ boer befen Achiiics liet booöc
febatm bah Hoaor ( o») be mueren baivCcopen ggcflccpt bebbenbe ) bcreoopt
bom een beeï goiibt / tiibe meer anber omjlaiibitbégt/ al bet gêne ƒ00 acrbttïi enbè '
intgebaentoajBrbat^Anbsfiitvgemóetfob :

oogen b^iggelbfn / enbje fiwJowjgm btbofbnrbbett, Cnnbelmhfoo eatfnwi npt ..
bit boojfeb^eben merthcltjt h bewtjjf genoed) boelen bat be &c bilber t on(i mei ban
groote eraebt enbe beugbt i$ : tuclcf'.e €oh(l boo?mael^ bp be <©nbe lüomcpncn
ban niemanbt en motfitaljö ban <Sbd ©rrfoonoi geoeffent mo^bcn/ bie onber be
flaefaebtige 3lmbarbxcn/ banbt : mcrtbe^.oft onbjnc C^nften niet en moebt '
gerebent fiin/gein^Hribcbtanjalbe/etbebp plompe eti'onmcjtenbe Mulas binbe*
ren bier te lanbt hm toó?bt gebWgbt % bïrrtdndnchc rribc gröbe gJmbaeïjten/
baer be <£on(i ban Fidw» bp" paftgel^elt céiwi jpfatoeelcn lap op eehen ouben bet*
lieten boonia/pbai f)iöc bollnpttn maiucl, ^cfe b?p $cbilbc rtonfl (biebe jéit
(Ier i£ banbe tebenbe Poëüc ) beeft t)an cerfte tawfen göcbat in cfalda» tUtc*

*D tyyptcn

Digitized by

Google

Egypten in Griccfecn , bfltl b&tt te Room Ctlt»C foo ÏJCTtoaCTt^ ütttt 10 fp bcrbjfp*

8ctoo:öcn/ gelach iritboo?brr0f)ife falbctoijfrn met öefe naetboÏ0enbe bectfen
fp:dtcnöe banbe <£bde Cccchcn-Conft/ bc boebfter ban alle bmenfc&appcn/
cnbc be jiel ban Ptöura.

OP DE TEEGKEN-CONST.

T'ïs fèker dat Natuer haer met den gheeft fel voeghen
Wanneer in eenich dinck den menfeh fchept fijn ghenoejghen,
Als fijnen gheeft met luft en jever is ghemenght
Al t'geen hy maecken wilt , door arbeyt lichr volbrenght.
Ghelijck ick tot een preuffaen al de jeught ial thoonen
Die in <Pi£lum fchool als voefter kinders woonen
Hoe dat de edel Conft wordt van Natuer verfterekt
Soo haeft fy door 'tgheficht in jemants finnen werekt»
Dit fal u Philocles met rijper reden fègghen
En door Ervarentheyt ons breeder uyc can legghen
Die een en Herder was , en fijnde op het velt
Heeft eenen vremden gheeft in fijn ghedacht ghefpelt: ,
Wanneer de gulde Son met haer goudt-geele ftraelen
Quam op't gnewolde vee van fijne, fchaepen tlaelen,
Soo (ach hy op de aert daer door hun doncker fchaey
Het gen' hem in't ghemoet doeht aenghenaem en fraey . ;

Die hy in't drooghe (ant (èer vlijtich af gongh méten "\ '.,".' :'..■"
Waer door hy quam den gront der Teecken-tonft te weten
Def' proeff beviel hem foo dat hy van ftónden aff
Hem tot deef nieuwe Conft met grooten luft begaff.
En Thidias daer naer (hier door gans aenghedreven)
Heeft hem 'tot Teecken-conft oock neerftich gaen begeven
En alles wat hy fach wert van hem foo ghevat
Dat hy heeft voor de jeught vergaert veel rijeken fchac

Van

Digitized by

Google

Van cloecke Teeckenineh , Omtrecken Mecfterachtich
Seer (hel, (bet, cel en fraey , fuyver en wonder crachtich
Waer door dac Gyges oock werdt inden gheeft verweckt
Die heeft door fijn verftant de Schildcrconft ontdeckt,
En Cleopbas de verff, waer med' dat werdt ghefchapen
De Edele TiSIur om luften uyt te rapen. ,

Soo was't dat defe Conft haer eerfte voetfel creegh
Waer door de tongh vol nijdt van Momus fchandich (weegh,
En (iet door eene (chaey is alles voorts ghecomen
Een (chaey die heeft alleen del* gaven aengenomen,

De Conftighe Schildry een fchay heeft voorts ghebracht
Die Coninck , Keyfer , Prins bemint en t'hoochften acht.
Ift~ wonder j aerighefien dat 't gen' noot was voor de(èn
Ghefchapen is van niet, uyt niet eerft creegh fijn wefen,
Eer dat de wereldt (lont , eer jet fijn Felven fach
En dat (al watter is) in eenen Chaos lach
Eer datmen coft ghefien eenich vólmaeckt ghewemel
Eer dat den ïéghen ftegh van boven uyt den Hemel,
Soo heeft den grooten Godt naer fijnen wil en wenfeh
Gefchapen d'aert van niet, van (lijm gemaeckt den menfeh,
PiSiura van een fchaey ,diemen foo (iet beminnen, •...''. ..'?■-
Waer op den Menfeh.' foo vaft ftétt al fijn ydel finnen,
Al 't gen' de wereldt ons (Iets prijft foo vKjtich aen
Is maer een fchaey en fal ghejijck een fchaey vergaen.
Daerom ghy jonghejeught, die neerftich (beckt te leereri
De gronden van ftSkr wilt met de fchaey verkeeren :
Leert dat de( v diepe Conft rnaec enckel (chaey en is
Maeckt datfe niet en ftreckt tot t'ziels bederffenis.
Wilt u in't teeckenen altijdt verftandich draghen ,

En in d'onnutticheydt en fchept geen vuyl behaghen
Dat ghy niet naer en boetft litmaten naeckt ontdeckt
Waer uyt een fuyver oogh onfuyver luften treckt :

Di Want

Digitized by

Google

Want wee hun die de oogh van fuyver zielen quellen

Met hen Figuren hier en daer te naeckt te ftellen.

Leert dan van jonghs af aen beftieren uwe handt

In Conft met deught ghemenghf, foo fchouwt ghy vcele fchant.
En op dat ghy het Mergh der Conften uyt fout florpen
Soo mooght ghy nimmer U aen traegheyt onderworpen

Want traegheyt is de Moer van alle fondich quaet

Voedtfter van d'arremoy en ondeughts giftich faet.
Sijt inde Teecken-cohft eerft wel oprecht ervaren ,

Soo (al u cloeck verftant veel Edel Conften baren :

Eerft alles op fijn maet , en naer den reghel ftelt

Eer dat ghy met Pinceel gaet toetfen eenich Belt
Want die gheen vafte handt en heeft van Téeckeningheh
Can felden fraey Schildry volmaeckt ten voorfchijn bringhefl

Soo dient van jeder een gheprent in fijn ghemoet

Dat vafte Teeckeningh alleen <PiEluram voet.
Hoe menigh fchoon Schildry , die u fchijnt aen te (preken
Waer in men fiet de Conft van teeckenen ontbreken Z 1 r

Hier fietmen eenen arm, oft handen veel te ftijf

Een been gheftropieert , te groot oft cleyn van lijf: /"

Lichaemen hier en <laer die ftaén te erom en hellen ,
En alles by ghebreck van niet te connen ftellen, ■ 1 ':/. ' V ;

Soo dat de Teecken-conft is 't lichaem van ^^w

En hare ziel alleen den omtreck der Figuer
En haer ghefteltenis des gheeft , en tweede leven
Wordr vande Verf alleen aen d'eel Schildry ghegeven.

De oefFeningh daer van die opent het verftant

En maeckt het werek vermaert en feldfaem t'alle cant,
Daerom wanoeer ghy wilt u in def ' Conft vercloecken
En al haer werenfehap gaet neerftich onderfoecken

Soo falmen u voor eerft voor geven een Qvael

Oft om-treck van een Fy dat recht is en egael,

Als

Digitized by

Google

■- - • . .,., - ..... h

Als uwen A. & C en als ghy dat fult r wcten ' ' :

Soo falmen u daer naer ontdeckenf meer fecretcn,

En voorts een oor oft neus , een oogh , voet oft een been
Het gen' ten leftencompt met t*lichaem over een.

Nempt cryt, cool , enck en foen, en wilt ixïct: ililïe finnen

Op blauw oft wit papier deP Conft dan gaen 'beginnen
Waer in de gratiën te fien fijn vanden gheeft
Die altijdt t'fondamcnt der Conften is gheweeft :

Leert reufelen met cryt, leert merié p'erine 'treckèfr ,.

Soo (uit ghy uwe jeught tot. meerder vréügftc verw'èckén, "
Teeckent, arfeert, en waft, haeir Print' oft TchdönSchndry
Naer 'lieven uyt den gheeft oft naer boetfëerdcry,

Let op u Muskels wel in't hoogen,eliepefly fchaeyen^— - ...

Dat can u teeckeningh. naet gpoote tpQflfl^vejfraeyen . ,
En in de Cleedingh obck u hoóchfels wet bewaert
Spaert wel u ploykens uyt , foo ^gheeft ghy't cloeckeh aer^

Geen Printen door en treckt , dat uwe conft doet lieghen

En wilt mét «ïyten ootküfelVéti niet -bedrieghen^ J : r -.

Soo fult ghydan in't left gheraecken op. den trap ' * :'■• ^:' /
Van def' (eer «d«l Conft, «n meerder wecenfchap. '

Beneerftight uwen luft, en teert boe lancks hoe liever

En nimmermeer en lactyétflappeA uwen jever^ »
Soo fult ghy meer en meer krijghen Ti&uras jon ift'
Ghelijck als ZZeiixis ded' door fijn begaefde conft.

Die eenen wijngaert had lbo aerdichlijck ghcfchildert

De druyven foo bifaert , de tacken föo verwildert

Soo levendich naer Conft , foo üengenaem voor d'óogh
Dat hy het pluym ghediért des lochts daer dóór bedroögh,

Tarafius daer by, die ded' door Conft verfchijnen

Op eenen blooten mueir twee groote groen gordijnen
Die Zeuxis fchtiyven wouyrhaer feRs-bèttrbghen viel
Soo dztTaraJi Conft de grootfte eer behiel.

Digitized by

Google

In fin de Teecken-conft , waer uyt de Conften fpruyten
Die can het fondament van alle Conft ontfluyten,

Wat grapten . datt er fijn .die't teeckenen .verftaen .
, De ander Arppten al in'.Conft. te .boven gaejn.- /

Belthouwer^ ? ^ufifiens 7 Smeders : , Aftrölogantè^ ro .
Plaetfnijders T; In.fejgncurs^lijpers van 'Diam^tttêq .1. :

En alderhande Sport van eenich edel *ve£ck\ : '. ' .

Die niet op Teecken-conft en nemen öoghgheiiierck:
Die connen in huji Cop ft oprecht, niet fijn ejyajen !
Want d*edel f JTeecIcejiiJpgK mofet' alle 'CJpnftéo -i^rën. '. ',' f \ .

Nempt uwen.aj(liy^;Vaers en'óoek bejfteedjt; Kern :wpi

Soo Wordt gliy eens op't left !Pitfur.as M^ghfJftL ' f ;

r f ^'c::J ,f:. .. ' .. ■< ,' .v. ' . r i 1,

r;:

Tipt Loff véiodê Edel
V R Y S C H ILDER-CONST.

:)?:: t":

SWijght Sme^ers wieynich ftilrmfit Utfe^r feeft gheplpp ;
Treckt d'^fèjJ uyt het vieren Jifcutu hamers op, , \ ^
Op dat Pi'flwr jiaer Conft met diep en :ftille finnen ■;■.
Eens mach -.Op-t ; gladt pinneel met aerdicheyt beginnen : y, {
Die door haer loete.Conii een jeder overtreft : ■ ■■■

En hare Edelheydt boyetv de r Cpnft verheft. - j

Schoon de Beldthouwej-S al en geeftighe, Boetfeerders .
Borduerders vol verftant , Bon w meelters en Stoffeerders ~
Voeghen hen Cpnft hjer Jby> en willen welen een
Ptftont; bovenal die heeft den. loff alleen
Alleen 'fpantSy de Croon, Sy is te eeigheboren
Dacrom heeft (y altijdt de eenicheydt vercoren

Om met een rijpghedacht en onbecommert her? ' .
De vruchten van't \#rftant te Schilderen op bert. \, ■;.

GHE-

Digitized by

Google

GHESANGH

• . . ■ ■? • i

<. STEMW1I::

. Si jauois les Cbeueu^ blond 9 , tsr.c.

3»

Eeft-rijcke jeught 'hoort «iet- vlijt u .:,.;. .1 :
Hjpe4c.Sflhil4er»fijn/vc?rHcYc^)i,i.^, ; ,: _; ;!V ., v/

Opdatgbr.dc ? fchooncijtijt .,_..,., oa , b j ..^
Met neerftigheydt bemint , . , fl » . . v . ,

En foodankh eer ver dient ' r J '" ^'•■- ••'/*-• ? -

Als die defe Conft bedrijft ..:■■■?.

r> i 1 Maeckt dat gKy onfterflijcji |>Üjft, i r.-.': . > x ^.j< ■ j t :i- .^ , 't'
De fmjder&nn het Wcuidt/jn Marbér aft Ivoor : • -u f!) ; ; ■•!..'•
Die fijn oock heel vermaerc de ganfe wereldt doar
Die door hun -frijs vernuft de menTchen connen gheven
Een werek het gen' ghelijckt te we(èn d'eyghen leven
Maer moet noch even wel üyt Paris oordeel gaeji
Alfmen het fèlve werek op het paneel fiet ftaen
Dat hem dacr Coo verheft , en fchijnt u aen te (preken
Nochtans en voeldet niet, dat fijn de, Schilders treken.
'tVry peyfende ghedacht heeft wonder cloeckheydt in
Als't maer en jnventeert naer jeders hert en fin.
Men fiet op eenen doeck veel werckeÜjcke boetjèn
Secr lieflijck a£.ghemaeltj,'tgen' de pinceel can toetftn ?

Daerom gheeft Pallas few def Cqnft den hooghften;pi;ijs > . :^
Om dat iiasr .weerdigheydt gheacht wordt naer den eys, r ;

•;..•...-. 2; ..••/..•

T'Is geen Ampt de Schilders Conft
Die den Eeldom can bederven , ";',...

Want den Eelddmmé^böjohft- '■"--■> - ' " ' ; • ..,.
: En:bcgaert;drfeel Pinceel s. ; ', l 1

' ; - Als hacr vferek op het pineel ' .t .

Clocck naer Conft wordt afghcmaelt A
Daér Coninck en Prins naer tack.

Tïttura

Digitized by-

Google

3 i ' L .

fittura die begint», den Efel is glieftelt
En haer pallet ghemaeckt tot een feer Conftich belt :
Sy nempt een fwêrte cool en* geeft de ctoeckfte trecken
Om door het (acht ptrlceel -niet verven te bêdeèten
En tempert voor het eerft naer haeren eyghen fin
Wat Loot- wit of Seruys , en dier jystt Octe iiT\
Een weynich Fermiliöeiiyleff;\^et'^; ; föa , >te('fttlcliën
Dat fy daer med' t'recht vlees ën IevetJ 'dóe^ ghcttjc.'ken.
Hoe fwierich ftaet dat werek vórfchóon Pbetery - ; -
Seer aerdigh naer de Conft gheploytde d rappeer,
Bifaert , cloeck , en feer mals, ghefchetft Keel naer hét leven
Gehooght en uyt ghedlepkj ghefchommclt en ■verdreven,! ;'
Seer het op iijrieii dadv, eèn geeftich vederlicht ;■!.*
Plaifant in het verfèhiet, vermaeckUijckin't gheficht.

ÓeaertÖcÜijcï óti -Kikert : > v. '.

Hoe ièl to ghqefttch naer Vfevcn* , ' ■'. »- ■ ■ ■ . ' >

Met wateenen doecken aer$ . . .

Wprdt defe Gcnpift «rietrert . , . . *".""" .<

. 'Piehacrfqo wonder verheft " '.' , * ~ ,

^Me^ecftrijpfihttich^rftandt ■ ' ■ -•- - v r "\ T ; ? z '

'tGortitafcvön<fc Se^Ü^er* handt. ■ ::• -i .1 :n ir.'A

Men fiet hier in dit ftuck Hafinis cloeck verftant . ï\- fr s '
Soo dat haer rijpe 'Conflr $e iehoonfte croonc Ipant; : ''^'■'
TiBurahèt^iïie&n ( b6vtÜ ) ^è Teven; €onfteri " '\ «" -"' -

En wint doorhaeté cracïrt Conïhckx êniKeyfèrs johften- ■'•' r
. En hebben Paufèn niet gheftelt Hun hert en fin ,

Op Michiel Jngelo en fyjtyhetfl Vrbin} '" '. ' t y ■ ;.
Apelles hzd de jonft alleen;, van i^*#»4ri L • / : . r ",
Frans Floris, Lm tan Byck, Hb/^fotiin nóch' meer ander
Die hebben g'hadt de jonft van meriica 1 Pótentaet
Om dat def' Rijcke conft boven al d'ander gaet '
..'.. •;, ' . •"' ' '"" ' '" ' Van

Digitized by

Google

Van fDtjck »n Engelandt , en ^j^bens oock in Spanen ' ' r

Freer Segers den bloittmtft b y Princen van Qraigtt&i ■'■'. i .

In Duyts-landt AUtgraèff^ daer fel de (heUefaem: . G

Tot inder eeuvrigheydt verbreydcri hunnen Nacm. -..-■'.■

i Pd Schilders doeck v» ghec& . i
_ ƒ Die hv Kcvicw r .Cpninck , Prioccq ?
Sijt verheven om ter meed;
Door uwe wetenfehap
Dié befit den hooehften trap
Van faun iiefdt jonflren «er

..i

Dit u Hoecken eeneo Heet,

Waer i$ na d'onde Günft yafldefc Atthenfe» &p»ai ' i. , > . '.i

Melanthus QMdids 9 Antkodm *& Jbrm . ^

Oe Werckefi van Carats ,vw Sandr* ZkBicgih . ,
Oen wond'ren T1&4*», en oock van Bandine ÏIo

Van GiaJo Bolloneis > Ckantfas 9 THti*rtf a '■■•:%

(Bajfan en MSafpr , Qumttjn M*0* den Swieté . / v
JtëiJww , H«ri <fe l8/« , en Rogier ïunJer VVétfen
Ëreugel, Merten t>an Cleef ? FrancKtti Lwas yantyden ,

<Blommaert en Willem Kjtey , $jfranger$ivJèrQQfi$os i ' s '

Moftaert en ƒ&« de Vries 9 Grimur ,&&#€»& Vea
Mie/nel Coxi , t>an Oort , Vadder en Lenaert firampr
Ï^B2^k&t^av^lsBril,^(m^eh 7 Blfinhameri^
% Frans Floris en Verbeef 08a?9 VermöÖ^k ."'

Sijn m« den fnellen tijde te laém yèrgaen ali ioock. !

'•'.' 5- ' '.'•,. ■",-." "

IS het wonder dat den Menfch .
Def' Conft beinim om haef gaVénr,' ' "' -

Was> oodc nkt den wfl^ wenfcl* Ji f- ''
Van GodtfjMocder *n Któcght .'> v; Ti n 'i : r
Die def Conft foo heeft heh*eght
Dat haer Lvcas met pinceel
Heeft ghefêhildett op pineel. ""'

E Dees

Digitized by

Google

Dces Conft heeft boven dit een lieislijck vermaeck
Den menfch ghebifcdkt daer; in alleen maer fijne (praecic
De beeften, keuckcn goét, de nachteni-eu de &randen
De blommen en het fruyt > iandtfchappen en warande» l
ProfpeA en metlèlry , compartiment , ovacl
Zee, water en Ruwien, grot, Kcrekcn ende iael f v ,,
'T wordt al wat dateer is naer 't leven uyt ghetróclcen*
En menich ftaende werck de Menichea aen can.locjcen,
T'Is Tonder fiel en fmaeck, t'is fonder reuck het cruyt
Al wercktmen de(è Conft (bo. wefentlijcken uyt,
Maer (peelt (bo vlijteiijck in d'oogen vandc menfchén.
Die dickwils vartft pinöil ore doeck de Vruchten- Wenichén^ 7
Wie derft dan eenich Ampt ghelijcken aen del' Conft
Die door haer edelheydt verwint een jedexs jooft*

«li'.ivV: \ >:...£»' ••• - - •' ■' '• , .-. ." '. ■•'•'• ■ " ■'•■ '"''' ■■

ücas HeyÜgneri Pattóoh ••■<•• ; " :

/ Vandc f Schttdc#s eeïgheborei* • -

, Die beft; des Hemels throon v _

Wy hebbcn^ptti^ reys-v '
U ghebedcii om 'den Pcyis;
'Die rtu mbtPiCTVRA leeft
Ea^cn ertj^hvérdre^eh heeft. ^

'Aurora Titans Bruydt' riü : uyt den flaep ónt weckt '
En haer hel claer gheficht voor defe Conft ontdeckt.
Sy pronckt feer lieffelijck by Thèiis hooge bergen, ,

Beglinftert vandèSoh \ encompt de 'Schilders tergen.
Siet daer hoe dat <Pi8ur* de (èhoone Ceres vleyt _
En heeft een aerdich J^eldt tot haeren loft* jjereyt-,
Siet hoe de boomen ftaeoi en haer- voor uyt.veshrffeit
Van achter (bet en flauw die defe 'Gonft-betreffen^ < •• <
Iae Flora ftaet verbaeft,^» wiltet inne gaen-';
En meynt (èlfs dat het leeft (bo wel ftaet het hem aen.

Digitized by

Google

De beeffjens inde wey , Mclck-meyfkens in pjpeclen •-••.,>

Fonteyn , beeck ende grot, Heyders,; huys, en Cafteeler*

Een fchoon verdreven lochc, 't vérfchiet foo (bet en licht

Dat 'tfchiet noyt en verfaedt des menfehen hel^heficht.

7.
! Iet 't blomghewas vjijtich aea . -
I Met iïjn ghe vlamde Coleuren '

En 't gheboomt daer neven ftaen

Het gen' de Conft al doet

Oft van Natuer waer ghevoer. ••.,..

T'ts door't pinceel naer gheboctft

En alleen daer afF ghctoetft.

Den Schilder Conterfcyt den Menfch foo wonder naer
Oft hy het leven had en foo ghefchapen waer 't. :
Maer d'oogh bedrogen vak hy is ftaegh fonder léven '
Dat den Algever Gódt hem maer alleen can gheven.

De bloem ftaet op den doeck lbo levendich in fleur
..,. Hetcruyt lieel aetfgenaeni en fonder reuck oft geuj f
De vruchten op ptnèet Joq geeftich ftaen en proncken T: ..."•
Eh J ^Jmen yöbtde oógh fcHadkh toe te loiickcn : •'"•
De öwyf, peer , abricqck , de appels krieck en noot
: De per* y vis en het vlees , radijfen en caroot,
peh ^fe;'.vete;in het glas, t'is wonder aen te imerc^étt ,
Al fijn ty iondcr ïmaeck , het fijn al Schilders wereken
Den 'Groóteh Schilder Godt hier af is!t Principaét
Den MenTch alleen Copy, Godt weet het al temael

GOdt die 't al ghefchapen heeft
Den Hemel , Aert en de Menfchea
Die een jcder voetiêl gheeft
En den Menfch in't verftant
-Sulc'kcn Conft en eer inplant
Om te" Schild' ren naer den fin
Maer ten heeft gheen leven in.

'BS

HET

Digitized by

Google

Vitódèlpriijaertfte ;Schïp|i^ ?
Eliiw gheftorven z$b^ ;

M<Ên keft bat Cupido enbe be l>oodcf^mm«n;r^bbfn tiicfïdpün opfelete ptaetf/
en fttw?aenj3f fteeï bjoeafr «*$%(Éf flaeütaftfeft opfWttflbc/ nam te Doodt ontae*
renbe ben $#l^ofat ban Cupido mbfcmtag&ehbed Cupido ben €oner banbe Doodt
efcft int befonbee mepwibebat gpfóntn*róf)en «eafea twbb£/ <nbe cltfcftnai b»ött
nemenbe naetbitöeteiw öWtneftJünne #0Jen be jfl&wfd^ tM^ fl^öattlcpt te quet*
fen : foo ift nj&efteutt/bat tta>toit:fltttt*Brj!^ niet

meetoequaem mto&mafoukteti/Ê&e ie bMdte^a#CTi«^b$HÉMtt<* 0«n
b:cugt)t meet mco(ien foppen), rat^iibïbOT'tkbentcontroobe«/boMrób;aööcnlKn
ptfl ban Cupido tot een ftta«»fcwnfH^*ttortte / ^ «mftefen/

bat fb in plact£ijairt(q>t)*i «taffte benefenv beo? be üéfbe era «enbrttbcn balben
aennemen ibffiibenjdtoen <aqti^bei*nnbmSgnge»ba^ycm^^y^ bectdbepbt
boo? be etactn ban |m wfcn otrnrtbt otib&be ^JftOT«)fl^tfamtb«nf6K 6?inflen enbe
ben Betten met UefW*^*8g6lbf *** fctt* *tt*rtbb«TOi*e **£<&ctoAftttt rt*
feiten engten Cofeet/ t^eft metbfe ^tobe^to^^ ^^ieu^ boojbttbawbt om*
gbetyaebt / m in ïrt.wrjban inbc mwroftffie gjfenq&ten .bet Ifefbe te uomï&cny ijceft
be felbe boo? be betfteetbe'iiljifen tntff$tbotebBoefT)cpt enbr fcdaoft *boeb Cktben.

<@mban tot ben in&oubft torn b* bataètibe ^ei te xaram/^oibumitmnbtt in
befe g&elegentben&tbe Faem in blaetjf banbe Doodt , enbe Pi3«^m*laeij£ban cupido
famenfón aw0ftö&1&M$ti^^
3&iJI-coftet bet CoftfêBntftVe Fatffefttn^otatycntM^MMg*^^
3&at # doe Pi&ura boo?bto*fefbJm&*p$<c^&$be (öatt^bcdantnwöe&eeaeft ijef)
ttacftt bejangbeieiiabt bltftfegatii temaenereninbe met luft tot #aet <fonjt teónttf**en/
en tyenoftt in bit ©cd gtrtrarttn* Confl boo?bfn*mcft uig be Facm bet tó em tttt j j ricft ffe
$chilbetj* bie befee metelbt obeeleben njtt / aibe be Facm in tejftenbeel mepnenbe te
betbjenbenenbe met ftaet ttotnp* upt te ïriafrn 'ben oiwtWta Wgbra 0o?loaft0 ftanbel
tuffcöen $paignien m J&ancHctjcn ('biebe óo#wttt bwiöe talUncHfcfjap bet £cftifc
bet-confi enbe be b?ee£ banben 0^ebe i£ netoeeji ) en becommett'ben fatfi bet trieufoietige
Meeden ( bie ben jnöoubpn ban bit toctatleren) ntebet £ mebe al£ met be betöofcntftcpt
ban Piduras Conflen nbehjcK biet botgbe&ettnenb&n menigte Conjttnaetjï (in onfe
Ceuto gfteltojben $nbe) eanoetoe^b^bm/bftttne^ettfienbunboojbeFaem boen
bertij|en. • ' ,

ADAM

Digitized by

Google

ADAM VAN OORT

j atmvrfs fu 'en froutr* ^ff/rtr les- mains J*r MmaUun% il mi eujinpér* p'Wj'm

Digitized by

Google

3»

ADAM VAN O O UT.

Schilder Van jinftoerpen gheboren Anno 1557.
Ende gheftorTten Anno 1641.

^*-8as&t._

. Eeè dro^iplfmöeclich "hert met &—^^
Als fy Jc-lÊQs van;0W«tt ohtdeckt";;.^^
^ : ^^"MSiicti Menfch tot nieüi
löat^GL: L ^cjt die met pinceel
I^^P^U daér beneven
lïïUntm Jövty met fiilcken

vóöir)<&>ÖjÉ(h het gen' <fe?J
;e£| n ftet$uyt wf^
ecdeninpnt;
u^alles fi^

lichten

Het gen"

êmetgaeve wijeke
fóöl^fi én fraey
Verwondert ;ftaen.

ertrtjpe

En can

<Pibl

ftih
DePC
Sjjn tij

Derfeöhft

Dat %ele Caeï
De vrinéensyan
Diehy hee|£uyt

Die $y van jopmt ^^^X^^^Sm^v heeft gheleert
En met de i^^i^J^^^A^y^B^
Want fijnen doeclcen geeft is daer aff voort ghecomeh
Daerom heeft hy altijdt def' Conft wel waer ghenomeft
By Lantbert fijnen yaer,in't groot en in het cleyn
Die feer ghetrocken wordt midts fy is ongemeyn,
Waer af de fnellé faem altijdt lal eeuwich melden
Want fijnen geeft die was het leven af te belden

Soo dat fijn Conft (die hy met (brghen heeft vergaert)
W-ordt by een jeder een voor feldfaem Conft bewaert.

OCTA-

Digitized by

Google

U 7 - ?■..!'■ \ i

«^ -• OCXAVIO VAN VEEN , "": _ :.

E/i*/ m/*n t r mpvj m /rm/usfbrifintt* mai/fr^ Je tffutr Uféijr hds.cemm 'on f tuit cojnjj/trv ,
frrtm têkjimm 4*n* t&lm JSffartr* D*mr> *nApv*mdiir&uMjf Is cksfprff* JrSSStMfrtmtrtonf
UJsnUrt* eenfdU *fjn*.8f&rtsur.* v s+{ Je* MfkstrifMértf fdlntr* /Uf*(nr**lf P*rm*,rT*U
VArchidtw Xtb*rf+rt *t*rr*yrmrs*.ilfvtnsa LrwJ/*t,rn l*t* tj-rt.rtm*ê*ui dB*m/p£*s>tAn tCxjr
U f.J, msf. Cr+t.+kn r-mfi***. JSgJK^Jbkfit. Urn K^fpmr *erm£f. ......

Digitized by

Google

OCTAVIO VAN VEEN.

Schilder T>an Leyden gbeboren Anno ijj8.
Ende gbeftorïen Anno 1619.

Ch ƒ waer is nu den tijde , ghelijck den winde verfloven
Waer is het wonder werek van Semirams hoven
Waer in Afriquen fich gheheel verwondert vondt
Waer is den rijekdom nu van 'Gr* fonder grondt.
Waer is de fchoonheydt al van d'eel Xantippes wanghen.
Die eenmael Socrates had foo met liefd' bevanghen,
Waer is het blonde hair van iDido helder wit
Waer op JEneas (èer trouhertich was verhit,
Waer is de liefde van %p%aen , en Alexander
Van Paris, en Helen , van Hero en Leander,

Waer is Antbonis liefd', waer is fijn vreught en heyl
Als hy Cleopatra (ach met haer (chip en (eyl.
Waer is de liefde van Hanibal en Tbamira
Waer is den feilen Camp , die om (Deianir*
Door Jchelaus wert met Hercules beftaen
T'is met den (hellen tijdt te laem als roock vergaen.
Soo gaeget met den menfeh , die is terftont verbeten
Die is ghelijck als niet in corten tijdt verfleten.
Oclaïio t>an Veen in Hollandt hooch gheacht
En groote Geeften meer fijn, vande doodt vercracht:
Nochtans hun wereken al die blijven in het leven
Die hebben menich hert tot grooten luft ghedreven.
De Confte van OBaeff ( die haer foo hooch verheft)
Wert van hem lbo ghedaen en gheeftich wel ghetreft
„ Dat Keyfèr, Coninck, Prins, Bifichop en ander Heeren

OBaeff daer voor met jonft en lofFquamen vereeren,
#*'• Die met OBaeff tan Veen vergaen fijn als een bloem

Maer d'edcle Schildry die draeght noch haren roem.

&ct)oon

Digitized by

Google

4»

S€$oon bat mtftt Mv$a gaee 3Mcbt-pett biet fcbijnt op te bouwen / enbe baet incbe
be toeerbiebeptban Octavo Venvs boo? bp te gaen/ bet bwlcn fijn becbienbe <£et
met toe en loet/ mp bbjmgenbe onv hut meet ftjnen on(terffenjfHen #aem nenbacr te
maeencn. «Sootoilienbiaboojoogen (lellen ïjoe bat Octavo van v e en, niet alleen
en i£ gbetoeefi een uptnemenbe enbe toijtbermaert $cbilbcr / maer oot ft in gljeleertbrpt
toonberbaer beeft nptgbe(ienen / al£ bujtftt aen fnn (Wjjiften bit ftp ff ceft aü&ret-gelaten/
cnbe boo? be «Ebde 3^ucJt-pet$ aen ong boo&ebouben. #00 toanneer bat be Conftigbe
ifetbitontf be naefie Ceffgenamen banbe milbe j$atucr fijn / bte (tabicb ben tot boojbeel
jjBTbienenbe/ al£ toefenbe be gene / baec fp alle gaben af gbenictm altf fp be bolcotnen
feboonbept in betfeïjepbe beelen naerboctfen. &oo nctjt üh bat Ociavjo van Veen
baet ban eenen $ om bat fip be retbte ootfoee fe fjeeft gbctoeetf banbe^pele typ £cbilber-
con(i tot (wenen gbebaente enbe toefen tetyengbni ( al$ be fclbe niet alleen in Stalicn/
maee oocb in befe jjfeberlanben banbe eampfabgbe Crtjgöm enbe ongbebauen foo ober*
bopen toeebt/ batiriet alleen be #cbilt>?p / maee felbcr be £rbilbcr£ ontb?aficn ) batfe
boo? ban in $eberlanbt toeberom $ op-gbetogfjen / enbe m ffent gbcraeelu / toaec op
befe noetboigenbe Poemata niet guahjeft en (uilen toebergabnen / enbe foube OcUvio va»
Veen met bolle eeebt bennen mogben feggfjen f

!Dum quondam jngentes pr&fferunt pr<nlia mentes

fDum tenuit plenas Belgica fonte genas
Notie tenèbrarum Jfifa e/i Pi&ura ferarum )

Afcendijfe polum , deferuijfe folum.
Pi&urae lator ,fculpendi nullus amator,

Nee , qua blanda flruit , pitla tabetta f uit .
Aft modo florefitt, per me ems gloria crefcit :

Et ïebitnr motis cunSla per arm notis :
Ajlra petitffurfim meditatur ad JEtUra curfum :

Et cuicumque placet, captus amore ? tacet.
Ter me baud jmbelles lator Jibi PiSlor Apeües

Conjimiles miros gaudet habere Ipiros.
fi)uxi ddfolertes animos Octavivs artes:

Hinc me Fama manet , qu& meafatla zanet.

BY-VOEGHSEL.

SChoon Mars verhongert was in alle fiioo crakeelen
Om hem in't s'menfchen bloedt op't grouwlijckxt te verfoen
Den lieffelijcken luft van Venvs mins pinceelen

Heeft fijn crakeels ghemoet door liefde doen vergaen
' F Sijn

Digitized by

Google

Sjjn Nijdt-rfuchts moet- wil is verkeert in fóeticheden
Als fijn bloed t-dorftich oogh grimlaggende befach

D'aenlockfel vande Min in Vénvs naeckce leden
Die op natuers paneel naer Conft ghefchilderc lach.;

AI^ be bcffe IMlttUii0tn ( bic ben #atuet tot bc(e «mift crarfttelöcfccn acntotïtt)
comen te fmaechen / enbe met fmaetft te g be bo de n be oberbioebtgle bo?ftai banbe
enberbnjftngbe / ban ftdtnen botter grooten mafbom enbe tratbt gbefrftiet / gbdtydt in
Odavio te befpciöjot tó al$ ïm met «route neerfricbepbt be ferreten ban ft)n berjlant foo
jonftdrich beeft pbpent enbe mebc gbebedt aen fönen <&ifopel Petras Paulus Kubbens,
ben mdenen boo? be %eerfaeme ^nbeetoiifmgfie ban Vcnus foo inbe <fltönfl i$ op-getogen
enbe erbaren gheb>o?ben batter be merdbt nocgjober ftonbrrt en meer pacten af fal gfte*
bendten. ©oo? befen 3k»?Iuebtigbtn oftavio van ve« , boo? befen üaem-toeerbigben
a©an (Dicuytmuwicfi ijsgftbjccjïin loffelrjehc beugbrfaem oeffmingbenenbe gfjdettt*
bepbt )■ beeft onjf ben bemd met een bpnbelitft gïienepgbt toeblonen ber Mature beefetdj»
ticb gbemaedtt met te ftoodjfle eer bér £cbüber-tonfl bie Odacff in jfccberianbt meberom
beeft boen betrijfen nacrbatfe boo? ben to?eeben Mars ma$ beetreben enbe geboot/ roienj;
mccrbicbcpt icn nietenroetefioe lunt-ftemmicb bat ieft be félbefal unt-blafen met bet
<€rom&et banbe tanjt-blienfjcnbc Faea>.' ©en Geboren Poëet enbe #rbübee Carel van
Mander , en beeft oocr niet tonnen naer laten be toeertücbeni enbe noot bob^efen ïoff ban
Vcnus naer fijn berbtenfi in frin £cftilber-23oedt rurbtbaer te maeeften / feggenbe bat bn
ant*en goebt «Obeflaeljt i$ gbrboyu tot Zcnben/ enbe natuedgdt aengbetoent j^nbe
banbe ^cbflber-conft/ beeft 3ftalien/ ifcoom enbe anbere #act(hi in fón leben befoebt / en
tf foo inbe Confl erbaren gbebjedt/ bat to o» ben |&in£ bant&aruta en be meejie #ec=
ren werbt in eeren enbe gróete bbeerbe g^eboubcn. «0och hr fonbcrf)fnbt bnbaere $ooe&»
leben ben ®oo?Iurbtigben <£rbt0$ertojib Albenas \ enbe JJabeïla ciar* jEugenia be $erto«
ghme/ootft En) ben Conhtcn ban J^anchrndt #afiget-gb^barbtem0. $n heeft bed
fdfaeme enbe fran conftigbe Contrrfentfdert gbebaen / oodt be twee Conterftptfeljt tran
ftaere boo^noembe i^oorfteben / be toelehe gbcfonben f|Jn aenben Contndt ban Cngelanbt
jacobus dm tweeden int jacr 1604. itf oocr UanfKmoftccommccnorootftuchbJCffnöecm
SEtacbiu? f eeft oft €riumnb / gbdijdt tot jtlltbbdbourgb een i£ gbebaeh enbe te binben
ban Hcms-kcrck, oft oodt be fdbe ^bonriantic/ mnXs? fn in nnnt #. ©aer irfban
OcUcffoorft te binben cenrn Amxis &d)iiberenbe naer 't ïeben bof nacchte©?outoen/fctc
unmcmr nbe enbe frarn om ficn / enbe boojt^ meer anbere fdfame (nicben bie kb om eo?ts
Ijcnbt toülc acbtcrlact/ ban eiuan niet boo^bprgaen bft Coflelüth tafereel bet todclt
ban Hem te fien 1? möc ^rnligbe ^aerament^r <Cboo; in onfe ïiebe ü)?outnm fectth tot
Stntmerpen/ toefenbc eenbcbotcaibontmad «Cïjjifti/gbempgenbe fijn uproementbepbt
ban jnbentie enbe o^bonnantienfoo in SSettmbe bjappcrijen aljee tfolojeren / toaer m bp
gbctboont beeft ben unterflen gbeefl bcr tfonffen/ fnn obttbloebichcpbtinojboratewn
Iiccft |p abunbantdijeft gbetboont aen biberfc^e finten ban Rem untgegaen / be tortdte
mec(l gbcfiieben fiin ban Gijf br echt van Veen , enbe QJïoel , bie ftjn teechemngtnfeer naer
'tïebcn enbe met lojTcnacrtrKübaiupt-ghcfelbt/nanifntlntHgbeujeRtefteniiBfaninJn
emblemata Horatiana , bet Xeben ban Sinte Thomas Acquinas , al^ oodt aen njn CmW*
mata Amoris Diviai, mebC &Ct leben bcr Batavieren Ofte ttOCbbedanbtrbOO? Anthooi

Tonpceftt

Digitized by

Google

43
Tempecft gf^ncbm/ moer hwe be l^ecreujthc gfnbentien cnbe tfonflbïoprnbc SCcrbire
febcn ban Oöavio gfeenoeeb te fpeuren fpn. ï^p iginj&cberlanbtljct cenicb licfit ban
P/dura ggetoetfi / gbeüjch f#n 3MfcmeI0 (bic bn in groot ctjctaï ïjfeft gebabt ) gbenocclj
tonnen gimupgben. £00 bat ten nut ret$t macb fe&pcn bat bp W gïjetoeeft bat mcit
teen Phocnix ber ebetebns $cbJtotr-con1t. mant gbenScn &en Phoenix (boo? bet biet ban
fet #araten liegt ontffelten ) tot aflen fijn felf lact berbjanben / enbc ban upt toebcrom
cenen a nbeten bogbel Pbcenix optf act. &oigen0gct (roggen ban mtjn $ongg-gobbin
f feefanbe nlbuff t

Den Phcmix die het vier tot fijne doodt bereyt

En foeckt, daer in fijn eyndt , terftont de Sonne vleyt,

Op dat haer heete ftrael het houdt ftracx foud' ontfteken

Om Coo door defen brandt fijn heel Natuer te breken,

Het vier is fijne doodt , het vier brenght hem tot afch '

Dat weer een Phocnix wordt ghelijck als Thomix was.

S$0 tfl bat Odauio van Veen bc (upbct* Olbe CTacgtiggC Pidura (bC toCÏCHC CCtfl bOO?
be btoebtbojfligge enbe al bernieienbe <$?!ogben/enbe in't 'jjmcnfrgcn jeber boo?
otiuift ai quabe rtjDcn gan0 berfïaw toa£ ) met fön acnpojrcnbc neerfricgept cnbe liegt
ban betfiant tocöcrom geeft ontftehen enbe boen berrgfen / jac foo in boogen cnbe leben
ggegouben /bat be felbe Conft in fnncn tgbt get gonbertflc pacrt meer toert gectrimeert
enbe gbeatgt a\& in befe tegentooojbige ttjbcn be felbe too?bt ggcfocgt / begalbcttf bat een
jeggcujcR bom befen nieutoen ©?cbc toeberoni tot jeber too;bt bertoeent bic ie cenigge
oajfaerh i£ bat alïc tfonften tocöcrom in't leben fuïlen tomen : toant al itf bat bc boobt
Odavio van Veen geeft öcn b^act bejsf Icben$ af-ggc|hebcn / te Iccringijen cnbe bergolcn
toctcnftgappcnbcr <&egiïber- conft hit gpaenbede ban ftjn ©ifeipelen aïje? Rubkns en
meer anbere geeft naerggelaten/ fïht ggctupggcn ggetoceft bat be felbe Conft toebcrom
Itfbettefen/enbcfalaftjbtïebcn. >

ABRAHAM BLOMMAERT.

Schilder Tt>an Gorricum,

HCt goeberticrent gbriuth geeft ggeboeggt enbe gcböeggt bat b'acnpojraibc panier
ban inbe ïenten ftto£ jeuggtë geeft berco?en tenen ugnftchcnben enbe bernuften geeft
ïm naeme Abraham Blommaert , toeerbicg bccroont met be bloemen aller Conftcn/ toant
Pidura geeft gem bergunt bctïbloemaerbigge bercieringgen af te belben tot meerber loff
«bc betmaertgept banbe ftabt «Bojrirum altoaer fip gbebo?cn ijS int jaec 1564. enbc ober
3.a 4. jaeren eerft ggcfto?ben. l&ajÉE een feer Conftfcg 3Srcbitect cnbe Sinfcigncur / fijnen
Sabce een SSribt-fngber ggebo?en bon <&o?bpcgt : ben toclcütn fijnen boojfcli^. ^>cmc
(ontrent i5.ai6.)aeren oubt fönbc) beeft jgbefonben naer $arij$/cnbe toajés albaer
on eenen Jan Baflbt ontrent fejS totften /enbc ban baer bn cenen anbjen ^cbilöec gegecten

ff z Maiftre

Digitized by

Google

Maifire Hcnr /, toact&p Ijp ttittg upt ben g&etf h^&$ttocm&e/otfftabe8emretoat
onbcrtnflebch upt ben geef! te Ccccftcnen. £pnbeli)cft Blommaert ïKcft Hem inbe Conff
fbobenecrtticbt;bat fip ecnobertreffenbe jBecfiergbetoojbcntf. i^p bjeft tot2fimflet>
öam onber bed nnbere frap Hingen gbemaec&t / een (eet groot pïatfant {hiefc / toaet ratr
eomcnbcrfcbepbe j^aecEttentoanJU^anneneti^otttuen/^oo groot atë bet Ieben/npt»
nemenbe tod enbe met berflant gfcbonbett/toefenbebe$U?o;ie ban Niobc baer baer
mnberen boobt gbefeboten toojben ban ApoUo en Diana, ©an be felbe ^üto?te (boeb bon
anbtr ojbonnanrie) tjS ban bcm ooeft bp ben Itepfee / een groot beercigenenbetom?»
bloncnbe Ihirft/bacr fgn jpöajcftept enbe alle Confi-bertfanbigbe groot bebagben in
|)eb&m. ©efgbeltfcïtje ijef ban bcm oocn gbefepbeet een feer fefteon <i£oben bancquet fcet
tod gbeojbonncert enbe uptgbetoerc&t / b'meïcfe bp ben «&raef banber lip eertöt$ beeft
te ficn gbctocefl/ en iniffcöien noc& onbec fijn gbeflacbt. ©oojtji ftfnooeft te btnben bp
bcrfc&epbe Hief-hebber^ beele anbere cïcen fruejc&cnjj bie grooten todftant bebben. #nbtr
nnöcrc b?p teonien ban Venu» , luao en Paiias , boo?t0 oocfe etn boobt ö-booft en anber op»
Uoegbfden feer tod gbecolojicrt enbe net gbcbacn/ oocfe een Andromedabaer Perfeus baer
bcrloft. 25pbe<£on|ï-bemtnbera' too;ben ban bem oocfe gbebonbenaerbige gantfrijap;
pen tntt cenigbe boetfertfe/ boeren / bupfen / borrigb gbetupgb / boomen engeonben / bie
beet tot i&ptrecbt te ftcn fijn. f$? beeft gebabt een fraep öanbdingb met be pen/ baer bp
eenigbe fapptgbe berben toift onbet te mengben tot groote craebt ban fijn toeren. <£nbe
gljclijcubptnanebeelenberConft feer erbaren toag/galf bp f#n buigen grooten aect
enbe feboonbepr / baer inne fomtötf te paji bjcngenbe eenige fonwfebtfnen/ tocberlicbten/
bupiter oft bierigbc locbten narr ben ep£ be$ toeren*, ©efe bingen ( bot tod niet ober*
taben met toeren ) flaen feer befonber enbe uptfic&enbe tod. ©erfrijepbe bingen / o?Hon=
nantien en belben ban bent gbcteccfecnt met bc pen / enbe baer naer met toit en (toert en
ban olie berff gbefcfeilbcrt ftjn mtfoper gbefneben boo? ben tfonflfrbcften Ioan Muller,
enbe noeft meer boo; ben bermaerben Sanredam bie m fijn teecfeeningen grooten lufi bab.
gpnbeujcn befen Blommaert (baer be $oert-bfopenbc pen -ban Carei van Mander no$
bjecber ban fcb$fi ) toog een Man ban \lü enbe beouaem toefen bie berfcïflcK berlieft en
toe gftenegen toauf altiibt meer en meer naer te foecnen/ be gronben/ etaebten enbe upterfie
fc&oonbcben ban be bohnaecfete Piftara , be todefte Blommaert om fpnen 2$!ommeri-aert
(ban bcm bïoemieb beeciert toefenbe ) gbebcelijcft bjinbdncH toegebaen enbe gunfiirij
toae\ £ijn €ön(i i# bcenig&e oojfaecb bat fijnen l^aem foo in ï^oUanbt altf ^abanbt/
flamberen tvSn meer brijbee piaetfm / booj be alftenbe fpjacch enbe bnpfent tengbfebe
fbel bïiegenbe Faem too?bt gtecucbtbaer gbemaeebt/ bie §em in bitboeeft figuerdttcH
beeft boen iicHen / enbe booj bc lüöm tonflige Poefie bereieren.

Digitized by

Google

AB raham Blqmaerx

Vn tres * vaillanl *paintre, inv^n^^f^^^J,ft^tUt^^naur^,
^ai/aaes» et animaulk? attfjTun ion^d^fi^fieur: natf/ de
E orekóm, 'én VmvijCa..

Digitized by

Google

46 *

DE bloeme vande Conft jsBLOMMAERTuyt vercorcn
Die oock als ccne blom is inde lenc gheboren.
Gorcum de fchoone ftadt die roempt op fijne eer
Uytrecht , s'Hertoghen-bofch, en Amfterdam noch meer
De Eer heeft hem ghevolght in veel vermaerde Rijcken
Daer hy al menich Gheeft ded' voor fijn Confte wijeken
Was een Belthouwer eerft , en wonder Inventeur
ModemVm Architect , en fraeyen Inlèigneur
De doodt had hem ghefpaért ontrent de höndert jaeren
Om dat hy beter fou de Conft veropenbaren.
Was vloeyende van gheeft in alle drappery
Cloeck , mals , en wonder los in teeckenen daer by,
En had veel gaven meer als Mtnder heeft ghefchreven
Ghelijck het bchilder-j?oeck fpreckt van fijn weerdich leven,
Heel Ordonnanti rijck in't cleyn fbo wel als groot
Waer in hy heeft den luft gheoeffent totter doot,
Meeft heeft hy uyt den geeft del' Conft alleen becomen
En fbnder onderwijs dcf wijfheydt waer ghenomen,
Iae fijn weetlieventheydt was Coo iri als volmaeekt
Dat hy daer door oock is in't Schilder-boeck gheraeckt.
Daer Mander met verftant u aenwijft al fijn wereken
Die Slommaert heeft ghemaeckt feer wonder aen te mereken
Daerom (al fijne Faem ,oock fijn orifterffelijck
Om dat iijn Edel Conft ciert menich Coninckrijck.

De bloeme vande Conft u Btmmaert t &c.

TOBIAS

Digitized by

Google

TOBIE VERHAECHT'

\ reintre éfLjjdfagesJort rcnommc'jfOrrjïs ra^re U,bleAJc *!/h cfhe primiex
nuuftrc diCfameux ±>P*ul Ruhbens &ft nt a^JtnuèrslM-ISSeU t**ur*t-l£SZ.

CvmC*Jeerth*J*> 0cèa*ieir*nu>jnmxib hJAtyjftns excudik

Digitized by

Google

4 8

TOBIAS VERHAEGHT.

Schilder ïxm jinWerpen gl?eboren Anno ij66.
Ende gheftofben Anno i<5|i.

HOe wordt den loflen luft des menlchen hert gjheterght
Wanneer de oogh^enfchouwti tghebóompt en hoogh gheberght
Van onfen gheèft Verh aeöht > die in fijn jeughdich leven
Heeft wonder groote Conft met d cel Pinceel bedreven,

Ghclijck men aende cracht van al iïjn wereken fiet

Hoe fraey dat^jcder ftuck verfbet is in't yerfchiet.
Sijn boomen fchoon gheiooft en levendkh ghefchüdert
De gronden los en mals , de tacken dicht verwildert :

D*er by in Metfciry en netten Architeckt

Al wat hy heeft ghedaen heel naer het leven treckt.
Men fiet hoe wonderlijck hy binneixi'^dtHorencen
Verbreydt heeft fijne Conft tot aenlock V^pdé Menfthcn

Alwacr hy in het Hof des Hcrtogh^Jhiötft verkeert

Die hem met groote jónft hééft dSn&ïjd Conft vereeft,
Daer hy met cloeck verftant Pictvras aiépftegM>4dea
In't Jtaliaens gheberght heeft door 't Pinceel ghevö&dciï

Wanneer hy naer den cyfch het léven volghden naer *

Dat fijn Schildry haer draeght qft tweede leven waer.
De Edel Stadt van Room die cari dat oock bcwijüen /
En thooncn dat hy was in fijne Conft te prijfen

Die daer ih Frefco is met wonderheydt te fieft ■'-.■'

Hoe fraey hy is ghewceft in Landtfchap en Ruien,
Waer hy oock heeft ghemaeckt den Babilonsen thoren
Die daer meer wordt ghcachtals eenich werek te voren

Ghelijck hy naermacls noch ghemaeckt heeft dry oft vier

Waer van men cencn vindt oock binnen ftadt van Lycn
Die Franck heeft gheftofFeert met aerdighe Figuren,
Waerom dat fijnen Naem door Conft lal eeuwich dueren :.

Om dat fijn vry Pinceel naer 't leven heeft ghewerekt

Die al de wetenfehap van d'Eel Pictvr verfterekt-

ADAM

Digitized by

Google •

ADAM..

t . . ^ -~ -..^..-^.^ _., ™.. itïyi., hha un Ibyleur. Jtuso'vt ftn oprent
ti/apv vfafufirtClte* J?hitirrr'0u/enp*fky^ffyn tttfeianttettr, et p-eJF bctt
fdtnctre, n**usnwinf Suryassott sm moutte Je teauootWj esttièJutiHu

y(aiif JLe Tranxfirt en tan ifr<a*, Jïhïïun TstpUw

<tui

ins

e, c „ „

artu%JLefé

Jrment, ilapeu JtJsaitwue, m*^ iemdÊtè itu ar*nfln*urère t Toivcktttti s+vlc
h*. depot de dure*, rtu>ur*/t »ot±n Luffené wer te mende xtne JRenamêe am diwerm

tnéenéemené,
atdsêe> dep*

Digitized by

Google

5°

ia't ghcdaöbt geboren

D **-.....„
En t-g^jpén maecken wik inw^pdich compt tt voren*

Eer dat ccöMHte handt , doeek oft pkieclcn toetft
, Wacr op fy rèct ^^vermaeckhacr jhbèldihghcn boetft.
En hoe den menfëfctfieer is ghcregelt in maniereh
Ghéfchickt, ftil , en beleeft 3 hoe meer den geeft fal fwieren*

Franckfört dc.rijcke ftadt in Duytftandt wijt vermaeirt

Heeft? door Els hamer dit wel rijpelijck ghebaert.
Die met fijn Schiidcr-conftxfr \£OndfSR fe^diaem ^ercken
Pi ctvra s eeeften al oock mede comp^V^ercken*

ll^Xian in lijnen tijdt vernufticb ^n^eSö^tt

Sijn Conft ghetuygheh can^vat Ip^j^^tó;&qgeert
Was ponder in fijn werek vkn grpöt tn (fevft te n#<?ckcn
Öm ioo naer fijn vc^cfiéfift 9p > t-A>p r .1^-d t ^^'t« &ëcl^i$.

Hy wa? melaneolijtkjcn ^tij4^^^|0 g^ft -i ; iM$V

In'd'êenfaera pia.êf^^
In gereken oft in C3uy^^f ( iiK)

Ë'ii als hy was allcejtiv
♦^Melancoly foeckt

Bemint de dr o
'Tghefelfcha^^li
Hy wift wel dat'aeri

tófött?

tcn^ttn fty meelt
?iiï$ill^

v iemV

.J^deugKtlï^ltecfp
Hy volghdeo wel defê$die Seneca onsgheeft, " * :
Als hy was uyt gheweeft , feer wel ghefproken htfeft' N

Ap ick w*s by het velck heb niet als qudit verbomen ^ ,ƒ.

'Kgingh ujt als tenen ifienfd >,- ben mindètznénfch > fhty ctmen; <*
Dit was een Hcyc&ns wbÖf&teeri rechte redens flo^t
Want dcught en vimmen niet by rtienfchen maer by Godk

Daerom had Adam oock den gheeft in eenlacm faecken

By rotfen en ruien , om foo wat fraets te maecken
Soo heeft hy fijnen tijdt beftcedt tot inder doodt
Jn d edel Schilder-conft bekent by cleya en groot r ,

GÜJDO

Digitized by

Google

avmo rheni»

ruihviitafiia Botüjpn* ifj+xtmüurut /w fan iG^t. ,

Digitized by

Google

■&-.

G U I D O R H E N U S.

Schilder J>an Ëoloigne gheboren Anno, IJ74.
Ende ghefloften Anno 164^

COmt Mvsa foete Nymph met Pallas, J v n o,Veny$
En finght met volle Stem den lofFvan Gvido Rhenvs
Hoe dat hy door de Conft Pictvram heeft vereert
Met veel en fchoon Schildry , die hedendaeghs floreert.
Hy heeft meeft op het groot ghcftelt fijn vafte finnen
Waer door hy wïft de oogh van menich menfeh te winnen.
Soo dat de ihelle Faem , fijn Rijpfinnich verftant
Met 't hel trompet van loff verbreyden mach door 't landt,
Veel fchoon verficringhen wift hy te weegh te bringhen
En liet in overvloet uyt fijn Pinccelen fpringhen.
BoLONiEN die gheeft ghetuygenis daer van
Wat Gvido Rhenvs was voor een diepfinnich Man»
Die met fterek water oock feer aerdich wift te leven
Waer med' hy op de plaet heeft groote Conft bedreven
Men mach daerom fijn eer wel brenghen voor den dach
Mjts fijn Conftvloyentheydt vry meerder lof vermach.
Den gheeft der jonghc jeught haeckt naer fijn cloecke fchetfen
Om met een vollen luft die vlijtich nacr te etfen,

Hun hert verknght naer fijn Conftvloyende Schildry
Die overloopt van Conft en fchoon Poëtery.
Ghelijck een dorftich hart lal naer het water trachten
Soo fietmen Gvidos gheeft van jeder een öock achten.
Soo fietmen dat 'tgheluck fortuyn en milde jonft
Verheffen fijne Faem door fijn begaefde Conft
Om dat fijn Edel werek was vol van foete trecken
Die ('fondcr roem ) de cracht van't leven gans ontdecken>
Leeft dan fin-rij ck vernuft tot inder eeuwicheyt
Want ghy 't recht voefterlmck van d'Ecl Pictvra fijt.
Men hoort noch uwen loff op den ParnafTus finghen
By twit ghcvleughelt peert , daer vcele aders fpringhen
Om dat ü Cioeck verftant inConft was werckelijck.
Int leven heel volmaeckt , in alles redenrijek.

ëm

Digitized by

Google

E4Ênbinflben Ut toeeebieft met brrfianbieb infn$r te aenmerrten / ente mtt tertoonte*
ringt ^ onterfocdten Hat ten panier foo betftbepbentlgdt inte menftberi i*t toer*
bente. «nte een jegbelgdt met berfdjepte^Eonfl begalft / ten eenen We itptftedtt in
ïantfeïjap falberbjempt fón ban f igueren / in tegenbedte ƒ tfluer-fd»Jön# ontoetente
mXantfebap/tenttoeeten fal oberbliegben in f rupt ben anteren in 2Hommen/ben
betten in teater / ben anteren in bier en foo boofttf/ fal feiten eenen jtrbHter in alïe$
erbarm firn/ fdjoon bat öp in eenigbe particuliere Contf b'anbere obertreft. Ci$ oberen
een eoppd fleuteUS be toetene altémad ban eenen oft berftbepte £meber# en elcn naer te
Confl gbemaedtt ente gtebplt fuïïen toefen/ noebtattf attemad een (lot niet tonnen open
boen gfrdgdt bet Iatihn* f pj ee entoo oft fept / non omnia poflumus omnes. $00 ift oocn met
te raenfebén en Confiminnente berflanten gbefidt bte altemad in een Confl niet erbarm
en firn. &aerom beboojbe een jetee menfdj bte ban «Bobt begaeft t# t(p met partirulirre
Confl oft rifrnbom fijn feïben te totten te bouten en niet berber fgn fabentebedoopen
o1$ be pennen ban fpn bleugd£ en ffeedten. 3f jS öp beiegent met matigben oft foberen
rgdtbom/ oft armoebe/ pp beboojte flpn feiten te bjeben te bouten ente fttp te blagen nart
flact ente madjt/ toant non omnia poflumus omnes , gaet fpnen naeften boeter oft gbebuee
toat gbdter bertiert al$r öp / miffdjien bient tem te fbpttpn beter ffpboqofTtoe oft an«
ter gbemdt/bat ftfnen (taet toat beter b?adjtberepfi/ non omnia poflumus omnes ,mace
(iet bebenbaegbjl be booberbp ber tnenfeben too?bt foo ingpefogen batmen ben ^Bbeunan.
unt ben boer auaujcft meer en nent/toaer boo; on£ al bede flrafftn ober bet öooft toaepen/
al ift bat ben menfdj niet en toiït toeten ban toaer fp romen / boerom matbmen tod

feggen met 3|0b. Manus Dei tetigit me propter fcelus popuh met. fBptetffOO bttttmen OOClt

em groot gbefyedt inte berflanben ter menfeben / afc toanneetfp ( gbettjdt femmigbe
onetbaren #cöilbn# attejtf tradjtente naer te tvetnen ) ban aue toetenfegappen tonen
fuaxóff blagen en niet te bieten fijn met 't gene bun ban &obtberIeentijM toant fomtijtjff
fal een 3fimbadjt0man toülcn berifpen een toji Confl barente berftant / eenen ontoetente
bie lefen oft feiten en ean fa! toiflen een erbaren ütottoco. oft fcb£ftgf}deerben <€&eoto=
gant tradjten te adjterbalen in gbdeerdjept oft ffm gbdeertbept naettc aepen baer bp be»
quaem toe t$f gbehjdt om gout tipt (leen te bifleferen/ antermad fal ootft eenen anberen
bie niet berber en fiet al£ ben nettf lanen en i£ toiBen fim oojbedgeben ober een tod geffdt
ente frop getolojiert fitten £djiltop bat niet naer een botte plompaertf oogb geflateert/
maer engenthjen naer te <£te! Confl gbemaeent Ust/ en bitfttofljet beter fou berflaen
bertnenjr te (loutoen/ aljtffulcne biepfninigbe Confl te oojteelen. H^antbietefe toeten*
ftöap naer tracöt/ moetfe foedteb baer fp ijïte btnten/be toetenfdjap en toaerbept comten
jbnter oojbed bp ben menfdj fijn / en öet oo;ted ean baer ooen (bnber ftenntjf en toeten»
fcöapftjn ente te ftenniffe bante ontoetendjept i& te befle gbempgeni^ baer ban. Appeiies
. ten &?ittte ter ^töiïteqs / jftdjtlter ban Alexander den G root en öie feer aenbadjtidj ente
opmereineb m fïinen bantel toajt / bat bp niet en bertoirpmemdj fle^t tnanïf oo;teeI a\0
bp 'tfdte op ben toet^rfleen berreten bent goet te toefen/ baerom babbe bp een gbttooome
(al0 bp eenidj fludt ^djilbjp babte^opgemaeeftt/ 't fdbe te fleïïen in een galterp oftgbe*
tnepn toanbd pïaetsr bp ft)n bup^ int gbefttbt bejsf boïefty / en tod tem bepmeujdt baer
adjter te berbo^gben / om atbt te nemen op te gbdneften biemen baer in binten foube.
<Soo ift ecn$ gbeftbiet bat eenen feboenmaetner iet pab gbebonben te feggben op een ban
Appeiies €afereden batter aen eenigbe feboenen te toepnid) flridten oft riemen toaren om.
bic te mogen bjagen / toant men raoefi op bien tjibt te fdjoenenmet bed btnbtleiren oft

fbadtctti

Digitized by

Google

(trienen binben / gbctijeRmen tic felbe noeb in oube ffap £ebilb?p ean (5en / Apeiies , bic
ban geooten gbecft toajBf geeft Hit tod tonnen beringen berifpt re toefen ban eenen feboen»
maner /be tofjl ÖP uwee en oo?beelbe dat fijn ambaebt belangbbe/en binbcnbe fijn
raepningbe of t £eboenmaner# oojbtd goet / geeft bet (bieb in bup£ gbenomen enbe bte
fcboenen berbetert enbe met meer firicben gbemaeeht/ bejf anberen bargbjt toerbt Het
Cacfereel toebeeom uptgrfielt ter plaetrenbaet bet te bojen bob gbcfiaen / enbe ben felbett
ftbommaerbeetoeberom boeubp bet tafereel eomenbe/ en ftenbe be fcboenen beranbert/
toajj toat boobeerbicb om bat Apdies opfön oojbeeltoajEf te-toert* gbegaen. £00 begaf!
bp (jet (web toat boo?ber aen te fien / en toilbe ooch toat feggenop be (ebene ban bet been
ban een naeettte Venus , rauner$ Piinms fegbt een ftbene / enbe Valcrius fept een been / bat
in bat tafereel toajS / bat ben £cboenmabe£ f epbe met beboo?eujtn gbefcbilbert te 3811/
bet toelcb Apeiies niet en eonbe bertyagen b*f $p bem bojfi bertfpen ober een bingen bat
bupten fijn 3mborbt toa£ en baec bp geen berfianbicb oojbcel ban boen en conbe / beeft
bem ftroffeUjcnen acngetoefen bat bp bem niet berber en fou bemopen a$ fijnen pantoffel
oft feboen / toaer ban bet gbetnepn fp?eerbtooo?t be toerelbt boo?bcrb?cpbt ijef. Ne Sutor
vitraCrepidam. <&at ben jfeebtenmaber fijnen fcbomnietboo?bpen gaet. <©it fp?eetft-
tooojbt foo PHnius en Valcrius gbetupgben/ beeft fijnen oo<fp;oncbbau bim oberbuegen'
ben gbcefl Apellcs , toaet upt te fpeuren ij* bat in toen tgot oceh toonber enbe berftantogbe
jBamten gtjebonben jttn» hebben Apellcs foo toonber toa$ in bet £cbilberen bat bpop
féneren ttjbt tomenbete Marccdonicn baer bptyemttoagt enbe nopt abetoecfimbabbe/
toert banbe #ebilber0 be$ Itepfcrje? Aicxandcr Magnus (ben toelcben albaec fijn #ojf bid)
feee begaet upt b?eefebatfp (footoanneerbenitepferftjnConftfau tomen teaenfebou»
toen ) upt be gratie moebten gberareben / bebben upt een berbloecbte jaiofte ofte ergtoaen
onbetmalcanberenraet gbeflagen om oefen Apellcs ban rant te belpen/ en bonben goet
bat fp ben fouben tieebeninbe htyapeban fijn ftcpferibene Jftajeftept/enbe af foo met
ben abont bp ben boojfeb^. Apeiies gaeti om tjcni ban 'jet StepferjEf toegen te gebieben bp ben
Itrpfer fanberbaegbgi te gafi te tomen / baer ben ftepfer niet ban en toift oft ben boojifef£.
Apeiies met en benbe oft nopt en bab gefien / toel toetenbe bat bp bet gbebobt bejef Stepférjtf
(bat befe nbbige enbe belgbfwbtige jbrbilber* upt gabcu ) bolbjengenbe / foube in groott
febaempteenbetoeefebejEtDootjergl)eraecbt bebben. £pfónban onber bien beebmantei
oaeroptoegegaen ben bertboonenbé boo? Apellcs ollpagienoftlacbepenbanbenftep*
fet met c?p?e0 betel bat bp fonbetbacgbji bp.fnn JBajefiept fou te noen tnaeï eomen. Ap-

Eelles in bit lonbt b^empt jtjnöc enbe noot te bo?cn be bootfeb;. &cbilbee0 (nu in ftbftn ban
icftepen oft gasten) gbefïen bebbenbe/ beeft bem fanberbaegb£ tot $off bertboont enbe
boo; gbenooben gaflgbep^efenteert. ®en Htprer Aicxandcr aengebient fijnbebat feberen
b^embeuneb bp btm toa$ gbenoot / i# feer gbefioo?t gbetoo^ben / feggenbe : toie bat bem
bb^lberfiomenmet ben obertoinner be£ toereb^r te eomen noenmaelbouben tertotHcn
nopt jemanbt ggetooon en toap met bem te eten / boeb curieus 3ijnbeom beupteomfie
banbefefioutbepttefïen boet Apdies binnen eomen enbe gbeb?aegbtbebbenbetoatbp
begeerbe / faeb Apeiies bat bp bebjogben toajï / Ijcnvtoo? be boeten banben liepfer taop
penbe bobt frjn ïtjfë gbenabe / enbe fepbe : bat bp ban be nneebten bebolen toajef 't geboot
be£ ftepferièr te onberbouben enbe niet te berjupmen / Alexander bier boo? betoeegbt enbe
op een boen roepen bebbenbc alle fijne ftneebten/ b?negbbcn am Apeiies toie ban bun/ bem
gbenoobt babbe / maer niet eenen baer af bennenbe/ epfebte bp een ftoerte gbebjanbe Hole
om be perfoonen ( bie bem gbenoot babben ) op ben muct boo? fnn erbaren <Tonfl upt te

mogen

Digitized by

Google

SS
mogen tyutKcm Gnbe fiet matter gfiebeutt i$. £00 Rotff öïjer acn Appdles booj't ïicpfcrjt
öctod öe berfocgte role gbcgcben mag? / brieften He tapeten op-gbclicbt en ÖP beeft 09 ben
tuitten muer met fulcbcn gcefhtbepbt bc perfooncn vbie bem gbenoot babbcn ) af gcbelbt
bat ben Itepfcr Alcxander enbe alle fijne <£bcliebcn terfiont mercbelbrk benben bat be
feibe toaeren be $tbilber£ bie Alcxander in groot aenfien biel / tnaer boo? befe
mjbigt actie tint bet bof tnorfïen berbupfen / enbe AppeUes bleef ban fionbeu aen bc? &ep;
fetp gafl / baer bplangben tijbt be cbel ^.tïjilörc ronjl bp beeft gbeocffent enbe bactboo?
ben itepfer fc er bcbaegbt. bemant ban berfiant bit eenjj obermegenbe fal becmonbert
(iaën bat eenen &cbilber (al$ Apellcs iemant in fnn aftoefen meet naer te boetfen oft bp
leefben / uefonberlndh jemanbt Die bp maec een? in frin ïcben gbeftcn en babbe. $ier upt
fiJijchtDe reaebt enbe groot bermogen ban Piftura Dit be <©ube jflftccficrp Rebben upt»
ghetocrtbt. *Enbe om bat befe nu banben rtjbt berfletcn enbe upt menftben memorie febier
berbtocnen $tin/foo wil ie» een$ bacuiiopbeoniiptfppbelttcbeaonfi bie be torijt be«
faembe enbe ebele #cbilbcri? ban befe <£eu gbehanbelt bobben/ bie nocb bergt in 'ft men»
feben memorie mooncn / enbe niet alleen in #paignien/ $?ancbri}cb/ ^[talien/ <&upbt]fc
lanbt en anbere boogbe Conincnrijfhcn/macrmonjöbjcöelrich^ebrrlanöt te fiejn ij*/
maer ban onfe oogen feberè gbetupgben jrjn/ enbe oberftnebjr be oogen fijn bert geteoumcr
al£ be oopn / mant jet gbeften te hebben meer gbcloof berbient aljJ ban booten fcggbcit/
baerom mojbt een oogb gljetupgenijet meer geoebt afet ban't geboo? / enbe fept Piautus bat
ftier imt fpjupt bat |et gbeftcfp bp bet berfiant mojbt bergeieben. &m ban be oube
£Becfta$ aen b'een'fnbe te fïellen mibtjt ban ben mereben geen oberblgffe&i meer en jftn/
foo msi itb boo? bet eerfi aenbrijfen be feïbfaeme enbe «ffonfttuopeube &cbilbrijcn bie
Petrus Paulus Rubbcns fjieeft gbebaen abj? binnen be fincneenbe ftepferlpke^tabtban
Sntmerpen m oberbloebtgbept te fien fijn bie be tfoufi en ^[nbentien ber oube jplccpceji
niet en tarijeben. «Bnbe gbeujcb alttjbtjt in berfebepbe tfonfien t& jpBetfelrp/ §jjtocfie oft
*cbilb?p i$t gbetoeefi enbe fal toefen bc 3[nbfnne be reebte jBoeber ban alle uptneuicnbè
S&ercEten bie frap <$eeficn inlt licht bjenghen. #00 i& befe fonberlingbc gratie ber natu»
ren te öeele beballen ben mel-gbebo?en enbegbeleerben Petrus Paulus Rubbens «öbd^tljik
ber ban Smtmerpen/ gbebo^en in't jaer ip?- enbe gbedojben Slnno 1640. tot brien£
meerbec ïcff enbe omfierffeujefte Ga niet qualncltcn frtn upt #oefi pen gbebaflen-befe
bolgenbe beerfen.

PETRUS

Digitized by

Google

PETRUS PAULUS RUBBENS.

Edel Schilder Ttan Antrtoerpen.

DE fchoon Schildrijen van de oud* Egyptenaren
Eertijts by't Griecxfè volck in groöte aehtingh waren.
Tverftant van Ludius , Ore fles en noch meer
Van Ipbis en Leon behielden groote eer.
Ariftipbonis Conft was wonder aen te mereken
Als hy ghefchildert had Anceus met t'wilt vereken
Het gen' Aftipbde met grooten (chroom aenfach
Ter wijl hy in fijn bloedt daer by verflagen lach,
Den Perjiaenfeben fttijdt vol landen en (abels
Daer Schtüis met ghewett af fnijc de ancker cabels
Die had Jrjdrobius foo gheeftich af-ghebeldt
Dat een mirakel fcheen (bo wonder was't gheftelt*
Anticbtdes Eel Q>nft ghehouden wert in'weeroen
Als hy ghefchildert had den wagen met twee peerden

Daer de victorie alleen den voerman was,
Siet wat een Conft bedreef ,eenen Oenias
Eenen Simonides Taurifcus en Qaterus
Nealces Oefides , Artemon en SeVènts

Daer by oock Titiaen uytftekende van gheeft
Die by de hondert jaer een Schilder is gheweeft.
Maer als ick overloop de dry-cn-(èftich jaeren
Die %ubbens heeft beleeft en was in Conft ervaren
Soo vindt ick wel te recht dat hy heeft overtreft
De oude Meefters die de Faem ons (bo verheft,
Die door fijn eel pinceel, de Wereldt maeckt verwondert
De Faem in Nederlandt om fijne Confte dondert,

Die van het Spaenfche Rijck gehadt heeft groot faveur
Die wert van Engelandt ghemaeckt Anklafladeu*

Tis

Digitized by

Google

C li 1 — *& im*È*Êk**m4* +n**r flus nel?* f*r f**- r*.r**Jotu>J* Ar fmsiUr itrtoitfiunrruiCéircrft '
kt* pouFftm' indrr dftr Uh m u u k ent rwtpUijf* ****** Uurjcienfi'j>f*m' smtfftrA*** tui, Ie f Uu hm* Jgtntf
f*itmji*.e*rt* Uf**Q$re fifuüfiirttm comfAct**fc , tpjmm*#»ut f t »tmj f * rrf*tsv* np * f m t+ntl'
i mb*9»)n *s f temt wu muyuse imSm mtmHsn . m*u VEUfurm** ac c—ufs^** * JrU J>ifnSm*tR ichsjp,
U tmtUmtém* m J mn **. *u*U*\mj &lfm$ijn*,leKmf sU Tt v m* *** U JL*j J'Amflrtrrrt;*n temsindw*
4fjf* m*r&*ifMmr/9Ut tksmsvrJé Uur wdfêtd* C i* v * UrU* Am m * *ft'U vdUJrre/h-Jieurrn/end'.
brits J* 2.J .Js Juin* *jyy» stfi du JtfUmhU iawdfjin trr/fsr*t*n tC+o,te »# lf ««ir w r - ^. r ...

Diflitized by

Google

T'is %ubhens die ick meyn , die Edel is gheboren
Nochtans en liet hy noyt den tijdt eens gaen verloren

Die hy fbo neerftelijck in groocc fbrghen nam

Dat hy daerom niet veel in het ghefèlfchap quam,
Om dat hy defè Conft op't hoochfte fbu betreffen
Om eeuwlijck fijnen Naem doorConft te doen verheffen

Ghelijck hy heeft ghedaen ? want die de Conft bemint

En heeft geen groote Conft daermen niet (Rjibkewyint.
Seght / wie en fou dan niet op fijne Eelheydt roemen
En hem het fondament van defè Confte noemen

Hy is van Edel ftam , noch Eelder door de Conft

Waer dóór hy oöck vercreegh een jeders diepfte jon ft.
Wie iflèr oyt gheweeft van over hondert jaeren
Die foo in d'edel Conft van teeck'nen was ervaren f

En in Poëcery :; , jaé alderhande tael

In't leven énde ipraeck hy wift het altemaet
Hoe wonder wift hy niet Van als te inventeren
Een fèhat-kift voor de jeucht om jevrich naer te leeren s

Hoe wonder heeft hy niet het licht van fijn verftandc

Öntfteken aen t'pinceel van Titiaen in brandt
Hy was in fin fbo fray in groot en cleyn figuren
fc Landtfchap heel plaifant , wift alles uyt te vueren.

Gaet naer*t Efcöriael in Spanien vermaert

Daer heeft fijn cloeclc verftant het merek der Conft ghebaert,
Hoe menichgëefBÊn quant can fijn verftant verfcherpen
Als hy fijn Confte fiet in d'èdel ftadt Antwerpen

In ons Lieffvrouwen Kerck,een recht Conft Cabinec

Daer hy heeft menich ftuck van fijn pïnceel ghefèt
Tot Bruflèl , Mechèlen , tot (Qendt en ander fteden
lae in Italien wordt fijn Sehildry beleden

Te wefèn d'uyterfte dat naer het leven treckt

Die. door de Edel Conft fcet leven fchier ontdeckt

Het

Digitized by

Google

Het JCeyfers Cabinet , des Coninckx groote Saeletf
En't Princen Hoffdaer by fijn Faem ghenoch vcrhaelen,/
Ten is hier niét van noy te lêgghen wie hy is
Sijn werek geeft ons ghenoch daer van ghetuygenis.
Sijn Ordonantien foo rijckelijck verderen
En met een groot verftantin een foo geeftich fwieren
Soo wel ghecoloriert en net op "fijnen dach
Dac niemandt lafteringh daer teghen /preken mach,
Want t' Werek verheft fijn felf en ons can daer bewijfè»
Dat %ybhens in't pinceel ten* hoochften is te prijlèn,
Soo wel in drappery als in het poelèl naeckt
In Landtfchap en het Fruyt was %Mm$ heel volmaeckt.
Room , en Florentien , Veneten en Milaenen
En noch veel plaetlèn meer , die meeft de weghen banen
Der diepfte wetenlchap van d'edei Schilder-conft
(Die in Italien oprecht eerft is bégonft,)
Die heeft hy met verniaeck in't eenten al doorwandelt
Daer heeft hy defe Conft al lanck gbenoech ghehandelt,
Daer heeft hy fijn vernuft met lulcken cracht ghewet
Dat hy in d'eerfte plaets der Schilders wordt ghelèt.
Schoon hy door ouderdom daer naer niet meercoft reyfen
Hy (ach t'modernich werek van Room in fijn ghepeylèn :

Sijn hooch begaeft verftant ( het licht van d'cdel fiel)
' Ghcdurich op de cracht der ConHen lbo verviel,
Dat niet van fijne handt ten voorfchijn is ghecomen
Oft tTchijnt dat al fijn werek heeft t'leven aengenomen.
Waer door oock fijnen Naem onfterfPlijck blijven lal
Om dat fijn foete Conft nu uytfteckt boven -al.

Hl *RAN-

Digitized by

Google

FRANCHOIS SNYERS.

Schilder 1>dn AnOKtfiTL* Jmo 1579* :

DEn aenpörïèndeA gheeft can door de oefteningficn
Veel wonder feldfaem Conft voor d'oogh der raenfchcQ bringhem

Hoe mildlijck heeft Natuer haer gaven med' ghcd^ylt
- EnhaeTewetenfchapacavrcmdeghecftcnveyk
Ghelijck waerfchijnelijck compt dftehelijckx te blijcke&
Hoe fy met gpote Conft de Mfcnfchen can verrijeken* ~

Deh eencn met vcfnuft dat tot gheleertheydt ftreckt

pen and- pen met een, Ampt dat menich hert verweckt
Totaenlock van veel vreugjit, en voorts tqt groote dinghen.
Die fy m over yloetcah inde Hferfleyds drihghen.

Maer Cïet óock fonderlingh , hoe fy den menfeh begonft

Met gyoote wetenthey dt van d'cdcl -Schiider-conft»
Den eenen heeft den gheeft te SchiTdren cleyn Figuren
Den anderen in't groot y vol gaven der Naturen

Den derden ki Landou v den vierden in het Fruyt

Den vijfden int gheditrt werekt wondet boctfehuyt;
Sict Sn YBRs-inéc Jadht , hóe aerdich naer het le^cn
Wift hy dfef foetc Conft een groote fociw te ghc ven ;

Het gen* hy heeft ghemaeekt , was alteiraet foo vlack

Dat daer maer encfcelijck het leven in gjiebraek.
De herten op den loop en höndên die tiaér jaghen
De Swijnen, wolfF en Stier, die Menich en beeft verflagheiv

Coft hy met geefticheydt üyt-bclden wonder fnd

Dat niemandt fijne Conft cah Schilderen foo wel.
Maer nu de bleecke doodt hem heeft de Conft vsfbodeflL
Als hem het Ie vens cracht door t fterven is ontvloden

Soo blijft noch even-wél irj't leven fijn pinceel

Die onfejacht Goddtn hrencht op r het Conft^toned
Haer honden ftaen verbaeft , als fy acf vremdc dieren :
Soo nacr het leven fien in bofch en canten fwieren*

Meuager op de jacht, Narcissvs by fonteyn

Het is foo uyt ghehaelt oft waer een Venvs plcyn

ACTEQH

Digitizedby

Google

T / PRANCOI^ 5NYDERS

y %f ***«*'*?*»**■■** eh*0èe,ptjQiiv,et -fiuiitr.ü 'f/t [ut mi'm ^^.tnj4nvfrr

AxtTAn Dyek pinxir

% mi%&t£

Digitized by

Google

Acteon by de beeck ( die met Diana lachte )
Hoe dat hy fich daerom in groote quellingh brachtc,
Hoe 't jacht ghetuyeh verdwijnt en is heel wilt en fel
Hoe 't lichaem wordt bedeckt met een rouw herten vel*
Hoe hy door wreetheydt wordt van al fijn eyghen honden
Seer onghenadichlijck voor eenen hert verflonden.
Ghelijck in overvloet te fien fijn in het hoff
Die door de foete Conft bewijfên meerder lofE
Die Snyers heeft verdient om de verheven crachtea
Die fijn pinceelen in Piftur' ten voorfchijn brachten*
Voorwaer ai wat hy heeft ghemaeckt was feer bifaert
En levendich ghedaen , feer net en cloeck van aert.
Vier Wolven voor hun proy gaen daer een Peert verfcheuren
Daer fietmen Toreken die den Struys en Leeuw nae Tpcuren,
Den Luypaert en den Beir fijn vande jacht omringht
Daer menich fheilen Wint en hitfich Brack nae fpringht,
Daer t'Swijn verfcheurt het tiet met cracht en groote felheydt
Daer dUerten ioopen wech met een ghevreefde fhelheydt
Soo dat fijn dieren al foo geeftich fijn ghedaen
Dat veele Menfchen daer af feer verwondert ftaen.
By Fon Soldaki fijn Schildrijen fijn verheven
En Leopoldvs houdt fijn werek voor 't tweede leven.
Hy heeft Jtalien door-reyft wel trefFclijck -
En is daef door vermaert in menich Coninckrijck.
De Villen en het Fruyt wift hy oock naer te treffen
Wie en fou fulcken ghceft met lofFdan niet verheffen,
Wie en fou met de pen befchrijven niet fijn eer
Die door fijn weerdicheydt verdient ghewis al meer :
Want d'eeiheydt van fijn werek en is niet af te meten
Söo wonder heeft de handt van Snyers fich ghequeten
En fchoon de handt is doodt , die veel ghefchildert heeft
Haer werek vol ghcefticheydt tot onie vreught noch leeft.

GUI-

Digitized by

Google

tf?

*r <s , t ÖUI1XAUM E ,DB 2tm\JJLXNT ...

Nsftf a'AiVfr Ion tf S^fsmire rrnpm* fsrtctitMjaifiitli* rubiex ie K omsw*/*itrmfnt
ti**,*t êdêrrtéer Jt ' fsHfa f *u*rrst f ayfytt.il O/umifwV^i/aifiit Je merpeUb on ,+mfirt .
Ufut efOrt IrmfitfmnepoetfS' <UJoh iemptafuü apriejinari e*r* isrqféPert a Amfttfr*J*M,
Van tjjj rtürftAiVsTLemf^uildUmfurcU j amtatfrxxfiauJ BriUrt rAttuint gUKamsil'an tfop .
it entrtdedatut U Cfiitfrtrv Je paintreg en Jinpw.et atféftt Jrm/urt terylfmp *n laa*$ctf vtiU •
i/rrfimmoit a Amfir/rtdmm^u il msumiAan j f 3s . lê4tn j&jffi+jüut+um*.

Digitized by

Google

«4

G U I L IA M N I E U LAN D TV

Schilder J>an jinftoérpen ghebortn Anno 13:84%
Ende ghejloritm Anno i6jy t

VL77 At Coftclijck ghebouw van fchoon al oude wereken ,
Yv Werdt eertijdts al ghemaeckt , fcer wonder aen te mereken

Daer d'ovcrblijffels noch afF binnen Roomen ftaen

Die nu by naer al pijn verfletèn en vergacn,
Van Piramiden > en vin Naelden , Kcrcken , faelcn
Van Welffels en Ruien, van Arcken triumphalen.

Column* , Brugh , Laborinth' , van Rots , Fonteyn , Pileer

Van Graven en Paieys , en noch veel wereken meen
Den grooten Obilifq' ( feer weert om te vertellen )
Van eenen fteen ghemaeckt , hoogh liondcrt twintich ellen

Daer by de Piramid' oft fcherp Egyple Nacldt

Die hebben groote Eer de wereldt door behaeit.
Den Coperen CoiofT den Dool-hofFen Theater
Den Tempel van Diaen,, de Brugghc over t water

Op Jfter de Rivier ( foo Seneca vercondt)

Die met'haer boghen op twintich pilaëren ftont,
Het Capitolium en noch veel ander bouwen
Met arbeydt op-ghemetft en uyt 'tghefteei^ ghehouwcn

Den gheeft van Nievwelandt foo fraey ghefchildertliecft

En op de Plaet ghcctft, al oft het had gheleeft
Sijn Rotfên en Ruien, fijn fchoone Water-vallen,
Drijf-wolcken , fteyl Ghebeight , Hoven en óüde ftallea

Bewaflen en bemoft , ghekheurt en afghccalmt

Van oudtheydt fchier vergaen ,'daer Echo teghen galmt
Dat wift fijn Cloeck vernuft , foo aerdich af te maelen
Dat fijne Conft daer in de grootfte eer coft haclcn*

Int Landtfchap heeft hy oock doen blijeken fijn verflant

En fich vermaert ghemaeckt in't heele Nedcrlandt
Die als Promothevs het leven focht te brenghen
In fijn begaefde Conft , en met de vcrfF te menghen

Die t'vier van d eel Natuer foo crachtich heeft ghevlcyt

Dat fy aea Nievlants Conft noyt leven heeft ontfeyt.

BE-

Digitized by

Google

BETRACHTINGHE.

D€ tfonfï ban $tbilbcren fpdt foo berfdjepbcntnjcb inbe berfianben bet
JBenfrijen gbelgcb een actoor oft obcr-ern-tomingbe bet dotben/ toant
bm Klim geeft fal tot bermaeeb mbe. boïboeninge bcjef jpöenfcbcn gbefïntbept fttb
oeffenen met bebtbeerbigben aert bed phüfant te frbilbercn / ben anberen feer
bebeact en foetebjtb met ptneeel te banbden met bet lirbt eitbe berbirpmgbe wel
ball enbe feber<op bun plaetfenteftdlentot mcerbee lof ban frjn tocreb / anbere
bom in' t berbontberen en febabutorn gunnen geeft riacrUjcb blgcben dommige
bun batoen bbub aenleggen/ en bede metten cerfien tredt bun Confl tot perfectie
bpngcnbe / enbe alfoo tboont een jrgbdsfdt met groote bdjenbirbept bejer gbeefigf
be traebt ban ftm berfiant. jpBm fal ootft bebtnben battet beel feer erbaren / net
en toonbee ed inbe «eetben-conft füUen toefen / nocbtonjl bot en fonber cratftt in
brt pineed/ anbere toonber geefitcb tart bonbelcu ber berben / en bot in bet teer»
benen. £00 bat fegb irfi/öc berfebepben gbmegentbepbt ber naturen b?rmt in
aenfien 1$. SJeb bebbe in nujnen rtjbt banbe ftubie gbebrnt beele jfctubentcn/
enbe onber anbere / fommigbe / be todebe inbe depn ïatttnftbe fdjoïe maren tipt*
ftdtenbe in Carmina oft PosKelijcke Poaemata te componeren / en nocbtanjl feer
ftabt enbe onerboren in Oratie» . gbdgcb oodt cenige in Oratien uptfiebcnbe/ enbe
plomp in Carmioa f$n gbetoeefi. <©it en i£ niet te bertoonberen teetotHen be
JBenfrbcn ba» beeftbrpbe boefter£too?ben op-gbeguitbtenbe bunnen oertupt
bnxrfcbe ouba$ toojbt gbefogben / moer gbebenebtoeerbirij ip te noteren bat
Goulanius betbadt ban ttnee gbeb?oeber$ / bte ttocelingbcn toaeren enbe bie
be gbdecrtbepbt (eer bcminben / nodjtnns? foo berfebepben in bun (iubte / bat ben
renmnergênl bi(l men babbe ban in $ifio;ien / bpmbe bifrouefenenbein bet
JBufórbe /in tegenbed toagr ben anbecot aHe bet felbe grooteUJduc beeaebtenbe
robe bpanbt.ber boojfebj. bjeteiifrboppen / en bobbe alle fijnen taf! enbe upterfie
bermaetb m bet miberfoeeben ber berbolentbeben banben nature / en beminbe be
emicbepbt foo fier aljs fttnen bjocber öetgbrfdfcbap.

ABRAHAM 1ANSSENS.

Figuer Schilder Toon Antwerpen.

E&tot gbclgtb Guiliam Nicuwekndt grooten arbepbt beeft gbébaen om met
ncerfiigbe bnjt / be oube berbaJDen duinen / jflBobernige mereben/ 2£ergben
en ftotfen/ ïanbtfebappen enbe beer gbeftdjten af te belben ( bet toebb bp meeft
naer %et lebcn toa0 boenbe : ) £00 beeft Abraham lanflens £cbilbcr bon %t\t\na-
pm in fthi#cbilbcr-fh]bte oocb gbebaen/ be todebe ban Nieuwdams Conft feec
berfebepben ij* / mant bp beeft uptgbefieben in figuren foo groot ali* bet leben
af te malen bat bp niemanbt in fijnen fijbt baer inne gbetoeben beeft. 911 tëm
tomben (Dn upt een bofte banbtgbefteb/ feer aerbidj in anotomie/ be berben tod

% bermengbt

Digitized by

Google

bermengbt met groot* ron(t aengbdept enbe berbjeben/ tel rgcfedgene gratie/ bc
becbiepmgen Het bercopfelen en boutoen bet tyappertyen tod toaee gbenomen / bit
ftjn bcrflant mbc figuren foo beeft te tocreft gbefldt/ enbe be &rbilbcr-conft booj
r^hen fndlcn gbeejï met berfebepbe brabingben foo beeft bermeerbert enbe berbe*
tert / toaerncmenbc be gbdgcbfomücbcpt/ maet/ toefen enbe gbcfidteniflé ftfrbct
Weelben/ bat fnn <Conjf ban Pi<3ura boo? bet leben memcbmael too?bt acngÜcftcn/
be toetene Ijp met gcoote aenbaebtirbept enbe goebe manier naer f)et eggen leben
beeft torttn naer te boetfen/ mant bet ïeben ben bafien grontficen ban nauw b*/
bet leben geeft be upterftc natuer enbe toefen inbe #djiltop / bet kben ij» fonbec
blancbetfd ban flateringben beipm/ bet leben bnjfi ben toegb ban perfectie en
gbeeft ben fin ban <$obt$ jBogentbcpbt. i^et leben ( bat alleen ban <Bobt boojts
comptj leert alle bingben. «Brgo foo moetbe Conft ban Pi&ura (bic naer tjet
icben uptgbctorrdtt i£ enbe bet leben affebabutoenbe) ongbcujCR meerbev eraebt
Rebben al$ bet gene gecopieert toojbt naer ben fcb$n ban bet leben. ©e Oiftc
bie rap upt be banbt ban eenen b?robt gbefeboneften toqbt/ i$ aengbenamec enbe
ban raeerber aenften abfbe gene bie mp banben felben b?inbt boo? eenen berben
toegetyoebt too?bt. ©en <Confir#dtcn 3^udtfal aengenaraer enbe b?p fbetex
ora lefrn fr)n a\$ be letter bie upt ben tyudt met be pm^befdftebcn i£/ in tegen*
bed faï bc nicutoicbept ban eenicb Befc&$f met be penne félbfamec gbetocerberrt
tooien al$ bet gene ( boo? ben tyutn gbecopieert fgnbe) gbemcpn i£. «@aerom
bcboo?be be leergirige je ugbt rtltrjöt te traebten naer bet leben te teecbenen ( bacr
boo? een baflc fjanbt erggenbe ) om naermart0 upt ^et leben te febitberen / foo
fol be Confl met een bermaeeltelücb bcbaegen ban alle $aticn brg boktor alt$bt
gbefoebt too?bcn. $oe menicb fraep jOBccfïer en tooster niet gbebonben/ bie foo
bifaert enbe tod faï copieren cnurfj ongined (mdt $cbi!b?p (naer bet leben
gbebaen jiiube ) bannen be€op#e bacr upt niet en fal connen bennen. <£u foo
toanneer bera too?bt berfoebt te raaeclten eenigbe ojöonanue upt fijn epgen pbaifc
tofie bat nopt te bo?cn gbrftcn en ujr/ bie fonber bet leben niet bolcomenrnjcii en
canuptgctocrcbt too?bm/ faï beftbaemt flaen jae geen mibbel binben ab* bcm te
bebelpcn met liet gene bem boo? een anber erbarm $rlnlber fal too?bcn boo?obc-
fcljetfl. Ci£ gbclijclt bede bjoutocn bie fonber patroon grenen toerdtrant ofc
tycpnncrt/gcen fleecbletter^/oft figuren en connen met be naelbe af-malen.
<©aer nocbton£ allen be craebt ber tfonftcn in bernoggbrn i$ I bat i£ br inbentie/
bier afgeeft Nieuwdant goebe gbctupgeni$ boojbe geffelteniffcbanaHefdn ebel
toereben bie mectf in ö:urh funupt-gegaenenfeer binfttcb enboo?bcelicbupbe
&tbilbcco toojben gbeeftimeert gbehjeft oocb be eraebtigbe mbentien ban Abraham
ïanifcns, boe tod berfebepben ban Conft enbe toefen aen,Nieuwciant , ben toddten
geen Jiuinm / Sanbtfcboppenoft berfdiietenbe gronben en beeft.upt gendt/ maet
toa£ feererbacenin figuren en $ifio?ien met pincedfoouprte tóucbenbatf^i
^aeebten naturdödi blcxjS / enbe be deeberen toaeraebtieb bet leben feb^nen
te toefen, i&acrora icb niet en coft boo?-bp-gom f^ncn 1 lof boo? befébolgrnbe
beerfen toat bjeebcr te ontbecben.

Hiet

Digitized by

Google

Hier compt een hoogh vernuft door ortfe Landen rennen
Als éenen Arent met fijn uytghekeurde pennen
- Ghevult met (acht pinceel, die dienen tot de Conft
Wanneer fy op den Doeck van Ianjfens wordt begonft.
Siet fijn Anatomi in t 's Menfchen naeckte leden
Naer 't leven uyt ghewerekt volgens Natur' en reden,
De rimpels in het vleefch , de ployen in't habijt
De vouwen inden doeck vol foete aerdicheyt : '
Daer by den grooten geeft van't menghen der Coleuren
Waer in- men 't minften geen ontfteltenis can ipeuren
Soo crachtich ftaet fijn Conft en grondich uytghewerckt
Dat menich geeftich oogh in Schilder- conft verfterekt.
Befiet het langh ghenoegh met opghetoghen finnen
Wat diep verholen Conft dat daer al fchuylt van binnen.
Ghelijck de befte vrucht is midden in het veldt
Soo leydt de diepfte Conft oock in PiSluras beidt.
Als wel aen Ianjfens blijekt, een vande Cloeckfte Gheeften
Die was ghelijck een vorm om herflèns op te leeften ;
Sijn Confte op panneel ghelijck een beke vliet
Die hy voor al de jeught de wereldt over giet.
Een jeder ftaet verbaeft , want die def ' Conft belichten
Ghevoélen dat fy licht de finnen can verlichten,
Om naer proportie en wel op fijne maet
. Te volghen d'eèl TiSlur ghelijck den regel gaet :
Als lanjjhtf werek bethoont , dat felfs ontduyt de monden
Om door 'tgheficht alleen fijn eere te verconden
z Daer niema'ndt eenichfints af mach verwondert ftaen
Want 't werek fijn felven prijft , en wijft de waerheyt aen.

ÜMe en fou ten inbc ^njilber^confr geen groote nectjr boen om tot fbobant-
gbc*/ jat fcnfcctt-maci grootteen tof re gecaettten / tot eenen lof bic onrflerffclrjcR
¥/ toa« jetnanbt bujtpttunncnbe Conjrcn can achterlaten ( bic bientfc; 3 oo. jae
«eer janen én ftevx tttyten») bate moet be tmjbe f acm lancli af ojpbeueften
feei*^l«&2ei^/toatfuUHmber|tM

% * ■ lipt-

Digitized by

Google

upttoercnen. «nbe al ifl bat iemanbt ban befen tflbt frto €mt(l tm bootftdea
ftetberbeben/baeromen moet bm£cbilber tier feite londfitafelbenmet ter»
pooberbigben nocö trachten naet be eet / maer tod nae een berdanbitb oojbceV
toant ifl Hat bp bem berloept met (leb in te planten eenige lactbunclientbept / foo
(ompt 6p nootfaethelgtn tot be booberbp bie ben lufl bettempt banbe «onfl mbe
be beöetffcni^ banbe (iele # en m ptaetf ban tot eet / rgtnbom enbe boogen naem
te comm / raecftt Hebt tot be grootjte atmoebe enbe (pot banbe toeretbt. 9aerom
beboojben een berdantricb &bilbcr te bolgben beleert ban Scneca bie kb biet m
rtfenbetbuptfe.

Hy rijck op d aerde leeft die d'hooverdy veracht
En hy het meefte heeft die naer het minfte tracht.

<©ie ben minden tof fordten berbienen be gtootjle eer / ftoe beel én bintmen be*
ben*aegb£ niet bie met bededtte ban laettomcHentbept enboobecöp btfmetfón/
bie bun foo beel toefcb&ben bat (p bet al mennen te toeten ( een teteften banbe
tipterfte ontoetentijept) batfp een jeabeujtft beradjten enbe niet en berdaen be
fp?eudte bie gbemepn ijf / Quantum ett quod nefcimus , bat itfte f«ggben ; boe bed
ifl bat top niet en toeten. $oo?toaer baer re(ieett al beel te toeten bat topmepnm
te toeten enbe niet en toeten : bit nbefyeeft # meed te binben in menftben bie boo|
een goebe fojtupn toot gbemadtenjen aenben tod gberaeefcen / bp menftben bie
röeft fbn/ en meed &P mcnftlien bie ban niet tot jet gfjecomen fito/ toant ter tooien
bat bim miltbepbtboo? beputpmftajtftetfenbe biepetjetban opendoet (bie om
een ïerfter bprrften ban tafel te ertsen) fultften ©ebaüfdje Etsnberen berbtffen)
(upgben be boobeerbicbept enbe pbd glojie foo m batfè bun laten boo^daeugpjleert
te (tm al itf bat bun berffettf bidttoiljr aten ae# (toaer en taegftcn. Xeert ban gbp
i»m-üebmbe£cöilber-jeugbt altöbtbeboobetbpberacbtoi/be bïeper$ buten/
robe bie uut bnnbtfcbap u fouten aenbrijd/ beminnen. ïfcant foo landt gbp be
blepetf in utoen boo;(poet gbeboo? geeft / foo lanen dillen ft» u bp-bujben gbdö*
beftoolutoen bie ben fomer bolgben / maer toHt gbp bun foteften in utoen tegen;
(poet ban fullen lp ben rugb fteeren/ baerom gbeujent Plutarchus bun bp be hipfm
bie bebooben betlaten om bat fp geen btoebt meer en bebben / foo en tomen be
bleper0 oor» niet bp atme maer Bp röcfte meufeben bie groot ban bermogben
3tin. $oe toe! bannen niet en mach feggben / bat al bie jemant p$d blepetf fijn/
toant bet pjöfen beftaet oodt in tyintfegjap bod) eer ben noot berepd bjinben te
gbebjuptben moetfe eerd leeren bennen / toant be tomben berlberlep (pit bate
Senecatogtentyeebt af bcrbaeltcnbeomco^bcpttotfUbra^btacbtct-aïMilaten

Die vrinden inden noot behoeven
Die moetfe als het goudt eerft proeven.

én gbelben befe Ioftoaerbe £beïe€ond be bjmbinne banbr eentcbept ifttn
boteomentlgtKer inbe eentcbept beropenbaert too?bta$ in tegento ooj b i cbe p t ban
«enieb mmfdjen gbefelfcbap / aengftóncrcftt bat ecnen «fcebtlber be touebten ban
ftto berftant niet toeï tot tlrot uptbefeingpe tan bjengbeu aïfet luttd oft beeipcr»

foonen

Digitized by

Google

(bonen outremfim/apeebciimbattecalty^^

faltofflen «beten. £00 brtutbe ^ftaeatwcftücftopficbuc nonen bat (b get
Bttffdfrfjan moet (Hjoutóm/eovrtieel^ om boo? fïateringgc ban een anbecntet
te cornets tot poel ajone die bemocbet ban goobecbp ijs/ anbecbeelsi om boeg
b et ifpinn be ben jbee enbe taft niet te bcdiefen/ mant benuifi enbe jebec Rebben pet
tncejlebettnonben om te leecen enbe om mot noetjaf int licbt te figengen/ nbcburcutj
be joneftbenbt aenjKnccnbe (bo lanen ben flecfl nodj ougfiebonben enbe in bolle
bnj&epbt leef*. «Enbe ttf bat oorft jemanbt int gtomfte ban fbn leet-jaecen ftn
finnen bdatf met liefbe enbe boa boo? b?oeaf> gaet bctbmben oen ben bonteitJch
foo Wöft f&neu tuil abetoomot / enbe be tyucbten banben houtadtftft beletten ter=
ftont (tJm fbibie/ ben luft {jaeeftt meee naec be minfl om be fc&ottbrteboencoocnen/
al# naec meerbee loetenfcbap. «De bpum binbt gent aen ben blocb ban be fo?gÜ
biebeminfibobenbe eet (lelt. gnfefpon ben manga fdbemepnt te toebeeftacnen
tcatbt (gbdbrft tnfgn jorafebept enboHelibertent) te (iubecen o&bcbecbotatt&tpt
bec natuecom't fettwtnet (taaoft jebec en luft untte tomben/ be liefbe ( bieban
meecber crarbt #/ ton bim bat beletten. »ant Pcrmcha feoftt feet tod in fnn

ceefie boef ft/ gaittttlUCCCt de remcdiis vtriufque fortuna: , in befe bWO|ben : Ainor cft
Iacens ignis , gracum vulnus , fapidura fenenum , dttlcts amaritudo , dcledabilis morbus

iucundum fuppücium & bianda mors, fy* iflban moobelgdtbatiemantmctbele
fietfetmobtrgotftiftfnbefön fdben can beggeben om be bobnaeebt bent ban Pi&ura
met cbp becfiant inbe JiiUe eenfaembent te onberfoeeben/ meli$ btaee batbcfè
fieeftten abemael frftuptaiin eenucbetbt bier bec liefbe fonbec noebtanj? bet bc»
baem te bcrfyanöen oft te binbecen. i»ant naec onfe buptfe toel \$ be liefbe een
acnggenatne bionbt een jinaecBenjctt ben#n/ eenfoete bittecbept een tieffelpcne
(iedtte / een gftcnocftdt)cHe ftcaf enbe mi nlatfante boobt.

Die fijn vrijheydt vroegh wilt toornen

En de min in't hert laet comen

Set ter ftont fijn wetenfehap

Op PiBuras leeghften trap
Want veel onghetemde. forghen
Ligghen dan in't hert verborghen

Boven al het Echte bedt

Grooten lüft van G>nft be}ct.
Laetmen fijne finnen (pelen
Op het fwieren der pinceelen

Tot meer loff van d*ecl <Pi#«r

Daer ontbreekt terftont Natuer,
Die wilt weien onbedwonghen
Niet gheporc oft aengedronghen

Want

Digitized by

Google

7<*

Wajit rohaer een leven fweeft.

Dat in volle vrijhcydtrteéft»
Liefde doet den aert vergeten
Diemen eerft wift af te meten

Inde Conftighe Schildry

Oft de ftomme Poëfyi
Daeïom die <PiStur' berriirinch
Stelt n hert en teere finnen

Op de min niet voor den tijt

Eer dat ghy. goet meeftér 2ijt :
Qnderfcheyt eerft wel u plichten .'
Eer Cvpidos minne fchichten :

Dringhen in u jeughdich hert

En u aendoen groote fmert.

«©en ïjoogïj Wueftïjmbfn rnbc gjefeetben c a ts frjtt fett tod
op bcfe paflaoje re pag comenbet

Vier en liefde trecken fterek
En beletten menich werek.

DAT IS:

Si quis amore Calet , confueta negotia cejptnt.

Wat ifler ffercfeet alp bc liefbe tot bt© jou/ betoelcKeafêeencnjllaöneet-
tfeen be finnen banben jBrni foo tot ï)aer treefttbat ftn feïben njntomh (tto*
tnentlfcn bc ^dtflbereonfl bic tfubintf i£, tot bolle perfectie tan tyeng&cn.

(Darius vraeghden eens aen veel van fïjné vrinden
Wat dat het fterckfte was hier op det' aert te vinden
Gheloofde die 'themfeyd' met wel beleyden praet
Dat hy hem gunnen (bu een höpgh en edleri ftaet.
Den eerften heel. vernuft ' begonft daer uyt te treden
En gaf den Coninck ftracx-der wel ghegronde reden:
- Dat niemandt ftereker was als eenich Potentaet
Waer onder 't heele &ndt alleen ten dienfte ftaet.

Den

Digitized by

Google

Den tweeden heeft aldus S)arium aen ghefproken

En door fijn reden daer het eetft relaes ghebroken

En fprack' op s Veteldts boom geen ftereker dinck te zijn
Als den ghemenghden dranck van eenen foeten wijn,

Den wijn heeft menich Vorft ghevelt en overwonnen

Is Holofernes eyndt door wijn niet af-ghefponnen ?

Den derden feyd' noch wijn , noch Vorft tot dit en dient
Maer ick fegh dat een Vrou het fterckfte overwint.

Een Vrou het fterckfte is die can Monarchen temmen

Schoon dat hun finnen wel in jftrafFe gramfchap fwemmen.
Siet hoc de groote cracht van Efters lief ghemoet
AJfuerum heeft ghetemt en fijnen torn' verfbet.

Wert Samjfon niet ghevelt , van (Dalila beftreden ?

Als fy hem met de fcheir het hayr heeft af-ghefheden :
Siet !DaT>id quam tot val om eender Vrouwen fchöont ;
Door Bar/aha, die hem heeft van ruft ontcroont. * .

Een Man die^ordc beheerft van eens Vrouwen aenfehouwen

Die can qualijck 't verftant in fijn balance houwen.
Dit was het redens eynd% het flot en rechte grondt
Waer door dat jeder een de Vrou het fterckfte vondt.

Het is een cloecken Man die hem van fond' can mijden

Noch doecker die de oogh van Vrouwen can beftrijden,
Die dan verwonnen wordt van een oprechte min
Mint met de fiiyver deught fbo ift een goet begin.

«ïBacr td bat jemantg geeft in't groenffe banben t0bt gbebgeben too?bt tot
eenig&e ebde ïtëf cefcen ai^ tot be b$:ftftntering!)e bet &fï»lbet-tom1 / bie moet
fijn berfiant ban alle minne-hitten / en "fonbecUnöö ootn ban anbere öanöt- tocre-
fttn af-treenen en niebet^naet traefjteh te frieten al£ noet ï)et toit bate be oïojte
ban (|in eetc in berbo?0^en!enbt/

Want wilt hy meer als een beminnen

Soo wordt hy licht verftroyt van finnen

Pluribus intentus minor ejl,ad fwgulfl fenfus'

<©e

Digitized by

Google

&e «beïc Pi&ura $ bpawbm ban öetgöefHfrfjanVbfltt te fHmeïöeHtliefbe tot
be teutten enbe beu eetügben feb?ootn banben obetbaet/ moet in tegenberi be
boefitr banbe eenitftept tnelbacrt bet «ronftat enbe b$mbinne bonben atbepot.
«ntcttoiMenbattct nietfonbet atbepbt en tanbetctegfjen tooien bat range bot
maedttbept boojtbjengbt (gtwrlijcft bet (atgnj? fpjecefttuoojt fept : Par efttbrtuna

Saluft. labori : vigilando , agendo , bene confulendo profpere omnia cedunt. $00 t(l batttten

cacii. geenen atbepbt en madj ontftcn om be tiptetfte ber&olentbept bet Milbet-confi
te batten.

DcAn. Q& ftudet optatam curfi cmtingere me tam

Po «- Malta ttilit,fecitqne puer '-fudauit <& alfit.

dbftimit Genere , <&T>mo qui pythia cantat
Tibicen, MJicit prius, extimauitque magiftrum.

Adolefcens !Bachum Gr Venerem fugiens, reBa ad honoris <Ur quietis
metam tendit, dum ïigilat 3 cwrit, <f cadi ac fortm* jniurias imiSlo
fert animo. ,

DAT. IS

SDietot bebolmaedttbept banbc eet enbe gbpe (beent te eomen / bie moet bon
iongbjf af boo? bitte enbe kou geenen arbepbt ontften ban fnn bctfetM* te boenen
enbe abflineten bari tadhift enbe obecbaet / labor enim eft bon* gloria: pater , toont
ben atbepbt i# ben babet ban een goebe gïojie. &oetom fept Qvidius feet bod.

!Dum 3>im anniqtte jinrnt x tolerate labor.es

Nam teniet tacito atrua Jtuefta pede.

I&ettyaegfit ben arbept al*? bet be ttaebten enbe jaeten toelaten / mant ben
trommen oubeebom allenfnenjtf aeneompt. <&oth niemant en i$ tot ontflcrffc;
I^cfte «et gbccomen boo; ntneebb en fonbet ben atbept lief te Rebben.

Saiiuft. Nemo Ttnquam ignauia eftfaSttts immortalis.

<©aetom fegbith nof&mtf bcboojt be leergtttgbe jeug&t b'oecafie bangeoot
göefdfröau enbe mefluft te fdjoumen. a&ont b'oeeafte maeent obet al ben bief.

Ghelegentneyt maeckt roof, en die d'occafi mint

Seer licht een open deur van veele ionden vint.

Saet jemanbt in't blopen ban fijn leer- jaeten fnn finnen bedepben boo? occafie
banben minnen-luft / (oo betbmgnt firn metenfdjap gbelgeft ben tootft/ enbe
blijft een flaebc be$ metelbtf. £00 bat fomm$l be oeeofie ban eentdj guact be
febetffentj! bcttoett-Iiebenbe jeugftt i#.

Malitia tantum occafionis indiget.

Le trou appelle Ie larron.

Een

Digitized by

Google

.7)

Een open gat roept felf den dief
En wijft den wegh naer fijn gherief.

^©aer op fpjet&t bm boojfepbcn Cats ooch fccr toe! :
Een open deur oft t>pen cuyl
Daer in fteckt licht een, hont fijn muyl.

%fk bat jemanbt (Sri) te bpeoj ïart beebaHen op be nunne-uifi/ be oetafïe
ftpnojt &ftn foo ber bat fijn luften) tot te Conft berneeren in mmtw-lpd en
bxgbt ooo? be tradjt ber. Sputoen aenlocfefel obermant / bte be eentgbe oojfaeeft
tjt bat bet berfiant alfban becbooft bjojbt banftoacefo&b enbeacbtetbenciien: sir.ij.

die inde luft ontltekenis,dieis sdsecn brandende vierende en hout niet op tot dat hy **•
verbrandt.

Al die dan trachten wilt naer d'hoochfte eer der Conft
Hebt lief den arrebeyt en vlucht Cvpi dos jonft
Schouwt de ghelegentheydt van eenich ander werek
Als ghy op d'eel Ti&ur hebt d'uyterfte oogh ghemerek.

$iet ntebe toif fan eenjtf openen enbe aentntylen ben tofieujtften Coetj$*fleeti
bet upttrfte tfonfien We om* ben toaeratbtiojjen Phoenix ban jpebertanbt (te
toeten Anthoni van Dyck ) geeft acbterggelaten / bic te (ten $ in fijn <]%&#$&
$et-4£onfi tot bettoonbtttng&c ban afle tnenfcftett»

ANTOH.

Digitized by

Google

ANTHONI VAN DYGK

Schilder ende Gftailler banden Coninck yan Engelandt Carolvs den I,
gheboren Anno 1599. ende gbeftorTren binnen Londeu Anno 1641.

HOe wonder wordt den Geeft der menfchen aengedreven
Om rijpelijck te fien al watter wordt befchreven :
Den eerien die bemint den oorloghs handel fèer
Den anderen onderfoeckt den Éeldom pracht en Eeer.

Siet hoe 'tRomeynfche Volck, Aerts-neiden Mrtnrs kinders

Die door hun macht alleen gheblevcn fijn verwinders

Van 't heel werclts ghebou, door hun fcherp blickxems fweert
Een jeders cloédcen moet- hebben in crygh verteert.

Ghelijck Suetonm ons claerder uyt can leggheii

Waer van dat C«rfm$ ett Liirins öóck feggfoen.

Hun erachten fijn voor-by, vefgaen ak eeaen fchijj* .
Daer geene vruchten van meer op de wereldt fijn

Hun ingcgrifren Mars, bloetdorfttghe (BeBone

En Thermodonfchen ftrijdt wratckhiftigh' Amaföne
En canmen met de pen (00 wel niet drucken uyt
Ghelijck / 3e Eer vereyft en hunnen Lof beduyt.

Nochtans ben ick mifhoeght , om daer af veel te praten

Om dat fy niet een fier en hebben naer ghelaten,
Als enckelijck een Faem, die van hun daÜen fpreckt
Daer fy ons geene^ vrucht in't mmf^e van ontdeckt.

Maer als ick d'edel Conft der Schilders gaèn doorgraven

Die overvloedich is van wonder rijefce gaven,

Soo vind' ick onder al , «en man van groot verftant
Eenen Van iDyck ghenoempt termaert in Engelant,

Die door fijn ftoute handt vol cracht van cloecke trecken

Den grondt van d'eel T'tBnr wift aerdich te ontdecken :
Die ( (egh ick in ons Eeuw niemant gheweken hóeft
Iae aende Schilders al een nieuwe leeringh geeft,
•* ' Wanneer

Digitized by

Google

ANTHOINS MAX OVCK CH£*S\EU£&lXJ BjOYDAKdlXTJOLRE

Sr/ «^ ƒ Amtffir Lm ijfj.lriXJu meis d* msrr, *rU Ir pmyP k**Lv J* nf/hrJurU.
9* wii fmr tfftd élejês- mertftilUr fiii en fevrkmct? 0% *n ulrUsux^teni Ha munfhv'
fim f/fiM aiptn, c'e/i dammer ƒ**- U m/rnt n*ura «**y dun iel minuUéU 1* nature

Amt. turn Jfyfk füucit.

Digitized by

Google

7 6

Wanneer dat jemant (iet fijn hooch verheven wercken
. Waer med' hy heeft verciert, Paleyfèn, Huyfen Kercken. _
Sijn vruchten fijn foo fraey , foo feldfaem en foo raer
Datmer af (preken (al naer feven hondert jaer,
Soo crachtich , mals en (bet, foo los , foo cloeck en fwierich
Soo levendich in Conft, foo hel , verlicht en vierich,
Soo wel geobfèrveert en vlijtich aengetaft
Vleelachtich in het Naeckt, (bo Tortnch fterck en vaft
Datmen 'tjugeren fou te we(èn enckel leven
Soo aengenaem en net is fijn Schildry verheven:
Notpirlijck in pourtret en oock in taeffereel
Daer leeft fijn cloeck verftant r daer fietmen fijn pinceet
Dit fal de rafle Faem noch breeder u vereenden
Reyft maer naer Engelandt in d'edel Stadt van Londen
Daer hy den Coninck felf met d'Edél Coningin
Seer wel ghelèhildert heeft naer jeders hert en fin,
Dat hy als Cavailler oock Ridder werdt gheflaghen
Om dat hy fijnen geeft foo wel heeft op-ghedraghen.
Hoe menich cloecken Helt en machtich Edel Heer
Heeft hem om fijne Conft begaeft met lof en eer .*
En fchoon dat hem de doodt tot Londen quam vercrachten
Den Roem van fijne Conft en coft fy niet verlmachten.
De vruchten van fiBw ^en fijn noch niet vergaen ,
Die op de wereldè noch ghelijck mïtakels ftaea ;•
Hoe menich Tafereel ftaetoj) Godtsdiehft Altaren r
Die fijnen weerden naem en Faem ghenoech verclaren;
En feggen wat Vm !Dyck was voor een Edel-man .
Daer niemant inde Conft lbo by gecomen ean
Daer compt de Cloeckicheydt alleen van hem te blijeken
Schoon dat fijn vrome handt daer af heeft moeten wijeken.
De daet van d'edel werek noch inde oogen blijft
Daer menich cloecke pen veel lofF en eer af fchrijft.

Iac

Digitized by

Google

77
lac dat ick waer begaeft met hondert duyfent tonghen

Die fijne eer in Conft van d'eel Tiiïura. fbnghen,

Ten waer noch niet een fier, daer fou ghebreken ftof
Om uyt te (preken eens ten vollen fijnen lof.

Men leeft van al *tgherucht van Trommels en Trompetten

Van Sabels , Lancien , Harnaflen en Cafketten *

Van Peerden heel vcrwoedt , van Schilden Pijl en boogh
Het fcheen dat jeder een vier ende vlammen fpoogh

Waermed* dat <juam te veldt Jiet vokk van Macedonèn

Dat fnorcken ded* 'tghewelt der ftrijtbaer Scbtpionen,
Hoe dat hun groote Macht de hcele wereldt dwongh
lae door hun inelheyt fèhier door muer en veften drongb,

Nochtans en fietmen niet verfchijnen van hun vruchten

Waer in den menfch met vreught can fcheppen fijn ghenuchten
Daer en is geene fchets oft overblijficl af
'Tis altemael vergacn , ghefmolten in het graf.

Maer fiet de vruchten vande crachtighe Pinceelen

Ghetoetft met oli-verf op gladde Taefereeien

'Alleen van d'edel handt van onfèn Geeft t>an S)yck
Die niemant inde Conft can vinden fijns ghelijck.

Die al de Roomfche macht, van wapens doet Verdwijnen

Als hy met fijne cracht van Confte compt verfchijnen.
Al ift dat hem eylaes j is *t leven af gheruckt
Daer wordt veel leeringh uyt fijn eel Schildry ghepluckt.

Die hedenfilaeghs floreert en wordt feer hoogh verheven

Om dat fy door de Conft cornpt aldernaeft by *t leVen.
Soo dat hy isgheweeft den Phcenix van ons Eeuw
Daer Fama van verhaelt, en roept met luy ghefchreeu

Den ftouten toets Van !Dyck, en is niet af te meten

Soo overvloedich is fijn Conft van fray fecreten.

Ift wonder , aengefien dat 't Ipreeckwóort ons verclaert
Dat mceftendcel den Menfch treckt naer fijn voefters aert

Het

Digitized'by,

Google

7? . :

Het gen' ick claerlijck can hier in 7w» Byck bcwijfen
Diemen van jeder hoort in Conft ten- hoochfteu prijlcn.
Sijn Moeder was begaeft rnet^rootc wetcnchèyt -
In't fteken mette nadd ghelijck de Faetn 00$ (èyt.
Sy wift door teeckeningh te ftellen heel figuren -

En dan met loet coleur der fijden te borduren,

Ghelijck fy met vermaeck heeft meeften-deel gedaen
Befonder als fy van , Tom Dyck heeft groot gegaen. -
Soo heeft fy mettenaeld' feer aerdich net gheftekea
Een Schou-cleet wonder fray , en vol van cloecke treken
Seer wel gecoloricrt en wonder wel gheftelt
Dat de Hiftori vat* de fchoon Sufan af belt.
Leeft dan cloeckmoedich Geeft eeuwich in eeuwicheden
Want uwen Naem die leeft in veel vermaerde fteden t
Al menich ftuck van U dat op Gqdts Ptfti treckt
Veel fielen tot bcrou vain hunne Tonden weckt:
De deughden die dacr door u fijn pinceel <juam faeyen
Die hop' ick dat u fiel , op't leften afouara maeyen
Als fy ghefcheyden is uyt dit droeMraneè dal
Waer door fy in Godts Rijck eeuwelijck wóoncn fal.

Graf- Schrift op de Sepulture van

ANTHONI VAN DYGK.

HlER LEYT DEN ROEM VAN d'ÉEL ; PlCTVR*

En grootste Cracht vande Natvr ;

Die door hvn jhooch verheven cvnst

Die tot haer trocken Jeders gvnst

Wanneer sy sweefden in VAN DYCK

die 15 vergaen in stof en ; seyck,

Den Hemel heeft syn Siel ghemaeyt

En d'aerde mét syn Const verfraeyt

Die httaen Fama achterlaet .

Waer in den Geest gheschildert staet v

■GdtiMK. De manieren folghên de ghejnaüchep; yam hei; lichaepi. Wejcke ghematicheyt gheboujivt tf op het
goet roetfcl * ea ghelijck de numeraren ghcftclc xijn , foo fijn «ock de manieren.

GILIS

Digitized by

Google

. GILIS MOSTAERT.

O # bat ban bet bier bet acngfiename ^rfjilbcr «tTonft ( boojt&jengïjcnbe foo
menicbberfenfoete effectien) inacbbolt)erben/enbé baerbolcoramen Want
«ca benneetbereu int bun0 bannen blgtigbrn jeber/inbe fade banbe lief bc/
robe int i&afct bannen Jbatuee / bie öactm lebenben geeft aen Piaura tnebe-beeuV
algf fónne be eecbie boefler-bpu banbe £bel$inreel: £ooencofticItnier*boo?>
bn gaen int ütbt te tyeng&eu be tont-ncfaembe Confl bie aen on£ & ac&ter g&e*
laten boo? Gil» Moftacrt £dtniberban $ulfiin &Iaenbetcn/ fbo feertengifen
boog be bshnaecate fJefieJteni? (beten aert en toeï gerblo?iett toefen ban plai>
(anrie o^at oocnboo? be aetöigbe en tyembe Sfoetfertfen bie ben felben MoUaert
leeft unt-gbebietcfet. 3Baer inte (peuren i£ bat bn eènen rtc&ten Slep bet na*
meten i£ ggetmeft/ om bat fip aHe natuereltjebe binsben bftftieft, mifi naee te
oenen, tfnfoobntoa£/ki bet lenen footnaj* ftn;in|tbi|letben. Quaüs vita.finisita,
fukhen lenen fuicnen epnt/ on£ &oot glpemenneujcfi toefénnt. #8n ïeben kets
ben beek ottnofekn om fteb bom flimme (heetten en balfc beo&erikn te Boeben/
enne aen be anactbamnjbe bun font te berbeteren. «Die alle fnn attien enbe tyembe
manieren naee ggeleflentbent ban rt)be met goet fatfoen fukften beef mift te glje»
ben/bat al betaxeeittt boo? %a g$eefiigeflagen ïjctn moefi beminnen, ï&oetocl
bat bn ban «pnjjeniafm en ffcregirigbe tnenfebeu btcftmiln' meet betac&t/ om
bat ijp be ubcöjcnW bejrbxreibt^ berfoenbe / bn merbt banbe bjeeue gitigaettjr
gbegaet / om bat |n Iiberael ma$ / banbe bobbetyertige jiBomi b^inben bee>
(hitten om bal bnopraberrirb toajtf : egmbéujkit ootfe banbe eetfucbtinhe gbes
btamtncrrt om bat fjn ootmoetrfrb man*. $n traeftte meer naee eenen ontfferffe*
tikken naem a& naee becgant&eujenen etkkbem. Curtius bie fppngl) gemapent
in ben njanbenbrn put op be fioomfe mereftt om eenen oitHteeffenjetten naem

Orfpet te htten en ffepbe* Pro patria mori dulce cft. %\$ ben Conmtft Porfcna be

£iabt i&ooroen Belegert baboe/ toitóen bentfbxtiten Scevola met b?n bonbert
Sonaipnaa^ be felbe £tabt onnutten / enbe ben bobtfefc. Conincft om babi
njengbe» / ban Scevda bc félbe motst menneube uut te toetenen / enbe boottenen
mioffaofr noobeubc ben .^fccettarijtmputetji bannen 4oninen/b)eet gheban=
aften enne gbcboetnt/föntabte ftanbt niet fnn fineert int bier te laten beeb?an=
bn ;baet bn ben Coniaen mennbe mebe te betmoo?bcn : tnaet op bn met em
gmotrecat|t bejf gbemoetj* (in'tnjanbenban ft)n b>nbt ) antlnoojbe: al beeft
befelpantx gbemifi/baer sffc nocf) b?n bonbert tk bet tonnen boen. 3©aer on

Marmles gj|0blObeftblit fp^Ctbt l Si non erraflèt feccrat ille minus. I^ab bn tttet gf)e«

«riflbn frübetmtnfrgOeöaen Bennen. ©oo?toaet eengeoote cloetbbept omrencn
anofióeffén|cnén ^aem aebter te laeten. <®m fouten trofttatus naee 't (vb^ben
ban be«fc|enbe jËdb^ber^ (latb ben tempel ban Diana ( bie een banbe jCSirandeu
bt | i nm e n# tpnff)in ioanbt/om alj* eenen Phoenix unt be aflên nanben felben
Ctmpd«pteftacnet*e ontlteffélncfeteleben. «men ^omenn(f^nbe op 3ee
wben |R-fI»é ) biel met f^n bonbt bejr bnant? frfjip wobcn bet fön obföpoinmt/
OBbarbjet bnltnte toacber (bube beesten/ en niet tegcnflaenbef^nen armbnerbt
af-gbetapt/ troeft met beu anbtten |et fc&ip naee ftim/ en ben felben arm ootlt

beeUefcnbe

Digitized by

Google

*•

berbefenbe bid metfónenmonbt oibc balf ttebaem ogbttfebipomfijnboleHaen
te toaebcren tot bat bp 't leben berloo?.

«BiriK Moihcit en beeft fijn feucn ootlt niet obergrfyócbt met bedfarfen en
bjcUigöe bantcringben upt te toerchrn ) alp aUcndrjch om eenen on(terffèbjdten
tiacm acljtrc te laten / fijn leben i£ foo toonber gbctoeeft alj$ fijn Conu / fijn ma;
nieren noebtanj* toareu in bc beuabt enbc gocbectiecentbepbt gbefonbeert / bn
bias 1 met ftjn f ojtupn te tyebtn / enbe bpanbt ban ben oberblorbigben cijebbóm/
toel toetenbe bat ben &ijcben altijbt ongberult bangbec(t #/ bp en toilbe met
i cams niet te booab bliegben / om gbelijtb eenen Dedaius te ballen / bp bolg&be

Socraces- be leere ban Socrates bic fept • Henen Mtnfch die met weynich te vreden is die gaet
eenen Jicttelijcken wcgh die veel ghemack endc luttel moyt heeft. 4Btlbe bOOjbiaet

allen bet fdbe tod ebnfioerercnbc foo moet men bebennen bat be obeebloebtebept
ben menfeb tot oroote (labecup b?engbt / toant ben tnenfrb boutot onbeetuffeben
met fijn goeben al nualtjeb fiupjef e» (tellet foo aen oft bp eeutoicb toilbtn leben.
$ainmigbe berquificu bun goet met boutoen en timmecenbe toeuite bun in groo»
te fo&b b?engbt en niet en pepfen bat fp eenjf moeten berbupfen / en bat bit meefi
boutot fdben fijnen bouto betooont / een reeenen bat <6oöt fuleben toereben moe*
ten mifïjagljen. Mathufalem bic tot ben oubecbom ban 069. jaren gbeeomen toajf
Gen. r en toilbe nopt om foo depnen ttjbt een bup*f boutoen. »©ie ban bet cbri gbeflacbt
cap. ban ïiite babben in italicn booj fijn bup$ boen ddlen in goube letteren : Nulh cera
domus , bat nicmant bier op bcfe toerelbt een feexher toootungbe j$ bebbenbe.
Boottoner een reben bie gbeboutot toa$ op oroote tonpbepör. $ommigbt bec«
quifien bun goet met p?oeeffen aen te batten / bet toeleh tik albtrguaetjïe leben
ia* / toant bat ije? een leben bol fo?gb en oncufi. $ommtgbe gbeb^ttpeften bun goet
in oberbaet en alle fcbdm-fhidten/betodcbebet argbfte enbe pcnjrbeleufte #
ter tooien fp beulen ftjn ban bun epgben liebaem §et todcb fp booj oberbaet
oncupjïbcpt / beebterp en bonben ongdudten foo raeptyaecben batfe fomtoijlen itt
eenen oogcnblicb upt be toerelbt gberudtt enbe mbni afgronb bet bupftetniflcn
toojben gbetoojpen. m oitam alle befe perijebden feboutoenbe/ toa£ te bjeben met
fijn nooteltieft beboef / tod toetenbe bar ben oberWoebigben rijenbom be bcbcrflfe
tri* banbe fid tf. i©ant felben rijenen oft bp ifi al befeten met be giricbept bat
eenen ongcrcgelben appetijt i£ bie be mrofeben mce(i quelt om rijdier te tooien
Seneca. al0 fi» fflti fonbcr jetnanbt ban bun goet mebe te beplen/ pecamia non finat fèd

jrritat , & ïdcirco auarus ipfc miiecix las eft caufa : betten girigen ijS feïfjB? b* OOJ*

Arüiot. faeeft ban fijn epgben mifcrie. üdidcrium diuitiarum vimt m mtinitum , be begeerte
mtt bet gdbt 10 onepnbdijefe. Moftaert toert liebee ban f|ju gelbt gbebtent objf
bet gdbt te Dienen / en Vua? met fpnen flaet te bjeben om bat bp nacr een goet ggjès

Seneca. ïUJl en (abcf) epilbt bopte* Nemoalius e(t Dcodignior, quamquiopes Contemplic.
C^uarum polldfionem tibi non jnterdico fed efficcre volo vtülas intrepidc poffideas.
Jngentis animi eftqui diuitias circumfutas fibi multum diuque miratus.quod ad lè
venerint , ridet , fuafque audit magis ene quam fentit, ^iemanbt en Jj9?aengenattieC

aen<Sobt al^ bie be rijeftbommen beraebt/noebtanj* en berbtebe iebuniet be
fdbe te befttten/ maee toil mactben bat gbp bie fonbcr bjeejBf befit. Cijat een
doeeftmoebieb Mm ben todcuen be rijtbbommen ( rontom bem aengebfapt ) teel
en langben tijbt bertoouberenbe/ ftbfet lagbt batfe tot Öem fijn gbecomen/en

eetbec

gitized by

Google

taö*r ba» teute loa?t badëgcm teeörfjoojen a& batgp bitfaberfcoftebofc
fa rtif g w tir e beaercujtbflfpbt aftjbt eiingeriifiomitieerratiimmfóttmpQtte

Crggfpn. Qao plus font pot* plus finuntur aqtwe. $00 10 OOdt fttl tferttg tnenfcg/

goefattetbat frp nfban tfklttmnt go* meer gp naer rijdtbom ïrojfl öcrft. «e™,
bdgcfcfiebanagt bit agtbjetb Ben menfeg fóo tot gp fön felben berooft ban fijn
«pggtniiefbe. «tinte Auguftmusugdijcftt bm girinen bp be geHe/ om bat fp nim= Aucuft
«ermeer upt enfpoumtfu nept ctifeut batfe ogenotg geeft->en marrigdtfeptbcn
jfcopgtft B»on bat begjritgept gctgoefMfecRi£ban aaebeojefgeben. Sneeft ben Bi**
giriaam een officie boet gp ttoee pectbcn met een <Toet jt ean op gonben/ gp ttacgit
nat tgo eggcr ombiec peerben in fijn goetg te boeren/ aftgttracgtcnbe naet beter,
jfctute l«rooimus frpt bat ben girifim foo begocftifg i£ ban 't «ene bat gp geeft icroni».
a& ban 't sent bat gp niet en geeft / enbe bat be nititgcptainjbt maft ngdttdt Act
bteronber bet bpogg gout ^#oifffte^tlofopmfcs0mbatbebetioefdt|eB^
tube noorfaecneH)cfibeben ban armoébe niet en tomen / maer banbe oberbtorbic*
bei»bt/b«m^ tenen !tmifcbnKtt!Keftö«brt)otfti0ttbï«¥. 33efmptcnbe bat
grt goet # luttel te gebben om met bcgoeftirg te fö« / maer op iuvenaiis tod iuvenai.
föedtt r fotmnigge bunnen enbe pjofitcren allccncujdt om get fcben te gnbetgott
ben/ maer anber bttleben om te toitmm. SMrtjbt tracgtenbe naer meeaniet en
obert t gagen bat fa op get lef* maer en minnen een ganbtf bol aerbe. Wtttt \$ u
noteren be fabd banben «Cfel bte f e Icficnrf ban Jüfcefier beranberbe om attijt eencn
betteren fUd te gebben. <Önbe ftmbe crrfl bp tenen $obenier berbjoot grm olrijbt Fabel
ben tnageren toft te eten enbe ben fueren arbept te been. 25p benftotbadter toert vanden
gpinor altgt dep en fieen te b^aggen. epnbdgdt bp ben Sccrtoumcr daeagbe Efcl -
lp ban *K0bt ggdaben te enen met gnpbrn ban peerben floepen en f|jn naeffe
niaefegap / bjeefmbe eed* op't ïefltcnjS fgn gupf te berlicfen / jbmma noopt gge*
NI om aftobt fwfer «n beter tr trgagen/ ugdgdf be giriuge menfegen bic aldjbt
naetmeer m meer traegten tot op get epnbt bejt lebend afetfp md menfegen te firn
bmanuftaemalrtjbttelcben. j^feltoaiganbdtbmmenfcgbannietbicmet
eenen depnen ftwt te b?ebens0 met gepe ban een noet rpnbt tebebben / mant fip
aljfban |em uwt geen r^tltbommm en tnoetbttommcren / baer in tcocubecl eenni
rijdten in airidjept fonscr gopc leeft / trant bic met be otiberfabeU)rKè oiridjept
ifi befeten m geeft neen fjope / bie gp beriirft boo? be beeommernt^ ban r^dibom.
Slijt Mexander ben arooten b?aeogbcn amüioecnes (ftttenbeinbe€on) oftgpAnt.
miiör mcbegaennaerdingof bat^pgembaerjonbe Bg^cnalbatgpbeAecrbe/^oort
toaerop Diogenes uptbid en (epbe : tok bon onjs Jjcpbe geeft meer ban noobe / ieft van Dia,
bie niet meer en beseer afefidt geb / oft agpbie uniet enbernoéggt met u Batttfi s cncl -
fitieft/ niaic«I«brain0gfbaftftdtonilieö(cklBC«lttcör$öt»i:üaer-fn-bobnt
beneempt gfep mp bat ö&» mp niet fgeben en tonbt te meten get liegtcn fdjpnfd
bcr ^ototcn. IBacz op Akxander met een brrfkH ggetnoet autlsoojbe/ vtinam

non êflèm Alexandcr , fed vnus Diogenes , OCg Oft itfltoacr CCUen Diogenes in plaétjl

ban Alexander. ^e rcbm (bcmmben ïtfrr) ma^ alleen om bat gp me! toifi bat
Diogenes f(gmnt ban eetfttoaj* / en batgpm ftjnftlbenbonbterncn cnaatnben
too?m ban aneaff. Cij* bwraegttcg enbe 0er bat eoon armen«ten<cg/ bie
ttWfdnfobcrfe?upntebjebf«^/bitffemp^cefi^

% gebbcn

Digitized by

Google

pennen ober (|)tt fepaitrara rgeltbommeit ató eenen rüraai topcftpjnpxnmenfifj
.tóe &oo| fpn flactpiricDept nopt berfaept enitftbie uebee be pellicpt ban Ipt
mibbelen om eenen poopen jiaet.fou berppeebereq afëtetopcften aen jetnanbif
anberé opinie baer ter tontracien eenen flemen lieber fou grenen fpnrerptbeerbicp
poebt aen eenen ongeraden onreebtbeerbipben menfep aU$ baerom te ppteberen.
I^ocptang toojbt pebenbaepps' eenen onretötbeertópïjen tóe rptft «S meer prtocer»
beert / peeert enbe bergebeu / a!0 eenen armen tóe bol beuppben / Confien / enbe
ppeleertöeptijef. ^earmoebet^getónbaeg^eenalft^emepneberaebtingbe/ctn
berfiootelinpp banbe bnntfepap/ een arm menfep (tact ban aepter/ pp eet pet
laetfi/ pet ftimfle enbe pet bierfïe/ fijn reben toojben boo? fot pbepouben / firn toöfs
gepbt toojbt boo? onbeuppt befepulbippt / niemanbt en beftpeemt fpn reept/ rat»
raanbt uetopfi pem punft / niemanbt eu troofi petn in tepenjpoet / en a! upt reben
bat pp berooft i$ ban rfteftbom. <£nbe in teppenbeei eenen r$eften al toaer pp fot/
men aebt pem toifef / i$ pp plomp/ men bout pem pecfhrp/ igpp oberbabiep/ mm
fept bat bp It&erael i$ / m f in al bab |p al be openenen bejS toerelbt? inpbefopen/
foo foumen fpn fepten berbeteren enbe pem aenpanppen. J©et befe fieebten peeft
aïtöbt be toerelbt nefhiet ppetoecfl / toacr boo? bannen ean ften poe beb&ppeïgcli

Petrus be bjinben be£ toerelbt? Jijn. Mundus impoftor & falfarius cft , omncs üquidem

Bcffeas. decipicjMmne hominum genus exaecat & fafcinat vbi fugerit, nihil cft > cum videtur

mcra erc^pibra cum fuftollk (c & iffert , fumns&mera vaoitas. Z&t toerelbt i$€Cn

Bebjiepfiftce enbe falfaci?/ want fp bebpeppt een jeppeïijra / fp betoobert enbe
(Irpcïu bet menfebelpf ft ppefïocbt upt / toaer fp bïucpt oft niet / al$ fp ppeftra
toojbt / ij3f een toaeratptipfee ftbabutoe / al? fp baer berbeft enbe berpoobeeebiept/
' een reepte pbeïbepbt enbe berpantKelbcften rooeft : %\ 't pen' be toerelbt $en p$jï
on£ blptieö aen en i$ maer pbdpepbt/ en moet a%? rooeft berpaen. 3Me betoertfe
beraept en bertte|t niet/ ma» mint al beel meer al? bern bè toerelbt tan poenen»
301 beeft Alexandcr ben <$rooten be beel toerelbt onber fpn maept pepabt / pp en
peeft niet obetoonnen aü? een elepn leemen bup£ften / eenen mieren nep m {»>etg
ban pet Cojtcïijtn $alep$ bejS ï£cnid£ baer be rbeftbommen (tóe onépnbirp fpn)
enbe be eeutoippe plojie aïtijt berftbönen naer bet feppen banben $?ogpet Pfai. 3.

Q&d prvdeft komini fi ïniuer/um tmndum lucretur)
.anima tier o fu* detrimentum patiatur.

DAT IS

Wat helpt den menfch de heel wereldt ghewonnen te hebben,
ift dat hy fijn fiele verlieft.

iftonber 'tf re aenmereften bit boïpbenbeïi)cft-tótpt op beboobt banben

boo;fri)jcben a ïexander den Grooten , pet toclcft naer mpn buneftm

booj^pn grof-fcbjtft niet puaftjeft en (bu paffen.

Die heden door syn Macht d'heel werelt had ghewonnen
En paelde daer de Aert verliest het licht der.Sonnen,
Die d'aerde scheen te cleyn , en was daer by seer droBf
Dat hy geen wekelt meer en vondt tot syn behoef*

Die

Mank.
16,

Digitized by

Google

DlB LETDT felER I>t EEN GRAF BY VUYL EN NAECKTE WORDEN

Die 's werelts dwingher. nv tot in 't ghebeent bestormen
Een graf van cieyn begryp beslvyt syn hooch ghemoet'
Daer d'aerd' syn roem verslyt en 't.Lichaem d'aerde voet.

<£m turn in befe jBatrrte niet te btrtoerrrn enbe boft te gberaernen/ foo bril UU
(om tot ong boójIM te romen) bier op borggen bat bet br radjten be$ toerdbtf op
berfrbrpben fm moet brrflaai moaoen : bot #/ toeraeöttn be torrelbt om brugbt
te minnen oft om tot fnn epgbcn gfcemaeEt be finnenjc&bept te bolgben. ifcont
fomtmgbe breftaaben be toerelbt en bartcn ben njchöom/ om boet boo? niet te
romen tot booberbp enbe onbere toeltajien. 3nbere berfbpen be (taetgirirbept / en
bcrflooten be pbel gïone om bun geb-fUrbt fonbee belet ban een onbec beter upt
te toetenen/ tipt mat rebrn ben Confftntltcn Giiis Aiofhcrt be merelbt aïjS eetien
3» emoe t ui # befbotte enbe bacr pbel pjatbt berfliet en (taet mp niet toe te onber*
(boten / borg romnen tipt fnn beïaggeljjdte abenturen en gcejrigbe fnaetherteri
toe! metrhrbjtfc firn bat bp al memrtimaeï ben gronbt bejtf toerclbttf toatithel»
naerftenbt beeft boen bliirben. $p toa£ een £Ban feer tiptnrmenbe fraep en bet»
fietnjeft ban belben en biflojten in't rlepn te ftjnlberen / namentujtn in brbotie oft
be gjcfrbjebeniffen ban bet oubt ennieuto «rtfament feer aerbitfj upt te bettien/
met (Urnen lollen arrr en goebe ^ecdieningb bat niemanbt in on£ reuto ben
natuec-ban perfertie foo naer en eompt / emmert bie bem obcttreft. ^ot bp feer
bcrmaecRenjrft in manieren enbe fp?aerft toa$ / ranmeu bctotffen upt een totmbe
artie bie bp gbefprlt babbe aen feber «tolman bie ban Moftacrt ma# tiptgbeftöifc
bert feer conflict) en mei gbebaen bat be f&arrfc en ïeben in't <Tontrrfeptfd mare
en omb?ahcn. 3Pan ben <CbeIman booj booberbp ontfleben ftfnbe / toajf be Con(t
berarbtenbe / en fepbe bat bp int pourrret niet en gbdcetlt/ bot bet te bjupn tootf/
en (oo Moftacrt 'tfdbe niet en toiibe berbeteren / b;epgöbe bem 't felbe aenbe banbt
relaten. &efen Moftaert bit Rebenen niet jjeren boo?enbe ter toijïcn bp gbetooon
toaj* naer bet totrrïi gdt te ontfangen om be meerbiime ben penninrit te gunnen/ en
eo(i in bet (inrit niet binben al$ een bolle perfertie/en benebenbe batter beele JBen*
feben maeren bie foeritrn gbeflareert efl gbepmpmfrrbtbt tr too?ben/ beeft glicïooft
be Croni te beranberm/ftoe tori bp bare aen met en toet(ie/moer brifl om bet booft
een geefriobe £ot!$-rap met toatee beef te fcbilbcren/ fettenbe alfoo jet (turn baars
Igdtjtf boo? fön beure i enbe alfoo ben «Coriman inbe (ïabt gbenoetfj bebent toa£/
toaren aue be paflanten feer bertoonbert (ienbe fulriten trrjfdgdt jBan met een
£ot£-rap/ enbe 't felbe aen bem gbetoaerfrboutot 3ftnbe/ ijtf met grommen moebe
naer bet bup$ banben ^rbjlber geromrn om ooch \$n epgen af-beltfel inbe ftgure
ban eenen £ot te (ien/en 't felbe ftenbe toert mfulrhot roïair ontfirbrn bat ( bp foo
bette Moftam tptifoe ouber frtn oogben gbetoerit ) bp ben feïbrn fou 't ïeben gbe»
nomen ftebboi / tnbe nact ben felben tyagenbe/ toert gberoepen / ben toriritrn
terttont (bnbet eenigfie omfleltenijtenbe met on ongeplopt arnfrijbn ( ftrnbc ten
€belman) toift fonbrt b?ag$en toat ftp begeerbe / enbe baer bp romenbe b?aeggbe
ben £belman upt toat reben bp bem gbrii)rft renen <8ot baboe ggefeljilbert / enbe
alfoo abdijen eenen &ot nori) boo? f|)n beur op fitaet tm tboon (lelbé / fhlrltjBr bat
bem aOe be toeeetot benbe; beeft Mpftaat terfiont baee op met een (iaittb torfen

■ gbeants

«I

Digitized by

Gpogle

«4

Aetdige gftcattttttOOJt 'i verwondert te fijn dat hy fijn (elven na was kennende ter, wipenhy do
anrwoort Sots-cap acn haÜde , en dat hy fijn felvcn niet en kende als ny' ghelijck een wijs Man
ghefchüderc was. 9oo?b)aec een oppt$t bocgbelbt Offl be& jBenfójen bit (Iftct»
gitict) ra todtatf trb ban kbm fijn / en bun fHbenmet eer ett Bénnen bom bat toe
fötuptt bon ben nifg) Reett. i£oe beel fënbec inbe baad* bie mboojfpoef fbo
opflöeWaienenöoobeerbitftfiïn batfe fut» naefte tyicntotn ( bie buit mtnbet ban
tfaetftJnbe/ajialtJcfc aenben coft eonnen gfteraben) meten brillen bennen. <2n
tomenbe tot be mbcriaegf) ban armoebe / at* fn boo? bun bantguetteren / be mobt
te boïgben / en al te ftooeft toiHenbe bliegben / ten leden banbe <Stebiteue# ober*
ballen/ en in't oüftjenen banbe mcreht mojben gbeftent/ enbe tot fpot be£ mes
rdbtjf gbeeoetiten / ban nentnten cecfl ftjn felben.

&B eencn anbeten tobt ift gbebturt bat jeraanbt ban fijn naefle bjiutom gom
on ^et boumcliJdt/ enbe bjecfenbe battnen Don niet te gaff-tnad en fbu toepen
nptbien fin fitb banbe toetdbt fect berbjemt enbe eenkft biel / meer beminnenbc
een fletbt gbefelffcbep ban goebc <Cnunfcn om met be (élbe in eeu clepn pi{iabccne
b?onjcft te #n / al# bopgbeblaffentbcpt ban ftaet / oocr om bat &p wet noct be
mobeen pjatbt in't babpt enbjajSb'toeü* fcembe biet-ean meer belette &¥ be
«Sbd Confl baer tin ben riJrltbom ftabbe booj comicn minnen. £00 leeft bp nod^s
tantf ( om be mcreïbt ecn$ tepjoebcn ) een oplfet gbenomen fönen tpbt beter mate
te nemen enbe naec een gocbr minft fijn tefbenin een ecrtiJcft babiJt te fldkn/ gbe*
iötbbp Beeft gj&cbaen. ^tJntyinbrnftenbcbat Moftaert bego(t mcrdbtftemo?*
ben / bot Moftaert be mooe sineft boliden /ptpfoen bn bun felben bat Dn boo; (9b
. groote tfonjt enbe rijene minft Ijtm emen febat jou aeöteeg&elaten beoben/ en bie
Moftaert te bojen niet en bobben mitlm beften oft Etenttijtf bgagbeu / begoffe» Mo-
ftaertnutecatafeten/eneen jebrt toa£ jatour? om bera&ct meefï u bebagben.
$et gbcltïHet bat Moftaert met fijn deceen ban non ggeneot meet / «n pttcnbe inbe
bode JÖjupïofr ban fijn I&itflte oft jfeebe/ facto boo; Bern eenen «lalftbro bette»
Capoen op be tafel (tacn/bie baer in't frtootrt in fë» toet toeft met eenaencttenaom
bebaflben ban alle be ggenoobr. Moftaert befen ggebjaben kapoen npt (Optel
ricmenbe ffcerch ben felben tegen fijn nieüm pannen deebt / (uteM bat "tfHbe ge*£
bcbojben ma?/ enbe tfanbere tyinben ban feeebenbe 't fêlbe te beletten/ mepnenbe
ciuchti- bat pp bmaegenbc fotmett / ^^teft ben felben Moftaert / en fepbe : Hoi* vcindeo

ghe ant- ick en' ben niet dom van finnen , ick wcte fecr wel wat ïck doen» waert dat ick d»t

woon. pannen cJeedc niet acn en nadde ghehadt, men fou Moftaert niet genoot hebben,

Qver(ulck$ ift reden dat het pannen clcedt mede eet, tet U)^lCU bat pet tletbt HHHT

niet ben Jifteeftec bon Öct deebt alftiec te 25^ploft gfjeroeyen i#: toaee met»
Moftaert alle be gaften ben mont in't flot fïocg$ / en gtnclt naecmad(B( frtn oube
gangben. ©it mei ghccmifiDcrcm (Uiüie / fal een jegbeujen moetenbeftemwn bot
pcbertbaeööj* metbe menf^en nod) al beel aeg^et gact : bunt men ftet baec b»ffc
fcntbctTcp ejtemptten af/ boer bet gene boojftftt. i^ eenbanbe minfie tjf. <Dt tees
rclbt ijf btbenbaegb^ foo bobbel enbe bal£ / fin P?o^titl> tn bootoc«tbid)/ fw
btoaeii en for / batfe nerg^enj* aïjtf bp een «eetyt buibiip^ owt gïjcWfmi toi^bmr
tjarfcöoöbd entoal? ijj bl^cbtbpbupfentejrempelcnbtetepbace bagbeïijd^af
(icn/boe ben eenen inraftl) fiefifb $/ om bm onbnen té bcb^kgïjeii en upttt
flrpcheo ^ cnöc batfe pjacfitie^ en j&oobeetbieb i^ torent obeittytbe bogbeM^

tjq?e^

Öigitizedby GOQgle

8}
tiprimtie^tfprtelifeftib^
»Btteilb^omiinmb<toiHto«ptibeii fr^

mftjontoeiMifr bat!*" apftaa /*»«! b»** Mc m» *•$*& tarcfttfffttttt
bmbeniKjttoftemter /|w ftaibetmlrttftibgbiavloe me* bot be foete maaftfe
taibertffeebrtttiai berlarabtrabJ jfotft-tnpptti ftm/bJonteenen bmafén bie*
«atmit tmjéawfHtflïitwt pap«itecèauöt|$ttttwlic/ batüetnttgbt mi manie*
b«tt *at*iod£. atiabton de <Cteerni*ta# éebaibaegb* («tfiaétjr battb&f)
bontttt fiwwi (tal atte bagbrn tan mentor fc watfütom nttb*ifljabt#fp be
beobettbirifre menden itttc c m t cnftt m / melcne boobeeebtébept ( 6« óömc^t
aro&fte ij*) *p be 0rcfitjb> mett&Ben enbe batibe bcmebfctfr ojmhtept / j«t on
«cm banbtmerdtajl toe quafgeftjout mbpot en bJhmenom baegb? te btrtertn/
snedig te Wnbenenbr in afic? ben fcijdvn in ftn mobe mille* naerbeetfen en
geeiirafottenfearmomjdacftttlpagmbmera*^
gbebjeeft bat De menfrben nu beoben bat i$ bat fp bun Beter eti Jïgpoftbee uitten
maeehen al$ <$obt bun geef) gbeftbapen / en niet en benehen bat fp narent on be
torcdöt fijn gfeemnttn en bart «aftltt fnflm afgam / ftftnwti niet batiptbnpt
göepopert/ bet aenfcWJn BJjetóanrftet/ enbe met fmcete placderjS beplacbt i$ / joe
in plaetflf ban tnenfóen bun felben aljgt monfïrr? maetntn/ en fcfjoon bat öct <?obt
mt$baeöbt en ouahjth tfartotbom be kterefbt ffment/ foo moet bet giebolgbt
tooien om bat be mobelrert. ,

^efotte enboobeetbigAe ftattie ban NabucWdnofor (birm&amtonien bpsDan.*.
pjereejt toajaf ) baboe bet flooft ban gotfet / be nrmtn ban fitter./ Jet bart ban
eoper / enbe be boeten ban ffifeft oft leem / bet melen i$ een maeratbticb af-beïbt
banbe fotte mcrelbt : mant pet öonben ftooft enbe (ilbere armen / bat ifi bet tierfet
en blancnetfri ban een gbepaieest booftenbe «m Itóbaent mot bemobe beier toe*
rrlbtjEi gbeeleet / maer bet eoperen bert mtlt aenmüfeii Bet M0 *n .quaebt leben
bat ben menfeb baer boo£ obcrbjcngln / enbe be boeten ban ftyeft oft leem / mftfett
am be pbeibepbt enbtaafe fottinjtpbt bie ben menfif) boo? fï)n mobicftertïjOB*
beerbieb leben aennempt / robe bat alten bet fefbe maer en i$ pbrlbepbt en bunttts
bepbt. %l$ een $aab) op Baft boeten (iet ban toojtfc behoeft/ mepnenbe be
ftbooiifteteftfn/enfienbe op boer boeten (We be flimjïe beden bant $autnett
liebaem fón ) bent baer felben. <## oft be menfeben fomtijtjef *en4 obetjaebtben
bwt ben menfeb M/ niet anbcrjef aïjei eenriet bat in flijeftac()ti0ï)e en bupïplaetfen
op teafl/ fcftijnenbe fcfjoon iitbt ötgftcn / flercb en bert ban mtpten /en ban bin*
oen maer pbel bupUebepbt / niet meer a]£ renen b^oom bie bergaet enbe btrgetett
hwjöt. %\& jemanbt in betbeb bcr melntfien lepten flaept/ §p b^oomt bat bp
rbdt/^elucbieb enbebenfaliebften be$r merelbtjer \$t en toarher mo?benbe debhit
bat bmbioom batf t|t /b*t albtt fpme bp mepnben te befttttn maer pbd *pm*
mm en ft)n gbetoetff. ^tet bat gbP btoafe menfeben bie sbeburteb leeft mbetyoo;
mm ban mellufi énr^ehbom / bat gftn -boei in niet en brrfhebt oft en Wnft ijön*
gbm/moer beert nbmtot ^obtbteompnbie|rmfi!beri^/eitbebee^kbmn^
tnmberganebeHicbenonreber. <iEnb|oomtniet tfjtiïfch ben Conintb Sifafa tneindic*.
ban Jahd met eenennagbel.mert boo? f hooft gbefmeten en in fünen bjoom n|es
(iojben ijf. Holophcrtie #?mte tan bm erttebban 5CffP?ien^iinbe in ftftttn bjoom Tu<lith -
mö^twbenbanaïletotHnjl be$( toerelbtjf / mert ban Judichontbaïfl. ^ut ban '*•

bat

Digitized by

Google

fcot flj|)p{iit'todta(M)tff bjctefttfl In fltyw B te n Sflfribf / tijgt ènbtefeet off ft ffctttt

nj bie te bettaten : toont fn en cornet) ttniet ofeeben at£ een qiiaerepiMtotbebetf»

faiiïï)mte(ié/tybt<e*bttmilkfin1mt be toccelbt/bebxtdttfetttaünaccn

tyintfcljap tfjooncn mtoenbirfj boo? te (M/tnaer tal uptbjenbiefi boof$ei ittgaem.

Moftaea Die naet Den bootfepben neen bic ft» f#n bpnben Babbe gfpfedt / SmttK

tfponcn en keten bat tenen bpnbt aenben anberen geen* eet en moet netogfen

. oft cenigip ttef be biag&m / ter oogfaedten bat bp baec boojbeel <nbc ftofót

af fou; tonnen te genieten / tnaerbat bp Öetn moet beminnen uefbebben gftèttielt

ftn cpoöm £ïben/bat &p foofeetnaet fbnbjdtoatrt moet beriangben afe uatr

fijn epggen / bat tf oppebte topntfcbap / toont be bzintfcfiap en moet niet npttoen?

L«tu* bidfj/ maer intaniöiclj toe gbttyagben too?ben. ®aerom fept Lilius Giraldus in fijn

Gtraidus fyfkoji bec «Boben feet toe! / bat be Semepnen tecttfó be tyinbtfcbap Moot*

fjeeftf en jongö ban gbebaente Rebben afcgebelbt / enbe boo&j gbenjtH u i'odïs

&ierfalaenb$fem

HOort wat Giraldus (êyt in fijn befchrijf der Goden
In <Belgica verbreyt , jae 'tblijckt by d'Antipoden.
Hoc vrintièhaps eygendom weit eercijdts afghebeldt
En by 't Romeynfche Volck aen jeder voorgheftelt

Voor een Geeftrijcke Macght , blijhertich in hacr wefên
Maer armelijck ghecleet, waer op dat ftont te lefèn
Veer ende <By altijdt, op 't hert leten en doodt
Een (pin-rock inde handt, naeckt voets en cael van hoot
Waer 't dobbel wijs vernuft een weynich op moet ipelen
Eer dat de helle tongh hier af den fin can quelen,
Waer van Vitagoras een claerder uytlegh heeft
En Lilius daer af het redens oordeel ghceft,
Die van dit diep begrijp ontfchakelt defe reden
Met wel beleydt verftant vol wijsheydts goede (eden
En uytghemunte prael ; hy feyt dat t'jongh ghclaet
Beteeckent vrintfehaps cracht die nimmer en vergaet.
Als hy in s'menfchen fin can vaft gheftadich blijven
Soo fal fy't fpoockich quaet van haet en nijdt verdrijven
Die boven dien verhaelt en brenght ons in het licht
Dat d'ongheyeynfde hert beftaet in het gheficht.

Door't

Digitized by

Google

. ... , ,. 8 7

Door't ithrift . s Veer èttde by wiltfcns öock daer bethodgheè •

Dat vriqtfchap niet alldeft moet fchijncn voor ije Ooghén " -

Maer inaFwefènthcyt fcöek haere cracht vèrwfccke ; - ;

En naer den trouwen vrindt (onder gheveynftheyt trecke.

Kaeckt voets en cad van hooft * vervrempt van dobbel finnen'

Ontmaskert, onbecteet,onramftochtich van binnen.

De liefde (bnder («yl , in't leven totter doodt

Bepeylt die even fterek, en altijdt meer Vergroot:

Noch nijdt noch tegenfpoet en connen haer verarghen

Haer rouw habijt weerftaet het nortfich afgunfts terghen.. •

Hoe Conftich dat Natuer haer gaven ons bediet

Nochtans men hedendaeghs die qüalijck volghén fiét

De wereldt is fèer dom , en can feer qüalijck ruften

Voor dat den duyvel wieght en boep haer geyle lnften,

Haer vals vermomde guniï die is vol loos beleyt

Gheanckert op bedroeh , ghehecht aen dobbelheyt,

Ghelijck den traghen kreft gaet by de oefter (laperi

En vlcy t haer als een vrindt tot dat hy haer (iet gapen

Daer hy behendich dan een cleyne key in worpt -

En (onder vrees den vis (boin njn maeghe (lorpt^

Het gaet (bo hedendaeghs in Dorpen en in Steden

By ajnet weieldts voick, het fijn hun oude (eden,

Die vrindtfchap loopt (bo dweers die by de memchen is

Dat die ghy liefde thoont , (beckt u bederffenis.

De vrindtfehap is beftroyt met (uyeker als de pillen

Die (èhoon fijn voor de oogh maer doen den buyck licht (willen

De vrindtichap laght u aen, en (èhijnt in d'ooghen (bet;

, Maer 't hert tracht naer n doodt, naer deylingh van u goet.

'Tfchijnt dat de vrindtichap vóór u waghen fal haer leven

En dickwils in haer hert u vonnis ftaet ghefchreven.

Dat is des wereldts loop , (bo datmen (èlden (iet

Dat jemandt (laet fijn oogh op d'uytlegh en bediet

Het

Digitized by

Google

Het gen'dfc ytfotfchab 1 thoont, die ons d«n wegh cah loeren
Hoe datmsa op fkf/aeit met vrinden mc*c verKcetco, .-: ■

Hoe datié* vrint&hap fta$gh moet welen ongheveyft

Ghelijck dit» mont bemint dat foo het bette pcyft.
Soo 'fyliAüégtè nóyt u yangben jn haer webben
Die by Erejn vliet baer fwefce wooningh hebben

En vroeten met den nijdc in't phlegctonfc bron

By Cocjtwn den Stix, ontrent den Acncron*

$00 en toajj f»et niet tetermonbeten Dat GiHs Moftaert ( mtffeftfen fijn ooo>
meerit ^kmöc op De fetróeggrigeftyept Dcj» toctttojef ) fomtgtjg toe bnntom een*
ppeftoe ottvtoaec tooeg fön feéaitettó boedel ie afttben/ «toe weef* om mint
ouftcrffdntnmnacm achter te laten. jfcorfj cm gbetoonmtoeetttattiomtirielieeft
Dn öftef&elt'èieh eenen #ojtugie£ tóe fjem bob Hoen fïftilberen een Sfbontuiad ofje*
löcït op ooft met ooet toetfUnt ofte ttaer belooft tiaö notg^taa^ fect teboot
enbe bctocgÊlnrh om ften. ®an atybn bra$omjgit0 ïKm 'tfelbe (fcbemVaoibe
ganbt teweten 'mïbt£ ijp ui« om en fattf 7 toffrf Moftam fect gfpjtoojt biè ueber
fjet eclöttoanf^ CMiftfatftkiftjn tojfóoVbetttettfemitip^tefpMben: $eeft
obetfufcKtfmetïjJinbctf b|t .ftbontmaet «betTgilbm/ toJaet on {tpmagfite baet
be^ofïeiplamenïncttoe êóett fnelbén/ mentor makatibermbeciMm/flambt
onjS ïjjeec ten^upfen upt fret fcftatibefetijNntot- fcot banbe ^. Sdpofieten / bet
loeien mtf m bjaócmtoei onftettuflt|ai ben $o?tuaiej* tomende om ftjn thirtt
te baelm / Mende luimen fóettaeelte} toert (eer toconicf» /en Moftaert niet bin*
tombe (bkljén^tobotntooöftenm (!biip0 te toefm) leeft 't felbefiucii ban atbtet
met een tnoffbdyc&teetltcn gbetetclimt/eMibe i£(feobattfi)tït on ben jfiartn*
Otabe $afioo} bande' $ao»bïe mbe onbere <©fftócwn sfjfcgam bun JEntoBende
met torn te romen ten nupfc bah gu« Moftaert emteftenfjetfnectahei bat toen
feiben tot fpot mbe fc$onbaet banbe $. lieren / èlbact Dan flbefttnibett enbe ïnm
öcrtirtjj^niwfloeet beJbtJmbeftinmtiDefitcaen/ MoftacrcAoojÉetoenffer ftenbe
toen jBarcnsratoe öito #ojtu0ie0 enbe tM*oo? met meet andere &fiiam naet
fijn tjuji^ comm / tjeeft het fhuft (bat tjpalwctortnet eenen n&ttw"bocch pb npt»
Sbennfcftt ) mtfen tüggöe bonbenmute fteftr /en -i£ fortbet «ï}Mrbtncï«n en
C|Kcutdtjc«4mrtjufn^ftl0b?balkw/ omjfönanbee toeren (batfjppnbe&anbt
gaböe ) teb(tbob>beten. ©e tèrrjoonm atpnjrn bootfetg. $ boben tomende / en
b?a|ê«toeöén Moftaert toact Datatftflmm ftöentöa£«i0f)pt>oö)ben $ominic0
.latobe ftö^fcttil&ifr lm i^n^deéfen/^mr JM«B«!* *et1tbaa4 (!enbe
naerftnt,&6emaetlit teeefcen b'bjflthönbactopnoct) boiibt/éeeft^rt Uuthom»
Cfténtetf/ tntoörtntetantoet^atjs tnrbebote abonttnaeïjopbinbenbe/ftieïinbe
'tfelbemtnditoobei9ieb»fén/biaet«oo|tom mnuoi^ befé|aemft#orit/en
Moftam pjotcötttbc bon itijucie/foo <bat ben ffc^wgUje? §ct tnee||e anöftrlöcn
enbe febaempte ma^ ^alènbe bic nbenaeef} te bom babbe om Moftaert te (Üllcn
enbe boïïe^*i^f*(fil k stèëm.'MMi i^bt.boto^cbcn ftceft bp «ptgöe»
; / toerefet

Digitized by

Google

teertm^lantftomgitrttftet^/gpgab^

2 lwct J&jP tt f dbtn *** Ödfe footfo/ en met fón Cameraben fat en titft-tacfete.
ttfftnflttbÉn iiet dp döi 1t)n mnbct^ achter He geefebfcteïbt/fegggentebatfr
iet mm ggenoetfj fouben binben/ maer moetien Het ften te minnen. $pi? gge=
<m^mgoebrnoubctbomhït jaer 1601. $#n nfreteftenfönöp be Conti min»
«enbe «Bgeeftat bed te fien/ en mqben bp bc ïief-gebber? in groote meerbrn

SgegOUben. • '

«?

PEE TER BREUGHEL.

Ij&'t jan 1552. iflet Binnen Statmernen ooeft ggcmetft een Conflitg f cacp
jBeejteiUÖe^célïÖeC COnfl/tlpnartn Peeter Breugher fOO Carel van Mandcr

fcefegjijft. <&gebo?en bon een ©o» ggenaemgt Breughel , niet mgt ban Breda.
&eföen £aem gp met gem ggetyaggen geeft / enbe |fjn ijlaeeotneïinggen atgtee
Dgdaten» ®en barnet geeft monber mei garen JBan ggebertben / ter mijlen gp
( onber be Staeren ggebojen ftfnbe ) een groot Confienaer ma? in boeren betres
tniffen en boertigge amen naer te fcgilberen / baer on? b?eb-iamif g #eberlaubt
toet recgt on roemen maeg. $p greft brfe uptnemrnbe enbe noot-böïb?efen Conti
ggdeert 6p «enen Péete* Cock ban Acift , mien? &ocgter gp naetntael? tronmbe/
fragabbebeelggeleettimtbeganbetingge ban Jeroon vanden Bofch enmoeebten
oorb fcec bpHigge en btefe ftooctierijen/ macrom gp ban beet toert ggegeetra
Peeter den Drol. %n fön repten geeft gp beel gljefitgtrn naer getleben ggebaen/
foo bat gp (totfenbeind AJpcs.al bie berggen en rotfen gab mggeffotnen) en
fgttp? romenbe toni bc feïbe on boetben en panneelen foo aerbicg te fpoumrn bat
get ggeüjc» mirabel? firn on bemrrelbt boo? be Conti enbe (bete manierWi gan=
bdingg bie baermttpr-ggtmerrfitsgn. tfnbe om niet bupten be fpoge ban mijn
booiggenomen gronbt-fmtK te Ioopen / om met/ fegg itfc/ bupten ben megg ban
on(eeoimetebmaelen/foo Iaet idft be eer aenben boo^fegj. ConfiriitHen Mandcr
bie ban oefen ouben Breughel tmjber en fyeeberinget 2$oetft bet jj?cerlanbtftge
j&tgilbrr? ggcftgjeben geeft. Matt om ben Xof ban Peetér enbe Jan Breughel
( be? boojfegpben Peeters Sonen ) ggerutgtbaer te matchen / baer Mander met af
en focerfu al? bat fp ggemeefl fijn goebe jStgilber?/ bat Peetet Breughel i? ggt*
»toeefl een gort C on teefep t et naer get leben/ bie ggeleert geeft op Giiis van co-

tiinckfloo m Peeter van Aelft. #00 toil iCR baden op ben tOP btt Conjlen bie fan

Breughel (biemen giet ben f lameden Breughel ) foo greft ten boojfegnn ggdfcocgt/
mp foo bed materi ggebenbe / bat itït be penne te fmaeft betme om fnn bergolent*
ftepbt ban Ptdura ten bollen in iSijm te Hellen/ mant gp niet alleen en ma?
erbaren in eïepn figuren en ggefit gten ban Xantfcgan foo uptnemenbc te maets
iien ban ben j&atuer met boojber en ean romen / maer geeft oocR ttptlicbenbe gges
merft in ^tam-ftgilbtrrn / baer gp boo? cbelgepbt en forten aert ( ïsit in befe Conti
b eruöffl g eu ftm get leben fegier afronteerbe. ^elijta aen bede ban fijn i©crchen
compt te Bl^rnen/enbe namenrttlch aenbenContl-öarenben «Beeft ban Daniël
Zeghc» «e ($noi ©iftipcl i? ggtmeeti / en foo geeft aenggenemen bat fijn b\onv

JB men

Digitized by

gle

men ontDccrlu ctlt)cït boo^ {iutt 0toote ctat^t toc^titn

€cti feïben ttjte toeft oocft g&etoeefi eenen loos de "Mompcr Die feet erbaren txt
hjonber uptfteftenbe toa£ ttrt<6c&überen ber$uiHen/<&teenrotfcn/ iBatccbal»
Icn en aronben. #00 bat icfe tot f#n meerbei; eet toe) raacf) (frijnen befe noectot
gftenbe beeefén.

SOo haeft den menfeh befiet de Conft van Mompers berghen
Den luft fal hem terftont met grooten jever terghen
Om dat fijn edel werek foo gceftich is gheftelt
En door het veer verfchiet foo fraey in d'ooghen fpek
De Rotfen fteyl en hoogh, hier en daer af-ghemorcelr. ... •
Daer fomtijts compt een beeck van water door ghebortelt.
Steen-gronden wonder net,be(èt met groen gheboomt
Waer by een claer Rivier tuflehen de Bruggen ftroomt,
'Van achter blauw gheberght foo wijt de oogh can draghen
Daer med' wift Momper fèer de menfehen te behagnen,
Iae tegen woordighlijck fijn Conft lbo wert bemint
Dat fy vry meerder lof en grooter eer verdicht
Befbnderlijck wanneer hy toetften de pahneelen
Uyt eenen cloecken aert met fijne gout pinceelen
En dat fijn Confte was van <Breughel gheftoffeert^
Met kleyne Boetfery ofc Ruyterkens te Peert.
Met Muylen hier en daer > met Schaepkens inde wcyden,.
Met Pellegrims beichelpt en huysken tuflen beyden

Een blauwlijvighe locht , daer 't Sonnen licht door ftraelt
Dat uyt een lichte wolek op Mompers berghen daelt;
Dat is het uyterften dat ons <PiBur can gheven
Soo wonder fchijnt def' Conft te wefen 't tweede leven.
Wie ifler oyt ghe weeft van over hondert jaer,
Die oock in't cleyn foo net ghelijck als <Brenghel waer
De fbetheydt van fijn Conft en is niet te waerdeeren,
Soo fcherp , foo (hel en mals , was hy in't ordonneren.
Gheen Diamant en gloyt in jemandts oogh foo fchoon
Als ftreughels Conft die hier verdient een Lauwer Crooru

^ " Daer

Digitized by

Google

9«

Daer by fijn Blommen fijn feer foct en wel ghetrocken
En menich Gheeft tot Conft en nieuwe luften locken
Om haere Edelheydt die daer van binnen leyt,
Die den Natuer befchaempt wat dienter meer ghefeyt ?
Soo maclde <Breughel af in (chijnfei van het léven
Al wat Natuer vermocht in't blom-ghewas te gheven
En maeckt dóór fijne Conft de fnelle bie verftelt
Als fy 't gheblompt befiet , en fweeft plat teghen 't belt.

- - - _ . _ . .

ADRIAEN BROUWER

Schilder ttyt Vlaenderen.

\V7 3Bt em fïabirf) boojnemen met mr bltjtifp bolberben ol bertnacB om te
W romen tot oen upterften enbe hoogbfien groebt ban ben Rottier / i$ mei
gbeblehen m\ Adriacn Brouwer bie in fijnen tijbt ijef gbetoeefi een bonbe befte
ober-biieger$ber $rbtlber-eom?/ bie alle ftln fmbie enbebermaeefibe$ gbeefij?
Baboe m't $cbjlberen ban aerbigbe enbe feer bpmbe boetfergen en boertig&e eon=
berfatien. ©efen Brouwers (gbibopn in $laenberen) en heeft niet minöctfnn
fpeauatiai gbenemen inbe bjembe banteringben ber mmfebjetuib? ben boojfepben
Güis Moftaert : fóo bat fijn ïeben boo? geefiigfp abenturen (bie bp beeft ggegabt )
notplaiig!)mbeghebaef)teni0fal bigben, iètjn berflant toaj* foo groot/ bat bp
onbée ben becmnantel ban fpotjff-gbemDTe/ rebenen en manieten/ be fbtte buttjepbt
be£ merelbttf toifr oen jeber te ontbecben. ï£p (pelben tot SSmfïerbam een £ eenen
gantont ttecb baer beel leerfaem {effen eoften upt gbetrotnen tooien : aljs man»
neer &p (op Zet gfptoeeft beubenbe) banben bpanbt ganjgr berooft majaf / enbe met
groot gfjenteH ftyn leben bebouben fiabbe / enbe geen mibbel binbenbe om bp te
leben/boben bien naeent enbe bloot / leeft beftanbt oen bet palet gbeQelt enbe
too? fpn erbarm bietcnfrfiap ber£tf)ilber-conft terfiont geïbt meten te beeomen/
m fjeefc ban grof fietst Ujntonct boen maechen een cleet enbe mantel tuier be
ntobe/ bloeien bp baer naer feer geefücb mifi te mitten met libnbcrf enbe baer op
te fefjüberen feer fraep enbe aerbigfie blommen bat bet bleet fuft bertboonbe oft
bet bonbe befle enbe coft elgcnfie fiof bejsr merelbt^r babbe gbemaetnt gpemeeft baer
Brouwers alle toch mcbe gineft p^oneben : be karnen enbe mobige 3io(f bjoutocn
op beffc flof feer jeloerjS stJnbe / traebtenbe be feïbe in cenigbe toincheïsf ban Sim*
fcfrebam te binben/ om ïjim felben baer mebeop te eieren/ en luttel penn^ben bat
Brouwers feïbec ben mebet ber boojfefó. fioffe habbe g&emeefi/ ghtujdt baer nare
ig gbeblehen. 39ant Brouwers. (#nbe m een Comebie/ bie inbe Sltabemie ban
StafieJrebam töetbt gbefpeü) fppngh naer het epnbe ban be feïbe €omebie op
ben Cbtater/bebbentie in elcfce banbt een natte fe&otel-bobbe (en fepbe tegöni alle

» M i be

Digitized by

Google

be 4&mtïaenber# bie -baet in groot gbetal betgabett toaertn ) in befe aft biergbe*
ïtjebe tooo^bcn $ tyinben tombe feetdbt / en toeeft niet berbionbett ober be felbfa*
me raftélgeEtbenbt ban mihi €lcebt / bate foo menigbe eogb bet 3m<tdrebamffe
3Roffbjoutoen enbe «Sbele ©amen bebben op gbeloett : jae gi)etraetlt om banbe
felbe (toffe te binben / gbeftjctt be felbe niebctg en i£te beeomen/ upt bien iefi
alleen baee ban ben toebet enbe jnbenteut ben / en om te tftoonm bat fjet niet en ij*
al? buplicbept / bf ömcïj / enbe pbelbept / foo fult gbp bhtben en moeten bebennm
bat bet met be toetelbt albu? gbeflclt i? al? met bit Cleet /We ücbrïcgbriptR enbe
bal? i?. itëact mebe bp bet felbe Cleebt af-toiefcb/ en met be boo^énbe ttoee
fcbotel-bobben be blommen en belle raleutben? foofeboonbebe betgaen batmen
niet meee en fatü al? bet grof enbe fïetbt lijntoaet. #iet boe beet be berfianbett
ban perfecte jOBeetfer? fijn ftoietenbe. ^oe beet bat bunnen gbeefl be (toffe gaet
foeetten om be pbeu>pbt be? toetelbt? aen boöbeetbigbe menföen boo; oogben te
boubcn.

Mmdus exteriora rerum oflendit, interiora tegtt.
itoo?toaetbetoetdbt tbiont baet ban bupten foo aengenaemen frftoon boo?
b'oogben / al? fp ban binnen gtoutoctijtft en febpomirb in aenften i?. 911 bet gene
fp toeet te bebeeften tot on bet left/nl? toanneet ben JBenfeb foo bien in baet toels
luften betbjonrnen lept/ bat bem onttiogffeujtfe baet i? tipt te toedien.

De wereldt is cèn ydel fchijn

Van binnen valfcheyt en fenijn.

3N tooefie 25ee tboont baet aenben «Grbipper fomtijt? talm en ft\\ / maet gout

ban onbet bebeent be dippen en fteentotfen bie bet febip bppgben / en boet naet

ten gtonbt treeften. &e toetelbt febeneftt ben menfeb licbtdtfeh eet/ftaet/ enbe teel*

lufl/ maet Gouot bebeent be perijrheten bie baet in gbetegfjen (Un. *oo geeft be

>. Rcg. tocreibt ooeft berttpont oen Abfaion ben glans? bet ConinehlbeRe bigmteptcn / be

*»• 0beboo?faembepbt bet onbetfaten / be ISegeringbe bet $pbintien / be Conintfc*

iijefte jBacbt ober be legger? en al ben menfeb Vet todbtjhgbent / maee beeft be*

beent be perijcRelen bie in deft befonbet betbo&ben lagben / fe en beeft bem ben

boom niet gbetboont baet bp met fijn gout-gede bap? fou aen betbxitren / netb be

ïaneie niet laten ften baer bp boo? Ioab mebe fou boo?Ioopen bxgben. 9e toeten*

beeft be oogben banjjfuba? betblint booj bebermalebiibe penningben bie bp inbe

Math. #inagoge ftaö ontfangben enbe baet boo? onfett£aligbmaeeRer betuodjt/ en

*7- beeft b~ein niet gbetboont ben boom baet lm bem baet naet aen feu betbangben.

jBp buneftt bat onfen ConftrtjdNcn Brouwers fulcbbantgbe gbefebiebentflen en

bupfent meetanbet bie boo? be beb?iegbdiicRbept bej» toertlöfjf romen te gbe«

febicben/ niet quöli)chmet fón befebilbett igntoaeten cleebt te pa? en bjoebt.

i©aetom icb boo?bet fijnen banbd ban $t)m-con(tfal ontbechen.

Den fmaeck van 'Brotwers Conft , die $rouTt>ers heeft ghebrQUwen,
Die (al de wereldt noch ghewis al lanck onthouwen,
Die arm van gheefte was , maer inde Conft heel rijck,
Seer wreek aen al fijn werek , in't gheven mindcliick.

Digitized by

Google

Hy menghden fijn vsrmaeck 4pQr QpnS met won4er voordeel,
Hy trachten nisr gheen te v trviej; na^r #n vlijti§h oordeel,
Om dit roet cl^r4*f; fin te' drioghen m'r ghernoet •_,
Hy heeft altijdt veracht al 's wereldts ydel göet.
Was traegh in't Schilderen , en milt ki het verteren
. Met 't pijpken inden mont *.in fejbte pis eavcren,
Daer leefden fijne jeughti fchoon hy was (onder geit
Ghelijck hy meeftendeel was ai den dagh gheftelt,
Maer fijne wetenfehap, daer hy fijn jhop' op bouwde,
Op 't left fijn voordeel was, daer hy hem op betrouwde.
Hy loegh met 's wereldts pracht en achte meer de Faem
Die hy door Conft vereretgh , tot lof van fijnen Naetn< ;
En (bo hy was in't werek , (op droegh hy hem in't leven
En heeft tot 's wereldts fpot veel aepery bedreven,
En als by was in noot by eencn ftueren weert .
Daer hy had eene fom van vyrtkh f>ont. Verteert .
En had hy cruys noch munt om hem dan te betafelen^ ' ,

Sooded'hy wat papier, wat enek, en pennen halen
Om.niet tot fijne (chandt te ipeien.broec»kertuyr
Die dickwils niet en was weeit; een fes dobbel duy& . , .
Daer hy met cloeck verftant een.aèrdtch beidt op fielde^,
En (bomen hem daer voor gheen hondert daeldera telde,
Soo wierp hy fijne Conft met haeften in hetvier
Schoon darmen twiritich pont hem bo&.yoor 't papier. .
En woumen-hem vooreen van fijne teeckeninghen
Gheen hondert- pat tacons ofc hondert croonen bringhen
Geringh liet hy fijn werdt verlengen Inden brandt,
En liever bleef hy caet , jie fitten in vtel (chandt.
Al fijne fnaèckery waeren mMnueckte boetfen
Die hy (bo aerdich wift met deel pinceel te toetfen
Dat niemandt fijns ghelijck in onfè Eeuw en is
Die foo compt over een met fijn ghefteltenis.

Hier

Digitized by

Google

94 ". ...

Hier fietmen eenen Boer van fattlcheydt ftaen fpouwen,
En 't wijf met eenen ftock , om fijne huyt te touwen,

Daer eenett Boots-ghefeï met 't pintjen inde vuyft

Hier eenen Fielen-roth dat met de caerten tuyft.
Daer ftopt een viefè fnaeck de Verfè toeback-pijpen
Hier fietmen «enen quant naer 't meyfens voorfchoot grijpen.

Daer vechtmen om 't ghelacK met pot, ftoel, ende banck,

Daer fietmen boers ghevry , daer vreught ghemenght met fanck
Hier vaeghtecn wijf hacr kindt dat hem.Jieel heeft befcheten.
Daer fietmen eenen hondt den heelen hulpot eten j

In fin al *t gen' men fiet in fijne fchoon Schildry

En is niet als ghe woel van alle apery, .
Waer in dat fèrotctoers noyt jemandt en heeft gheweken,
Iae altijdt door fijn Conft daer in heeft uyt-ghefteken.

Als (Rjibbens^&i Van S>yck, en -ander Meefters meer

Beleden dal hy heeft behaeit de grootfte Eer,
Door fijne Edêlheydt en geeftighe Manieren
Waer med' hy fijne Conft ded' in malcand'ren fwieren,

Diemen noch hedendaeghs voor dVtlderracrfte hout

En noch feldfamer wordt, hoe datfè meer verout.
Men {ach naer;fijne doodt niemandt om 'tgoedterackeelen:
Want hy niet achter liet als éenighe pinceelen.

Met efel en pallet , maer fijne 5childer-cónft .

Die worde van ieder een door ^l'edèl Faem bejonft.

GRAF-

Digitized by

Google

W^ >V W- V, J. .e. .4.. w ± .. l .'

° .. * '. cv',- . ■ ' " ' ' ' ' '

GRAP-8'GH R I F T
Op den ontfterffelijcken Gheeft van

A DR IA EN S R O U W E R.

SIet desen Sarck beslvyt BROUWERS verteerde Leden
Die met het Clöeck PinCeel meer * als Apelles* dejden.
Een Geest' van hqogh vbrstant, die 'swerblts bracht.vêrstiet,
En achten het ghewin en rYckdom min als niet*
maer naer syn bleecke doodt de const naer deere dkaefde
Wanneermen syn, ghebeent vrr d'eersté graf omtgraefde.
Den Roem van *ynén Gheest socht/de >ontsterefelyckheydt
Als 'tLichaem wert met lof in t tweede <Graf gheleyt
Niet om syn Edeldom oft cloecke Orloghs slaghen
Wert BROUWERS naer de Kêrck van t kerckhof ghedragen:
Maer d'eerstb grab ©at scheen te weSen jjiet ghenoegh,
Om dat syn groote Const nqch al veel swaesw&r WOEGHv

v i -T- r

^ÉË^AERT

Digitized by

Google

GEERAERT SEGERS

tonftkh Figuer-Scbilder 1>an jfnt*erpen ? gbeJlort>en Anno i6jf.

; den 18. Hèerti \

SE g e r s die is vermaert in veer en vremdc Landen
Omfiji^dpe§kc t <5t«éri fef^j:k ta^.vf^I vjerfUnden
Hy was feer lieffelijck en ihals in ai fijn werek,
Seer. krachtïeh MrÜLcétl lÜevdö* , én&robcfcr lïertk,
Die dickwils 'ts menlchen hert in t acnfïcn heeft bewoghea»
Jae m^nich (hcile oodi voor 't leven heeft bedroghen.
JTALIÊN bekent fijn hooghe wcerdlgheyt
Die fljnte' SéKldei^éönft de Wereld* doof Vèf bteVdt i
: ' Wat r op Antaremoi roempt daer Sb&bks was ghcoorentv
Die was $cn Go^i^ch Ghesft; yan d^yfeot uytvprcoren. 4

JE41 fchooij de bleecke doodt hen^L nu begraven heeft*

Si j n Conft vol wijs vernuft nofh op de aerde leeft,
En in hèt ïièitiels Rtjdrdaer levend 'fijn deüghdén
t>ielicbbén fijne fid Vfe hier ghèfiielt mtt ^eiighdeau
T < De v*cffel<& trft fijn Faefti «et gtfeoleatlóf ett prij*
Sijn dcught> won voorde fid het xeawich Paradijs.
- : iSijo Coeft &jcUckwils : noch >• jae over hoadert jaeren,

" foidts hy; de PaïTi Godts Yoo wel heeft a^liemaelt
l ' " 'ï>atfy^

Wanneer men fterek beloert haer foet en fuyver werekea .
Wat daer al groote cracht en aert is in te mereken

Waerom den Spaenfchen Vorft hem thoonden groot faveur $
De la maifon Royalere- w^lèn ^i^iteuLt
Soo wordt def ' Conft^mrit 5 ^3} A^^cl|fte Hecrcn
Haer met den dften ibj^cri^^

Gheen Key fer is J06 Eel , foo rijck o£ hoogh van macht
Die meer den Eeïdöm jjis de Schöèél^cónfte acht,
Soo hacft den Edelman Svtir|lt Sfcjfc I&irtèyn verlaten
En dat hy arm ( als Job ) moeit bedelfen achter ftraten, •
Soo hy het Edel werek d<r Schiider-conft hanteert,
Den Eeidom tminfte niet daer door en wordt onteert.
Maer gaet hy door den noodt een ander ampt beginnen*
Ai werc^rhy dach en nacht , om fijnen coft te winnen.
A Itfct-fcMijnt dat hy daer door den Eeidom doet te cort,
üheüjck het hedendaeghs dickwils bevonden wort.

LÖWIS

_Digitized by

Google

tok* e*mM*duJp'enJ&f**fa*'J4rit U Ityy Maften-,

itfitt roqatr, ttenéjk drmrurr * ptvfint m A nvsrs

Pifi* éUJk naffi^feiJéntiUrcjbyetl/f att&ris.

, Tb*? f&ffr* f*qn£fhr 'ém^l^d iléj

\\f\ fti.

Djgitized by

Google

LOVVIS DE VADDER

JLandtfcbap Schilder 7>an tBrutfèt.

Oo , haeft als Cibele den lomer had ontfloten
£M&2£ TeBurus fchoot met luft was overgoten,
iVaii Ö^

Van i%r4 met gheblompt opt fchoonft ghecoloriert.
En dat hét ^niehtbaer hooft van Ceres werdt befchenen
X^apé^h0i ftralen licht , en fwinters kouw verdwenen,
' : =1|#iM|it den groenen Eyck met. bladers was gheioofi:
■Wek grijfeïl tijde vergaen en van fijn kracht berooft,
Dat al de {triades en Somerfe vrindinnen
D? fchoon Caftaltdes en.foete bofèh Godinnen, ;;
fSijnljn haer volte vrcught en uyterfte gh^ru^ï^^:-
•pja^^chmen $AnDER.s gheeft maeyen HeiSomers vrucht,.
Dan gi&fé&hy naer het wout in't dichtfte vaiide bootnen
Om hunnen loflèn aert inVleven by te com^i^y tb.
Mpp* lach en 'flïè|^-^q|t|^nio^^ : !'ipU
IpI'S^i in't groene Wout v^lcho^
Tc| wijt hy met pin ceel de cracht des bpomsjginc^|o|cken,
En ftelcjen die fèer fray op fijn en effen doeckên
; J Vandoor flgreje uyt^ghedkpt dat 't leven (chics^gheleeck^
: Sein woolpirïifck ehgtoetft dat 't leven niet en weeclc
De ^b^c^li^s^uer e^h daer tnet cruyt ep lis bewaflen '
Daej^ttp^èpomen oock fiec fchijnen uilje plaflen,
^Éjte' grondeh wel verdeylt * 't ghe|)e^it 0fit uyt ghehaelt
'Daer Tflickerich ghëtcneen van*t3onnen licht op-ftraelt,
Dat wift de Vadders gheeft foo aerdich te verdeden
Seer crachtich naer de Conft met fijne verf pinceelen,
Dat niemandt in ons Eeuw fijn werek foo naer en compt
Befonder in het groot daer fijne Faem op-roempt.

AEN.

Digitized by

Google

T\ $p ttntöen fdotot wteiaeielbl; bte ben JÜ^enfcfl mctft tot b? ^tftwc-conp
JL* fetoeojpn : baf 1$/ (Jet atUrt / He eer/*nbe be tiefbé. -■ jjfeaittttebeteeeB&t
toojbt tot He Confi tee.oo/aeeften bat) bet oelbt / bte toojbt on't ïclt banbe nietes
ftcpbt &efét»/ baWftfleen (tów banf taojte/xn HicbtDiïief bctü*£bebobnattbn>#
ra btepfie b^i^b^banPiauca. of np|e 4^ eiKi« awa^lorbt irwjpt tw je;
*fbjtoerpboo? be eeïr/bijrbjojbt 6t|feténban6cpbf! olojie/gpe tocï fjpbé uptew
bxtenfc&ap bet bototaeétHbept fjiee bbo?ntet enbetlieft / maft *oo?bt lUftfbrroefc
ban frtn toifeibepbt «EpifreJüeft torn m fcfejtfoifl teoabt 0fetf*$en : atlfth bpo?
enrftcl Uefbe / bie en bflM $?en totfenft&apY omgat bf nt^ttj^t berbujbjc*.

dept enbe gbetoiHióörti ötB^> fmn ^cbwirti b^ bltjbni rtrwbrïepben tot br
berboknttfe boïmaetftt^epWbitnaüierctfe- roj&bflrjtacbf öcBfLöbélrabt **nrn.
Michiei Micreveh aJ^bo^ ban DeitVto^^# ¥# foitn ^ülbeffraibt/ wi^ici
tnbeom bat ïjptoaj* üMebenbe firan ftit contérwtm/ btabt bab Mauritius M " rc -
ftittf ban ^anjnett jtp: bemint / éibjp bob? ftjHèn 7 *^«bic a«6b«wnttn.

4knen Wcuflaus Coebergher tóe $?ej^ ijtf 0&ebJeeft banben&etnf) ban Stam: Wenflaus

bettfaftepbt tot ®Md/m\xmtM m^beiiW* ttim-fMtofi b» AJfcwgf""
3ie«j«-^ertoööebfln 25^»bt/ buffet toonber ifi «bonntwn enbe naee bet B "'
feben te fcbjfetTffi/batwniemanbrin ffineri tobt en geeft neettenen. Actiën '
GaTpar Rav^ijn cobtetfeptet en feap «gbonnantie jfteötibtt inbm $a0Bt/4MfcJr P ar
(pnennaem niet mftatybe boo&aenbe boojfön ferte banbcJntöt) öft j?jnartcn ftl 7 n c "
«K&tbaer obemaabt / al£ boen ecnen Palamcdës fcdamedcflen #ataliHïbtïber in Pallame .
$oUanbt / be toriefte foo acnagfenaem en feap ut o^bonnantien fpn tjgtetoeeji/ bat a^ p a i-
bun Confie bp alle ïiief hefefttgin gebet aettfién m bttntoatn too?bt ofttbouörti. ia»edef.
4n noeft meet anfew/'bfc fr ftom fe#&epbt feiife leb gm flftebonben u§ j&öm De <f#
fWItn i : om be ipeet-Jtebtübe enbe Con|f-muanetibe jcnoj&t onbertuji^en em bW>
anbettngbe te gbebeu/ tube booj tanobe Jpjofö ben bitnette benemen.

Slet eens den cloecken aert in d'edele Schildrijen
Van Talamedeflèn vol porioghs vechten jen. ""
En fteenwijckx profpe&if , en netten architeckt ',
• Daer d'uyterfte der Conft wordt wefèntlijck ontdecjtt/.

De Ordonnantien van ghecftighe Figuren,

Die fVolfttert tri Pepijn rnét jfïulpe dei; Naturen

Af-maélden op den doeck prt fijn ghéfchaeft panneel,
Befchajrien 't leven icjiier 3 ïpp cloecjt i^as feun p inceel.

Ni De

Digitized by

Google

«00

De (bete Conft daer by pan.Henderickiïan&alm .-, ,,
Can menïch droef gheficht uyt r s mentenen hèrte haelen
Wanneer de oogh befiet fijn Confte, heel devoot
En gheeftich uyt-ghewerckt , fbo wei int cleyn als groot

%mbwt$ heeft oock de Conft der vry <Pi3ut* dooi leven
En; heeft haereenen glans doot haet pinceel ghegeven
Als van hem 'cCrijghs ghetuygh wert aerdich af-ghebclt
Wacht-huyfèn daermen tuyft en met de caerten Jpelc
Daermen ftact fin^ernel qft dpbbelt op de trommel'
En leyt de "wachten af met fchrickelijck ghedommel
Öft daermen in hetifem fierghevfen 't Mie woort
En daermen jflaet teyiel opV (Tuyten vande poort»

Niet min en was vefmaert fan Wtldins inde bobmen ;.i:
En ftjjcfaert in't gheberght , en löfle water ftroomen, ' l ' •'■
Dat al het geen Natuer can fchencken aenden Menfch,
(Befbnder inde Conft) dat deden fynaer wenfch.

▼an (peeter Van Aïont was in't.Naeckt oock pöefèlachtich J
r 'In kinders fonderiinghfeer foet en wonder crachticly
Seer mals in het pinceel , in't ooeh heel aenghenaém
Waer door hy heeft verbreydt lijn eere ende faem.

Daerby van Jjónius leer vrempt inY ordonneren
In fijn figuren vaft , waer uyt de jeught can leeren;
En Jfack Mijtens is ghe weeft rray' in pourtret
In't Conterfeyten foet, plaiiant en wonder net.

Wel hoe can mijne pen foo lanck den beek Bedwinghen
Om oock iden lof van Frank hier in het licht te bringhen
Eerft hoe Sebaftiaen met rijpe aerdicheyt* ■
Te fchild'ren wift T t ghewoel van Oortogh ende ftrijt

Digitized by

Google

lot

fn tandtfèhap en figucr heeft hy oock uytghefteken
En heeft ifl fijnen tijdt niemandt daer in gheweken,,

En daer by Gabriel was fbo in Conti: volmaeckt

Dat hy Pifturas gront 'm alles heeft 'gheraeckt.
Den longhen Franck in't cleyn foo geeftich en manierich
Soo los eh abondant,fbo crachtich , eel en fwierich,

't Gnen' fijnen lichten dach naer Conft foo wel ontfanght

En met een goet fatfben in een fbo geeftich hanght
Dat fijn vermaerde Conft aen niemandt en fal wijeken
Soo naer compt fy Natuer, jae 't leven fèhijnt te g'lijcken
ml A& in Hiftorien van 't Nieuwe Teftament

Oft oudt Romeynfèhë vokk, 'tghewoel is fonder ent.
Het gen' fijn eel pinceel dacr in wift af te malen
En met een lófTen aert fèer crachtich uyt te halen,

Waer af de wereldt noch al lanck ghedencken fal

Want daer geen fehimpers tongh op fpouwen eanhaergak

VVENSLAÜS COEBERGER

Van <BruJfel.

SChoon dat de bleecke doodt r WenJlaus herte tro£
Sijn Conft het leven houdt , en wordt begaeft met lof.

Den Em-Hertoch Albert die heeft oock wel gheweten

E)at fijn Conft overliep , van- wonder firay fècreten.

Daerom namp hy den geeft, van Coebergbs Conftè watt
Die was-in fijnen tijdt > den grooften Confténaer

Te.hann^len met pinceel ^befpnder in Figueren

Die fchief het leven gaf aen alle fijn Poftucren
Hy is door fijn verftant en Conft begaeft pinceel
Gheworden 's wereltds eer, en nu des Hemels deel

GASPAR

Digitized by

Google

■ft

G A S P AR RA V ES T ÏN

Schilder Imdm, Haqghe.

HEt huys vin <Bjfyejhjn pUchc «crtijclt^ te Bomen,
Door al het groot bêfoeck van d'Eeel gheboren Heeren,
Die daer met grooten luft, jverkh drongen aen
Om door TiShras Conft op het panneel te ftacn.
Die %jn>efttjm pinqeel fbo levendieh af maeldc
Dat hy in het pourtret de meefteeer bchaeklci , «^

Waer in den Prins van't Landt oock fchepte fijn vermaeck,
Midts dat in Gafpars werek het leven raaer ghebraeck.

PALAMEDES PALAMEDESSEN

. 'Batalie Schilder in Ho Handt.

IS Palamedes op-ghekoeftert
Van Mars , oft wel de wree Beiloa.
Oft vande furiën ghevoeftert
Het fchijnt "hy is des Crijghs-Godts lbo.
Om dat fijn Cloeck vernuft het leven
Soo heeft door fijn piriceel ontdeckt,
£n fulcken dacht aen Conft ghegeVen
Dat daer maer 't leven in ghebreckt.
Wanneer hy in fijn wonder belden (
Heel legher-tochten druckten uyt,
En 't Crijgs-volck in flagh-ordë ftèlden
J^cr jeder tracht naef roof mbuyt.

'tSdiijnt datme hoort de trommel roere
Eb 'tmoort-trompet gheblafen wort
Daermen fiet de ftandaerts voeren
En menich herten Coghcl fiiort.
Den rooc door al het gitui(aeni fchietê
Verdooft de ooghen met tötitjent,
En al het droevich bioet vergieten
Het fchijnt te nemen nöy t geen endt.
Daermen menich helt fiet fterven
Dotyr het fpelen dei* Canons
Doötjiet hoqwcn fcride kefcven
Dwnncia breekt bed fchadroifc

MIC

Digitized by

Google

MIC HIEL MIERE VELT -

Schilder Van (Delft

DE Mier, die hecle fpmer daeghen
Is bfeficn in het groene veldt,
En febier dooj aerebeydt verftelt
. Om Coren-graentjens wegh te draeghen.
(Provific voor de winters kouw)
Op dat fy die dan eten fouw.
Soo (achmen J&ereJieJts ghedaditen
Oock fwieren op het glad panned
Door Conftc van fijn cel pinceel,
Waer med' heel daghen endc nachten
Hy was becommert inden gheeft
Ofe hy «eo- Miere had gheweeft.

CORNILIS SCHUT

SMder Ttan Jnnmpen*

EN had de Eeï Pincécl van Scïto niet<loe& jjfcewtöft
(Waer uyt Natari'foogh het leven vanden üheefty
Den roem van haere Conft én waer hier niet -gheftelt r
Van foycK en had ooèk noyt Üjn wéfen af ghebelt^
Midts d'overvloèclhgfieydt van ( N<^acPocfy
Leeft ordonnantich4ijtk malle. fijn Sehflefry.

Het werclc belhobnt de daet, wat dient het tneer ghefèyt*
De Druck-pers wijft oock aen fijn Conft vol aerdigheyt.

IOAN-

Digitized by

Google

*°4

I O A N NESS N E tl IN € lt X

Schilder 1>an Anttoerpen.

DEn Snellen gheeft in SneÉnch-x wérckên *- .
Compt ons <Pi£ïura oöct Vèrfter cKen,
Die door haer cracht der Conft bedroogh
Al menich fcherp' en fneUe oogh. .
Wanneer men lach het tweede leven -
In fijn Tapecery gjieweyen,

Waér in met mei en ftöuten aert
De ploeyen cloeck fijn uyt-goefpaert.

: '- -■ 1

CORNELIS DE VOS

ScMder tan Huift.

i r

HOe tin mijn pehne'ftüle ftaen
En haren jever doch vergaen
Ter wijl' de Gheeften foo vermeeren
rt J&n door hun Gonfl; v ditHbpeck yereeren,- - '
Ghelyekde wercken vande Jïos ■■ ■
Seer aerdich , fwirich' % fterck en los,
Dfe.-my foo veel mat^ ffhencken; ; ; .,
Om hunne-Cïacht te doen ghedencken,', '
Dat ick .daer af niet ytd en £egh,_
Midts Faem al langh hun eer heeft wegh.

HORA-

Digitized by

Google

H ORATIO GENTILESCO '

Italiaenfeben Schilder.

HOe geeftich en gentiel , hoe fray in't "ordonneren
Was Gentilefio niet in doecken te ftofferén,
Te fchild'ren naei de Conft, naet reden en Natuer
Befonder in het groot, in Landtfchap en Figuer.
Soo fray en aenghenaem , (bo mals en foet verdreven
Dat hy het leven (chier aen ftof én afchcoft gheven,
Daer ons de rafle Faem ghenqegh van opënbaert
Die fijn eel Schildcr-conft de wereidt door vermaerc
De vrinden van (piSlut beminnen fijn Pinceelen ; .
Om hun gentiligheyt , die fy ons mede deelen

En fchencken aende oogh van die de Conft bemint
Daermen jentilen aert ( als inden Naem ) in vindfc ■ _

. - _ — ; .,. , , ■■ •> ■■ü>-, ■

AND RI ES VAN ARÏVEtT.

2^ee Schilder i>an Antwerpen.* . * *

HEt fwalpen vande Zee, en 'trüyfchen vande baren
Waer op men fiet foo veel bepeckte Schepen varen,
Dier geene weghen fijn , die jemandt (peuren can
En waer in dat verfuypt , foo menich oorloghs man.
Die fomwijl calm en ftil, en fómtijts wel foo wonder
Door 'theete btixems vier, den wint en hollen donder
Door onweer en Tempeeft haer foo grammoedich thoont
Dat felvcr, die het diep van haren' fehpot bewoont.
Wordt bangh door kille vrees , en al-fijn leden beven
Het gen' Artoeli foo fray ghefchilëért heeft naer 't leven, *•
En fclfs ghejnventeert, foo crachtich en foo foet
Oft hy van jonghs af aen waer op de Zee ghevoet

~ O ARIAEN

.t: '

Digitized by.j:

ARIAEN VAN UYTREGHT.

Schilder Ttan' JtutTtérpen ghborert Anno 15:99.
Ende^heJlor^n' , Annoi^u i '

OJffi bat Adrraen varr Uytrecht töÖJff tm jStfftfeet fctbermattt bOO? Ü natlK»
tetibfotfohfH»ef#farifiuptt*biacftm ubcnbeatëboobe

25ee(len/ enbe fiefonbet : ^nbiaaife $agel£ en anba ^liipmöfcebietr. £00 geeft
bc faem gein ooctttamlen ggenóeggt genten bnbergètjjgjetal mc onttoffdgcfte
tötefkm / want $n tótöfero meefi tefte» fón i» be grooifte JBonarcgen banbe
totcelbt, «|« Wenbat bpt^flrabcttó/^iótoftW
meer anbec bcelen be$ taerelbtgi ^éfteaen boo>*e.f$ geeft baet gpalmetngge
tyucbtcn ban fïhïpinteeï tot een cetttohjge ggébacgtenijG? /enbe tttt cpetn ban f^teti
j&aem geeft acgteerggdaten/ teaet m. té (ien ijfr / boe ootfitttterenthjdi ben na*
mee gent moet oeganbtrepcKt geofien./ toe boo? be IiegflraieIgcBe£goQn{)ept/inbe
tintterfïe ötbantjrcfiTjcpr in ftjn Conti af tebrtbfn in stoot aewlen/ enbe jbbeerbe bp
ben gcnote $o?fict) s^etoeefl &: 3*aetom toetöt ben getoten «&«tilbrr Apdics
anberjT og-sbettttcfon bn Alexaader bén 4ftootei»«$oro Befe€obfi/ toaerom
toeebt ben Cgenefcgèn A'rr'iftidcs in tomben jftcgoubtn / enbe ban Mirafon £o«
ntnefc ban Elarca fteminbt aljS -om be(É<$on|f. ifcotrom tottbt ïan van Eyck
banben Graef Philips ban Cftartotf btrgeben éljat om befe Confl. Roerom geeft

Carolus Quinrus Alberc Duret be gtOOtJFe ttt bebjefeil afcoril beje Coilfi. Hans

, Hoib«en geeft omrfjbt <Confi ger itpteefietoélbaet ontfanobjn ban tfennck ben
Mcfttfle Cenmtfe ban Cngdandt, eeiimiiptggemifetm£cttlbef bp£aeme Genzen
Dou pïaegt SHaeteftfriu: te ttetfccnbanbctr Agcno ban jfc toeben bupfent gulben*?/
om macc alleen te hebben gel eafft öfcfïtftr batffóh Cowffc bit bp met bc «Bbele
bjp fftnceel ten boo:fcfii)n bgajegt / enbe meer bjembe mdbabmbe&Benbecfcgcpbe
Ceroft-ihimtttibe Sépfteeftban bed Jfonag^begbËeeéft» o n t fanggeft . <6ges
Hjrftoocn enfm ©oöjdbieben Adnaea v«o Uvuxdit flrwt ögchKft betft ggjtbonben
bpo^^onincb ban ^patuai en anbet petten ailera om üfo doerbe baubeUnoge
mbeeel$iriceel.

Hy heeft door fijne Conft in : keeftcn-ea.in vrpdtt

Bc wiefen fijnen aerttot menicb^gÊecfts gbenudbt,
Want^vèaer dat al fijn werek. by ; jeraandt heeft gbeblekea
Is by de handelingh van. Qnyerr v^g^e^e» s :

In Duyddlanfit vkti^n v^l vaj*^

Van grootc tracht en piijs^ghelckildert raetverftan^

• . . ■ T '' ... ."'t,"

'Gül-

Digitized by

Google

t<>7

Tl* *nAn$r*ne,UnjM$ Ir *%>**& Jm*Ui*r, ü art un fsmtrtftrt irrtomr r**"** 3 *^/*
pjulter, c*cMrd'In**r,*t+taT*r aijhH$u§n vrir étijh *w**r* \

Hirmén^pitu^sUmmi Ur
lupm l£mp/r*ur, URey d*
,'tfdf eU rm^nifUKptPr/nan

Digitized by

Google

ic8

GUILIAM EN GILIS BACKEREEL

Schilders txm Antwerpen.

HOe wonder heeft Natuer twee gccften op ghekoeftert
Twee Sonen van <Pi£lur en aen een borft ghevoeftett,
Die voerden eenen Naem , nochtans geen' een Pinceel
Verfcheyden inde Conft,en beyd' ghenoempt Qackreel.
Den Eenen wift den gheeft in Landtfchap te ontdecken,
Den And'ren de Natuer der Mcnfchen te voltrecken.
Den Eenen hiel den fot met 's wereldts domme pracht
Den And'ren heeft al meer den ftaet en d'cer sheacht.
Den Eenen ftierf te Room , t'Andtwerpcn ftierf den And'ren
En fijn ghewis al veer begraven van malcand'ren.
Nochtans hun beyder Conft noch inde wereldt leeft
Die aendc jonghe jeught al groote leeringh gheeft.

— ■— ■— «^— • 1 1 i i ■— — ~ • i ■■ ■ ■!■ iip ■ ■ - — — i . i

IANM VV AEL

' Schilder «ban ]AnPtoer]pn jlerft Anno i6tf*
oudtjijnde 75. jaeren»

V«©o?toa« mm beboeft gbeen fbnberttngegpebe om te betftoonen bat Pidun
i$ bertfett met bed gaten bie fp boo? be foete en dille ^efferangbe fc&emm
aenbe Conjtenaetg /. enbe boet he jongst jeugbt op Baer fdjooobept bedienen / be
mdtfte g$$tt mopt o# &§epbt en faf fpaten om be bomiaeeEttbepbt ban bate
aebtbare tfönfl: foo beer té beriepen bat fp op bet Iefïe be (elbe eettf comot te toms
• nen/ baet gbebueridj met eenfoet bermaedtdi)rtt bebagben aenftenbe/ om tot be
Ijoodbfte eer bet oto#e te oberaedteri / trit can gftttupgen |et ïeben ban ian de Wad
bie fijnen rtjbt inbe^anbmringbeban fMncedfoo todfjeeft toaer gbenomenbp
v ben <®uben Franchois Francquen bah $erental£ ( toaer op gjp gbdeert beeft ) bat

ftpftjn fdbmopropennjbtbemiacm bonbt met felteren ian de Mayer te repfen
naee Parijs , mddten ian de Mayer oodt een goet $cbilber i$ gbemeefi almaer bp
(«ietboo?be fojmpnban abemdt)maer bom j^nConfi alleen/ rüc6ett)eli toert»
begaeft met beel eer/ lof/ enbe groot betmogben. ÏEant bp beeft in fijnen ttjbt
bed frap en nette bingben gbemaedtt en babbe een oratie ban feer nïatfant / enbe
liefTeïtJdt te fcgiiberennaer reben enbe natuer*

IOOS

Digitized by

Google

IOOS VAN CRAESBEECK.

MCt get (Hbe gbdurft ^ ootfc ten gooeg(ien bereett ggetoeefi fefteren loos
van Cracsbeeck ben tortcben ban (tuien (UM toa0 eenen 2&ariter gbebo?en

lot Bruflèl , (Olie ggd#Cft Quinten Mathijs bOO? Dt tratgt tfCÜcfÖC (tut Cttft fCtlCn

#mibt 1000 ) quant tot beoefftaingge bet b?p <étgttber-con(i ggelgdt (Dn graf-
fc^ft tot ten eetitoigge memojte binnen Antwerpen ggetnpggt / enbe fept albi$ :

Conubialis Amor ex Mulcibre iécit Apellem. &at ijtf i tlOtt OUfe Cael Op Dtfen (m te

betltaemDatbebmiweloWeüefbc bancewn Mulaber (oftfmet ) eenen Apelles
geeft ggönatcftt. #00 $befen loos Craesbceck niet boo? betracht ban (Dn pad
maet \ggpbm Djinrtt-pot ggetomtn tot ben bollen (tttaedt ban Piduras foetgepbt/
toantonbertuffen met biengtooten,!Bee(ier Abraham Brouwers diebenbe een (ioop«
«en en (ioppcnbe een toebarft-pDpiten / geeft gp anetu$Ken£ be £tgiIber-con<! aen»
Benomen enbe ben oben bedaten/ (ïenbe fan) irfc onbeemffen Brouwers befe €on(i
ganbtttren / bie tip met een toonberlDcfie opmareftingge foo mei toifi «act te bot
ggen batmen gem boo? ben ttoeeben Brouwers beeft ggegouben / enbe ggeujcHtnen
fept boo? een flfteecntooojbt : foo tfoube fonggen / foo pppen be longben / foo ijs be
ganbdinggban Craesbceck intre ggepdteni0be0 ggeeffë enbe ^bonontten met
Brouwers «fionft ober een ggecomen. jpiet alleen intoerdien/maer oodtinma*
ititrenmetboerttgge aperijen te fcbtlberen/en nlucgtiggen Aanbel ban leben te
beb#ben / en gïjdijcfe gp eenen gautnen fnaedt en bjolliggen grol toa$ / foo geeft
gp een$ Caenben efd (ittenbe) een bi*fe mbelbingge ggecreggen / iatenbe gem booj* .
ftaen bat fijn tyouto liebet een anbet facg abj* boeren man/ en om een£ te p^oebm
oft 't feite ooch taaet foaji / foo beeft gp fijn tDamoa£ ban boo? ontmopt enbe op
fttn bloote fio^i ggefcgilbert een feet afgrijfdpche toonbe met roobe berf gact
bmboonenbe foo natuerehjrn ofter een toaeracgtigge toonbe in (Dn liegacm gabbe
gbetoeefl / en (Dn tempec-me ^ ootfc mrt roobe berf Befcgilbcrenbe / gonrft plat op
be camee uptggefiredtt Iigggen en frg^eeutoenbe (eet groutodt)cR om gulp al oft
to be boobt op be lippen gabbe / (Dn bjoutoe comenbe met berbactfgepbt boben
gNloopen / en ftenbe baren man twee Iiggben ( bie baet tottet maeente bat gp bp
ongbrbidt int me0 ggebaHen gabbe ) bego(ite lamenteren enbebe toonbe te tuf»
fm. l$aet op Craesbceck hi befe oft bierggdDcfte tooojben anttooo2be : N au ghy

fottiu houdt u backhuys ick Hen wel dat ghy my lief hebt -ick en ben noch niet

doodt, ^mcfien enbe meet anbet ctutbtig|e treeften geeft befen Craesbceck in f0n
leben nptg^etoercRt / en om batmen naet ft)n boobt fou fich upt be of-fielbingtje
ban (^n bxfen toat leben bp geeft gbelept/ emmert ban toat eonbitie oft natuct
bp Ut ggetoee(i en geeft bp met geen befcbnjf banbe pen / mact met be pinteden
gbntoonttn(tmpoertrêt/baergp fiht (fclben niet' en (tarrert met (egoonliepbr/
maer meet tmfmaecftt fdjilberbe alj* gp in (Dn felben toaj* / (Dnbe fomtoöl gge»
febflbert gapenbe/ anbermad (boumenbeoftmaedtenbeeenigge grillen en tree»
Ringgeh m't aen(tcgt booj get tongg-mjten banben anniijS / op eenen anberrn tijt
met een plaet(iet op beeen oogge/en boojtjj ontaUijcfte fdJöterjS / fpoutoer^/

tupferje?/

Digitized by

Google

110

. tupftgi / bjonrtaett*/ fagtetfttcsr / fapfet*/ jlaprgc/ fattgetf I «t anbete bj&
. Iig&etentetftl|pè!^ti&abmttttt(p^
fiente&fetttoo^ggjeKefcn : tooes op tori paft brtbolaöenteteetf:

Al 't gen' weidt af-ghemaelt door Conft-pinceel van QbwFHr

Was eenen fatterick, n'en fchijter ofte fpouwer,

En foo den Meefter was foo was oock fijnen Knecht
Want Cmsheeck Schilderden oock cuyfers- oft ^hevecht.

^m*0**m*m*m*rm

*Qr

ABRAHAM MATHYS

Van Antwerpen,

T4?h i# niette bettoonteeen bat in boorteben tffben in onfé jfHbetlanten te
gbd.bff atfitfter-tonfi totttttffrKeffent folter 0f)eiectt|cpbt«ft (hitte/ Die
fee % talianen tipt te Sdntttqtte 2&efbcn fccbten fcefpetax. $od éjef tiecfttatg te bet*
toanteten bonten toelltonbtgfen aett en craefptgf) toefhi bic fp foo bpegb tieten
fieninïmnbeïtenfoo frap flfpfiefc ente tori {j&eeologtat al#oft fptetüpt ten
#atnct cijcïtctt Robben /ö§elöch flte m ei xh t ton toosten otnte iftrrften bon
btenorooten <5beèfi bon Abraham Macitójs / bn ntót fijn toeerbigte pmccri-
Jireecnen en lt#n aett tot te bobnaetftttepbt ban Pidura $ gt iw em c n offer j$e<
noecfi acn otfibt toetenen Binnen te ftóbt Itattoerpenctitefi^arttetetfaitfen
Tfcjtai irf-

ADAM

Digitized by

Google

III

I •

ADAM > WJLLAERL ..

Uil vaintr* de mers, lat*ai>&Jep*tU**fifcrrf^r %&*<&*>&

fa-drméwr

Digitized by

.Google

ADAM WIL L ARTS

Van Antwerpen, ende gheftorïen tot Vytrecht.

ONtwaeckt mijn flap vernuft , wilt uwc Conften drijven
Om uyt een goede jonft een geeftjeh rijm te fchrijven
Tot lof en meerder eer van Wiüarts cloeck verftant
Die door fijn eel pinceel de jeught heeft ingheplant
Veel leerlaem onderwijs, van 't leven 't achterhaelen
Om 't leven met pinceel in verven af te maelen.

Want Wiüarts Schilder was daer by oöck goet Poect > \
Die wift (pifturas cracht, die eenich Schilder weet.
Daerom wanneer den gheeft wordt tot del' Conft ghedreven
En tracht door fijn verftant te comen by het leven.
Soo dient hem een ghemoét vol rijpe raetXaemheyt
Waer in het jnnich mergh van alle reden leyt,
In de(è Conft daer is een wetenfehap verborghen
Die menichmael 'tghedacht perft met Veel diepe forgheo,
'Tghepeys dwaelt hier en daer en ftaet gheheel beroert
Om dat lom wijl den luft een ftrenghen oorlogh voert
Teghën den fwacken gheeft , wanneermen vroegh wilt weten
föSÏHras diepe cracho, en fbeckt haer deught te weten .
Want haer verholen deught heeft fèker al veel in
Haer Conft «üecwordt verftaen op veel verfchcyden fin.
DeP Conft vol rijpfe deught wift VVtÜarts wel te yatten
Als blijekt aen d'eel Schild ry vol rijckelijcke fchatten
Die hy ons achter laet fbo fray en wel ghedaen
Dat (y op r t plat panneel ghélijck het leven ftaen»
In water , brandt , figuer , Zee-havén en Rivieren
- Daer med' wift hy leer net fijn handelingh te eieren
Befonderin het cleyn, fgeri Vytrecht tuyghen can.
Die fijne fclfaem Conft maeckt kenbaer alle Man.

IEAN

Digitized by

Google ;

IIJ

-mtrAKemrrhrLltJur Je
rtr/}**ttJinfAiHtrr,mcur»a Van ttf* . ' j

mmHunsfu^ fan 1 £fy.afrt*it * Ventfi>,*té/e U ii*t rrmt vrrrftm
Frfïhnsmt,* ¥4m*tfA*ntfinfMintrr m0urut f'*n 164* ,

U» fmtttUm* ****> fit,** .

I-Mr^fflnfjirü *t nruJü.

Digitized by

Google

»4

I E A N GUI L I A M B O ü W E R.

Confiigh Schilder t>m Straesborgh t fterft Jïtno 1640.

O Ml te tfjoonen toot De tbeïe $c&ttfeee-conft soefi in toaterberf ofi tetlieg)*
teefje betmodj/ ton obefbanrt toojben tipt fee uptncmtnbe 3£eÈcta) ban
Jean Gutitam Bouwer , Dte mttöftetë banbe jftatuec ftötjnen te toefen /toelcpun
Bouw* feoo? fön <pnifi&cf)tibec ij* efeetoeefi banfeen fcepfer ftrdinandui ben lil.
cnbében $ertogf) ban Braffiano tot $oomen. a&elcne Cön^t feen feftwn Bomm
Beeft toiflen onttterffefijtn matchen j toont be ncttigbept / fdpberïKpt / ebeïïjcpt/
ffteHigbegt enfee gbetooel ban depn £ iguerRenji foo bete' au/be oomjoi cotmen
b?ae0f)en/cn root^nö^lpcotmcnrim/aii^metbÊ^iquaïi^Rtebcfcö^bov
" en foo feet niet tipt te tyucften al£ fee e$ bon fón toeren toe! becbient. 23p b'efeeUie
$?incen be£ Xanbt£ en fee Jcbcricj&(ïe^onft-b<^tnbei:i3f 5önfnn toerelten tn gcoot

aenflrtl / 0f)dt)tft Anthoniö van Lcy en Mecenas ban bit 23ottft OOth boft gfjjetttft:

gfitnboo? ttoce efeel ro fa%£<6fömiiiito

feen &eg||cr bon Pavid , bafej&iiiaion ortiöeil tkem ^ofeenbe to^b^ban loab
fcooatoogm / nibe,nocfieenanbd; banbe fetoe spotte/ betou&iTcfr$$fr tfpn*
tfenbej* tóeteïbt*Meï)amen booabecbfl^taifutJucrncttifÖcpt feé feaetjn te
Befb«itcii;i#.*|»m^mfech (Hbe^lyja^m Houwer noc|j afmeet lof berfeient/ en
Bebob&én tótó)iebitjt tetoo;fecti obt kr Mee met nujn clenn bertooo$mfef $cn
jwo^|%eitójK} toacrom lüct quaWck en toqjfet, 0^to^t%|^ne^qnjt feit tn#

Can- ©p^Wf. doeck.Pinece^ foo ed'le gereken bouwcji - ;
Op een ioódeyn begrijp vaa weynicïi parlement,
Waer op Keet t-eghers (Jaen >p ^ie vechten , Jkeryen, houw.fR^
lae fchier ontelbaar, zijii en joelen fonder endjt j
Soa moét de rafle Faem van, iÈoWtoer eeu wieh foemen .., t
En bfafèn met 't trompet tot een ghe,dac%eni%
Dat jeder {Bomer jmoef den overviieghe& noemen, ..-
Daer niemandt fenier foo-by mjl Conft g^ecomen is,

NICO-

Digitized by

Google

"NICOIiAS KNVPfER.

art^tcüux enfifures. tn/k/oti agprenfi/lajfi aléigfic , oXea TLatmanuel
Ut fait jjbj* et êt Jepuk a %MffdemhufQ. (ftvmt t-m 1J3*. temrfi rüClence en
t t den vSra&mt Jutmmart.mrf at was em tor gmmtit* Jkj>ieces *Jm$r*Ma '
k jHjk Je 3)m*emarc f comme jettr mtkreêérmté Trmcu et£erfSime$ cmietfee.

^ -£}£?** Xmgp» ' jmxtt.

T.tXtJaifit.

I+mms Mtjjfim cxcuJiï.

Digitized by

Google

nê

NI COLAES KNÜPF ER,

Icolaes Knupfer$ggrita?atban LipGc Anno 1603. bött (ècdtjcfet <©UtWjS/

. Wc befe tteffenjrfie $cftiIbet-confi ban jongfó af $ oengbenopn upt tK
$otuet ; taant fön i&abet ftem ut (hitte gbefielt fteboenbe/ toa$ me» gftenegben
om manneïteng tv papiet te marriten afó te fcb$ben tien <£ftema Die ftem banben
jpBeelïee gftegöcbcn toa£ / en al toatf ftjn .Ufteettet bem fomtobi baet obec fiectf*
penbe / enbe bat ftp niet min bonden $abet gfterafijübt en toietbt / enbe menige
fiangfte toebe ctcegft/ om bat ftp be boeeften ban binnen en bupten beelabbe met
jfigiitm/$eetbehm0/ matoetftanbe 2$eefijen$foo ftcmbe Jtatuet aentoee$/
foo en maten be muren ban fijn bupg baet ootft niet b?p af. «Nbet al ftabbr ftp op
be muet ban fnn camee feet gfteeftitftaf-gftebelbt öe i^i(lo?ie ban ulyires, boet
Home- Homcrus af fcft&ft/baet ben felben b Iy lies naecitt # eomenbe fm Naufi». toactom
ru$. ftp toeft banbe JEkpbt ïeeïtjeft afgto^troefyn toerbt / mibt£ bemuet ( naet bate
oojbeel ) met be ftoette col' bebogben toa£ I tot bat ben &abet ( (lebbe bem meet
gftcncg&en tot be £cftilbet con(t abj be ffubie,) ftem atte be 30mbarftten toe &p
bebencnen coft / gbefet)?eben ftabbe ojp bet papiet/ en fnnni £one beo? bid om baet
upt een te nieftn bie ftem beftaeggbe : Die niet anbetj* en bctftoo$ ol$? befe, b|p
^tlulöcc-conft bie ftem aengftebo?en toa$ / en eettt befieebt jttnbc bp eenen <6tftil>
ber gbenaempt Ènunuel Nijfcn, baet bp ttoee 3|atcn bp tooonbe/ toeebt meed g|je>
fijupclu booa eenen ÏMietftt om ben begften atfttet bem te bjagen-, ban ffelbe 3impt
moe 30nbe/ qium tot^iaegbbenbo^/ baet ftp fpnen eoft toon met &méeelen te
Hinben ; baet naet bp eenen «labbet gQetahenbe nam ftp baet m eo?ten tobt foo
om/bat bp baet bpgDcblebeni^ tot fgn 26. jaten/en eomenbe m't jaer.^ toebet*
om tot Uycrwkf , enrtcnbe biet en, bate feet ftap en aengftename buurtten ban
Pia=ura,toetbttotbe((ronjïfooggep^tBdt/ bat ftpfünrri jcbet enbe lufite bennen
gaf am Abraham ülommactt , ben toetenen ftem in fijnen toïncHel een plaefj?
bedeenbe / altaact ftp eer.fl boo? neetfhgfte oeffcnmgfte enbe goebe onbettobfmgtie
i£ gbetarent op ben ttop ban Picture bolmaectuftept enbe i$ foo bette gfiecotaen/
bat bp boo? ben «Temmen ban ^atemateften gftemaecfet fteeft typ ronfhgftc <6tut=
, fcen af-belbenbe faX&icfïaeöt en anbete Belt- (lagben/ baet fijn tfrooj-oubettf in
gftetoeeff enbe btetone ueftouben ftabben. ®oo?t£ ijecft ftp norft feet brei felbfame
£cft!tbeti)en gftemaecltt bie tot Sftmlïetbam/ üprtecftt/enbe meet betmaetbe
plaetfenteftmstitn

Hoexan <Pi£turas fchool dan oyt eens gaen vetloten,
Ghemerckt noch daghelijcks <tef Gonftè wordt herboren *
Sóo daer maer eenich gheeft door ouderdom vergaet,
Soo fietmen dat al weer een nieuw verftandt op ftaet.

IEAN

Digitized by

Google

ii7

\rsn*

Digitized by

Google

r ri,„i n .c ; .,,„,;,,.„. „„,,..,:,.., ,-,

i 1 .~rt onsJ'üiuL- F;

gr,

cvot

Hoc altijdr inden Menfch erft ecnen lollen li.fl

HEt indicH Vk&èJS'te&cfif i*^dta«(^CgfofilV>! -omen ru i
So&tëfcfcfi^lhÖëtfKMfch cotrGanjlteitlfrg^i^gi^ n< ,h.
Als 't^ÖtevM ffj»1^^bi^chanfl wof4t)W> J^fi^ct,
Van liefï T étf , fe^^jidatïWöWtdcacl<ïonft ghwwüsrh'.-fch «
Dit leert onVd^tóf^fettvvtbovcrlafaghclial^.r :u .... j .
En compt i^rt^t^fóeni€«s!daerti^&^c^^tn»l kcr. -.
Hoealffi^Ö^èl^fi^lcrftèenfimlQi^I^ght t^ keerc-
Die in m'^fcat^^awdf&cctófiin^^anmfl^ti <:ni>
Macr foo hty'&tiytöfr'fpoy'TOfl fieetóieh*)akt*$t ïpfPgHfiflx
Soo fchijrit ttè¥ tfiégh Jjhciöoc* denljevcnom te fefiogHpftshci •
VoorwaèttdIë : ëéns t & cwcht A%;dit yii^cOr^^lb^glK r.
Met rijjP^t'byérleytfWat d&tïefcdt^fterMiaii-ghcport,
Sal vinden U'ct^f^idaèt'hiöeTdj£-dci3 na^ijpctt^r&ou^n w r,r.
Sich anckert 'IfcdeJtMén'fen 1 ,(lam «^tds(flcugblte^g^Acrs
Van eèriic^ éddwé&kUoft totöodtóttygbw ^tefta^ /, ,
Waer iifdat fihifèrffteckt «en over^grooic vwflftt k.
Dit fien ic^^elte"recntiö JB^üBRTsiotófi dingwïkmck
Die hy merfijti pïtteeéTw'ift geéftich vcoc^iteJbfJn^KÖïOghcii,
Dathy v^h^hckiafiskdtCoinftenïien^lqïQrtjts vcrn\oR> />
Midts lijn fètdfanïe Confrvoor goedt fhouHltaWPI&cnis
Dat fijnen jevet^lu^ dekt tijdf hccïtwaerv^ïenönien^ «hebou -
En is doof riöerftkhéfdt 'm grooten nacki gte QjtoaSflrt! n<.t ,
Tot éêneri naem üiè'Uf "by öft&fonftcrtfcüjjifeichopai ei; ,'
N'en naem die is bekent in menich Coninekrijck,
Die daer van jeder wordt .ten hooghften op-ghetoghen,
Midts dat fijn weerde Conft is van veel craents vermoghen
Die noyt vergacn en fal uyt 's wereklts ghèdachtenisj
'T gen' Uytrecht beft ghetuyght, daer hy gheboren is.
Sijn dinghen zijn foo Toet en UefFelijck ghedommeit,
Soo wel ghecolorecrt , verdreven en ghefchommelt.
Dat de Natuer daer voor is menichmael vèrftclt,
Wanneer iy als Copy ftact neven Bylerts belt.

lOAN-

Digitized by

Google

en. .
T'êc van.

IOHAX>4TS VAN JBAIXH y

• 3on Painctrr eh jretit et enjrwtd] il <t esit qi&lquïttmps

3alen t 'tl f ut rut* e/LMiucnï tan fiTst, *u il $e tutUmcntinant }

t - l - "''.'.• ' .

Digitized by

Google

IOANNES VAN BALEN

Schilder 7>an uéntfterpen gheboren Anno 1611,

VAn Balen (die in Conft oock fcer ervaren was,
En brocht het leven fchier (door Conft ) in doodeafch,
'T gen* hy met d'eel pinceel ièer geeftich 1 maefden af)
Is door de bleecke doodt ghetrocken naer het graf.
En ichpon hy dele Conft had vanden Vaer gfreérit
Die pp def weréldt blijft , en nimmermeer en ftetft t
De ]iandt is doodt en vroc , die wel ghefchiïcfcr^ heeft,
Maer fiet ,van galens gneejt in hare Confti npcli leeft. r
Sijn Conft Jeeft ^Qprjden gheeft, den sneeft verweckt de Faem,
Óm door de Cóhft té doen verrijfeh 'fijnen rëem.

«tJtfrtt ft naee^onbert emmer jacmbm $
- tm Doen toircöftnV bat # be toerèJbt boog betbtfg'

> ; fn^toant &upun alk ttojgf^foo bcratibrri
oi*ian; ijonbeet jaren, ean oen JfcmftfmMlL . ^
, enbe,betunt 35a / oftrujcu öe frfbfaem* £i#l#*ij$n,/ «

n fo^ïianjOÏJc erarljt #/

$^ajn#banf&^en)

U ^acmfoöi» foo gtootcn

tyrfoon fieftent

imrtwrt laten/

ttot&Iebm

eetbcntot

Zoomen «nbë itvcif aiiöctc glactfm fc ,nam^ ba# (o? beF$^-f)antwrberj*

(bjciui bjp &onbcrt en mep: jaren o^lcïwn jijnj tér op cr^öört) ban peben

, mkö bom Uben/, batr foo mtmtfy, ohcift^ ,i£an ban &D?l9ft {Mie gunnen lof

toe bcrtfere&mjjöc bcr &d)ilt»r-ceü?f .bfr^ft- lïöant yuni^^crrftcn be tftüt

toewlöt bemxm om ban §tn ti> (&rfm);ttify?e toonbcrbAn^iften tïocriiban

«eift fp fl&etaeéft 598/ xtiHc flioe tonöïj f» gebeft $eöbenV §et ep»$e ijf g^ebxcfl

vbjrboobjt» ^ïtn urpqtf n ,)$ta$cr-Gjpuo , öKJfcw; f#» b^be^annanttcn enbe

uptmunfcnöc <£onfi banbcli €onin& batv&ajpelj? foo tonrfó in beerben ot* J

ipuben bat «y fccin berfaebmet Jjonbcebt ooube Croonen ^vdijrR^ tipt be

jncomtf banbejfctabt/ öobcn t'gcne $n met Ie f&inccel no$ b'crbienbr > Beeft

tiorf)tan£ boe?, bc boobt allebefe gaten moctqi bcr teemt enbe/a$toonnen tem

ronffccffeJöCHen j#aem. «Eciwn Leooardo jpawnct^eeft boój(^ ttcffettjene «ronfl

•Ijer ffóct banben i^motft ban jfl&ilonen (oo^ccoofl cabc totacm ajctrodftm/ bat

|p ban -torn boa; «en tccenemngü t«eo& .mtaliJmjMiraatn ittJirepnbè ban

fün Icbcn-fIautoo?bcnbe t£.inbe armen banben tfenrneftbani^aiicliröcïi jjlies

tiojben ; foo brei bermocf)t bc ebdhept ban fi)n pinceel bat (00 orootén jBonareb

be£UKreIt0 fijn armen niet en geeft g&efracrt om te laten bieneninolaet^ban

$ef bOObtbeb bail tenen «5tt)ilbet. AnthomoCorrcgio., Raphael Zanfio van Urbijn,

Polidor,

Digitized by

Google

Polidor , Michiel Angel, Iülio Romain , Picrijn del Vaga, Baccio Bandinelli , Bafian,

Tinturet , enbe mat anbet genben boo? gun mirafe&uft 2©errften enbe boonbec
Cotiflen / $aufen/ ItepferjJ/ Coninggen/ ^cctoggen/ en #?im en tot gun ggetroc»
fKtt/ enbe be «Tonlï (bo boen bergeffen / bot fb ontoeerbere!i)cR toojot ggegouben
fin begenebiebefribeboo? bierai pjöjf geeft eonnen toopen. «De Gbclgepbt en

ba(le 0gefieIteni0 tKt tfOtljtni DlC OOttl eenen Carats , Francilco Primatricc» Georgi.o
Mantuaen , Francifco Salviaci , Juho Bonaflbni , Andreas de Monteigne , Petro Tcfta,
Guido Rhenus , Paulo Veitoneus , Dominiquin , Iean Bcnedmi , en meniftge Otlbtte

jennen npt-ggetoetcEit en ijl met geen goubt te netaelrn 0003 be aerbiggept en
tnonoec tratgt toe baee in te flen i$ I toaetom bit riepn en eö?t beer£ tot gunnen
Mof niet qualöcB en paft / get toeten ien in to$bet .materie en obetbfoebiggeten
(In fou untggeoelt gefioen / ban oenmercHense bat irti quaujen get epnbt ban
tnmnen ïof fouöc tonnen binbeh / en geobe f (elbe niet noobigg ggebonben / upt
rebenen ooefi bat gen toetenen ggenoeg beKent enbe boo? gaet frg$ben ban
toetfegepbe ggdeerbe Italianen otiflerflfelgtlt ggemaetbt fóu.

ïtalicn dat roempt op 'tpuyck van haer Schildrijen,
Die mënich Neerlandts gheeft gaet als een Vrijfter vrijen,

En fbeckt daer in fijn Tuft te ipijfèn naer den eys,

Gheen fandt oft hooeh gheberght befwaren fijne reys.
Om dat hy winnen fou de Roomïe Schilder- jonften
Alwaer den Tiber laeft TiSlüras diepfte Conften,

Ghelijck aen d'eel Pinceel van %af>hael Vrbien

En Michiel jingelo ooghfchijnlijck is te fien.
En noch veel gheeften meer tot Room op t'hoochft verheven
Daer fy door hunne Conft onfterflijck fullen leven,

Om dat gheen leven in hun edel Conft ontbreekt
' Waer aen heel Nederlant haer cloecleVerftant ontfteckt.

Fntjlrafii per plura <pad per pauciora fieri pot e ft.
Tis te vergeefs met veel ghefeyt, t'gen' worden can in't cort verbreyt.

. *».>

Aen-

. Digitized by

Google

Z2Z

Aenmef ckinghe op de doodt

Die het eynde is van alle dinghen.
Nilaliuda('T))nbM x atqüefldMseftbomo. sotboc.

Cce fumus puluis ,fumus ecce miferrima tellus
Et noftri fugtunt ( T>t leT>is aura ) dies.
• - Sobiïnm Tot nebuU % furgens <ü* in aéra fmms
Lamp. Et ïteluti folui foü pruirtd filet. .

fyrpimur lat ftipuU rapido carpuntur al jgne,
N<7 nifi Tfiuendo fomnus <& T>mbra fumus.

Vnde jgitur faftus Tfenit-, Trilde fuperbia nobi

Quos fatum , pr<tter tot mala } tri/Ie rapit.

Quand au cereueil la Mort Ie jCorps faict deualler,.
Helas qu' cft ce de Nous/fi non vne fumée,
Vn ombre, ou vn fantofme efuanouy en 1'ait,
La vie humaine eft courte & de peu de durce.

Lib.i. <PaUida mors aam pulfat pede pauperum

° d, 4*' . Takernas tegwti'aue^tufyes. '.'.*

Als ick met rijp verftant eens neerftich gaen bemercken
Het lev.en vanden Menfch en al fijn ydel bereken,
. Soo vinde ick anders niet als Rechts een handt vol ftof

Tgeen met den wint vergaet , als blommen vanden hof,
lft Paus oft Cardinaei , fijn't Biflchops oft Prelaten,
Sijn't Keyfers , Coninghen , Princen en Potentaten,
Hertogh, Graef oft Baron , fijn't Overften in ftrijt,
lft edel oft onedel , de doot hen niet en mijt.
De doodt de fchrale doodt compt voor Paleyfèn cloppen
En brenght de Princen om, fy mijdt geen edel coppen:
Sy viert geen Conftenaers, hoe rijck oft hoogh gheleert,
Al wat eens leven creegh , wort vande doodt verteert.

Het

Digitized by

Google

.T'

* 2 3

Het leven gaet voorby ghelijck debater ftroómen,

Al wat het leven is ^ ghelijek ick by de droomen,
*Oft by een gulde handt die op den wijfèr ftaet '* y * c *f-

En wijft ons aen 't getal van elcke ur' die flaet. JLïtZm

*Soo gaet den tijde voorby , den tijde cant al vernielen ,• ■JjJ.y*

Den tijt verftijtet al, de doodt cant al ontfielen; bT tmfM

Het gene dat beftaet int lichaems eygendom, ^£

Is broofer als een glas en Weecker als een blom. &T"'

'Een fchaduw' eenen damp , fegh ick , ift s'menièrt leven, «««/&.*.

Dat (als den dickén roock) is inde locht verheven, «onsie-

En als een bobbel fchoon in jejnants ooghen fchijnt eenfeha-

Die op een oogenblick vergaet en weer verdwijnt. &7m?

Hoe jeughdich , fterek en vroom , de doodt cant al verraflen, Jg^

Sy brenget al tot ftof, tot wormen aes, en aflen. 10*.

Ons erfdeel is de doodt , die niemant niet en fpaert :
Ons .ejnde is watrftroy, een planck , een fjchupken aert.

Gaet jemant maer voorby daer menfehen beenen leggen,

Ick vraegh' hem oft hy wel aen my fou connen fegghen,
Wie daer van gheeftelijck oft weerlijck is gheweeft,
Was arm oft rijck van ftaet , was plomp oft cloeck van geeft.

Daer jeders oogfren fijn van wormen uytghefoghen

Die nu fijnfonder ziel en fonder nachts vermoghen 5
Daer leyt den Bed.elaer byConinck eqde Prins,
Daer (lêtm'en dajt den mépfch maer-is een blaes vol winrs.

Wat heeft het liehaem doch naer t'leven al ghe wonnen,

Als haren webben draet van toeven is volfponnen?
Niet : ^ ^epi di|fffr gtaf , en 't gen' <fc ziele wint,
Is vreughfröfte-gpoote pijndaérmen geen eyndt en vint.

Waer dwaelt mijn los ghepeys met al 'déf' buyten-fprongen

Hier dient een ander liedt met droeuer ftem ghefonghen,
Wanneermen overleyt hoe menich Conftenaer

:t ^De.doodt op corten-tijt ghetrocken heeft tot haer.

Digitized by

Google

n 4

Hoe menich <cloeck verftant , maer-fedcrt vyfeich jaren

En brocht de doodt niet om > t'g*n* was in ponft eruarfln

Eruaren in pinccel , int fchilderen ieer cloeck

De Conti: mirakel fchëen die t'maelden op den doeck.

Van Ooit die is vérgaèn en vande doodt doorschoten

De ooghen van Oftaef en fêlommaeri fijn ghefloten,

Elshamer en Verhaegbt , %uèhns , Snijen , Tmh Dyck

Ianfens en Nieu^eknt verkeert in ftof en flijek.

■Mm del^eufter, die fray fchjlder was van nachten,

Wolf art ySteetfotjck , $>ebmnt , die quam de doodt verdachten :

Is <Peeters ooek niet doodt ƒ en GaffmQtjtoefieynï

Van Aifont y %ombonts , en fj« $<*&», en fepjn.

ïae noch veel ander meer te veel om hier té tellen

Het is te grooten hoop om hier in rijm te (lellen

Hun wereken leven noch die ons ftets wijfèn aen

Hoe menich cloeek vernuft is met den tijt vergaen.

Hoc menieh wijs verftant als Mofiaert ende (BrouVer

Wouters en WiRehorts , Hmthorfi^en Willem <Bow9t>er,

S>e Woel , Craeskeck *ï>an Hoeck, WUdens, Come&s Schut

Cnupfer, en Artfklt, fijn ghéfmolten inden put*

VVaerop fal fich den menfeh dan moghen vaft betrouwen

VVaerop fal hy dan oock fijn hope moghen bouwen,

Als op den góéden Heer die t*al ghelchapen heeft

•Die al de wetenfehap der Conften aen ons gheeft. -

■* Leert dan ghedurichlijck al levende te fterueft

Op dat ghy naer de doodt het leven eens mooght erven

En fien cont daer u hert lbo menichmael om peyft

Sterft dan op dat ghy leeft als uwe 2iei verrijft.

ROE-

Digitized by

Google

I2 5

, . \ y

Uf i£i -y

::=>:•• --■■^^f^?.

ROÊtANT PAVERY

HétfA TUmtritiJÏ t/ier*** Ju l%m r ^rrmr RM*J r k rjtAci.

/#» l^f/pmJ^èi rmmJ^ *

Digitized by

Google

RO.ELANDT SAVERY

Schilder tg t VlagndffflL. -

'Oe wonder heeft den Heer door fijn almogenthedcn

__ Den Menfch begaeft met Conft , verftant en diepe reden»

Ghelijckmen dagheiijcks flets over al befpeurt , "

En fiet wat grootc Eer den Schilder al ehebeurt.
'T verftant dat valt feer vrcmt in veel verkheyde Ghecftcn
Ghelijck aen Savery fray Schilder inde bccften>

Den wekken het ghedicrt foo wel ghefchildcrt heeft

Al oft het op panneel had in natuer ghdecfL
• Wacrom al mcrïich ghceft moet voor fijn Conftc buyghcn | ' '*'-
Ghelijck den grooten Vorft Rvdolphvs lal ghetuyghcn, ;

Die^ als hy Keyfêr was, van Duytslandt wijt vermaert

Heeft vele foetc Conft van Savery vergaert.

I O A N N E S P *R C E LIS

Zee Schilder yart Holïandt.

TTOe ongheftadich dat den windt de Zee doet raefen,
\ J[ Hoe luy de Tritons oock hun holle horens biafen,

Daer Glavcvs met verraasck cuftjïjnc.ftro?^ Godding

En is in't koude nat ontftékên vandö. min ,-
Parcexis wift door Conft haet fqet-ghecruldè baren !....-

Met fijn ^inccel op doeck foo gceftich hopenbaren.

Dat, die dp loflichcydt van fijne baren fiet>

Moet lijden dat fijn Conft en wijekt voor 't leven niet. ;

I OANNES VV IL D EN S

Landtfcbaf) ScbiUer ' Twn ^nt^erpen.

HEt groen ghelooft gheboomt' en fchoon bcwaflen velden
Wift WiLDlW£'iÉnwr t dc Cqnft fe^t gceiligh af te belden,
$n ftiö.döölrd'eel^ „

Sijn finnen heeft j^efcherp^op't voorbcldt;vah;Natuer, 4

Dat fy de grootc cracht yan Rvbbens niet coft nind'ren / j

Oft oock den lollen Acrt in fijn Schiid'ry verniirid ren,

Als Wildens had den grondt by Rvbbens Conft gheftclt,

En gaf het leven fchier aen Rvbbens edel beidt.

HEN-

Digitized by

Google

HENRY VAN J&EFLBOKCHX

TieMruffelles oU d naamt f dn /j^X^ Jb&iljuk tntmene M'Aflemadd^'var fa?
hrctdrUj ïan is**&,etittpr*f tl at <xppr*éj h, F&ftturé Ch*z> <riJ&it dimittem
ffl*& Vetearnï d' Italië t1 '* demeU^ UFtvnckcnddet uf* * '-*-* - ^

venu demetuier a~thtncforè au PalahjtdJt, cshtnt a
èotUtr/éH* dó raretez} *t anJtiaiUteZ^ dU *fj6 r > f** 1* <
vew Ier txwasjruces ei Curtojitc^ auil aj&ïê en, de j
«' *fw efcauto^rtoJ % r 4at*]u*èez^ i ; "\ ,

S*nricuf tender 3frvLttumm-mn»itj r KfOlLt\ftcil>}CsT*, bépMerDtyffims ejacudtf,

.. _ _ , .... jmè^aitmk
ücj &i Van. i'S^y ' t t ti *f 4y 1
n <ttna&upf*dniitUi'U de
JrAtvndfu Ie Cherljfckett
r , tukt en jkedatUr aue Jbénto

f 1!

> .

::c::>

Digitized by

Google

i:S

HE«R

R BORGHT

Bnrïck .^n<Je£:&6t£ht ijl
bat ïjp^g n&noert n«cr

tot 23?ufleï int Jaee iy8 3 . ban taart
itrt doo? fctroubrim bie int jaet i j86.

H...._ ., ._

t)itt*tc ïanöt toawn/ wto-Ö«,fit ïwet^nncr b*;fl|tóIbee-ron(t g&eleert BpGiiis
Vdckcnbourgh. jjtf' fifbm ggetoeefi iii Stdim / fbjpeeft tot f raneftenbaei ofte*
tooonbt tot bét jtót id97-4êiihB.'ttwc naec tot fönrfifbjt/fip toa£ een toom
bet beminbrr taan allé rarirepten enbr antieqne )Mtn / foo bat ben l^ertoatj
ban Sfcronbd $n rarïtepten foo ban #rbübérö*n a# tmieiifé J&abaalen ra
■antoè foojten ban fraepbept in groote tteerbeii ij? poubenbe.

Cën # niet te beetoonberen bat be gcootfit gértfen/ #er|bnagiaj be$ toeren? be
(cibfaeme^Confien (bic eenigpe fottbertoiBpeg&eefi) tint- torrenen / grootdgtfr
beminnen ënbe in toeerben poiiben/ atngbjefcn een jegpelifrn met (uien gbefutfi
niet fcegaef ten ij* om boo? j^nto^^eeniaömjiBonatchteb^agBenbaer»
oni en Rebben be Coninööen ï^n imtóre miltbfpbt gfjrtoont oi$ aen tipt.
gbèïefen Muftocfl bie booj cenififtetowle brttrani/tjun mrtbrbrpt gDemepn
tnaeenteti; Afexander den Gropten öaf-JWhAriftotdesbobcn aifanoobigfoc raio*
beten aept bbnbert talenten /bat $ be toeerbe ban biet fwtttKt taefjentigb
bufenr Croonen/ out taatbp benauw: ba bieren foübe befcöjpjfn. JBen leef!
bat ben *6^cneejef-mcc(lec Tccmtratus ontfingb feflicb bufent Ctsoonrn om bat
pp ben Coninch Anodjüp &tt fr her fteifete gpenefen $abbe opteren Tadeus
bie &octoo?te$Io2entie1llw enbegp&

leerbtpepbt bat pp aBr bacoven tea$ $pt be*fi*bt\gaenbe/ om fijn Conji te
plegpen/toon bpftirfj Croonen foo bat benr^cBbóm/eelbom/oft ftpoonpept
(baer ben jffenfep mebe uegaeft i#) bah .foo grooten rraept niet en (Dn afc
alleen be toetenfepap ban tfonft aft gpeleettpept/poê menicgj arm jongman
bie ban een rlepn wbrruft piHflaerit g|ebo?en &/too?bt om ftmen geeft enbe
befonbert oratie mjCT»«Wimarnfrt)aii rt_pkeft£« /bp Conioöijcu e« Jpnntra
niet op-gpetroenen enbe bemint ggripen HcndricK vander Borghtoocn banton
$ertogp Sllpnbel om ftjn eruaren toetenfrpap onraHijcke toelbaben Beeft ont»
fanden bie ban gocben ouberbont gbe|io?ben i$ borg bet jarr aen mp onbes
f»cm.

IACOB

Digitized by

Google

.1*9

IACOP BAÖKER

T£et im exeetlent feintrr rnjmtu/* fert mpentifietlron feubtvw' ewjenttnd tree
tien fcurjaire un hen nt3;et ii efijort aJreiet po*rfiir* unpot4rwirt,iteet futtif
de U vitte de Haerftnfr*rn fan sóoS et UJe tienta Amfielreaam #

tien fcurjaire un h<
's vittedè

'\ léu* Béu&f d*hm

Pst.Bafliv Jrulp' 1+ Idejifftne exeud.

Digitized by

Google

"° I ACOB DE B ACKER

Schilder ^an Haerlinghen Obtjt Anno 1638.

OBleecke wree fatael , ó afghecnaeghde doodt ;
Die menich fray verftant brenght inden leften noodt :
Hoe menich conftich Gheeft moet voor u ftrafheyt beven
Als ghy in haren fleur ontruckt het jeughdich leven.
O fchrick van t'rijcke volck, 6 lanek verfbehten wenfêh
Voor die hier op de aerdt is een catijvich menfeh.
Want uwen boofèn nijdt die heeft u oock verwonnen
Als ghy de 'Bachrs eyndt fbo haeft hebt afghefponnen.
$)e < Backers ) weerden naem voor eeuwich ducren fal
Schoon ghy hem door u kracht brocht al te haeft tot val,
Soo ghy hem niet en had foo haeft fijn jeught benomen
Hy had noch op'c Toneel der hoochfte eer ghecomen.
Soo levent is fijn Conft in't naeckt en drappery
Dat t'leven maer ontbreekt in Backers eel Schildry
In Spanien fchrceuwt de Faem ghenoch van (Backers wereken
Die daer al fijn te fien in Huys , Paleys , en Kercken.
Was dertich jaren oudt als hy liet t'leven af
Als hem de bleecke doodt quam trecken in het graf.
Daer leyt den cloecken gheeft berooft van alle krachten
Om niet meer door fijn Conft naer hoogher eer te trachten.
Om niet meer door fijn Conft Natuer te belden uyt
Die nochtans in fchildry de grootfte kracht befluyt :
Die aenden Schilder gheeft den vaften levens fèghei
En wijft hem efter aen <PiEluras rechten reghel.

Die foo wel op haer maet de <Backer volghden naer
Dat fijn TiFlura leeft oft van AppeÜes waer.
En had de doodt fbó vroegh fijn kracht niet doen verfwacken
Hy had al meerder kracht in defè Conft ghebacken.
Die lbo wel had ghefinaeckt en aenghenaem gheweeft
Midts daer in was te fien VanlDtjck oft %ubbens gheeft.

PAU-

Digitized by

Google

PAULUS MOREEL SE

Schilder r %aedt ende Schepen 1>an Vytrecht
gheboren Anno 1)71. en gheftorlten Anno 163 8 #

»3Ï

E En der Schilders luyfter bloemen
Was Moreelse door lijn Cunft
Daer mijn penn' welx>p mach roemen
En hem fenencken lof en gunft.
K'hoor de Faem ai hoogcr fchreeuwen
Met een fterek en hel gheluydt
Om fïjn eer noch langhe eeuwen
Over al te roepen uyt.
Midts fïjn Conft ghelijckt het leven
Door de krachten van Natucr
Daer den gheeft ftaet in ghedreven
Tot verheiEngh van Pictver.

D oordeel lact ick aende ooghen

Als fy fïen fijn eel Schildry

Voor die d eer niet wilt ghedpoghen

Uyt een boofë jelofy.

Schijn ick wat te hoogh te vlieghen

Voor die fijnen roem behaedt

Oft Poéfelijck te lieghen

Voor die d edel Conft verfmact.

Én wilt hare deught vertreden

Die en moet gheen kender fijn

Van Pictvras cdel-heden

Die uyt Conften fuyght fenijn.

Ad Eundem.

PlSlorum laudes fonitu dum Mufa refundis 7
Quos temere altos fectda noftra Turos;
Corpora funt quorum mefto tumulata fepulcro,
, Splendidior quorum Jydere keet honos:
Sume Chelijn y cantare juuat pr&conia Pauli,

Quem canit aftrei turba noloena Chori.
Hmc Vltraie&um 1>idit grauitate Catonem,

jftque Senatorem > deliciumque faum.
Ohjiupuère omnes , huius dum jigna t}otabant

jfrtis : nam J>ifa eji piSla tabeÜttloqui.
Parrhafio maior ,fumpjit Timantis honores,

Et cum praclaro 2-euxide tompar erat.
Hinc trermb ïolitans fuper JBthera Fam<t ïolatu y
Difperjum Pauli nomen ubique tulit.

CunSlê

Digitized by

Google

*3*

mors^jmt

's'V >-'•-•*.

H-E-N*'fe'K?-: VER

Mfcilifer 'pm Vytreckt gkjlórten Jmiv i$j

■mi

, , . «p^g^ ^gneuitejriÉit 4»mttie bmturóffó
jètöilöttsel ban fijiwi tijöt / :pÉ fcaep in ^iltaietij
jidjilbetcn / öic teel ttëmte fcantwa fcooHepfi cntrt nefietf ƒ
rttoareu in ijet tfowerfeptm tnbc oHe£ foo naturtï#tft i
ttnchenm «onftm en matten toik&ra öarc De jfctabt i
~ en|f af ^ben #111/ atoaa teel ban $n felofamt 3
fl^aOTett#aetfett/tt|^
ipie ƒ acm ontwt te, €ói$ft£eriter£ meet
HWBtttfXbf enteéec afófidt ^i^«^ift»eii/ r

^^tmbflööebanj^ atetfffonn

Dg Gönft wijeke voor de doodt, hoe : /wijs/fef!
T1&&Mil%ns o^dlrftaen <|$& dqodts-pijl, yat*

ScloW dat het ov^fcnoTctes mext&henr Conft ii<
Dóri ihenfch vetdMJnt in ftof, de Canftljjti Faenv
Öe Confte npyt; ; vergact aJ.^wiJGkeJy.nacren^Man.
Sfodraeght nae hondert^pt itói&èren to^n^/

;.*■■■' ■ * •■';•••.;.'.: •• "" • ' ' '•■'■ ■ \--. •'-><$-

•v\ .

DEODA-

gitized by

Google

*33

Dbodate del Mout

' UfoUe domestiq, dul>uc dellieidora.sonpevate et architecterfC7i£rak;p(mr qntlques
\ ' amices, par l'aauay des Sereruss. drchiducs JBertc etlsabeUe , des queues il Jut
cnfretrmisa vie durante, mourut en jhvers tan ïfjf^.

C .Vaumans Jculf.

'^pttJrf iel JUmt/óuut.

Digi.tized by

Google

«34 -

DEODATUS DELMONT

Edel Schilder T>an S. Trttyen gheboren Anno Ij8i.
ende binnen Anffierpen ghejloiften den 25. NoVemb. 1634.

V«5d gfideeebe bannen en betboonen niet alken bat Piftura i£ een b?p <Ton|f
mact betogfeu openmjclt Hat öet ig be 3Mber-cbelfte Confï bic on Zien menfrj)
gbcoeffent eau tooien; gbeujcK bc feibe niet alleen ban gljemepn bolth maer
ban Conmgbcn en f^tneen $ gbebanteert gtjetoeefi fonbee notbtanjj bunnen
«Ebelbom baet boo? te fiinberen. €nbe alfoo ben <£bdbom naer b'opinie ban bet»
febepbe ^ebtfft-gbeïeerbe febiint te beftaen in biberfcfie ijualiteptenfooeanmenbei
tbootien bat be <&efijlber-confi met ecnigbe bet feibe quaiitepten begaeft i£ / ergo
foo en ean niet faelgeeen oft miffen bat fp moet toefen be 3£!oer-cbd|ïe €on|t.

«Enbe aengbefien bat Piaura begrepen too?bt in jebcc een ban befe booifeft;.

qualitenten / oft ebdbeben foo moetfe tod beetyempt 31)11 ban alle grof bnnöt;

Bnrt. in toereb bat be %at$nen noemen Ars Mechanica. <$aerom foo feggben be 4Seefjtf-ge'

d. 1. r . & feetbe albU£ ban Piclura. Eft qualitas illata per principatum tcnentem qua quis vltra

10. pia: boneftos piebeios oftendieur : bat i$ t Bet ij* Cf u mgbetyoebte qualitept banbe gene

lb ac < di ' öic ft«ïfcfta»ptie beeft / met be toelc&e jemanbt fteb bertboont ofte untfieent b*

guit. ' ben bet cerCöcft0bemepnbolcH.i©aetboo^inen moet beeflaen bat boo? bat tooo^

(principacum tcnentem , beerfeftappp Ijebbenbe) too?ben begrepen ïf epfntf ConingE

en finten. t$ien$ ampt i$ ben tfbdbom boo? te flaen : te bolmaeeften enbe te

Plin. in bcb?t)ben : Ofaris eft nobilitatcm confervare & cfficere. ©af fp OOCft UebOO?ben bC

Panegy- gbonepn opinie bet menfeben een toennicb tn te bolg&en ter mijlen ben 6bdbom
nco - mecffc befiaet inbe opmïen gljdtfeft be $.atmi(ïen feggfjen. Nobilhatem ipfam opi-

Tiraque nionibus confiftere & Famam publicam conftituere aliquem quafi in pofleflïone jngenui-

Je nobu. tatts. $oo befiaet ben £bdbom oocfe inbe opinie enbe af gbemepne fatm. Wo&

C *um°6 mcoe t (R tanbetotjfen bat be &e6ilber-eon(i (bebbenbe ban obec langfje beronbe

' rtjbm) enbe alfhu foo banigben reputatie /macb politicaueujCR ebd gbenoempt

piutar. toojben. 3©dchrn naem fp beeft bewregen boo? bcrfeljepbe $?ineen / jae Philippus

de fort. Maredo enbe Alexander den Grooren J#nen £tttie ftCÖÜCn be $ebilber fohfl fOO \X&

Aicx .ïib. heben bat fnbe feibe bennen ebd gemaeebt/bie bcn£ebilber foo grootdfteifó eerben

pim p n ' fo tm *SW nemenbe op $i)n booghe maebt enbe fmneüjchen appetpt) gaf aen

c ; JY Appeiics jtjn Sllber-fcboonfle ©jinbinne Campafpe, mant aljS bpbe feibe ren bet*

(beebe ban Alexander foube untfebifberen toerbt om baee feboonbepbt eft bolmaeeftt

toefen foo beroert bat bp be j^inceel upt be banbt liet ballen/ bem latente boojflaê

bat baer fbebt toefen b?ienbelijehe gbebaente/ enbe obergroote feboonbepbt be Öeti

toerdbt toel foube ïjebben in b?anbt gbejlefeen. $00 bed beeft be <Ton(i bermogen

bp be oube Ulomepnm enbe jBonarcöen be£ toerelbtjsl / bat fp geen btngben (ba

, lief en m toeerben en hielen oft nebben t'felbe tod aenbe ^djilberjf béreerbt enbe

bun baeemebeftegift. Plinius fejüjöft bat inbed <$rieeften-lanbt bc feibe €on(i

toerbt ebd gfienoempt/ enbe Plutarchus fepbt bat be feibe Conjt be bermaerfie/

fcöoonde / enbe bolmaeeft(ïe toajS / enbe Plinius alfoo bp een boegbenbe Veen o*

Plin.lib.putatie bp b'anber fepbt notlj meet Arte quondam nobiU cum expeteretur Regibus
j'$.e.i. pop "

Digitized by

Google

populi$que &c bot De 4Ton(ï ebdijï aïjeffp banbe tfoningben tiibc finten foo
gbefocbt ino?bt : totfc natuerelneft i£ mibtj* be feïbe bau f&bilofopljen robe He
gfteleerlte jBannenupt Dm #atuer # boo;Dtg gbeb?ac&t mbc g&eoeffent.
tftmbebjcft Dat fp oU^ticlijchi^/ miDtjaf Dat fp ooth Dan berfebcpbe %pligöe
robe gfjccftritjchc ^Bannen t# in't ïitbt gfjebjoebt gftetoeefl niet anbertf alsf geefte»
I0cfte Dinghen af-belbenDe tot groote Debotte Dan Deel menfeften cnöe tocl bcljagcn
ban <6oDt. <6l)eüjch ic& int Doïgbrobe tbwebe Der! noeft nacDer fa! behnjfen robe
met berfebepbe toaeraebtigbe eyempelen betbconen. €n gbeltjch beele ^cljilbctjef
ban befent#bt boojbun erbaeren<ttonfï$nÖibDn# gbcflagben cnöc cödgf)^
maernt foo i£ Den boo?f$. Dcodatus del Mont om jijn groot berfianbt tnDe eDel
Confi Dan £cbilDcren/ «Beometrie Stfiroïogie / en anDer toetenfebappen ooeft ge*
nobittteert banDen i^ertogöe ban ^irutornfiojgfi bolg&ens? Dr patenten Darc
ban 5ijnöc. <©acr bp ïangftcn tflbt bp beeft gbebwonDt. £#n gtoote toetent*
fttpbt in berfebepbe noturrehjebe enDeberrenjcltr <£on|Tcnbm£ ban (uitten bet-
mogben Dat ftp in jtjn janebbepbt ren Dtenft ban Den tfonineft ban $paigneu
t£ gfjetoeeft jjnfeigneur / toaer ober ftp alle jijn D?$Dommen beeft gbmoten nocbs
tan£ fonDer reniglje obligatie Dan Dienfl / enbe a\& ben felben b$bom hem ooeft
ontnomen tuart ten tijbe Dat beele plaetfen toaerm gbebo?reerbt foo geeft tyn
boomormDe jJBajeftepbt ban &paignien arn fijneu Sloeber Ferdinandus ben
$2inee.<ffarbinar! bp erppffe mtfibe brbolen Dotmrn De plaetjS banDen boo^ft.
Del Mpnt fouDr goct bouDen mbebem laten DolgbenDemererDeoft b?#bommen
robe anberftntf Die bp Doo? #n gbetroutoc birnjien meriterrDr / in fultft aenften
toa£ Den felben DeodatusdelMom bp $t)nboojf$. jR&ajcftrpbt om 3911 grooDt
berjlanDt Dat bp in berfebepbe Conften babbe Doen bnjenen. J^p i$ gbetoeefi
^tjéipd / enbe ben beften bncnbt bau Petrus Paulus Rubbcns , maer mebe bp gfte»
rrpjl robe alle be plaetfen ban 3lta!ien met groobt brrmaeeb Dooien beeft/
bolgen£ br loffeujcHernbe beerelgebe gDetupgljenijet bir bito Rubbcns acn bem
tot meerber bafiicbepDt ban jtjn gvoote toetmfcbap enbe neerfïicb onberfoerb bee
berbolmtbeben ban i J i&ura , beeft berlerobt enbe met rrDt De felDe bebrflirbt.
3©aer ban icït De 4?opi)e naer De SKutcnticque €opt)e gefeb?ebtn rnbr gecollotio^
nerrt bier bebbe gfteboegbt lupbrnDr aïbujaf.

In S)èi 'Homine Amen,

NOaerint vniuerji prafent jubileum inftrumentum vifuri,)nfpe&uri,vel legi audituri
quoi Anno 4 Chrijlo n*t« M'tüelmo Sexcentefimo Vigefimo Oütvo ,jndi8i»ne vndecim*
Dit veto Deern* Kon* Menfis AuguJIf! in mei Petri de Breufcghcm Notary ac Tabeüionis
Tublici Regio Confilio, in Ducatu Brabanti* «rdinato ddmifi & afprobati , tefliutmjj infr*
firiptorum prtfentia perfonaliter ctnipdrult , lüufiris Dtmims Petrus Paulus Rubbcns,
ifobilit Domefitcus Serenipm* Infant is harum Regionum ftlicis Gubernatritis , vn'xutrfo
fere terrtrum orbe celtberrimus , Piitorumque buius ftculi imnium factie Trinceps , qui
tmdefceniens bonefld petttioni , Nobilis Dtmini Deodati vander Munt , nempe vt téfti-
mtnium veritatis daret juramento folemni in manibut nut Notdrj tamquam perfon* *u-
tbenticd de publict pdfiit» dixit , afrmavit , de tejtdtus efi verum ejfe. Qupd 'tpfe , eundem
Dtmimm Dcodatiun , qugai vitatn , mores religitnem , nomen ac famam omnino novit.

" UdC

Digitized by

Google

■3*

Hac de caufa , quod fcilicet multis abbinc Annli eumin domum fuam & viftam receptt,
vt apud ipfum Dominum eompdrentem drtem piüoriam dtfeerct, quam quidem diSkus Dominus
Deodatus ab ipfts fundamentis ita amplexus eft^vt brevi tempore miruto in eddem drte
progrejfum fecerit ipfo Domino compdrente varids interim Regiones, prdfertim Itdlism diaffy
mundï parten , de Xocx perluftrdnte * quo ipfe Dominus Deodatus eum femper fecutus de per
jtincra vbify comitatus eft , nee non femper de vbifc locorum ita obtemperantem integram,
verneem folertem y fud dliorumtfa bondrum arttum ^fiudiofum^probum . boneftum , de denique
humdnum , & preeipue verd orthodoxdque cdtbolicd romans religiohis amatorem , at que fe->
qudcem fe prdbuit ytnon tantum di ito Domino compdrente Domino (uo Mdgtfto chdrus omnino
fatu fecerit , fed etidm omnibus eum cognofcentibus grdtus & deceptus fuerit.. Conflituto
demum tempore elapfo , diSkus Dominus Deodatus convoedtis Pdrentibus eius eum bonore
amicitid de fummd lande ab ipfo Domino Compdrente di fee fit denique Uatrtmonio junftus
itd reEte > honorifice de Uuddbiliter in bdc vrbe fegefot , vt omnium eum eo tra£tantium fibi
dmorem ac benevolentidm paraverit , prdcipue ditti Domini compdrentis eum que tndies f ere
verfdtur de quibus omnibus eonfentijt diftus Dominus Comparem , & petijt prsfdtus Dominus
Deodatus publicumfive publicd vnüm vel plurd , optima ferm* fibiconfici ]nftrumentum vel
jnftrumentd , qud aStd vdgejtdfunt Antverpid in domo ditti Domini Compdrentis prdfentibus
ibidem Jufto Egmont & Guilielmo Paneels teftibus dd prdmijfd vocatis babitis atque
rogatis. Etfigndvit Diftus Dominus Compdrensfuo nomine notam buius in Rcgiflremei Notaty
jn quorum fidem prdfens jnftrumentum figudvi > rogdtus & requifitus. Et.etdt fubfignatum
P. de Breufeghem Not. Publicus.

Paulo inferius fcriptum erdt , Nos )nfrdfcripti teftamur fidemque fdcitnus Petrom de
Breufeghem (quiprdcedens inftrumentum fcripfit de fignavit) effe NotariumPublieum in bdc
Civitdte Antverpid refidentem, boni nominis ac fama fertpturifque per eum itaftgnatts omnino
fuïffe ddbibttum , &' ddbuc ddbiberi plendm fidem in judieio & extra iüud. Datum Antverpid
Die Vigeftmd Sext* Auguftï Anno Milleftmo Sexcentefimo Vigefimo Oftdvo fubfiguduerunt J.
Waerbequc:Npf4ri/w. L # de Halle Notarius $ Mr. van Couwcnbcrghe Notarius.

Itfmanbt bie curieujtf enbe nieuhiffitb i£ ombe€on(t ban bien uptncmenbe
é&c&ttoer enbe «Tonfl-beminbet tefïen / enbe te aenfefputoen bc bjome enbe
bafte fjanbelinglie bie öp inbe pinceel gbebabt geeft/ bie en moet maee #n
oogden flaen op een toet gï)ecoIlo?eert baflt bedelt enbe ftloecfe gbeo?boneecbt
ftuc& foo groot al£ ftet ïeben bmncn 3llnttoerpen tn't Ulooflet gïjntaemt be
jfacon£ (taenbe op ben ïjoog^en %\tact aïbaet toefenbe een offertjanbe banttt
bjp ftoningben* <(Enbe norb een anbec tn <©nfe ïiebe öjoutoe Mmht afbel-
benbebe tranjS-f igucatie C&itfi. 25oben bienalnotg inbe ^obaütfpt banbe
$$. banbe Snuiten eenen Cntp$ ^agget enbe b^üoning^en/mttfgabecit
m bek anbere öcrrftni / foo tn 01aenbeeen / ^enegouto / 2fa*op0 / enbe meet
anbere bie ban 51Jn ftanbt foo in Statten enbe beel becmaecbe beden beft tomltjöf
te binben #n. J^p ijef g^efio^ben Anno 1634. int felbe jaee bat ÖP booj )Dn
rrbaeren Confl ban Slffeotogie bichtoi^ boojfepbt gabbe/ gftenoempt bp öe
^eleerbe Annus ciimatericus , bat i# ^t 7. mael negftenfie oft negeen maeï
febenfh jaec ban ji)nen oubetbom* 39aecom irft niet en beb tonnen btcbosften
Ijouben bit bolgljcnbe tot $n meerber eet urt litfit te bpngfom.

Wie

Digitized by VjQOQlC

1*7
Wie leefter nacr fijn doodt in't vry ghedacht der menfchen

Als die den naem door Conft óntfterffelijcken wenfehen,
Als die de vruchten van hun onverlempt verftant
Soo vaft in het ghemoedt van Fama fien gheplant.
Dat hunnen hoóghen Naem door 't fwerte Ipor' der pennen
Gheperft wort op papier örh naer de doodt te kennen,
Die altijdt door de Conflf hier op dei' wereldt blijft
Daer tot ghedachtenis al menich gheeft af fchrijft.
Als wel in Deodaet kompt claerelijck te blijeken
Daer Fatna van verhaeldt in vele Konmckrijcken,
Die hy met jever heeft feer viijtichlijck befocht
En groote wetenschap, der Conft van daer ghebrocht.
Een wetenfehap die. can fijn heel gheflacht verderen
Een wetenfehap die nü foeckt YleVeri in lauriren, *
T'geen heeft de Coiift Verdient van fDeodaet fDel Mom
Waerin men al de kracht van t'weede leyen vondt.
TTcheen 'tpuyck der wijsheyt was van <P alias hem ghëfchoncken
En had van jonckx af-aen uyt Hijpocreen ghedroncken,
Om dat fijn Schilder-conft gans op het leven treckt
Die al de kracht j en deught van d'eel Natuer Ontdeckt.
Om dat oock fijn vernuft had fulcken hooch vermoghen
In't kennen van t'gheftarnt en marber reghenboghen,
Den loop van Son en Maen iri't op en onder gaen,
ïae de Planeten die verdeylt in d 'hemels ftaen.
Wift door d'Aftrology leer conftich uyt te legghen
En 't jaer van fijne doodt oock waerlijck te voorfegghen,
JE$ fbo hy had eheieyt ift oock alfbo ghefchiet :
De doodt heeft nem vercracht , maer fijne Conft noch niet.
Die blijft dntfterffelijck en (al al langher leven
Midts dat fijn weerde Conft ftaet op 't trompet gefchreven,
Van d'alghemeyne Faem , die onvergancklijck is
En hout altijt de Conft in haer ghedachtenis.

S An-

Digitized by

Google

*3»

Anders.

CElfa ftupet Montis quiatnque cacumina cernit
G)um nuïüs meritis aftra ferire 7>idet.
jifi ne mireris dum nofira To&nata t>oluis

fDumïjue Deodati culmina celfa notas.
Fama bmc tnexit Heet jmida ,,Montis acumen

Eji , babeat dignus , quod Toideatw , ait.
Hiccinè mons tantum conclamat <Pallas Ohjmpbo?

Altius extolks >fit Vharus aha tnicans.
Intonuit tandem ^egis T>ox fumma Philippi:

Sit par om reliavis Kobilitate yiris.
Talia auis meruit? minimum num forte putdtis

Ejfe Tbarum , niflntm, nobifibusipte paremi
Maxima funt (fateer) meruit fed maxima mus,

Nomen pmgendi nobtlttaïtt opus.
iDira fed ( beu) morfu parcdt mors ftamina mordens

lïli tam. cefum non ftnit ejfe loom.
®is f ex cum medio yiu T>ix luftra tenebat,

Qttm (1H prddixit ) mors Jubeunda forti.
Vt diiïmi % efl aSlum :Jubijt nam fata fuprema

<Pi£tor <r Aftrokgus nobilitate yigens.
Sijdera <jui mïitj nomen protendat ad jSa,

Atque Deodazusftt doms ipfe $)eo.

PEE- !

Digitized by

Google

P E E T Ë R VA N ! Ö È ' P t' A S

Schilder %tn HoÜandt.

H9 bevbient in te Mflte^confi een {oflföcse «Eet / en af gteföepten
te toefen ban alle Conf* gatend 3&eci|bee$ bic in bede üeelm ban fktura
«obereobcrmft/enbctebobcn gaet/macrom tetrtw bwpfr om hier tejj&e*
temnen te tteffeRjcfte o?bonnantten bie foeter vandc Plas geefc in $||nen
bomt* öleojofftt met bet $incee! ban $n berffant/ tot becmonterinobe ban
«fle Etêf-fteb&ntf / raibttf baet in te {peuten $ bat ben jjMmw fem mtlbettjcft
beef* baoafk met begaben ban te «pestte bohnaecnt&ept bie in'tfeben om
gteflen tocQben8tel0ciitot buffelen meer anbesenptlantlcbe^lebentebinben
«bn/foo bat #n tomben gfctnpsbenbat &n fontecöetoemutö&ememant in
on* cetn» in jrootee botaaedtebept noer «eten Ropopie ente tpftb baneenis
gbe ftebitter-eonp en beeft moeten tvgcKcn/ ten mebtenbrnnen SPjnflel güe*
fbjbeni^*

IACOB BLANCHAR.

0<©A iffet g&emee|i binnen ^ariJjJ ober eemgte jamt éenen ontnementen
n&eeft ön naeme ïaceb Bhnchar fbe antnxnenbe fra* in ba gantelenter
«ineeefen foo in fignetenatf Sanbt -mw*l to*^Jte^J*;*)^
iof onbec ben «oelbom in groot aentfen ma* om te lofrwftepbt/ liefrbjt*
ten neet / ente nette gtefteftemfle bic bp tot mei bebaegbrnbanemjebn^oogb
&WiMfl^WW te***en. jfeftnen ftef-batb ente 0aettf
ban obet$ten # nm «itefeent.

S* '■-."' DAVID

Digitized by

Google

DiVVIP ,TENI£ïf,&-DEN OUDEN.

Endé ghejïofoen Arinóiéty.

D4jfen DavM Tcniere \£ ^jfeipel gbéteeefi banben <gbekn enbe Confaifo
hm p«ru$ Pauius Rubbens , enbt baer nact hi 3[taltcn komenbi beeft

ttlicn jflrm gfjetttOOm Bp Adam van Franckfort dmOftttpt Elfenharaer ^|»a#

een tréfffüjch £c&üötr in't groot enbe in't ftlenn op be manier eribé met fbo
gröoten aert al$ ben boo?f3. EUhamcr $jn f mcebe jBeeftet/ féer ae na bc u a ew
enbe plaifant / götltjch obee al en fonbecttngb u» De Conflf- bemittbet? enbt
oroote $eeren be£ Xnnbtjtf te ficn &n / ö toclcfi fob feec hitt te bermanberen
aïje? té $#fen en #. &ab*tnael bem een ncoot boojbee! ijse gbetoctfVQÏj* &n
natoer *nbe uifi betobehtcfi bebben gbenoten ban te beb&mfUkhen bècmottben
. ent* befaembe Jtteefta$ al$ boojft. tf/ bie Jttn banbMepberjtf enbe totgö tm>
•fttf toaten om bebofronientbept batt Pidura te onbertbinben / omunt temere
hen #n aentocbenbe boojbedben 1/ jthibe beqj&efêlfcbaw tnctnoet/bafi (etter
enbe berftanbirb onberbJbsf / toelèn onberbrtfc? enbe beenufttabe ieerinoben bP
ooeft beeft acfpergbelaten aen David Tenim #nen $one ooch een hloetiienbe
untnemmbe jfcehilbec baec in't tttxebe beeï notb naecbet af bw£ gbetroctrert.
«Sulen; battnen tod macg feggben aljöttf..

Die ftets daer ftappen heen' naér 'Room ca ander landen
Om daer tot Ipot der Conft te wetten hun verftanden

Te raecken op den trap van d'JEèl <PiShtras throon /

En foecken inde Conft eeuwich een Eeren kroon.
Ift dat u op den wegh den luft ontvalt in't reyfèn*.
Wilt vrijlijck wederom te rugh naer Neerlandt deylèn
Daer vintmen (00 veel kracht in d'Eel Conft van Ttmeh
Als daer ghevönden wort by al de Room Scholiers. .
Elck een vindt hier fijn les der Conft verhplentheden
Die ons diep-geeftich wijft den reghel varidè reden,
Elshatners vafte handt en Q(iAbap:l , &) pinceel
Die vintmen overal in eenich taerereel.
Ghefchildert van Teniers,föo groot ghelijck het leven
Seer wei gheordonneert, gheftelt en net verdreven
Soo dat fijn eel Pinceel van Conft noot is ontmaeght
Door al het gen' fföu/ in haeren bocfem draeght.

Digitized by

Google

David TrviERS Senior,
Jjasqüt a invers tan i$8i.ou ayant apjrrü tart de feinturejwlsPP.Mulens f etJJamEhl etc.
devint TThtiftri tres excelent etrenommé en toutejjbrtes de jranie sletje tites J^ures, et . J
^.*//^ j>ysyes y etmaurutfaiS 49 . e.y.z^^nj^)

Digitized by

Google

14'-

En in haer Cabinct verborgheri wort ghevonden
Dat wort door fijn Pihcccl voor jeders oogh ontbonden :
Daer iietmen al het gen* Natuer ons geven can
Daer fietmen wat Temen was voor een geeftich man.
Soo dat fijn wetenfchap vry haren roem mocht dragen
Want niet en can in't oogh der menfchen Coo behagen
Alst'gen' door het Pinceel wort conftich voor gherlclt
Waer in het leven van den menfch wort uyt-ghebelt.

DAVID DE HAEN

Schilder 7w* Rotterdam.

VU7 El wilt de Facm noch lanck

\j\f Mijn jnnighc ghepeynfen
Door hacr trompets ghcclanck
Pictvras Conft doen veynfen.
Om door dit rijm ghedicht
Te brenghen voor den dach
Tot voetfêl van t gheficht
Al t gen* de Conft vermach.
Schoon dat de Faem al raeft
Met noyt vermoeyde tonghen
En t'Schildcrs lof uyt blaeft
Ghelijck veel Rijmers fonghen.
Die nimmermeer en lal
Yerflijten oft vergaen,
Men hoort noch boven al
Het kraeyen vanden Haen.

Die uyt het Hollants-landt
Naer Roomen was ghevloghen
Alwaer fijn groot verftant
Wert jevrich op-ghetoghen«
Door al de wopder kracht
Die hy met d'eel Pinceel
Naer Conft ten voorfejuja bracht
Op doeck en plat panneel.
Waer voor Natvra wijekt
En ftaet ghelijck verflaghen
Die tleven foo ghelijckt
Tot jeders wel behaeghen.
Dat wie fijn conft beooght
Moet lijden dat fy is
Daer tleven fchier voor booght
Door haer ghefteltenis. : i

VIN.

* Digitized by

Google

V INGE NT MAL O.

Piaura fou met reben fjaee mogöen bfffagfcn pi* fimr gtoetrIHffc jfloitrrf
jtjn bat Ik jf arm bier niet en bermcïben enbe ben lof upt en nep ban birn
groeten jBeetier Vincent Maió («t frap enbe upt-ruracnbe int groot en clcpn
en jbnberlingbe in bet naetftt bat 3tm Confl booj g&een J©ee|tee# in bcfc tfeuto
en |oeft te tobben foo aengbenaein / en tracbtifb i£ alles baccin upt getocrcht.
^P beeft eenigbenttjbt.tat Gcnoa.g|etoooritbp Comelisdc Wael enbe bp betn
g$efcbilbeet/ fnUBj: bat $n Conti niet te btrbeteeen en tf en mei (taen tnat&
09 bet toneel ban Piöuras upterfie metenfcbflp / tipt bien geen tfonjt beer hi en
ontleent maer gan£ op'tlebrn tretht.

FRANCISCUS PERREER,

M«Bbe toa# Francifcus Pen-eer een Ronftitb jtebHber bie glebojen iff tot
$ari}$ altoaer bp <5|jeettï beeft bonbert al oube (tatuen oft antitguen
trieferr ftap enbe aeng&e&asm om firn sim/baer atte bebcrimmbeberboicnt»
bebm ban bit frbea enbc natuei (eer conititb in tipt gbetoeecltt flaen. $p i£
tot £arg£ gbeflo|ben/matc in teat jact oft ban mat ouberbom irf mp on*
btnent.

I A N V A N HOECK

Schilder Tfan Antwerpen , gbeftortien Arm lójo.

r\ $ bat be eerujene £tabt ttnttoerpen m onffe ebd &e8über-tonft matft
VJ beijouben een bobbel bereieringbeboo? be menitbbulbig&e goden / biefp
boojtbjengbt/ alg fc&tJnenbe te toefen be bpicbtbarrfie ©ot(lrc ban alle toe?
tenfebappen / foo bient bier in't tobt g0eb>ebt ben gf)eefirgcfien ian van Hocck
bie niet rainbet al£ Parus Paulus Rubbens fgnen jÉfeftcr/ bp Hepfrtg €0*
nmgben en $?incen om #n biepe toetenfeïjap in aenflen en gpetoarbeert i£
gbrtoecfi / ben toefen en in sönen tijbt meer Crebirt babbe binnen Soomen bp ben
$au£ enbe Carbmalett atfaUe be anbere #tbtiber$enbe comtigbe beefianben bk
bjaertooonben. 3»nnt gfjrtöta be jfctbilber-anft foo eeï i»7 bat fb bed meer al£
eenigfje anbere jutoeefcn too^bt in toeerben gbefiouben / enbe bp ItepfergS en
€onmgben bom betfpotbftecteaet bwjss $$eibom£ ijl gbeeogberif enbe op ben
oppetfmtrapgbefielt gbetoecfï: tamtam ars fupcr omma quciicns, gfpujtfi een
€oufibie bonen alle tfonlien upt fletftt : jae bie be feite met tooo?ben niet en
eoiten pjgien / ineneuucuiemei oermonucrmgoe aenfien. j^oo nt ooeir gyeueurt
met befen van Hocck bat gpftp bt «atbinaien tot fioomen in (ultnenreputatie
taan om fön itptnemenbe berftanbt /bat fp egeen felbfaeme jutoeel-tmtnen ban

Pidura

Digitized by

Google

i*t

Pidum in |un fa*ete tfafónetten betfa$£ett srt&ietat / o# lieten be fdte**n™i
Hoeck befiett enbe ban bent eopietcn/ ft&oon bat niemanbt anbetjtf inbe bJerefitt
bet bermon&en en babbe om fulhVbaniggie fiaritcpten te raogben aojftöoutom/
al£ a!leenel$jcii bienenbe tot bun epobtn QbefUbt*

Artificum qua faSla manu ,fi rara , Monarch*

Ma folent Voluis claufa tenere Jitïs :
Sed licet occludant , rmÜi fint peruia luci,

Attamen afticiens , dulcts amicus erii.

<©ftc fatd:
Niet worter by den Menfèh foo lief oft weert gheacht
Om fijn feldfaeme Conil , en diep verholen cracht
Oft 't wordt aen cencn vrindt noch (bmtijdts uyt-ghereyckt
Ghelijck aen Ion t>an Hoeck hier voor ghenoeghfaem blijckt.

^Kcï)tljanf|tntortcn^apD«ftm5[taümcnbc <&upbt0-!anbt fulcfsenbip:
, ftet cnbe fcbgnfeJ gbegbeben bat jfc al motief oogfj ber maiuiftifibc <ffonfMKtnin*
becj* brclicbt tot boetfd banbe jongde jfcgtiber-jeuabt tot brcmonberingft ban
bede abe!eerbejBannen/enbe tot bjenobt bat ebde i^eccen. $et $afcp$ ban*
ben Itenrer enbe meer anbeaebdftiipfen ban Itetn^
op ben battt ban beben obeiioesbjfaem afietupnfjnjiji ban fï)n merenen / baerbi
fdbe mebe bereiertfnn. #n tfmet fnne «cpfcrïötHc $ootljepbt ben Strtjaf $er*
togft J-copoldus in jHeberlanbt nbeeomen/ baer fin ^omefhrg enbe ifcrtjiter
ban fiet #?inctttjcfe $of ïangöe jatten i# obetoeeft / booj be bafte batibeiingb/
dbeebe manier/ enbe blonenbe 0;bonnantienbte &n abebabt beeft/ ofetober al aen
ftbitoem-otfaembetfNtfb&mn!^^

Soo wie ontluycken doet fijn tintel bruyne ooghen

En laetfè fpclen op den weerlchijn van Natuer
Die ons t>an tJoechc pinceel fbo gheeftich can vertoogheei

In de ghefteltenis oft wefen van <Pi£luer,
Moet lijden dat fijn Conft door vaft gheftelde trecken

(Vol levens nutticheydt, vol fins beteéckenis)
In Lchijn van 't leven (chijnt het leven te ontdecken

. Door al den levens Aert die in fijn Gonfte is.
Wie iflèr doch verrijekt met wijsheydt oft met reden

Die niet op 't cerlijck fiay van fijn PiBuer en vlampt . .

Midts

Digitized by

Google

Midts Cy vari Zolh* noyt worden c*n beftreden

O&^^aft.eear^fihildflcf oogK in eenich deel befchampt:

Den tócrh van fijne Conft en Hoorens weerde Maeren
Die m'over al van hem fiet melden door de Faeni .

P'onfterflijckheyc van d'Eer ghenochfaem openbaeren
Die fijn Pinceel verdient tot lof van fijnen Nae^n.

AUguftijn Brun , Ofte Hans Holfman ftOCp $tf)ilbtr0 batt €fUlCtt. J$ibtf= Augu-
gabttjt Fredcrick Brcntcl «tbC Jacob vandei^Heyden berttiacrbe£cfti!bfl$ ban A'jn

*tracj?bo?8&. ^<*ten boo? bun groot tetfcnt eribe biqpfinnigfit toctmf^ap^»"-
mmiffÏKn $?in$ cnbe t^ertoob betocegf» boo? bra foftltfcïunSCm ba fp tot &imT£|?
taxt-fegagen inbc^cbilttóc-tonjl upttoarfuen/ (UWfcbatmctittet macf> feggficm Frederic

H^/w Holfman ende ©iwt, ïBrentel en tamfer Heyden ïacob '

rv~ ^^(1^- -_<*_:_!_ l/^-ft J^^-. L. ....... /^~«£L .~~.1-.,J-~ vander

^/w Holfman ende ©iwt, fyentel en tamfer Heyden
Die coften menich Vorft door hunne Conft verleydcn
En Hejfelien daer by oFt Crabbehn ghenoempt
Op Landtfchap en Figuer en fijn Ruinen roempt.
Die wonder cloeck en los ghefchildert ftaen naer 't leven
Waer door Natura fchijnt (door cracht van Conft) te beven.
Die 't Landtfchap fict daer by van <?eeter MeuUnaer
Sou fegghen dat fijn Conft oock in het leven waer
Soo geeftich uyt-ghewcrekt befbnder in Batali
Oft daerrnen yoorraet haelt,.provifi oft viótali,
De Ruyterken^ce peert d'Infanteri te voet
Oft Cfijghs. vplckx peftery , 't ftaet ajtemael lbo (bet
Soo mals en wel gheftelt, foo meefterlijck ghemalen
Uyt t'verf cóleurich afch dat Faem daer op mach pralen
Als oock van %aphael Coxi Soon van Mkhiel^
Die door des Vaders geeft foo op de Conft verviel.
Dat hy feer wonderlijck in Conft heeft uy t-ghefteken
Daer geenen levens aert in't minft en fchijnt t'ontbreken.
Daer by oock Sfaniolet die wonder heeft ghefchetft
In't grauw rnec fijn pinceel en net op plaet gfeeetft.
. . • ■ " T

v McyUcn.
/Heflèlic
- van Am-
-flerdam.

Pcctet
Mcule-
naer va*
Antwcc*

pcn t

, Raphae!

Coxi van

* Mcchclc

tofêph
Ribera
alias

Digitized by

Google

ciib En GiUs Peeters in't Gheboompt en groen Landouwen
JSï-Secreel in het ver(chiet,lbo vèet d'oogh can aenfchoufon
wetpen. £ n fentfchaps achter-werck , het leven gans ghelijckt :

Soo dat fijn foet pinccel geen Landtfchap-Schilders wijekt.

^— — ' * — ■■'■■■■■■' ■ ■■ i ■ ■■» ■■■ i ■ ■ i ■ ■ ii | i ■ ■ ii i ' ii ■ i ■ v ■ ■ ■ ■■» ' ' " ■■ ' f

A D R I A EN NIEÜLAN D T

Schilder 1>an Jnftoerpen.

DTe dickwils fich begeeft om buytens landt te reyfen
Moet altijt onvermoijt gaen baden in ghepeyfèn .
Midts dat in't reyfen ftecfct veel fwaer becommernis
Waer van Voqrjtckickyt -den beften Leydtfman is.
Want die fich buytens landt óp t ? fojy van cfreer wilt brengen
Mbet'fijnen handel met ghetröuwe deughden mengen
En ai het gen'hy doet moét cerft wel fijn bedacht - ;
Ghelijck een kieckxken drinckt dat Heken teugh wat wicht
Dit hecft'bedencken in voor ókpffluer hanteren
^anneerfygaen een beidt nacr toeven ordonneren -
Wanneer fy mét dè col v gaeri fwieren op panneet • /
Om eenich edel werek Vontdecken door Pinceet
Dat alles op fijn miet ghcftelt (y naer de reden - .
Op dat de Conft door-Fout noyt worden mach beföedén
Soo in ghefteltenis'als t'iïienghen van Vcotefrr •-'-"->" '-
Want (ukken routen gaerf met d'eelheyts luyfterdcur.
Soo falmen met vermaeck daer in veel klöeckheyt vinden
Veel gaeven van vefftant by d'eel Pitturas vrinden
Soo fal de Confte zijn ghegrontveft op de eer ■'••'■
1 Die fonderweergaé is en groyt noch meer en meer.
Dit heeft oock Nietweïaht. al langen tijt ghe weten '

Eer hy noch op den trap der Gonften was ghefeten
T Dat in <PiBun PinceèKreckt gröóte wètemheyt ',-''. -
, _ Die met verftant en fin moet worden overleyt. ;

Moet

Digitized by

Google

«47

,{.. . ADRIA3C VANMEULANT , .

Ju *ir*bc 4ffhm*nt,u tfl\uttfj'Anp*xrJin tomnienctmttit a' £e * AmfirtwUm *
j chttfüyrlJieK*t4Mp£Tltotnc*i*BsJ*nM,ifop*t^^

Digitized by

Google

M 8

Moet worden wel bedacht om niet; uyt tlootte wijeken
Van een ghefteltenis die t'leven doet ghelijcken.
T'gen' Nietctoelant feer fray met reden en fatfoen
Vyt eenen loflen aert foo geeftich wift te doen.
Dat hy door al de Conft van zijn Pinceele treken
Geen Conftenaers en heeft in dejp eeuw gheweken,
Befonder in het kleyn dat grooten welftant heeft
Waer in geen Conft ontbreekt maer fchijnt dat alle* leeft.
Soo in hiftorien als groen gheloofde boomen
Is fijne Conft bekent tot binnen Stadt van Roomen
Die hy met jever heeft , gheleert tot Amfteldam
Al waer hy inde fchool der Edel Schilders quam.
Om foo het fondament van del' vry Conft te leeren
En altijt met vermaeck haer weerde deught te eeren
Soo als hy heeft ghedaen met een feer kloeck verftandc
Tot dat fijn ziel vertrock naer t'hemels HieuT»e-La?idt.

Aenmerckinghe.

DG toijfe bet {Brieften fègabra batter niet en t£ bat tegen be toeerbcrüK
60c ban Pi&ura tan op obebangbra bunben / en niet fonber reben ter
toitfen batter niet nutter / plaifantcr / en cctttMter bp tmi doelman boo? oefffc*
ningbe en can gfjebonbm too?bra al# be boo? berbaelbe teecHen oft jfccbilber*
conft. Htantfp ijsfbe oppojtc mocbee ban alle betticringbe/ be oojfactne ij*/
bat alle €onftigbe toetenen booj ftaet be upterfie bolmaecKtbépt enbe ftoocfifte
feboonbept homen te gbraietcn/om bit te beppebra / foo moet een berflan*
bieb ^ojbeeïber benennra en toeflaen batter niet ett can nbeboutot/ afjefmeebt
Sbcgotra / 0&eboutoen / aftellenen / gbetimmert / obttocben / gbenapt / gbrao?<
buett oft anbctfuitjf obebttoebt too?ben oft be ntootfie nerfiicbept enbe befte
feboonbept öicmen baer in fien ban J^eeft jtbten aojf&oncR upt Ptöura. $eeft
jemont era topos pïaet bie befcbilbctt ofte boo? ben i&ïaetfhtjbct ocfiencn ij*
met eraieb nonfücb toeren /abetD$ fa! be feïbe Conft bert meer gb etoee tbect t
toojben abjf be balenc ban bet hopec/ (óo bat be materie baer alle nonfngbe
banttocrenen ban too?bra obemaetnt/ban foo grooten aenfien niet en ïff nfe
tod be Conft biemen baer in ften ean. lieert i£ te notrrra bet Ieben ban
Albe t Durer uptnemenben jfccbilbee/ $Iaetfh#bcr/ enbe 23outo mccftcc ban
$o?cnbo?0b/bcn toclcftm jtfnbe in't toertB boo? ben ïtepfer MaximiHaen bie
<Brootbabct toa£ ban ben Jttpftr Carolus Quintus enbe boo? ben jelben teee»

nraenbe

Digitized by

Google

Vah

} T

149

fentnbejet groot* o? tenen muet mbefoo$oodjnirtenf^Kepdtena!#3i}tt
intentie tol be Confl wtmtpr? loo. wett om; mmqtvtmma om ton vm 3tb> 't
«Weunanttfn Kr bact teg$aft*o?Mcb faatf bat 4ip*be ($& A-fmmihjoubinï -
bait Alben Durer gmdt op Jjtaen/ op Dat Jro niet fu fou ballen /maeeober ben
«Helman $i)n cjrcutf aft «ttfcimMiSP' »Mmtt «teufttlr itc^ie^valji tDtlIcnUe fcg=
ggen bat bp fêinen «Ebeibom fou berdepnen nut te bienen eenen jfcebiibet inbe
ratotin: om onbet beflelf0 boeten te moeten Knielen om be febabd te gouben.
;fcoó ijl gbebao* bat ben itetffc ((fega&enbebat gurmeee ewmeeftcfijIcttfnfn-T- yr
€onjienaet al£een$bdinanj oen Aibeno purer boe? bem mbe$»jiaeto>w« |/' j
Imnjien/gaf een mapen/om on Ijem enbe alïe ^ifbr r£ öficuoctt f e toojben / --
te toeten tnp fïfbere oft tuitte adjilben in een blauto bdt. a&dtne tónpen bp .
alle #cbiïbeti* tot öen toffeltjete gbjebnebtenijff enbe <£bd reeenen op ben Md) r
ban b*ben gbenoert mojbt / firtdtt ent» biergfplttdte anbeti toribaben (bic: «bt- "
£ebjtber0 bp be grootjte jttonatdjen bc# toerde o^eooten ^efibm) fou hon* r
nen bp oynjj&en bod> te landt 30nbe ooi te bedjadjm (bllen ongt obenaeaftttL ' • /
met t'orne boo?f$. ije? / m .bfctegjrantoogbidj beel tot fotbe bolgpénbe berienbacr ,
ben ïefer feec frap enbe otebencnbxerbifijie berbajen fal binbm /enbe om niet "
te bergeten be treffeUjene Confl ban Rtmigius van Rhcni gftrtojen tot 23?nfTd J*^»*
bie met grooten jeber 3#ncn tnrtoacrnhcnomen Beeft om te batten al Jet gent ftjj
be grootjte nrarbt ban Marura ean uptuetchen/ ftileny bat ftp een ftpln ewenbe va ri
£e$ittKt ij* gftemeefi in frap o?botinantien btbenenbe aen #i<tmnen bfóbawKuflK
|pni 8&efej|Übett $t> boa? ben «Bfeabe ban &oifegb m ^wptfUobtymaetbp'
fjp int iact 1600. obetooont jjeeft enbe boa? ben fdben feex bed felbfame o?bon#
nantien bolbiepe todenfdjap enbe tfonftai/gbebaen jjeeft /al$ oom boo? meer
anbere $oo(bbupttdje $eereu / toaec ban oodt in j^ebedonbt eenig&e te Oen
^n/öpi^epntiflèch 111 ©upftTnnt0t)e|ïojben nart bat ïjcttfoflcdbatTtimbod^;
Orabe ban iBolfegh (bp naeme Henricu$)met alle be Conft booj be<ètoetfcbe
ganjü beetyaubt enbe ejjmmirtrt toajt.

PEETER VAN LOON.

O&th iffee èöetoeefl in onfe «eto eenen feet ttptHenenben oeefl bp naeme
i'eeccr van Loon bie een atibct b^nbeunobe fiabbe aljst be bob? bertjaelbe/
toont bp bjajcf uptet maten doedt enbe berraifticft in ojtronmttn enbe te *cftit
beren ^etfpeetiben/ ^Irdjiteden enbe (nlefibanig$e loffdüebe toereken bic feer net
fnn en m grootc acbjüigbe gbebouben too?ben om be tupbedjepbt enbe aerbidjepbt
bie baer m te ften fön. i^p i& aiiefiojben tot Slnttoerpen baee bp ooth at)ebo?en
t^o^etoeefi.

FRAN-

Digitized by

Google

.* ~ . i . . 11

150 I

f wsm;$m mmv ad o a n i n o

;:a haliaeiifcben SchiUer Van Pado*.

.:.j.io f ; ,: h^: .

- > . .

NÜ^^fcacfl^my gaef'lèyden • ; < - :

Om de vvacrdè té verbreydeü ',''
Vande Italiaénfc^e- kracht. -,
Buytcnufpor der Nccrfapjts gWfteo.
Als hict^boi! moefti is ghtthotyic
Midts^ï€*^»lin 4«9ghöUrelfetfr(
Nocha^*éc¥fëtó?^^i f,Mri, ' ' ! >
Soo dient'hier met jü£k befchreyen
Deel ^rckVap.PApoANjLEN.

Da^r,tót»W AM wwt ^yen .
Doof afce'Gorift inrfciittte-feïi. r.
Hooch^4*heV*J&f<3«et gBèdommek
Wel verdreven , eh gheftclt
Vaft ghc^eckcöt lacht ghefchommclt
Niet §&br§cfc;tc : r iazija' belde. L

Sóndertijck ia groote ftuckett
Tïy Hiftoty oft Pourtrct
Wift hy t'leven uyt te drucken '
Wat hy dèd' t'ftact even net.
Leeft dan naer dit tijd'Ü/ck Iqvea
Ia het ecuwich hemcl-rijck
Die m had def Conft ghegevea
Öm te leven eeüwich-lijck
By de menfehen die beminnen
D edel Conft van u Pi ct veh
Daer deii gheeft van uwe finnen
Noch in ipelt AU ia Natucr.
Daer den gheeft tan u ghcdachten
Sal in tfwe ven langhen tij t
Daermen fict de Faem naer traditcn
Om te fegghctt wie ghy zijt;.

LUCAS

Digitized by

Google

• TK/OHCIS CO tADDAVIKO

HafifJrPiÊióStfMHitrr étdnrirM* d*^tan4refyitrtr,itfJiJbp*rftuxAtex.
tififU/hén ptrtrtictwttft {u'tféUiyQnflreptr Urn ferüwiciff du Conté d!/ïr t
et deJifemmsMJ? Jttme orJifutrementAr\êftie,*tmsintrnsnt Uttmüja

\; .v w#*T T PmJ****** Jrti*. .. ««,» .. • i

tntren*
Conté d'Arondet,

IM*3fl**J*eU*é*X€mJS ft^

Digitized by

Google

•$*-'

LUCAS ENDEPEETER
FRANCHOIS

• Schilders 1>an Medelen.

fopben feeten on*i tot te toetenfcba? (al sff bat fr / ban bei»
eonbitien enbe naturen ijl ) mate en urn toefen eenberJep / bat bjf
foo toaraicct jemant bit een gbeleert beeft terftöntbetanber fal begrijpen. SWj
foo leert ón*s be b?p £cbilb*e eonfi ben aert ban groote en nlepn bingbnitt
berfiaen/be Ceecnen-conlt leert i'idura enbe Pt&ira bc Cefrften-conft/ bic bt
toetrafeïjap beeft ban beuboubjen moet naotfaeebel#cEt berffaep op jjjn maet
enbe naer ben eegbelte teécnenen: upt reben bat beenupt bet anber $ fpaip>
tenbe. ©e gbeneetf tfonfi oft mebetgne bie in baer fetoen maer era Coup en
febibit te toefen babbelt itotbtanjs bepbe ban gbefontbept en fiec&fe ban ma*
titbept en oberbaet / bon gbetempertbept enbe ongbetempertbept / gbeltfta ooth
Pidura foo banbe berbeplmgbe bet berben al$ banbe €eceben-eonfl $ bant*
ienbe met befe Con(i/ijt ooeb ten baoebffen begaeft gbetoeeft LucasJFranchois
gbebojen tot jBeebden tn't jaer ,i*7-f op ben .&?. 3&anuar8/ bie'ban jonen*
af aen 3ön berffcant, foo bliitieb enbe met groote neeeftitbept beeft gbeoeffent
om be berbolen metenfebap enbe neaebt ber #ebflbee-eonft te onberfaeeftcn/
batbe faera mp ooeb beeft aengbcfoc&t 3ttnen omfierffeltl£Rj|i^||ein abt:
ruebtbaer te matchen / Spanten en &;anenr8en ( baer bp f éfle jarèmbrfe ebde
Confi gbeoeffent beeft) gfabenjrfjetnpgentf gbenocb mat lof3tm $inceel enbt
btepfiraiirb berffant .bétbient Ife^/todtbe feomnc&njc&en/ $rberjant enbt
meer anbere plaetfen met #n p3§£baeee tnbe terneene £cfnib$eugenoc||
bereiert ftm tot berbjonberingbe ban alle ïief bebber£. $#nfn^ieb?o^ groote
bolmaeebtbept/ nerfticbept/ fupberbept enbe lebenbe öheftdtcnqa bpoafö in't groot
al$ in bet ftïepn ma0 (eer uptnemenbe in ojbonneren ban rontHtfittt) gen}*
inbe boo&bemelbe plaetfen en fonbernjeb btnnrn jBecbelen /.foo m&ercfen
gulbe Hamer* enbe anbere $tmfen gbenodj te ften $tjtt/bp tote botbp beeft
gbelrert en i$ mp niet fetter befeent/ bjr i£ gbefio?ben binnen jtèet&eJen ben
i6.£eptembee iift iaec 1643. aebterlföetibe tmee &onen ben eenen bpnaeme
Peetér enbe ben anberen Lucas Franchots , befen ï'eete. ijef gbebo?en tot' J&ecbelcn
in't jacr 1606. ben 20. hebber enbe gbefto^ben ben k. SAugufh 1654. gbeleert
bebbenbe be boo^g, $rbübec-eonfi bp sjincn boomoemben &aber/ enbe baet
naer bpGerarc Se^ers bimtna 3tnttoctpen. $gimvaer(ima0 uptftebenbetnbtt
clepn te febilberen / Santfcbap te fiofferen en anbere feer aengbename ojbonnatt;
tien tot groote boiboenhtgbe enbrtontentement ban atte Conft Dtminberje?/ upt
te merenen /ootb feer frop-in bonterfeptai/ baer beel Cbel enbe $oocb-bcrma«
gbenbe $erfonagiettban bonnen gbetupgbm bie bp naer bet leben beeft gbe*
conterfêpt met fuleben nloechbept nette en (Upber manier bat boo; be nraebt
'mber §bineeelen baer in bet leben maer en.ontb?ecnt. -Ufo boft boo? ^ttne
' ; it ben HrtjJ l^ertogb Leopoidos ootft gbefebilbert en boo; anbere ebde

Stante

Digitized by

Google

1JJ

PlRKBB FRAKCHDYS,

kjiïrt ton- Jtintre hatifJeJLiMfus, et miurut Ie u. H4oufE Ion 1654.

*Wivmeh*ji* jfwdt

CVaumsru JevJf.

Digitized by

Google

f54 v • -

ftanu peeren omnen #attW tiacr öp ooc» eenfoften W* fó" tooonj^f&teg
gfteftonben/ bebjetenfcbapbieïfeftabbe *antwnlwte«<q?w«n «Je cta^^
te «eetftcnen too?bt bagfiettjtfcje banbe afgbonepne f aem 6p be fcief-Jea&etg
inbe memojie gfteöjatbt enbe rennptetffen bet&eten/ ÖP en # nopt 8P£u»t
gbttoeeft/erifoelbe bpnaet op alle jnffcumenten stetfant enbe temiaecittlöa
int gUefelfcban / foo bat be betfcbepbetttïjepbt bet «eottfien (a# M« fica enbe
Piaüra , bic n» naec alle Conften te boben gaen ) in beui te binben maeten /enbe
toeeben met een wonbee bomiaetJirtjepbt upt^ttewnt/ toaetombat icbtoel
fcggtyn inacgM -

De waerheydt moet van 'twerek fijn cyghen vonnis uyten
De proef moet oock de daet van jemants werek befluyten,
Soo als hier Vaer en Soon bethoonen met pinceel jJpS
In hun loflijeke Conft op doeck oft plat pannecl. ;g|
De handelingh van Vaer en wilt den Soon niet wijeken j
Den Soon doet fijne Conft, oock met den Vaer ghelijckeri, *
In Ordonnantien fbo wel als in't Pourtret |i

Al watmen van hun fiet het ftaet al even net. j ■ f

PEE TER SOUTEMANS

Schilder t><m Haerlem.

Ten të niet te bertoonbeten bat uw ben tfonMcficn Hintend oft &eftilber-
fcöool ban Petrus Paulus Rubbcns(Èmboo#$ tomen (bobeeltonffig&e JBee»
fintf/ bie al£ jetoctig^e ateerïingften foo eïoeeften enbe berffcmbigfte Bijlen boa
be uptecfic bolmaedf tfjepbt Rebben gipfogfien al£ maeten be ïeflen tnbe g&eefit»
g$e onbetnrtjfmgöen ban bien Abelen enbe meett befcemben Petrus Rubbcns,
baet onbèrmenic&te ban meer anberebefen Peeter Soutemans etnen Wcipeltoan
fóg&etoeejt/maet&pbp foo Beeft acngenomen enbe fónenIii(tbetboo?beetbattet
geen fetrete betfiokni&eben in Piftura te binben ft^ti (comenbe naeft 6p bet
lenen) oft be feïbe cotmen in (Dn odben gbebonben tooien / ma£ feet feaep in't
Conterfeptcn enbe txctttmt goebt JBeefiet in groote &?bonnantten / fttlctyt bat
bp langde jaeten i$ £t&ilbet gfKtpeep banben lonincft ban Idolen / toienjS $of
tnbe meet onbete «onint&tötiien met fón ttbaten £4>ilb?p bettim fljn. $p $
g^ffo|bmtot$aetIem.

PEETER

Digitized by

Google

PEET ER N E E-F S

Schilder 7>an jfntrtoerpen.

\T\T At Paufelijck portael , pcrfoeft óft galderijen
V V Wat Tempels , Kercken oft verheven metfeirijen
• Ons Room aenwijièn wilt van Net Architectuer
Dat thoont de Neejf ons hier in fijne Eel Titlw.
Sijn welf- (els in't vcrcort, balufters en grotti(Tèn
Uytfpronckfels net verdeelt , pileeren en corniffen,
Met boghen fray om fien feer riet in het verfchiet
Waer in men 't minfte geen vergaderingh en fiet.
Soo veel als 't leven can in eenich deel ons gheven
Dat fietmen van de Heeff door fijn pinceel ghcdrcven s
Het fuy ver bafiment, en netten Capiteel
Ovael en parckiment , thoont Heef met fijn pinceel f
Sijn weert befaemde Conft is vrempt om aen te mereken
Soo jemandt maer en fiet naer 't leven al fijn Kercken
Waer in niet eene Choor oft Ommegangh vertèhijnt
Tot de Hooch-faelen toe , ftaen in fijri Conft verclijnt.
'T plaveylèl van beneën , het welf-lèl , en pilaeren
De deuren en portaels, jae tot de fy Altaercn
" Men fiet in fijn Schildry (bo 't leven uyt-ghebelt
Al oftmen in perfoon waer inde Kerck ghcftclt.

THE O D O R BABUER

Van Hoüandt.
E Conft van Tkeodor die thoont de Schilder-jeught
En al die Conft bemint, hier een gheleerde vreught
In fijn Conft-Tarereel feer wel gheordonneerr
En op fijn maet gheftelt , die meerder lof begeert
A1& ick hier fchrijven can, om dat daer niet ontbreekt
Want 'tfchijnt in fijn Schildry het eyghen leven fteckt.

" Vi . IAN

Digitized by

Google

IAN B.O.TH

Schilder %m Vytreck.

MEt wat een lauwer loof, ofi groen olijve (pruyten
Dient nu het geeftich Breyn van onfen JBotb ghehult,
Met wat Poëfij pen wil ick fijn roem befluyten 5

Die fbo dpn lof en d'eer van fijne Conft vetvult.
Therdencken gans beroert al mijne vry ghepeynfèn

Soo ic^ mijn ooghen flaen op fijn vérheven werek
En mijnen luft ontwaeckt jae doet gheheel ontveynfen

Midts ick daer in niet als Naturas cracht bemerek,
Waer uyt te fpeuren is het leven van ons leven, ,

Waer op ons leven fteunt, en t*levens hope baert
Dat is het foet gheWas t'gen' daegtrlijckx wordt gbegheven

Door Godes zèghen uyt de groen en vrüchtbaer aert.
Dit wift 'Boib met t'pinceel foo wonder af te maeicn

Dat al fijn maelery door haere geefticheyt
Den menfeh (die Conft bêmindt}met jever can beftraelen

En menichmael het hert tot haere deught verleyt: ^

De dreven des warandts veer uyt t r gheficht gheleghen,

Het blader-rijck gheboompt , vauey , en hoogh gheberght,
Het ftraelen vande Son langhs onbevolckte weghen

En noch meer lieflijekheydt t'gen' jeders gbeeften terght
Dit alles faem ghevoeght door cracht van <Botbt Pinceslen

Wel op fijn maet gheftelt en fraey ghéordonneert
Op eenen eften doeck oft fijn ghefchaeft panneelen

Wij ft aen het uyterfte dat ons <Pi£lura leert."
T'waer herfeloos ghebroet vol haetighe ghebreken
v Dat fonder oordeel is van Midas overfchot
Soo wie uyt bot verftant de Conft wou teghen fpreken ;

Die ons ten thoone fteit den gheeft van lan de IBotb.

Een

Digitized by

Google

**7

/Google

Een Conft die niet en foeckt van jemandt eenich voordeel

Om die te prijfèn oft te blamen teghen reen,
Maer midts de ooghen fijn voorloopers van het oordeel

Soo dunckt my dat dees Conft noyt worden can vertreën :
Schoon dat mijn pen te vroech laet haeren beek befiioeren

Om meerder (naer verdienft) den weert befaemden lof
Van (Both , om fijn vernuft hier claerder uyt te voeren

Ter wijl my overschiet noch veel bequaéme ftof,
Waer-in gheleghen is t'wit , om van hem te roemen

Daer ons de daet hier gheeft ghetuyghenifle van
Sulckx datmen hem hier mach wel een groot Meeftèr noemen

Midts t'ielP ons daeghelijckx fijn werek bechoonen can.

PETRUS TESTA

Van G{pomen.

A%$l)ctmfct vermoert $oomcn langen t#bt berooft Bob getoerd ban
^►cïjilöcc-rmitl / mibts? Oen jeberber #cbilber$ boog Marris mapm-roon
©aitf berbojt en ban lult ontbloot toajf. i£oo $ eben teel boet naet boo; beo
fepepbe Cfaecftc beefïonben en Soomfcpe <©cc (tot bet feü»e feebcrom in fleur entte
todjlant speBjocpt/ nl# bon Pcetcr Cavallini Giocto , enbe meer 3mbcrc/0peI$(R
Petrus Teih ijaccen roem boo? fijn nptnemrnbe Confï ooefe bermrerbett enbe om
bcwisrocpm öccfe/bicrctrfriipijÊfabftoccflin o?bonnonticn noer tleben/enüe
met eloeeneri Siert tipt te belben / gpetyclt ober al in 3[toïicn en bier te Eonbt oom
bed te (ten fnn/befonbee oenfiijn finten bic fip felfg met fufencn toonber gbee»
(lieb>pbt©öeetfï8ecft/bat fu boa? ff er frffaem enbe ongpemepn op bc lief*
Beöftcrje? mojben o&ebouben. 3Beh ïact ben ïefcr oojbeeïm poe bed te meer fijn
j$cpilb?p in toeerben toojbt gbebouben boer be farm in $ebrrïonbt norp al landt
of fol ghebencnen/oenoeften bat upt geetde finten en onbert ^jtienen bic
moerofcfrpobumen bonPiauramfpn) 6p eewnGontl-ftenber ooöpfchimcütf»
ton gpeoojbctlt too?ben/ met mot Wepfimriobe metenftpop ben principalen JBo>
fbxmoctfiegoeftlpWgpenjtn bm boojfj. Tefta alnjbttf 0t)ctoceft/ {mi* ft*
Öoomcn oberleben / boeft, in mot jocc «* mp otMent.

CHRI-

Digitized by

Google

y»

CHRISTOFFEL IACOB VANDER

LAENEN,

Corfterfatie - Schilde? l>an Antwerpen.

DG BanbeÏMH$en tut &tfyi\1xc$ ftfn beelbedep en bjempt / aï^ toanneer ben
$cg}tlbec boo? ben $atuer fcarc toe ööettociien toojbr / ent» niet boq? een
bebtawnggen onbcrtoijfmelje be fcïbe geeft oöeleect. <©it DIpcRt in chriftoflei
vandcr Lacncn , öic feer berbaïfcn flof st)cUiec(l op be «Tonberfatien ban bjjjagien/
balletten/ en anbere öïjctiucijtïijchc t8bt-berb$ben ban malle gfonefterjef enbe
3oufb?ontoen feet acrbuijumtibelben bie feec amgïjennem en Ueffelijcft jjïje?
fc&ilbert fiaen/ en meefimbeei niet anbettf en fteeft g&efcötfönrt afe? be gtjene :

Die met mallen en met rallcn

Brenghen over hunnen tijdt
Jn balletten en banckettcn

©aermen geenen coft en mijdt.
Hier- met danfen dacr met fchranfen

En veel ander fotterny
* Hier met lonckcn en met proncken

Tuffen beyden vrijery
Siet de SpceÜie voor de Eellie

Toetfên baffen , en viool
Daers'op finghen danfen foringhen

t'Schijnt het is een danfers fchool
Schroffen broffen, fchincken drincken

Sonder reghel fonder mact
Nijghen ftuypen , droncken fuypen

Soo't al inde wereldt gact
Hier Monfeuren , daer Monkeurcn

Hier wat praten vandc min
Hier wat pruylcn daer wat muylen

Jedcr naer den tijdt en fin.
Hier wat vrijen daer wat lijen

Om te winnen Joffers hert
Hier wat daghen daer wat ciaghen

Vande liefd' en minne fmert
Hier wat wandlen daer wat handlen

Van het rijeke Coopmans goet

Hier wat fpelen finghen quelen

Tot trooft van een Iwaer ghèmoet,
Hier wat clappen , dacr eens tappen

Van het befte kermis vat
Hier wat doppen daer wat foppen

Tot datmen is vol en fat.
Van te fineren en te teren

Van te clincken op den pot
Van te cannen en te pannen

Van te maecken heel den fot.
Van te tuyfen en te ruyfen

Schoon dat Godt den Heer mishaegt
Van te boeven en te troeven

Daermeri naer geen geldt en vraegt.
Van te koken en te finoken

Van te fwemmen in veel quact
Van te flaepen en te gaepen

Van te leven boven ftaet :
Wift fóo loflijck en foo höflijck r

Soo bifaert , foo doeck en cel
Vandcr Laenen uyt te maencn

Met fijn liefelijck pinceel,
Heel mahierich, los en fwicrich

Daer Natuer maer in ontbreekt
Soet verdreven , tTchijnt dat t'lcven
In fijn ecl Schildrijcn fteckt.

DAVID

Digitized by

Google

;.. iü>: H> A? V 1> Dl ; B E C K - . .

Sctilder 1M <Defö

SOo veel vermach Pictvr' door onghemeync trecken
Die fy met deel pinceel weet daerelijck t'ontdécken,
Dat fy al mehichmaet een manlijck hert beroert % ; J

Wanneer fijn oogh mier eens op haere Conft en toert,
Wanneer de Acrdicheyt van wel gheftelde leden
In wefen en ghedaejqt vol ghemanierde fed.cn

(Befondcr in een vrouw ) bethoonr wordt op Schttdry
Daer dickwils nev^n ftact het leven als Copy r :
Soo fchijnt dat jegaahdt voelt Cupidos minne fcaeïen
Soo diep doet u t'gheficht den lult in't herte daclen

Ghelijck akDA^riD Beck heeft met pinceel ghedaen
Waer van den Roem qioyt lal verbijten oft vergaen.
Daer fietmen een Pourtrét vol Mcefterlijcke douwen
'T geen wel een Kéyfers oogh mach om fijn Conft aenfehouwen
'T geen wel mach fi)n ghefien door al den doecken aert
Die ons den gheeft van Beck daer in .veropenhaert.
Een wefen heel volmaèckt; ghemarbert mét twee bloolen
Jae op-ghepronckt ghelijck ghefermüioende roofen,
Daer op de borftjens naeckt foo menich croltjen fwicit
En daer t'heel lichaem is op t'fchoonften op gheciert,
Vol bagghen oft ghefteent en dalderfijnfte perels
Ghelijck een Venvs oft een Afgoddin des werels

Daer t'lcvcn maer ontbreekt foo gheeftich weet t pinceel
Van Beck, naturas cracht te brenghen op't tonneel
Dit wift Christina wel, de Coningin van Sweden
Die foo wert in't ghemoet van Davidts Conft beftreden
Dat fy hem in haer Hof heeft minnelijck verfocht
En hem tot gtoote eer en hooghen naen» ghebfocht.
Óm dat fijn rijp verfta^nt dcf Conft wift uyt te vueren .
Soo dat fijn weerde Èaem ial eeuwichlijcken dueren
En nimmermeer vérgaen fchoon t'lijf in daerde leyt
Sijn werek verbonden blijft aen (fc onfterfflijekheyt.

NICO.

Digitized by

Google

DAVIT BBCK

rPemtrê,tt <2)ateti t de ChamWt dl la 'ötrtmffïme / ^Hc$ne M

cS&eedt, tnuou de Sn Jnaijpaur peinare y tes ^pcrfonncs

Itlüftrea de U Chrcfiientc. nattf xlt T>*tft en Mottandc.

pam*3*Ajmmt

Mt. C&tirfufatt

I—*. Mijjjjinr cxt.

Digitized by

Google

rtfc

NICOLAES VANDER HORST

Schiller ïctn Anftoerpen,

\V7 3CjBf cm feet tfceïent <Scgilbet foo in «©jbotmantien al£ «otttetfepten / bic
W ggrieect geeft np Rubbcns, enbe baec naec ggetepfi naet beel Comn&
rgcften/ £onbmen£teben/ baet fUn ganbelingg ingcoote toeecbe roojbt gge^
golften. «Bnbe toeberotn fteetenbe geeft gem tanggen tgöt tot 25?nflcl ggcgouben/
altoaer gp neel fraep moe nette €eecftenmggen ggemaecltt geeft foo taan €ptel$
atë anbetflntje? Die in pjtnt uptgaen enbe ggefneben jgn ban Comclis Gaikbm
Ouben / aljS oorft ban meer andere. $p ij* #artftec ggemeeft bannen SIrtjS-l&et:
togg Albertusenbe b'3Infante Jfabella ciara Eugeniafatiggec ggebaegteni0. $00?
tanen gp bee! fettifaeme enbe cloecne Cmnentnggen ggemaecKt geeft / feer aerbutj
tnbefciepftnniegggeganbelt. fjRggfotftoibmtat&iufiQA Anno 1646.

MATHIAS KAGER

Schilder 7>an Aufbourgh.

D<& finten oie lan enne Raphael Saeddec feet uptnemenbe$et enbe CIoecEi
ggefneben genden naet be bermaetbe Ceecfteningen $tgilb2$en'enbe$eget<
fen banben ggerucgtbaeeen enbe jSoemtoeerbiggen Mathias Kager ggeben meet
ggetupggen wat j&eefiet enbe ebelen geeft gp ggetoeefi # afó mijn pen giet
tan beftg?t)ben tnaerin té ften ijl bat gp be uptecfle bobnaecEttgept enbe bienfie
tnetenftgap ban Ptèura in alle gaet oeelen geeft betflaen / foo in't groot al$ int
ftïepn / foo int ojbonneren al£ nopieten / in't bercojten al$ anbetfintg / toaerom
bat gp $ ggebttefi $cgilber banben Hertoch van Bcycrcn bie gtooten ïufï enbe
negaggen toa*r fcgepoenbe inbe eeïgept ban jgn $ineeel / enbe niet fonbee reben
upt bien gp afle be Zanben enbe pteetfen be$ tomltjaf (nefonber baet be Cónft
in tneerben ggegouben toortt) meeft ggefïen geeft met groote ftubte enbe bet*
maecn/ ben toekfcen tot ^üu^bo^gg ggefiojben #.

De doodt die fchcen jalours te wefen op fijn Conft
Waer door dat JjjjgeV wirdt van jeder een bejonft,
Want had (y hem ioo vroegh van t'leven niet berooft
Miflchien had fijne Conft Naturas roem verdooft.

THEO.

Digitized

by Google

THEODOa ROMBOÜTS

Schilder T>an Anftfeïptn ghebwn Anno ij?7.
Bnde gbeftoiDen AjM i6p.'

GeiQüi boojtito* be (rtjoone £tabt ban Florèatieh in ^talien bïartjt te toe*
fen een Jütoebcr net Conftenattert / (eo t^e.tfk Jbebetlant bcfittffte $tabt
ban Slntbierpen een opreebte boefiee batibe bomaentfie t (emmer£ ten beel) brr
meed bermaerfte entie <£on1t-oefenaer# bic in Ptöura monbet ggebaenten ban
febén bebben aengftctonit/öbenjrft befen nptnemenbeh Theödorftomtautsobfft
een ban baet befte frotteren enbe boefïcrimgfmt i# gbebieefi/ boa? jtm groot
berffant enbeneerfiigbe onbrtfoecbingbe bet gameren/ bie bp m groote figuren
boben bet leben toifr upt te biereben / foo enbe göettjeft aen beet ban ft)n fhic*
ben bier te ïanbt te fien^bn. 1$p beeft ^talien en ttieft anber Xdnböi bob?
tepfl enbe tot bet epnbe be£ lebend be Confi met grooten jener beetgenomen/
jttnbe gbeftojben binnen 3ntmerpen in bet jaee gbeujeb bootfept #.

HENRICK DE CLERCK. .

N9fet min en Ut begaeft gtpmeeff met groote mettn|tba& m $ti)i1ber -tonfi
Hcnrick de Cleick &ct)ilbet ban 2fc?Uflel bie gbekm beeft bp" Marten de

Vos , enbe bta0 feee aerbieö enbe fraep foö in't groot al£ in'thlrpn af te belben
alle poèccry enbe ooeft bebotie gbeltycb m beet en berlrbepbe €acfercrlcn ban
bem tot 23?uflel in berfebepbe iterrften te fien i£ / bie feet <fc?bonnanti- rt)eft
enbe met neertfirb onftöt gbeinbentectt enbe upt gbetoerebt $tm. ^p i£ g&es
(tojben tot 2$mflel.

ANTHONI SALAR T

Schilder J>an truffel. ,

HU $ gbetoeeff feer obierbtoebitb m 0?bonttantien/ fifffic bat in bet Ie»
ben niet te binben en b)a$/ aft bp boft $et febJe toot $n erbarentfiepe
met $mcerf boo? $n rrffltltttbeCónti upttnerenen/bienoei) tegbentooojbicö
in groote aebtingge/cnbebdo? ftlbfacm gfjebeuben toojftMuant tfaenloebenbe
bcgetrltttafoept bejt (beten gbebrinjtf enbe ben fmeetbenben lof (biemen bom Confl
bercrijgbt met natuerenjene lief bc tot eenen onlterflTeïöeften naem) bjocbten&em
bom een bUjtinbe oeffeningbe tot füUfttti bobnaeïbtbept bat ftp in $tm leben
&iemant in ojbonneren / botojeren /balie (iellmgbjen enbe malftbept betf §Mn»
eeeb* en moeft bttjenen. $p tf tot 23?uflcl obcftójben baet *ön Confi in't Ie»
•ben $ gbebleben enbe fal nocQ bmgb tobe memorie be£ menjefien onjïerffelbcfc
ebbe beftent bigben.

VV i ' GEE-

Digitized by

Google

GEERAERD HONTHORST

Schilder Tm Vjtreck.

O Edel Enghels Hoff vcrcicrt met feldfaemheyt
Van d'Edele Pincccl vol vrome gheefticheyt
poor Honthorft afghemaelt , waerin hy naer het leven
Aen Coninckx ooghen heeft (eer groot vermaeck ghegevcn.
Want al fijn werek dat was (eer aenghenaem en net
Als hy den menfeh alleen mocht fchild'ren in't Portret :
Waerin hy jeder een foo aerdich wift te vatten
Dat niemant wie het fiet de weerde can ghefchatten,
Soo gheeftich is fijn Conft ghediept en uyt ghehooght
Vleefachtich fterek en foet daer veele Conft voor booght
Soo als Italien en ander Cöninck-rijcken ~
Hem by AppeUes gheeft om fijne Conft ghelijcken.
Daer hy heeft langhen tijt in't fyaujèn Hoff verkeert
En in Italien de meefte Conft gheleert.
Italien de fchöol van veele wetenfchappen
Heft menich fray verftant op d'Eel Pihuras trappen :
lek fègh Italien, midts fy ons can doen fien
Een wonder vrempt Natuer, van Rotfen en Ruien.
Hacr Berghen die fchier niet , als vier en vlam en fpouwen
Soo menich fchoon Paleys , en koftelijcke bouwen,
Die trecken menich geeft en uytghekeurt verftandt
(Om al t'feldiaeme werek) naer haer vruchtbarich landt
Naer %piomen , die de fchool is van veel vrije Conften
Want die Kmn noyt en (ach, kreegh noot <Pi£ïuras jonften.
De groote ftadt van G(oom , omringht van t'Tybers vocht
Die heeft al menich geeft tot hooghen ftaet ghebrocht
Soo als aen Honthorft blijekt, die om fijn trotfe wereken
In't Hoff van Enghelant 7 tx\ oock van (Denemercken
Werdt hooghelijck gheacht , en rijckelijck bejonft
Om fijn verftant alleen , en weerde Schilder-conft.

THO-

Digitized by

Google

ï6 S

Ö£BARD HOyjTHOlLS'T

, E// nr* Vtnrekt tint 14 j*. mr t*n ******* *n ani ** * ** s *H t ri f**fém$s tr, s *fi* 'l*y * ** ** **
4 Itak* yfmpÊrt f**yïjfi*i*'r Cmdms*hc 2*s *U*/** ****éjfr, ****** sujjl ü+/+u* **A*f1*
1 l*rr* J*s ******* fr*r MU* f*** t* K*y,t** **$' f ********* U ******* JÜyd*Z>***m***fK*

******** J*J*st*lt**mx,tiJ*&**SP**/*ni é 'f*M*** sutfirms* J*J*n Ali*jrf* t* Prins*

2pnmj*.J*n mm/b* *fl*ti AlmJL** &*mm***t*
\' f****t~flr~**. **i.J,*J*/**ï. l*.****]/*** **„*«. *

Digitized by

Google

THOMAS VVILLEBORTS
B O SS AERT

Schilder pan 'Berghen op /Zoonu

' At aengenaem Pinceel , heeft W'Morts ghehandelt
Én daer med' tot fijn eer al menich Rijck doorwandelt:
Al wat hy heeft ghemaeckt was los en cloeck van aert
Vol wijs cfl diep verftant, dat terghen heeft ghebaert.
Sijn Gonft wordtgroot gheacht in Duytflandt en in Spanien
Tot Roómen , Enghelant , by Princen van Oraignien
Daer hy foo menich ftuck naer t'leven heeft ghemaeckt
En is daer door alleen in grooten naem gheraeckt. '

Was wonder in Pourtret^ Hiftorien naer t'leven
In't groot te belden liy t en goeden aert te geven,
HéhrkusJFredmc Prins Guiliam en noch meer
Om'fijne wetjenichap hem thoonden gróote Eer.
Al wat |iy« -Ï0k j^cdaèl^f^ndcr aen te mereken 'f |
Waer med* dat fijn verciert JPalèyfen en veel Kercken, *f
Dfc &adt$erghen op Zoom , roempt tot ghedenckenis*
Op fijn feer Edel Conft jaer hy ghebóren is.

• l i :v *•".•' : .*; &»->v* • . • •■ ■ : ' •• •. ; ■■

■»'*'^*'^»'*iV

&H&&

5»

••'i

dani.

Digitized by

Google

.1 i s Kj- wi *s ..l

*6 7

. THQMA^ ^WHXEBORIJS 1 .BO00A&BT

fmeiJMre ir******* drf$*Cff,comtnr *fflï*njü'2,U Pfto*gumê9im*,mj/fiy0Hrdsu *
irgg Mtmsiipvrjcn trvU/tre r/hit fiemnt éfejfrfj *Jfnr 21 £eyu*Ji*r U *Z.4jtrp

-: r< m' f

, i - : '

: f •

Digitized by

Google

léS

DANIEL VAN .AL SLOOT.

Daniël van Alfloot (fefonbet ttl get nfepn met $bXt&

)e gahtfebappen en g&efief|ten npt te tocrrfteri) en i£ met geen pi
te befefggben a&f tod be baet baec Dan berbient tipt reben bat Jet kben inUe
aerbtcbept ban #n. €on(l raaer alleen en ontyecftt. $n ïïecft bed feftoon bxp
Ren ojjemattïtt tooo? ben SHrtjS-lettocb Albemis een fonberjmgft 2$eminbcrbat
Pidurj ootft fceët : anbere felbfame (Men en ppeben geeft ftp gebaen boo? men
anbtre jfBonarrfjcn br£ mecritf bie bun gj^egfmttbeptbnnbe «Confl qualtjdt
gbenocfj en fcoflen berfaben om be feïbe te fien en booj bieren &#$ te coopm.

Een Landtfchap daer m' in fiet een groot vermaeck voor d'ooghen
Koft ons Van Alfloot naer natuer en leven thooghen
Seer net in het gheboompt en licht op fijnen dach
Soo dat fijn Conft bewijft al wat den aert vermach.

I A C QJJ E S FOC QJJ IER

i ; Laritfcbaf [Schilder tot Parijs.

D<£ tbet £ePbrc-conft (boo? foo beeï raeefct be metenfto ban gantfdpp
naer t'Ieben te-fïftjlberen / babbe Baer tocl te delgen foo ur niet ten boo^
frtjtjn en öptöt be fctnctjtigbe gjanbeJingb ban lacques Focquicr bie jpiemant
in ong <$eu oft boo&aenbe geumefr (iongaetibeben maïfen mRtaefpigrn toet#
ban maberen bctjeftfeten/ öeegljen en roetfen) en moet tofleften/ foo nengenaem
en aeröifï) ftaen afle $n £rfiilb$en/bie ingrobte toeerbe enbe boojfelbfatm
bp be «onft-Renbeeg g&ebouben toojbèn om be fupberbept en geoote» aert bon
nettieïppt bie baer m te fpcuren $n. '>'■

Al wat de Eel Pinceel bracht van Facauier in't licht t
Staet krachtich uyt jghewcrekt en loet in het gheficht, ' > .
De gronden wet verdeylt, het loof heel aenghenaem r "
En geeftich in't verfchiet tot lof van fijne Faem.

GUILIAM MA -HU E

V<N?ber$ foo iflét tot &?uflet ooen öïjetoecfl eeben fett nonfiig&en tfo*
terfeptet bp naeme Guiüam Mahuc bie inbe feïbe $anbeïmgb ban #tottA
fat cjccdent maj? enbe uptnemenbe toeï liet Ieben in $tjn 4Tonterfepten beöe ge*
liknen baer beeï en memdjbuibtgge fittefcen notb gbetupgOeni$ ban geben t&t
toaet &p «cR giiejtojben ifi.

PEETER

Digit-ized by

Google

g E E 3T* & j^yMNv L A JE R ( r
Ghen&emt van Boets,

•Schilder t>anVytrecbt,

Dïe al te geren hoort den Lof van Schilders finghen >
Beionder allmen (preekt van feldlaem oude dinghen :
Van die de vinders fijtuvan Verf en Teecken-conft
Waer in verborghen leydt des Schilders grootfte jonft.
Dat hy vry naer den roem Van Laers Pinceelen luyftert
Want t'licht. van fijn Verftant de oude Conft verduyftert
Van Zeuxis en rfpel door al den ftouten toets
Die ons Van Loer bethoont oft handelingh Van Boets.
Die foo verliefelijckt Welwas Edelheden
Dat ick wel fègghen mach met ongheveynIHe reden :
Van Loer is die Natuer van t'levén fefcier ontmaeght
Van Loer is t'Hollants licht daer hy den naem afdraeght.
Wijns naem noch inden Boeck van Oio ftaer ghefchrèven
Die op den Helicon fal eeuwich blijven leven
Waerop Caliops dicht met reden roemen mach
Door al den cloecken geeft die m' eertijts in hem fach.
Want t'gen' Van Boets wilt met fijn eel Pinceel te toetfen
Dat was vol aerdicheyt , vol wel gheftelde boetfen"
Bandiets ; en Bedelaars , jae Boeven op Galey
«Sulck-danich meer ghëwoel van ander fnaeckery.
Niet min in't eel Mufijck en t' toetfèn alle fnaeren
Daer was Van Loer door Conft op t'hoochft oock in ervaren,
• Soo dat d'onfterflijckheyt van fijnen grooten naem
Belóuwert is met eer' by d'alghemeyne Faem.

BONA-

Digitized tjy

Google

170 , ■' *

BO N AVÉ NlrtrUA ÏE ETERS

Zee-SchUdèr %k M£9trfèA giffen Am> 1614.

En (IrafFen Ho/w , die Godt is vande winden,
_ ' Door <Bore4s ghehuyl ^ de Zee fchijnt te verflinden,
En met t'grammoedich weer Me/jun' ten vollen ftoort
Als maer den Zeefchen Godt de donder vlagheh hoort.
Die in het fel tempeeft, en diepe water golven
Doen menich kloëeke Schip verfincken en verdolven.
Men (hijdt de Cabels los , hier worptmen Anckers uyt
Daer ftrijektmen feyl en lul , men vlucht iri't achter éjmy t.
De viflehen fijn vérbaeft en ftooren al de baeren
De Schepen vallen om, en weten niet waer vaeren
De Zee die faeft van fpijt, en ongheftadich flaet
Waer door dat Lacht en vier meynt dat de Aerdt vergaec
(Bonart>entura heeft dit alles foo ghefchildert
Tempeeftichjcalm enftil^jaeiomtijts ooek verwildert
Dat jeder fegghen fou , dat enckel water waer
Soo gheeftich mals en los, ftaet elcke baer öp baer.
Seer conftichuytghehaelt/ghedieptehfoet verdreven "•'

Soo datmen t'oordeeltoft het is het tweede leven,

Hier vlieffht een witte Meeuw , daer fwempt clen Wajlevis
Hier drijft een koopmans pack dat uyt gheworpen is :
En fomtijts is fijn Conft, verciert met zeefche haven
^ Met fchip, pleyt en geley, met naeckt ghefchoren flaven,
; - Vol dapper oorloghs volck, die naer den Zee-ftach ftaen,

■^ Hier rotfen wonder hoogh , daer baerén teghen flaen.
Soo dat zijn deftich werek wort over al gheprefen
Midts niemant fijns ghelijck in Conft en fchijnt te wefen,
Want niemants Conft in Zee foo op het leven treckt
Als Peeters cloeck Pinceel , die t'leven gans ontdeckt.

GRAF-

Digitized by

Google

Tjtes 'hón T^nctte d*7&rs. Cajmes, et Ttncpestcs tOcnUnt
tncftoM» naturel, üaUr&f, etJïahulits surtter. Ctyrwfi tertront,
jesj^kwnemtnJïrsïTtt dL>ucès Pm faict bieti les Vdbf ( etChateaux^
ottvoif.ptrtiut, - " ■ "■ ------ ~

^tun^ujht, -il tri \

f Je Mr*ur&r, . 'dans Us74jais^ns des

T*4iauu j*Qnwn. finxit êé éeémJi*,* . ;*• ' .^ 'V ± [ * , ** &lLr f**t,

Digitized by

Google

'ril

GR AF- SCHRIFT

Door fijnen Broeder Ian Peeters.

Dees aert begrijpt een van des werelts wonderheden

Zee Schilder en Poëc , fbo groot als d'aert oyt lede : *

Teeters fijn toenaem was , den naem (Bontftentuer

Sijn lof eeuwen verflijt, al rot dees (epultuer.

<5noe om nact tnifr gfctaotlm tutt ftn te bolmaecftcn buntïtt tnp niet qua*
Itjch op liet graff ban trien upmtmenben Zee #cbjlber enbe foet-bJorpentKn

Poëc Bonaventura Peeters tC paflcil ÖU ntlCTbolfltjcnDf gtaff-ftt^tft CtlÖC l#Cttfai10&.

Befprinckelt en bedauwt uyt een oprecht medooghen
De doot van <Pallas Soon met traenen van u ooghen,
Die hier begraven leydt , en is van kracht berooft
De fackel van <Pi£hter die leyt hier uytghedooft, .
Die Themis aen haer borfl met hulp van Thetis voydc
Stilckx dat zijn eroot verflandt in alle Conften groyde,
Die van Poëfis werdt ghelaeft uyt d'Hypocreen,
Soo als een fchemer licht van d'aerde hier verdween.
Neptm die in een fchelp van Tritons wordt ghedraghen
En doet ghedurich niet als fuchten , ftenen , klaghen,
De fchoon Kereides fijn inden rouw becleet
De Zee benevelt is met droefheyt drock en leet.
jfpoüo wilt fijn herp in Lethes vliet verfmooren
Die over Teeters doot oock haer gheclanck lact hooren,
Van Teeters die door Conft met fijn Poëtfe tongh
Soo foet en liefelijck ghelijck als Nafo (bngh.
Die oock door fijn Pinceel noyt heeft Natuer ghe weken
En fonderlingh altijt in zee Conft uyt ghefteken :

Waer van den hoochften roem door Faem noyt fal vergaen
Maer altijt meer en meer ontfterfüjck groyen aen.

n: L.YCK.

Digitized by

Google

LYCK-SANGH,

Stemme :
Le fiots n'auront point de rigtur , <?c.

DE jammer klacht doorfcheurt mijn hert
Die uyt gheftort wordt door de fangh Goddinnen
En vande Zeele Mcreminncn,
Met droef ghefchrcy en óver groote finert,
Inden verbolghen Oceaen
Daer al de water Goön verflaghen ftaên,
Om dat de Son nu is verduyftert
Van Pictvra* kracht,
En haeren glans ontluyflert,
Die dit graffverfraacht.

ICk fien de aert in* t (wert beclcet
Met druck bevanghen foo veel trouwe vrindeft
En vrome gheeften die hem minden
Om dat hy was klocck Schilder en Poeët,
Den eérften Soon van d'Eel Pictver
Vol focten gheeft , met nacm Bonaven tvek
Die ons op d'Aert-rijck heeft ghegheven
Van fijn Confteen deel
Jn fchijnfel van het leven
Door Pen en Pinceel.

VC7T At treurt ghy Vrinden vol verdriet 5

VV Staeckt uwen druck en wilt u wanghen drooghen*
Vaeght af de tranen van u ooghen
En gunt ghy uwen vrindt den hemel niet ?
Den roem van fijn onfterflijckheyt
Sal aitijt leven inder ccuwicheyt,
Al leyt fijn Uchaem hier begraven
En vergaenin flijck
Sijn deughdeiijeke gaven
Sijn iij't Hemel-rijck.

E Y N D E.

FRAN-

Digitized by

Google

F RANCIS CU S WOUTERS

Schilder %tn Lyer , tfxjhrïen Jroto i6jy.

DE Edele Schildry can 's menfchea hert vermaecken
En jcmants fwaeren geeft door haere Conft ontwaecken,.
De liefde dwinght den luft als eenen drooghen dórft
Die menichmacl beftrijt met bangheyt jemants borft.
Soo port de liefde oock de noyt vcrfaeyde luften
Van een Conft-minnend' hert dat nimmermeer can ruften
Soo foen TiSker haer Conft de Minnaerts toeberevt
En brenghtfè voor den dach iri overvloedicheyt.
T'gen aende Edel Conft van Wouters is te mereken >

Seer lierelijck in't naeckt en mals in al fijn wereken
Scer los gelijck Van fDtjck > feer foet al$ Tttiaen
Soo net en aenghenaem ded' hy zijn ftucken ftaen.
Het aenfien gans becoort den gragen luft van d ooghen
Die dickwüs door deP Conft valt in den fin bedroghen.
Siet Venus by Adoon , oft : ander hcy Goddia
De naeckte gratiën, ofteemch Saters min,
(Diana op de jacht, oft daer (y haer gaet waffchen
Oft daer den Satur Tan , Sieringa wilt vertauen,
Oft daer naer t'leven compt een ftille wildernis
Al wat hy heeft ghemaeckt hdt fthijnt dat t'kven i$.
Daer veele Conft voor moet haer glori keten bnyghen
Soo als ons Engelant met reden can bemyghen,
Daer Wouters in het Hof heeft langhen tijt verkeert
En van het Coninckx bloet wert om (Ijn Conft ghe-eert.
Sijn foet vlammighe oogh en Conft verrijekte finnen
Die hebben by den Prins hem hooghe Faem doen winnen
Om fijn welfprekentheyt, gemenght met grooten gheeft
Waer door hy in het Hof in aenfitn is* ghe weeft.

LYCK-

Digitized by

Google

*75

TBANCOItf WOUTX&St

ffXPM

'J+Jgy-Jmpft-i S* gjtrtt mart tdn 1 A>*w *fr*rji

_ . _ ._ ^— ... } *£sUér,s§*n§d*mni**s$ê*UiÊ+t*mpT4L,amJ**rfrrt>

X*Ojte4ifatwMl* r srJlmf*t. r

'fr.WnferrjnHmü. Psi^UliJ+ftulf* l*HU$£(0n.r ***> .

Digitized by

Google

LY C K-DICHT

Over de doodt van F. Wouters.

DEn menlch fterft als hy meyndt het fekerfte te leven
En (helder loopt den tijdt als wel een bie can fweven, «
Söo als aen Wouters blijekt, die door fijn hooghe Cunft
Trock s'werelts eer naer hem , jae Prins en Coninckx gunft.
De doodt die heeft de hop' van meerder gunft ghebroken
Als hy in't fterf-bed had fijn lefte Woort ghefproken :

Den afghecnaeghden nijdt , die (chonck hem doen den vred'
T'gen' fy uyt boofèn haet in't leven noyt en ded\
Ghedurichlijck nochtans fijn hert naer vrede trachte,
Den vred' van Engelant was 't die fijn ziel verwachte
En oock ghevonden heeft in't Enghelijck Palleys
Daer noyt geen eyndt en is maer altijt blijden Peys.

HE ND RICK ANDRIESENS
Ghenoemt Mancken Heyn.

Schilder lom Antwerpen , ende gheftofben in XeeUnt 'trit loer 16*77.

A% i(t bat ben $aem ban Mancken Heyn aen een jcfi&dtfcn berac&tihjtR
fal tmnc&cn te toefen/ enbe mn (uilen toilïen nefegnilbiafien ban batritbfpt
unt bten Mancken Hevn fdjtjtit eenen naetabetoogun naem te fón gbffttcfi it&
ooen oojbeel/bocft, té tooien ïjp feïbee niet en fc&aemben fnn Confn^e ftucfen
met foo bnenigfien fctftel te terr henen/ foo en f»one niet te mifboeu / tint tefen
toeft &n nn be Xief-beö&er£ alfbo befcent «f / enbe al i(È bat ben naem febjjnt
manen te gaen/foo en ©aen jijn Con(i-r8tfte $ebilb$en niet nrcupel / toant
allebeliilffaenbe bingoën bie fin met stoot betftant ^efcbilbett beeft toojbni
in ntoote tomix nftebouben / boo w : bé nettit&ept en lebenben om/ bie baet in
te fïen 38»».

T'Pinceel van Mancken Heyn heeft foo veel voorts ghebracht,
Dat fy niet om den naem , maer wordt door Conft gheacht:
De daet bethoont het werek , het werek vetheft den Naem
En blijven altebcyd* onfterff'lijck by de Facm.

Digitized by

Google

«77

.'t; B X - V O E G H S E L.

H» «Et finten b> on* aengteftojen ente alk menfeben gbemepn. 311 tfi bat
, Alounder ten «Brooten te beel a&erelbt {Keft in fön maefjt gebate / bp
. i^gbeftogten. &lbabSalomonbegeootftetoitéfi^bt/bp#gbeflo?ten.
311 bab Cwelüs ben oberbfoebigbfien rfleïtbom/ bp i? gbcfio?ten. SII bob
Appeiles be teepfie Confi ban «fccbilberen / bp # gbefio&ten. 3EI bab Helcna be
boocftftefcftoon&eptfa i*?gbefio?ten. SfllbabteSampfbn be b?oomfle (icrrftbepbt/
lm i£ gbefiojten. <5n al Dab jemanbt allen befe gaten alleen bp moet fierten. 9e
baobt rotnpt gbeujeEt eenen bief inten natte / en meefï bp menfeben bare fp minff
bertoaebt too?bt. 9en tierenen MUo bleef met (Dn banben tuffen eenen opgte?
febeurben boom foo bafl gbeperfi en toegenepen bat bp baee ban bongber en pjta
moefl fierten. Iten Foect tlchilus fittenbe m een telbt onbet be&onneom bent te
bertoermen/ i# gbefiojben een topebe toote bom be&c|m^t-pab bieten Sirene
op gta eael booft liet bollen mepnenbe bat bet eenen fieen U>a& ©en Conüicft
ban £aborre op tweme carolus feer fteeb in al $jjn leben 3bnbe / toerbt boog
ojbje ban te JBebetgnen / in een ujntoaeten laeeben gbetoonben bat in ben
g&eb>utten toon gbetempert toa£ / en eomente toat te naet bp te nrerffe i#
te blam int (alten gbeflagben enbe alfoo miferabel 0&efio?ten. Phiiewon (ienbe
aen taefel eenen <£fel bomen bie be bpgben fotbt te eten bie baec op lagben/
«f ban loggen gljefio?ten. 9en Stepfer Tiberius toert ban $n &putoe Agrippina
tergbeben en i$ gbefiojben. iulius Carter toerbt fouter acbterbenrben ban te
boobt booj Bruto CaiTio omgfjetyoebt. Viteihus toerbt in ten Tybcr gb etooj p e u
en itf j$efio?btn. «Den berber Crates toerbt in ben floep ban eenen &oecEi
(bie |p met gto anbere $ef|apen toepte) gteboobt. Henrkus ben Uil. tforantft
ban &janeftri)CH toert in 3bn <Cott& bermoojt / enbe meer anbere binnen in
groot gbetat fou eonnen bp b?engbeu toaer upt men eau bctogfen bat be boot
febee en te ure onfefter ijf / enbe bat be Coningfim en $?mcen be boobt foo
teel atjer be arme menfeben onbertoojpen $n. Franchois Wouters bicn plaifanten
écgplbet i$ boo? eenen pifiool ftbeut bp ongöelucn gbe(io?ben. €>ntalIi)rHC
Obeeflen ter $cbiItee-con(t jim upt te toereït gbetrorfien enbe gbeftojten. 3fl
ban toonber bot eenen menfeb/ boer op fomt$t$ todbeboo?be te bentnen/ toant
tnt baec mjnfl op beneben bie toosten ban te boobt eerft befotbt jambonte
befe tQoebe materie niet te bigben bangben enbe baer mebe be oberlcbene tloeefte
IReefler^ ban i^ftura be eeutoigbe ruft te menfeben/ foo beb irb boo&enomm
wtètt oinbeeten bén onfjerffelöebcn 3toff/ bie be €öcl ^anteerberir ter b^i
$k)cêeH ( notb in't.lebèn 3t)»öe ) berbienen ■/: bie itlt met mijn ftoatbe pen / foo
jarauet en caq bérbeffen / aï|f bunnen roem berepfi. %th foute bier meet
neetftubept eiite bli^tigben jeber gbetyttpcbt bebben / om oocb int Hcljt te b^en»
gben be uptnemenbe ^Eedbiemen te 3ItoIiaenfe jBeefteqai ban befe eeuto tube
^t^ilbcr-eonft 'fcb'uïbicb i$. ^otb om in gfieen bcrfrftil te commtn met ttoi
gteieerben jtaliaénfcben ^rf)?ijbec Georgius Valfari , ten toelcben bet leben/ Ge r?-
manieren / enteontfierfféltitbe Confien / ban te jtolioenffïje ^ebilberjf in eenen Va " arl '
..,»..-- ^ befon»

Digitized by

Google

*7*

ficfotlbCWtt S^OOil ftaft MHbelKK/ «*e bat jCardvan Mander fón groot bttfiant

jBeeftatf/ foo öcö goet gftebocht öare niet meec af te fcb#ben al£ i*°]ffiB-
iwct / l^rcrr» jtaum tarotou mh ^wflWHn «** *» ^«"^J"?*
tttet flfaoet ttbcn / aengMttn ie *cB»< «»ott itoW m mj^f m ftajia» to
toto* g&ttoetttftm. 3e toenetianin «cftan haet boo?be *#fc**j N *W
ttStt/ tut to ««ft Jetec JAwfltt ( Me tn WH Confr nat jtaecfen ) «M^tetf*
Wn^N^C*** Cttftnen iattkjffir /* M*i**tt*J»* piefen *tq$
mm Ww«« B»i too«*n «ft P***» mwftten t«|wlten. «l* M*ci «futtyo
ertfl iftefftoini toa* /geef»** benban* luims dm il 0» te«nen/t« fbn
ttangfeit met ttaètttn bbcHKtften» «e tttoojt Kan Politoer geeft Oen *art*n
fitomeu fbo bwgö op gUtotfneo / batlebetimoo^Bartfoofbjned^fcllH^

Oftbp ttttttl <OtfctCBOftlg|«DÏO$t©aito» BacdoSaftduieUi lOMltttfiKnMtf

Gkméni den vu. (ö«j ft IwfW oie gptot btfe Conftipegbjftt Jttfcieifóab
ban &. toeetet gftféletott / tfl Wiet WW ban Caroh» Qumtus ootfc Stift* «br«
maant. <£n emin«o«&Jttdtfctt nftt tegaftt / mton*t#tKoï*rU»fteu / (bottS
ictt fttoet ftectti tot te fcfftflWtjS teg$ntto;iii$ int Ww #«*/ Mc «*
Meifatm $ttKtto*t {#enti$ «f %«1fen** / nm luWwi fcnfrr baa *off ca
«er af ahffati^t ito fla tt Ï9Ki totoekiboi/itoo? ie befte SoeHw-fcjwöa
Mr »#-eontien btopt i^utwn. <öntre al ifc bar Ptaura *etft optelt in

5JM»ten IXJrtÖt«pptfm«ttl/enÖCtt6^ Miehici AngeIo } Tiriacn,ïtibe Raphad

vrbiin , m«tt#uiflèrt ftMebt / be totfefte«?t***uie mftfen* toereJim gtogtn
fbetften öebolmartfc^enw banbenattKir / tyengenie of een menirbtoiliigbje g|c<
bpfKti iutaentch /föo ban gotttgiefneben / alp t$t toatmec en (leen ftc$otftom
doir ban tofttt&egbetat / om W W<* «mfti / öpf «wtoimttö fetofti/ becl
tffrontoftg/ enbt aniete beden beirttö&aKn$ eelt bolmattBt ïi$iwnto*iaeïiwt
(mm fp «ér trt« tfdttft bet(iant Rebben gfjebaro) bet toch* ton gitten ie
arafqitiftpt^oómiMjffKar^lwtoofÊ J0t*wIawfcï»e jKPiei#/al|lK«bbas,

Van Dijde , Mlchiel Coxi , Flöris ,.«| ttttCT atlÖrtC ÖW? Otttl ttWtÖet MattÜMn/

mie ^eefü»|e jnbentien : ie i^e *ïfHl^t-fiwtl tot tneeütt petffCtie / ento
HolnmtitoerMeüti ^m^W^m^/ oW ie «toe amipe Jtogifcetgt |*om
OlpeiaMi / Wt ^em m «e iMHe *eni«#iet ftttfien I«t CD^wlm / aato «*a?>
fWitfhe Eftraot ban Antwerpen Dct n?inctoaélfle ficrd)ttöt af ftotoe etttton «Öto.
3(clt fcÊf^e Antwerpen öm iat fp öc nni^feifcfte Jtooriwt $ Bötfte MtecfRle
ieeflanieniee i?n ConHen ioe^ te o^engen : enie met gaet natufwWjfteï»o?ftei
ian toetenfc|dp *q telfcefieten / iafröct gtjetal Vtt Anwtrpfche jftegifeerje? tfp
«PC^nijSnf 6^«ft. Antwerpen bie^ét^rtt i^ian3?aDam)M ooen traite
Utoiit ian Piauras Uölmaertt&épt : Meüotn fMft ien ^eeto. Pwer Aénm»
Vö&aspfflkttHJcu. Sodetcyt j fc w v féer jj^ltctOeljjfft in een ban jflne ft aK toP
bc^rifenöc Ijet leii» MhïeH R*tói»a, e«te fenit^nito jtto «>omngö-8toepento
Pocfi , befl «Mbgito «e 51» l&étoWert Oceft tiaec i)*t f%tft ban ben «et*.

P. Sctibauas in 'Aötv^f» folip 13 6. WbnjS :

Neder-

Digitized by

Google

w
Nederlandt, den rinck vande wereldt,
ende den Diamant van defen rinck is

Antwerpen.

Nederlandt, de oogbe vande wereldt,
ende den appel van defe oogbe is

Antwerpen,

Nederlandt, het bofch vande wereldt,
ende den Lavrier van dit bofch is

Antwerpen.

Nederlandt, het Paradijs vande wereldt,
. ende het liefFelijckfte van dit Paradijsis

Antwerpen.

Nederlandt, eenes* hemel yaöde wereldt,
ende de Soa vanden hemel is

Ende ick foude moeghen fegghen aldus tothaer
meerder Eer, Roem ende Glorie.

Digitized by

Google

i8o

S.Qq ïanck als <Phatbus&l, met fijn Vergulde toornen -
Befchïjneri t'filvre nat van S daldis water ftroomen,
En daelen met fijn licht üyt t'hemels claerfte wolek
Op al de menichte van t'vredfaem Jnnoerps volck*
Soo fel de fnelle Faem , noyt houden op van rafèn,
En met haer hel trompet de werclt doorte blafen t
Dat Anrtoe/peri.is t'hert van t'heele Nederlaridt
En oock daer by den glans des Neerlandts diamant,
Den toom des vyandts^cracht, door al haer ruym ghewefteo
Be watert , fterpk Cafteel , en fchoon bemuerde veften.
De rijekfte Have van , den grooten Oceaen,
Daert'filver en hét'gout op t'cöft'lijckft' comén aen :
Dat Spanien haer feyndt , uy t d'Indiaenfche Mijnen
Daer fy haer waereh Veylt , en doet haer Conft verlchijnen
En drijft haer coöpmanfchap, in overvloedieheydt
Die over haere ernyn haer rijeke vlueghels (preydt.

.•'.:■■...•. Et ND E", v.' -. ; . : '

het eerfte Deel.

HET

Digitized by

Google

>8i

HET TWEEDE

D E E L

Jnhoudende

den weert befeemden Lof vande vermaerfte

SCHILDERS,

Zijnde teghenwoordich in't leven,

de welcke door hunnen kloecken

Aert ende Geeft-rijcke Oeffe-

nirighe de Edele

PI C T U RA

in Conft verftercken.

Alles tot vermaeck ende luft der Conft-jeverighe Lief-hebbers

ende Rijm-minnende Poëten by een vergadert

ende befchreven

CORNELIS DE BE, Notaris tot Lyer.

Wnerbtydt hoert Ny<ft.

Digitized by

Google

«8a

Digitized by

Google

V O'O'.R.-g !j D E N.

fcu - Luftighen Lefir aenghélockit fijnde door liefde
tot de Doorlixhtichfte vry Schilder- conft lbo ca
hebbe ick niet cormen loeten haeren uycftcckcndc
Lof en Eer (die onftcrtfd^ck fijn) inde tegen wordige
levenve GhecAen van ddèn tijt wat daerdef te bc wijlen ende
hooier te verheffen , wel wetende dat het felve voor de jeoghc
leenaem ende aende Schilder-confl-minnende Liefhebbers acn~
ghenaem wefen £d. Ter wijkn dat elcken Schilder «ode uytne-
mendea Gheeft teghenwooidich vJamdt om üjn eyghen werek
iade Couft te fien floreren , ende te eheraecken op liet Toneel
vin de ow de er varen Meefters. Ende al ïft datia mijn voorgaeode
deel eenighe wtpvermaerdeende Confhrloyende Schilders ver-
gheteo üjn , ott dat ick in dact begrijp van dit tegheawoocdich
boeck , fommigbe foo overledenen als kvende Gheeften (die de
Conft oeftenen oft ghcoetifent nebben ) mocht voor by gacn,
luk my gelieven «e loracfoiflyigen , ende daer j©ver niet beropen,
uyt tredeoen dat ick my -hebbe ghcvoegbt , naer -den Plaetfnijer
den wekken my ghoon platen meer als daer in ftaen en heeft
gbelevert,.iiyt ooriaecfee ioock dat ick niet veel met de uyefte.
kende Meefters en nebbe verkeert , en owetfolclcx ray ©nbdtent
fijn, hopende dat fy dasrom baan t'ielve niet en (uilen aendragon
aenghsfien hunne wereken ende loftèlijcke vruchten vanckedek
Pinceel bunnen Lof tmeer fiallen verbreyden , als ick ibu coonen
doen door de pen van Poëiis , jae waert oock (bo dat ick de
moyt hadde ghenomen om naer ouderdom ende oorden alle
de achtbaere Naernen ende verfchcyde iConftcn van -otffe -eeuw
op te foecken , ick en twijffel niet oft de druck-peïffe foude «e
fwack ghe vallen hebben , om lbo menighvuldighen LolFder
overvloedige Gonftenaeeen ite drucken. Het dunckt my geeoch
te wefen dac ick in het beghin van mijnen boeck hebbe gefeyc

wat

183

Digitized by

Google

««4

wat fchoone vruchten <fe Edel <Pi£t*r* is barende. Ende waeit
faecken dat jerrïandt oock fich bérieerrtïchdë om haer dcughden
in wijder materie te befchrijven , fou cjualijck een eyndt vinden, .
maer wel een foete belooningh , vande ghene die haer foet aer-
dicheyc lief hebben en beminnen; Overfulcx en moét niemant
hem voor laten ftaén dat ick al. hergerie (tot lof van PiSfora hier
in't licht wordt ghebrocht) fou ghdehreven hebben i om den
Lefèr meer te doen verwonderen als te gelooven : dan alfoo ick
-door beveftinghe van veel exempelen en waerachtighe teeckenen
tan /bewijfèn datde Schilder -conft is de oudefte ende aenghe-
naemfteConft, die by:Goninghen en Princen ten hooghften ghe-
focht wordt ? waer mede ick. wil te kennen gheven de onfterffê
lijeke Eer dk fulckrdanighe Oeffênaers verdienen, op dat inde
■toecomende tijden de ghedachten der menfehen niet en fouden
verliefen de Faem die de teghenwoordighe Schilders hebben en
fullen achterlaten aen alle hun naecoemelinghen de welcke ick
door mijn befchrijf, beftandiger ende vafter hope inde memorie
te doen blijven ende verfèr voor ooghen te houden , wenfehende
pverfulekx dat hier uyt ghecrien nijdt-barenden achterclap oft
jelofie en worde ghetrocken , maer wel eenen nieuwen luft en
fmaeck tot de Schilder-conft, die in het lelèn van mijn werek
U. niet en (al óntbrecken , doch waertlaecken datter jemandt
: {met een verkeerde oogh t*fclve werek aenfiende)my daerinne
wilden berifpen ende verworpen , daerom en (al den glans van
IPicïura gheenfints ontluyftert worden , maer meerder aencomen,
en met den teghenwoordighen. vrede tuilen Spanten en Vranek-
rtjck groeyen , door de menichvuldige gheeften die teghen woor-
<üchopghe voedt worden inde Academie, ende fchole van ipiSvrt,
want t'is met defè oeffeninghè.gheftelc, als met de fenijnighe
Water-flangh van Hidra naer het Ichrijven van; den (bet vloey-
énden.OWwj de welcke^als fy' vanden ftrijtgierighen Hercules
- .. • •. ' ,.:.. . üVi ".;• :i : . v :■:■.';.' .-:'..'* ..-.:'. -eefl

Digitized by

Google

een hooft ontrooft wert, 'wederom (even andere cregh. Gelijck ovid.
t'fclve oock bltjckt ttide^Öeffenaers van PiShtra: ^ 9 '

Schoon clat Apellés is yergam
(Daer compter ,fiïm under oen.

T\s waer den vreeden oorlojghs God^ heeft door zijnen
onrecht verdighën Crijgh de Teven vry Conften lanck onder de
voeten ghehadt, Macr aenjghefien (y door eenen onbreckebjeken
vrede wederom hunnen aedëm herfchëpt ende hun krachten
hebben aengenomen , Coo is dit werek aenghevat pm de Confte
daer mede te bejeveren inde eryaeren Geeften van 4e(e eeuw
irit leven fijhde , waer van de uytfteckende ehdé roèmrucntichfte
hi«r inne meeft fijn afghebelt, om te thoonen wat feldfaeme
wereken hun cloecké Pinfeelen fijn vooni-brenghfinde , ende
oock naer eenen onfterffelijcken naem trachtende , blijvende hier
mede als voore Weet-lievènden Lef er.

V. E. Dihft - willighen eh4e
gheafFectioneerden Dienaer. ;

Cornelis, 4e %e.

• ■■>. ::• ■:. i •_.. ,\">'i3 v :•

;-","' n; »:.

EER-

Digitized by

Google

186

EER-DJGH

OP D E POE. SI E

'VAN'DÈ N''

Weet-lievenden ende Rijck-konftighen Meefter

CORNELIS DE BIE-

' ' .' . . Spelende op dë Spreucke; . •.

De befte Bloem enplucktmen niet,
Het befte Hout en fcaptmen niet,
Den belten Voghel en fchietmen niet.

GHeefl Maeght-eri-mónfter S/>Jky;tx met diep-yèrholen finnen fc
Stelt u dit raedtfel voor om t'levèn af-te- winnen •, ' '"*
De>v*aegh«ri drayght gëèn?döot- men waeght Üièf lijf nóch goet/
Maer fcherpt wat u verftandtjwi wet hier 1 uf ghemöeti / "

lek feggh' : de befte Bloem die niqt en wordt ghetrocken,
En t'befte Hout' dit novt ghékapt èri wordt tot blocken,
Den befteÏÏT^/W^^CR^i^höytêf» vreeft den bout,
Dat fijn de Terf&Bht&)W%ie en ïVVip\gaert-hout.
Al ftont in uwen hof het puyck van alle bloemen,
Waer op dat Flora felf hooghmoedich foude roemen •,
Al broght ghyf' een voor een en fte]den^die ten toon,
Het <Bloeyfel vanden terw* fpant boven al de kroon.
Den Eyck,den Noort&hen Maft, de groen 'Cyprefsi-boomen,
Den Palm in't jootfèhe Landt die boordt )de Ceder-ftroomen,
Dees buyghen haere kpayxi voor d'eejTlen Wijngaert-ranck, ^
Die ons fchenckt jeught *$i vretight door fijnen foeten dranck.
Laet vry.de trotle Paeuw me^bajren fteirt gaen fwieren, (
En dat den Nachtegael fijn ftemm' doet tierelieren,
Nochtans de Bie verdient den eerften prijs en lo£
r X^f toonich en geel wafefc^voert in haer ftrooyen' hof:

•

Google

En of dit niet en deed' een fcieken van Hümetten,
lek weet' een iBiêtöt Lier die /oud' iele bóvën (ètten,
i Een Sie die onvexmoeydc door-ylieght het heele Landt, V )

En foeter (uyght als loet uyt bloemen van t'verftandt.
Wat dient hier noch ghefèyt ? ghy ftelt met jncVvoor ooghen,
Wat met verfcheyde verw* PiShtra koft vertooghen:
Ghy doot-verwt jeder een in uwen boeck met fwert,
En uwe doot-verw' maeckt dat jeder levend* wert.
Hier leefter naet hun doot, hier leefter in hun leven, ;
Die naer den doot£pijl oock u penn* (al t'leven geven,
fDe !Bie fteckt op de doot, en ftraelt dit maegher Dier,
Dat het moet aen de <Bie ghedooghen den Laurier.
En'waerom (buw(è niet ? Tiiïuras oli- verwen,
En lullen noyt de Conft noch Meefter laeten fterven,
Noch verder gaet u penn*, dat liun Conft toe-ftaen (al,
Want ghy eeuwt in u wefck de wereken van hun al.
Mijn Spreuke gaet dan vaft, dat voor gheen (Doot noch (èbichten,
Den 'Beften Voghel oyt het iiekm en moet (wichten,

Vlieght, vlieght Europa door, nóch ift een kleen Tonneel,
Voor die TiftHr? fchonck haer Conft, en hacr Pinceel.

Per Amatorem Piéturx.

P. A. P.

Zi LOF-

gitized by

Google

it8 "- I

Tpt déii HiMnjgb-vloëyenden SchrijVéf *

Op de ontfluyipnghe van iïjn Gulde t Sckat-Camct

CÖR'N'EÊt BEBIB;

Notaris endé Praftifijn tot Lyer.

COrrieel den Hörén duydt ;van ovèr-vloëdt'erï weldeh
Kan min ©e <Bïe, als t'foet des Hdmng'-graets'uyt- béiden,
U weventróoftendt Ampt-, thoont d'openbaere Tfónw
Waer-med* gby donrecht weirt ibo wel van Man ah Vrouw.

LTer u gheboorténttplaets^hotldt groot ghewicht en maeten
Dies vintmen wel <'serrechfti(in ipijfc vat* die u haeten)
Een overvloedt van ghéeftyen foétheytinia dicht
Met trouw oprechtkhcyt, en t'rechbe Lyers ghewichü*

CÓRNELIVS DE BÏE. .
ANAGRAMMATA.

i. Nobile Decvs Rei.
a. Bene dices Livor.

3. Bene Livor cedis.

4. LlBER VINCE DEOS.

J. J RE NOBILE DECVS.

6. E LVCE BONIS RIDE.

7. NVBES COELI RIDE.

8. DVLCI IS ORE BENE.

„ 9. Relvcebo INDIES.'
EPIGRAM MA.

Nobtle pando decus rei j bene Lifoor inique
ïDices , dum cedis quin beheyUfror habes.

Vince fDeos liber, ipfe tónas , tibi gloria furgit,
ƒ cito, re crefces; nobile & inde, deern*
%ide E luce bonis } Coeli nübes quoque ride :
Nam totum is dulci promis ab ore bene.

Duyt-

Digitized by

Google

Öuytfcfaè~ teöter-keerëri

u^t defï 'felven Nlcm :

G O RN E L IS DÉ B IE,

i. Beeld -Ryc x Sone> | 2. Soen Ryc Beeld.

CORNELIUS DE BIE.

3. Sin Edel Bicorve. | 5. Belden Cjer Vois.

4 Eel Vredens Bicoi. | 6. Levend Bi'ê crois.

ÜYTXEGGINGH.'

'Tp\ E ftté , ApoÜói Soön dóorfwëcrt gebloemde velden,
I J' : Ötn voor haer ®ïehcbrf r tê demeleür Höningh-raet :
Dac is dit edel Bóeck^föó^c^vari Kunft als <Belden ?

Daer menich veers vol gHéeft eir cloe&ëh Sin in ftaer.
Hier wordt clck <Be èh? gttekent dóór Rijrn.kurift duïènt jaèreh

En jedérs lof ghehoórt v3Ln'Mufii : foèity r óis'
Soo als S)e <Bie ons kan Teer Cierlffy openbatrèn

Wiens perine^o^^^C^

Uytcr herten

% de Ment r ;

Air. ttt Anütcr$iri. '

Digitized by

Google

199

OP 'T GULDEN

CABINET

DER SCHILDER-CONST

Vanden Rijm - vioeyenden
M r - COKNELIS D E B I£.

TOen Mauórs Nederlanclt doojr wapens quam verdelghen,
Wierdt é^edd Scfnlder-kfinft vertreden in't ghevecht:
Maer nu Vulkaan t'gheweer (verzaadt van bloedt te fwelghen)
Tot minne fchichten (rneedt , /worjdt zy weer opgherecht :

W > ant-^ftt.2^on;dcurwOT^t ec ;^OR^4^ r ?«olchc Rijken
• En Dochter van Wnüps, tot: fc^rick t van t'Krijghs ghe weidt.
De min is machtieh om het Öorjogd te 4pen wijken.

Dit wift fc>e <Bie, en teert xle JCunft hierop herftek.
Wie dat de Kunft befchrijCt zal Jeven, door fijn blaaren:

Dit is gheen !3?f>;die; pp ji^aetfyci -honing gaart,
De flrijd&re^oi^/irzpo lijck-Van Kjw\ft als KerckrOutaaren

Vertnoont hét oogh , eenBie van loffelijcker aart.
Wie zucht tot Nflaai-kun ft heeft is waart om op tè roemen,

Waer dat'Mècenyi fijn wordt alle Kunft ghevoedt,
De ïïeet-(Bïe fiiyght ja^en zap uyt leveloofè bloemen ;

Maer uyt befielde verffdoormenght met vlees en bloedt.
De verven weeten t'oogh door Kunft naer fich te trekken,

Al wat-aanminnig is , heeft onghemeene kracht :
3)e !Bie komt haar, voor rohnen, met vleughels over-dekkea,

Zy biedt De *Bie tot loon van fijn ghetrouwe wacht
Haer gulde huUèl van Paletten en Penfeelen :

Wie dat de Kunft herftek behoort met haat te deden.

lm Vos.
AEN

Digitized by

Google

*9 X

/ •'. A E N D F.N

Qaefeerdep ende Konft-rijckeo .
M fc GO RN E L IS DE BI E,

► Op'hèt uytghëven vari fijn^Schilder^boècK "-' ~. ' ,'.

DE Kunft ghcnootcn dienaerdcvólfflaeckthcydt trachten
En d'edel Poêiy verr* boven alles achten
En raecken nimmermeer het dod wit van hun hert
Ten zy een houwelijck by hun voltrocken werdt,
Een houwelijck dat noeyt d'Echt fcheydingh koemt te vreelên
Van twee zeer Edele , dogh evenwel maer weefèn
De Rij m-en- Schilder- kun ft, die fchoohe kindeis van
Den gheeft , en wetenfcbap , cfvermaeck van jder Man.
Die wondere ,. daer* zich Afyolk ' van laet 'troet'Ien,
En fonder weick.ons doen verandert in een hoet'len,
Verlamelt y én 'vereent in een jtechtfehapen breyn,
Dat heden Akkeren al om: laet fijnen fchijn, : -V
En yyaeght ghy. wie d& is? doorloopt dé boeckerijen
Gact by d^wnoish^éft vanrKnnA en.Schiïderijén,
En is u dit te' ver?zoo.lüyfleit'naer de Faem
Die aende kinderf (èl£ gheleert heeft fijnen 'Naem.
Jppelles , en Apjfoiff zijn by hem jnghefwolghen,
Mjr <kojint : ^tn 'tienen , en den anderen te volghen,
;v:>i v il/è'^)gne^ ,, ioö;ri8er by, dat ghy hun beyd' verheft
><■'•' En dicicwïls de Copy voor t'Principaél verkieft.
Het tó >die> waérdè -éie die Hibla, die Himètten,
Met hunnen honich-fchat , ons komt als voor te fetten,
Van wiens was ons wordt fbo lichten keers ghemaeckt
Dat alle man daer naer, als naer fijn dachlicht haeckt.
Die 't Gabinet ontfluyt van d"edele verftanden
•föijp^naer den Lauwerier met open herten branden,

Digitized by

Google

192

En t'edele Pcncecl in't,hflogjbfte glori-top,

Door hunne neerfHgheydt, jjzhedreven r hebben op.
Die foo eëh om^rcckhccffr^n-nuh bedrijf ghegheven,
Dat fy , naèr hunne doot datir in^onffcerv 'lij$c lé^n,

Die foo heeft afg|iefchet ft hun daden , en yerftandt,

Dat hy het bloéyend* fchier ons voor ons ooghen plant. .
Hoe ftaenick niet .Yedtolt wanneer ick kom te deneken
Dat, ick jet levendighs jhem foude konnen {cbencken

Iet daermen fijnen aerdr £ou kunnen inne fien

Soo', als hy is bekent, hyletter-rijckielien.
Ick treek my achter- waerts , mijn aderen vervriefèn,.
En ftollen tot een ys , ten fy fy hun verliefen

In hunnen eerftcn ftandt , foo word' ick roere loos

En alle mijn beftaen is oft heel rot oft voos.
- Maer houdt •> ick raecker door hy die t'al af kon maclen
Liet in fijn maelérey den omtreck van fijn ftraeien

En wefentheydt fijns gheeft , foo levend' als hy is,

Sulckx dat ick hem dit fchenck , tot een ghedenckenis.
Gheen douwen naer de Kunft , als die ghy kif kunt gheven
En kunnen t'Taefèreel, van uwen gheeib, doen leve».

Hy die dit wonder hem wil hebben voor ghefet
. Gae d' eerdichten voor by , en lees u Cahinet*

petoehtt Amkofw fptculi
CLu^ius Je Grieck,<Pncor.
Caufarw Fifcalium Cm*

AEN-

Digitized by

Google

»93

AENDEN VROMEN

Weet-lievenden ende Rijm-minnenden
HEER ANTHONI VAN LEYEN.

ALs jemandt dickwils meynt op t'hoochft te fijn gheièten
Wordt op den leeghften grondt van d'arremoy gefmetcn.

Wanneer men*fiet den menfeh heel dick en f wangher gaen
• Vaafotte hooverdy, eerfucht en ydel waen,
Soo fal hy anders niet , als (chandt en onneer braken
ïae onder tTprocke rat der wree fortuyn gheraken :

Dat is , die hem verheft , wordt meeftendeel verneert,

Die hem het fterckfte kent is dickwils eerft verteert.
Als Phaeton eens Cou den fonnen 'wagheri voeren ovU.

En door de hooghe locht lancx de Planeten toeren hb *'

Brocht fich , en d'aerd' in brandt , om dat hy quam te by

Sijn Vaders heet Palcys , uyt enckel hooverdy.
Gheüjck als <Dedalus fijn felven vondt bedroghen
Om dat hy al te hooch was by de Son ghevloghen

Die hem in't diepfte fmeet van Thetis natten fchoot -g^

En ftirf door hooverdy een grouwelijcke doot.
Is niet den rijeken Vreck door fijn hooveerdich mallen
In't diepfte vahde hel voor eeuwich neer ghevallen •,

Heeft niet de hooverdy «yt t'hemelfche plaifier

Den trotfen Luoi&r ghedceven naer het vier ?
Dit leert ons d'oude (praeck : die hem tot t'hoochft wilt poogen
Licht valt , «n die hem neert , die fietmen meeft verhoögen

Den handel vanden Al, -den alghemcynen tucht

Is t'gen'men (choutjons volcht^n t'gen'men volcht ons vlucht
Om het oprecht bediet van defen fin te raecken
Men hoeft maer in te fien den plicht van alle faecken :

Dat is hoe -dat de Eer volght ftadich naer de deught

Die t'üerfel en den glans is vande jonghe jeught, : ■ '

Aa De

Digitized by

Google

i94 -

De Eer volght die haer vlucht , uyc een oytmoedich leven
Sy vlucht die tot haer wort, door hooyerdy^hedreven*
. Ghelijck een fchaduwe-, die wandelt op den padt
Van hem , daer fy het beldt'van fijnen lommer var. : -
Iftdat den menfch die volght, fy fal (tets voor hem vlieder*
Ht dat den menfch die vlucht i Cy fel hem naervolgh bieden,;
En fchoon hy dapper vliet en neerftich henen fpoet
Sy blijft hem even naer en hanght hem aenden voet.
My dunckt ick t'felve aen Van Leyen fien ghebeuren
Daer gheene fèhaduw' maer de Eere naer compt fpeuren,
Waermed' hy deièn Boeck belommért en befchaeyt
En door fijn deught alleen met alle Eer verfrayt.
Tis waer hy focht del' Eer met foeticheyt t'ontfegghen
En haren nieuwen keus met vlijt te Wederlégghen,
D'oytmoedicheyt die was in hem lbo diep gheplaetft
Dat hy def' nieuwe Eer eerft lanck had afghecaetft,
Maer neen het was om niet hy coft de eer niet hind'ren.
Oft haren jever door de weyghéringh vermind'ren
Sy was te vaft ghebouwt uyt een verplichte jónft
Op hem , die is oprecht Befcherm-heer vande Conft.
De liefde vondt daer in haer uyterfte bebaighen
Om d'eere van dit werck Van Leyen op te draghen
Van Leyen die de cracht van haren fin verftaet.
En beft is onderricht hoe 't met dé Gonit al gact. .
Hoe compt dan weerden Vrint, dat ghy focbt at te weeren
Het wit van mijnen wenfch en t'eenieh herts begheeren •,.
Def eer die volght u naer al vlucht ghy, noch foo fèer^
• * ■ Die uyt oytmoedichey t fijt vyande vao de eer.
Nochtans en cunt ghy niet den glans van, d'eei?e fchouwen
Al ift dat ghy haer vlucht fy can n teghen houwen
Ter wijlen dat u deught al meerder eer vereyft
Den lommer vande e«r noot van if deugden «feyft.
'i Waerom

Digitized by

Google

*9S
Waerom dan dit ontfèyt én vlijtichlijck öntfpronghen

Iae ayc oytmoedicheyt op anders hals ghedronghen

• Die eelder is van ftam , oft heeft meer wetenfchap,

Die grooter is van ftaet,.oft fit op hoogher trap.
Ick bid u fijt hier in in't minften niet vérbolghen
De hoochfte weerdicheyt die can u noch al volghen

Midts dat ghy fijt verrijekt met een foo cloeck verftandt

Als jemant hebben can in't heele Nederlandt.
Waer door ghy fijt bequaem om fteden te beftieren
Door uwen wijfen raet en gheeftighe manieren

Wat reden heeft de eer om u te laeten dan ?

Te loopen buyten wet naer eenich ander man.
Dié (fchoon hy was begaeft met d' hoochfte eer der .ftaten)
Waer vyant van Tiftur en quam haer Gonft te haten,

Daer d'eer van delen Boèck beidt uwe fchaduw' af

Den oorfpronck dat ly haer voor u ten beften gaf:
Die al de crachten kent die jemant uyt can legghen
Van d'edel Schilder-conft , oft hareh lof wilt fegghen:

Want al het gen' Pinceel , de pen , oft cool vermach

Dat is by u te fien , dat brenght ghy voor den dach.
En kent de Conftenaers elck aen fijn vafte trecken
Die (y met cool en pen > oft met Pinceel ontdecken,

Daer van gheeft uwen fchat der Conft.ghetuyghenis

Die in u Cabinet (èer overvloedich is.
En wijft my aen de Eer die uwen gheeft belommert
Die uwe deughden vplght , en mijn ghemoet becommert

Hoe dat ick naer den eyfch u Eer befchrijven fou

Op dat ick üwén vrint en'dienaer blijven fou.
Want die den glans van d'Eer gaet neerftich overweghen
Moet lijden dat haer cracht is inde deught gheleghen.

De deusht-is Voefter-vrouw van hare edelheyt

■ En heeft den eerften fteen op haren gront gheleyt ;

Aa 2 De

Digitized by

Google

t$6

De Eer wort door de deught , de deughe van d'eer ghekoeftert
De deucht befchetmpt de eer , van d'eer wort deucht gevoeflcit
De Eer aen d'edei deught alcijt trouhertich blijft
De deught als d'oli oock gheftadich boven drijft.
Ten is gheen rechte deught tot deught te fijn ghenegher» «
Maer t'is een vafté deught de fuyver deught te pleghen
Ghelijck de liefde crijghthaer voetfel door t'gheficht
Soo wort de eerbaerheyt oock vande deught verlicht.
Het gen' ick fpeuren can en clarelijck bewijfen
Aen die de waere deught op 'thoochften fullen prijfèn
En fèlfs ondeughdich fijn, maer die de deught bemint
Is deughdich allmen oóck de deughden in hem vint.
Def' reden ftel ick in de fèhael van menich oordeel
. Het gen* my dienen can tot baet en wonder voordeel,
Wanneer ick al dèn dach van d^alghetweyne' Faem
Verbreyden hoor den lof van d'Heer Van Leyens Naem.
Hoe dat den grooten Ai hem mild'hjck heeft ghegheven
De grati' om met ruft in rijeken ftaet te leven
Den welcken is ghemenght met de' oytmoedicheyt
Vervrempt van nooverdy, wat dien ter meer ghefeyt.
De hooverdy nochtans die fietmen ftlden wijeken
Van menfehen die fortuyn met ïijekdora compt verrijcfeen,
. Van menfehen die naer wenfeh ghenieten s'werélts hift
Die vyant is van deught en mooïtfter vande ruft.
D'oytmoedicheyt befit den hoochften throon der deughden
D'oytmoedicheyt <lre baent den wtgh èes hemels vreughden
Die in Van Leytn fweeft 'en aen ons allen leert
Met hoe veel deughden rï«fer hy daghelijckx verfceert.
Hoe coft my het gheluck dan meerder voordeel brenghen
Als defe Poëly met fijne deught te menghen • .
Te menghen met fijn jonfi die haer 'befchermen (&
Dat Momus noyt daer op can fpöuwentoicter gal

Digitized by

Google

' f97

En (choon d'ootmoedicheyt der Eer niet wou ontfanghcn
Den jever bleef altijt aen fijne deughden hanghen
En heeft ghedurichlijck hem met ghewelt beftreên
Ghevolght als eene fchay niet (onder groote reen.
Schoon dat Van Leyen fbcht haer vanden pad te leyen
Sy wou van haeren man noot fonder reden fcheyen
De eer die bleef hem by uyt een ghetrouwe jonft
Midts hy recht kender is van d'edel Sehilder-conft.
Sal jemant een robijn gaen aende Boeren veylen
Wilt jemant (die is blint)op zee gaen leeren (èylen
Wilt jemant d'oorloghs volck in oorden leeren ftaen
Die noyt en heeft gehooft trompet oft trommel daen»
O* neen het is om niet van Schilder-conft te praten
Aen die haer niet en kent, jae die- haer deughden haten
En daerom weerden vrindt > de eere van dit werck
Die heeft al lanck gehadt op u haer oogh-gemerck.
Om dit befchrijf der Conft uyt jonft u op te dragen
Midts dat ghy in TiSiur fchept d'nyterfte behagen

Wiens weerdicheyt is weert met meerder eer gheloont
Door al den jever die ghy tot de Conft bethpont.
Die al PiSIuras cracht en haer verholentheden
Verftaet, en geeft daer van een uytghemimte reden.
Wie ifler die op d'oogh Van Leyen niet en bouwt
En op fijn oordeel niet ten vollen en betrouwt
Om eenich ftuck van Conft op fijn fcherp oogh te coopen
Want (onder fulcken oogh men wel verdoolt can loopen
Om voor een Principael te coopen een Copy
T'gen' noyt ghéfchiet als is Van Leyens oogh daer by.
Dit blijckt aen al de Conft die hy ons voor can fètten
En brenghen voor den dach uyt fijn Conft Cabinetten
In overvlocdicheyt, (bo datter niet een man
Ervaren was in Conft , oft hy en heefter van.

Gaet

Digitized by

Google

i**

Gaet: nasr üja. vreüghdich Hof, cUcr veel -fonteynen Ipringen
En fiet wat wonderhèYt hj fel ten Voorfchijn bringen :

Twee ftücken daermén op can fien een groot gewoel

Van beeften., ende fruyt, ghemaeekt van Teeter (Boel.
Die daer foo crachtich ftaen en fchijncn hun te nieren .

Waer in Queüinus heeft gefchildert twee figueren,

Seer aerdich uyt-gewerekt , feer los en wel ghedaen

Die Ichijnen door de Conft fchier vanden doeck te ftaen.
Daer fietmen noch al meer GonftWijck vermaerde ftucken
Die fchijnen door pincéel het leven af te drucken,

Waer med' van Leyen is leer rijckelijck bejonft,

En daer by is fijn huys vol van PiSluras Conft,
Die weerdich is befaemt en door <le pen te prijfen,
Daer hy Schildry en print, jae T>eckeningh can wijlen,

Van Iulio ^pmdm , Lanfimck en Titiaen

Van Midriel Angelo ' Georgo Mantuaen y
Van Tefta , Spanioïet , van Paulo Pberrinato
Andreas Scbauim , Fraücifco Saluïato '

Van Paulo Veroneei 9 (Bajfait <tn Caftilion

{Dominiquin , Cardts , van Franco en Corton
Van (Bacci {Bandinel , éarots Term del Vago
G)a7>inci. Tintufet , Parmenfts en Canjago,

Van Tbeadeo en oock %ojfo Florentien

Van Campegnola en van (Rjtpbael Vrbien
Camitto Procafiin , <Pordenon , Guido PJjeni
Francifco Primatris , Ventura Salimbeui * ■ _

Van %ubbens en laan fDijck foo 'Printen als Schildry

En veel al oude Conft van eel Boetlèerdery,
In Coper Hout en Steen gefneden naer het leven r
Verlicht op Parcquement , en in het Gout gedreven,

De wereken van Tempeeft , van Holbeen en Caht

Van Alborduer. ■-, La (Bel , Focquier , Lomn ,-en $#.

. . Van

Digitized by

Google

19?
Van I/rad e# v £«/^ yai> Stoaneptlf en ©w»y,
Van iBreugheT, SMeer ? en noch veel (Jonft van Brotmer,

Van <Peeters en varülBof/, 'va&Styö-* en Quéüien

Ghelijck op't luftich Hof yan.Leyen is te fien-.
\Jecl meet als Mu(a hier naer Conft in Rijm can fingen
Veel meer als mijne pen u hier in't licht can brineen,

'T Ghetal dat is te groot, my fou gebreken ft of

Om eens ten vollen uyt te (preken al den lof.
Die fijne Conft verdient , waer üyt men fou bethoonen
Dat hy geen geldt en fpaert om d'Edel Conft te loonen.

Die noyt del' Conft en heeft by {Jomtenaers geleert

Ts met de wetenfehap der hoochfte Conft vereert.
Die naer veel Schilders doodt , thoont t'leven in haer wereken
Daer hy al menicjimael can d'ooghen med' verftereken

En openen 't verftant aen die del' Conft befiet

Midts (y door haere crache en wijekt fchier r t leven niet.
Mijn Muifa .ftaet verftelt , Sy wilter uyt gaen Icheyen
Want al de wetenfehap van haeren Heer t>m Leyen
• Die maeckt haer boe en ftom , midts dat PiShtras geeft

Soo wel (ghelijck van hem) noyt is doorfien geweeft.
Een* Man die haet en nijt can door fijn deught. bedwelmen
Die de rechtfinnicheyt met reden can behelmen

Want fijn genegentheydt geeft aen <Pifiur een fpoor

Te worden heel vemaemt de ganfe wereldt door.
Die ons bethoonen can den wegh van goede redert
Door wijfe Raeclaemheydt en fray geregelthcden

Die de gheveynftheydt vlucht en boofe ontrou haet

Begeerich tot de deught , af-kéerich tot het quaet,
Leeft dan Apettès vriendt , die door ü Conft vermogen
Schijnt lanck <PiSluras borft te hebben uyt-gefogen

Op dat u liefd' altijdt mach groyen meer en meer

Met jever inde Conft tot Mulas grooter eer.

U. Ecrw. verplichten Dicaaer C, de B ie. W4trbtjt batrtn^t.

Mengel-

Digitized by

Google

100

Mengelrije op de verjfcheydentheydt
der Schilder-Conft.

Lief-hebbers van Pictvr 1 die haer pincccl bertiinnea
Ea die haer eer bewijft met op-ghetoghen finnen, ê

Jck wil u voor het left noch brenghen voor den dach-
Dat u nieufgirich hert tot vreughden trecken maeh.
Daerom ben aengheiockt om'noch wat meer te fegghen
En om def ' wetenichap ten vollen uyt te leeghen»
want al het gen' ghy fiet in Conftighe Schildry
Js fonder fiel en lijf, maer ftorarac Poëfy,
Die menichmael de pen der Dichters can doen fpreken
En leyt u conftk^i uyt wat daer aen compt t ontbreken.
Soo heeft van nieuws den luft my virich aengheport
Soo (eer dat mijne pen daer toe ghenegljen wordt.
Om dat haer cel Pallet <ler Conft niet fou verdrooghen
Soo moet ick even-wel my noch tot dichten poognen
En brenghen op't Tonnecl de Schilders van dit Landt
De Schilders van öns Eeuw , ervaren in verftant.
En fegghen (kt de Faem voor eeuwichlijck (al dueren
Van Rvbbens en van Dyck fraey Schilders in Figueren
Van Craeyer en Qvellin , Jordaens en Langen Jan
Van Willeborts en SchvT , van Floris en Bassan.
En in Bataüen oft vremde Vechterïjen
'Leeft Palamedessen , en Snayers wonder ftrijen,
Sijn Ordonnanti Rijck > daer by oock \4oleneer
Vermevlen en noch meer , verdienen groote eer,
jn Beeften Boel en Fyt , in latte Boeren , Brovwer
En in Verlichtery ,. Frvytiers , van Dynen , BovWer
Van Delen tn Colon feer net in Metfelry
Maltees en Snëllincx oock in fchoan Tapecery.
Sict Snyers inde jacht met qp-ghefpannen netten
De Heem > van Es , van Son in aerdighe hancketten :
Artoys en oock de Wit in Landtfchap leer plaifant
BronckhorsT , Gerbier , van Heyl leer aerdich inden brant.
De Dvyts , én Wovters in het naeckt (eer cloeck van gheefte

Van Kessel , Savbri in cleyn cruypeode Jbeefte,

Beck,

Digitized by

Google

"*tl

Beck , Tysöjs en Gonsael tctt ghceftich in pourtret
Verbrvgghen e'ü QvELLitf , die fnijden wonder net
De Keyser , Nievwelant feer fray in Architeften
Saft Leven , keucken goet , De Vries in fchoon Proipe&en.
Jn't fnijden pp de plaet , de Hondt , Label , de Both
Bosboom , de Cort en Wirckx , de Jod' en Jaeck Calot :
Niemant in Zee-conft can aca Peeters Conft ghecomen
Van Thielen en van Neck , en Zeghers inde bloemeö.
Dat dan Pictvra leeft in t vredfaem Nededant
Nu fy haèr vint verloft uyt Marti s wreede handt
Die haer foo langhen tijt heeft trachten te verjaghen
Door fijnen oorloghs brandt en vcci-der-hande plaghen
Die haer foo hnghen tijt benomen heeft den luft
Door ai het krijghs ramoer gheftoort in haere ruft.
Poëfis (bete Conft gheen voetiel coft becomen
Uyt t'fiiver daer Criftal der Hypocrcne ftroomen

De boosheyt was te groot, wat coft daer tcghen ftaen
De liefde was verjaeght > men trock gheen Conften aen*
De werelt was vol nijdt door t wetdraents Voefterlinghen
Men hoorden gheenen rijcp meer vandc Muien finghen,
Het dulle moort trompet verdoofden hun ghekiy t
En *t fchrickeiijck ramoer van t* fchroomich dondercruyt
Verjoegh de liefde wegh , den nijdt befat haer ftede
Het gen' nu is verkeert door eenen vaften vrede

Ghefproten uyt de trouw, die heeft ghebaert den peys
Die ons ghefonden is uyt t'Goddelijck Paleys.
Appollo ftelt fijn herp en menght fijn lauwerieren
Met groen olijven loof om d edel breyn te eieren
Van onfe vry Pictver (foo langhen tijt verjaeght
Verftooten door den krijch en met onluft ghepiaeght,
Die nu eens leven ial en haere deught bethoonen
Aea die haer weerde Conft naer reden wilt beloonen
Die nu bragheren £d, in pan en Jacht flauweel
Door al de Edelheyt van haer bifaert Pineeel

f I Hl $.

Bb Aenmerc

Digitized by

Google

zot i

Aenmerckinghe op den Peys,

Dienende tot jnleydinghc van dit volghcndc

DEEL.

Aïfoo ien fitcc boo? datreujeft $eb bctoefen bat jemanbt<mepiieiibttr
fitten op tien booebfien trap bon eer enbe gïo?ie) bichtotte get ktgbffc
balt. #p too?ben menicb mad om ïjoacb gbetrorften op batfe eenen
(VnaerbCten bal fbUben ballen. Tolluntur in akum vc lapfugraviori mant:

ciau- naer tfeggben ban ciaudianus. $00 en ftfffie niet tonnen boo? bp gaen brt
duo. tegbenbeel oft be toeberp?oef banben boo?g. ftn gier ooefi boo; ooggen te fidkn/
bat i$ toanneee ben menfef) mepnenbe te toefen in fbnen grootten noot bent
aljffban naccfu bet meefie gbeutcn. 3Mt bebtnttnen feer toel inotujij&cberlanbt
liet toeftft foo langben ttjt met bet $ou-decbt ban oo?bgb ¥ gbedeebt getoeeft
om bat ben moet-bo?ftigben Mars al te feer baer paelen befat/ niet boo? boer
epgben fdjult maer bom bet mfeftaet ban tjaet jntooonber^/ bat \$i be fonbe.
Gcn.i 9 . hw fbntfc banben menfdj toa$ b'oo?faedt bat Zodoma en Gomorrha in Wam
en bier (t)n bergaen/ enbe be fonbe i£ ben oo?jp?ondt bat be Xanben ban
Beigica ooo? bïoebigbe aalteden fijn gbecomen tot grootc atmoebe / bie te boop»
boo? be groote toeelbe bon b?utbtbaerbcpt en ober-bloet bc menfdjen B?orbteit
tot booberbp / oberbaet / toelluft enbe olie foo?ten ban ïmoj^eöcn / bie be geonbt
ttcenen gbetoeefi fijn bat Bclgica ontrooft toert ban ruft en boo?fpoet/ enbe bot
bc bertoeerbe ttoijl danrnen berboofben ben gjan$ banbe reebtbeerbiebrpt/de
flaet-giericbept berfitet be ïiefbe en eenb?acbt- £00 bat jpeberlanbt mbjtf btr»
b?ontnen tn een rafenbe jee ban oo?Iogb / bie niet anberjt upt eri fpoogb alj*
febnpm ban alle boojftebcn / bie niet anberj* boo^er en b?arfjt / aljS een tnobber
ban brtgiegbeUjdtbept enbe rooberp : bet fcBten bat een rtieuto Megera toa£
opgbdiaen om bet xanbt te oberlaopen met ben bloet ban groutoeltlcRe ongfc
ludten / bloetfterp / b?anbtfrirf)t / gbetodt enbe onretbt. <©e £on me febeen te
buptnen en baer te berbo?gben inbe toolcnen boo? allen bet gberapj* / ntbommrf/
gbefmoo?/ gbetier en gbebonber/ ban Martis berbaerdbdt ftanon/ enbe boo?
ben ftancH ban alle be boobe lidjaemen baer be aerbt ane bagben mebe bxr&t
Bebedtt. $et bier ban bten onmenfrbdgdfen oorlogb fïoegb obeeai baerbrttc
Wammen : be toraedt toa*S foo ontbondtt batfe niet te bluffen en febeen te
toefen / enbe fönbe alfoo gfjefielt inbe grootfh benautbeben om feflfen* m gtonbt
te gaen xjbc in baeren meefien bjndt gbetomen tot baer grootfte gbetadt. 3110
toanneerbenalftenben $eere be oogben ban ftttonepnbettjdtt b er mb er ü ggept
beeft gbeopent enbe bet Sanbt befegbent met eénen pep# enbe b?cbe/ bie niet
alleen in otut £eberlanbt / maer in bed anbere gbetoéflen beier toerdtjf op co?mi
tbr gbetomen ij*/ tenen b?ebe bie met be ttefbe oegofi beeft tn bopenbe Dat
bpmetliefbe fal epnben op befe torrdt enbe in bet eemjüdjlebm/fonberepitM
naer bit kom beginnen, 3>eli*foe beeft Oobt onfmgmbectordtt tot berm*

fprtigbcpV

Digitized by

Google

lertyjfent/ ente tefetttftettig^ *

fcanbt betgunt ccn landt gbetoenfie wil.

Qüo magis jnteritumfibi quifquam inflare putabit,
Hoc magis accedit profperitatis opus.
• Die meynt dat hem de doodt nacckt door Veel pijn en druck,
Oijght dickwils inden noot een onverwacht gheluck.

3te Befte / We boo? «Bobt* febtotmgbe $aer tooonplaetjof beeft gaen nettim
in bet bert bonten albercrillenjcnftcn üontncn ban ©jancfatJcft / epte betelfte
$?incefle &opael jnfante ban #patrien / beeft bet ftoeett ban ftraf (baee ben
menfrb om ("ttn boo£ ïeben mcbe gtetyepgftt torn) bom opffehen enbe bet
Xante boen befegbenen met b?ete. SH0 ben ftonmeft Afluerus (fêjnte 09 fjet
jobtjef gbeflaebt boo? bebalfe oo?blaefmgbe ban trien boobetbigben Aman, tenEfterj;
untetften bergrampt) 00 ben bal** berboten baboe / ntemant önbet f#n oogben 4. *. r.
te tomen fouter bat bp gberoepen toette ofï te flirtte roete tot teecben ban«p.
goitertterentbept tot bent uptgbefienen fae& / om alfoo te totaecn ben bollen
toom te gbeten tot terbeebingte bet joben / i& notbtattf boo? ftm gtbte
Stotutgbjnne Efthcr (bie fonbet ggeroepen te fijn) bn ben ftonincb $ betfcbenen
met b?ëe$ bante boobt te moeten ontettiaen bolgben£ fpn gtobobt / berfoent/
aljaf (b bet bben ban baren #om enbe 5$eboebet Mardochcus enbe bet beel jobtjf
gbeflacte tratfpe te berbtbten / gteujcn (b ootft beeft gbebaen. &00 i$ oorft
boa? te uefte ban bk ttoee ma#ticf)fte jBonareben te* toeren*/ te toeten/
ifcpanien enbe $?antfirgtn ten pep** enbe b?ebe aen £eterlanbt enbe meet
atttert plaetfen bergrot : a$ bte uptmuntente enbe teugbt-rgrne Sfnfante ban
&paigtrien objt een ttoeete Efthcr boo? baer toetet-ltefte tot ©jancmtJcn ten
betgromten $eere onfen ^aUebmaner beeft betfoent/ bet betoutnt bert ban
$eterlanbt met b?ete berffertnt enbe baer jntnoontetj* boo? ben bpte/ ban
meertee ftraf berbeten/bte boo; ben toreeten oojfogb gbeftbapen tooren tot
bun opterfie beeterbmgfte enbe ruïne te tomen.

Tempora qui repuUt fua trijii plena dolore,

Gaudia multa loco fiepe dohris habet.
Die meynt dat fijnen tijdt is op het leftc endt,
Crijght d'aldergrootfte vreught , die d'eynt is van allen t.

3ftf0 ten $epligben Petms 3fpo|W met onfen £alieftmaetner mix antere
Stpofiekn op ^feftipbpucb leten/ (b?$bente op te ongteffabigbe baeren ban
ten b?eefeUJc&en fotngb-bloet) met b?eefe bante gtont te gaen/ toette Petrus
met fijn mete &ifeipejj? inben meeflm noobt ban bet ontoeer beelofi/ enbe
raecfit in fljjn grootfle bjeugftt/tomtt ongbettoöffelt en tan bentnenfeb gbeen
metrter tojugte tenten o$ betloft te toosten upt een bcrbaatf #eb ongtelucn

2$&2 bot

Digitized by

Google

*«4 - - '

bot bei» met te boobt ijs bjepgbenbe/ fbo geeft Jfebcrlattt 00* tftbpbttifet
be3eebanoo;logbmct b^ffban te gmtttgam/ en if boog beu tyete batte
grootfie tniferie gboomen tot baer gooebfie gbtfwfc.

In maxima miferia,
^ %ecepit fumma gaudia.

Daniel ftttenbe inben btepen Inrol ber geeutnen met tgeej* ban allé oogtou*
fiutften berflonben te toojben to«M in fijnen tneefien noobt enbepeeibitelbejS
Danid boobt £ ban Habacuc (bie eenen ïftonbeet in giubccn ma0) boo? buipe banben
«4. engbel bes* peeren gbcfitfHt/ toanbe bongberigbe Xxeutucn gfiefireelt fonber
&em te btnberen / eftbe boo; <5obt£ bulpe berlofi. $eberlanbt gbefiett jönbe
inben nupl ban alle b?oefpept/ inben put ban alle mifene onbec be toretbe
enbe Starbariftne Seeutoen ban oojlogb enbe bieren t$t om berftaiben. enbe
baer $oomf$e Scligie banbe ftetteege berbnitfit te tooien / Rrngbt inben
meepen noobt booj «Sobtj* fcbjelung&e ben bujben &$$ enbe tyebe»

Qm magis mterkum fibi auifqmm inftare putabit
Hoc magis accedit profperitatis opus,

Die t'nacftc meynt te fijn by ^'onverwachte doot
De^meefte welvaert crijght in fijnen grootften noot.

W$ be typ jobtfe jCBanncn Sidrach, Myfach enbe AbJenago gbefWt toorn»
Danid w &** &?nn tKnlK f outnaijjj boot bebei ban ben Conimfi Nabuchcdonofor , om
, bat fp be giflben $tatue niet en babben toillcn aenbibbm fijn in bet inerft*
pertfend bc$boobt# ban Bet biet boog be butye bonben toaetatjtigftcn OoW
bebjöbt gbctoojbtn enbe bttloft. titbripefi jpebcrlant (inben ifyanbenben<Pbm
banben lantitburigben ftrpg& gbefiett #Jnbe) ijaf booj be bulpe <Bobt£ (inben
meeficn bmeft) gboomen tot bare grootfte gbeutett ban pep£ enbe b£b«.

Tempora qui reputat fua trifti plena dolore
Gaudea multa loco fitpe doloris hakt.

©e Itinberen ban gifraeï banben Bertncrftigftcn enbe bloetbo?fhgften Pharao
berbolgbt 30nbe/ fijn in bunnen meefien bjuth enbe bjeefe be£ bootjif boo? ^obbl
bmpe betloft alftoanneee be 2ee bare feiben beeft gbeopent / enbe aenbe
Fxod. fcinberen ban Sfarael bpogben boojgancn bedeent/ en toeberom tocfloat
14. afc Pharao met alle (ün oojlogfjjtf bolcft baecimte #nbe berbjonefc. £cbetlanbt
banben m^eeben Pharao bcjêr oo?logb£ becbolgbt j^nbe / beeft baec be betbactt*
lt)cne Zee bec tribulatien gbefeftepben bie ben ocjlogb $eeft beröjoncnen enbi
boo? pepjf en b^ebe J^abcriant bcriolï.

l^ebetTanbt ij* gbetomen tot baec grootfïe gbeuitB enbe ftooröfle tQeugtt
booj ben bjebe. i^ant aenben mrófcH niet gftducnigbee/ beter / nutter en fauv

gbe»

Digitized by

y Google

»oe

l^mtmiobettömrnflTs*ö?bcfebJetettb^te|eb^

beu eeutoigben tojebe te gbcratfen. üNerop tod-te pajrf cotnen bé tooojben

batltmi $cptig|m Auguftinus/fifcefettbe Bitnat T<*/f tam» */ï jwrt* w i» re*»

# foirff nU ftUM Mdbi grttuftu* , »if drieöabUius etneufifci & ml Vtüius ptfiieri : bat

j£:Den peys is (ukken grootcn gort, dat in gheluckfalighc faceken niet gratieufer

en can ghehoort worden, niet licfelijcker beghcett oft niet profijtelijcker en can

bsfeten worden. Wact.op ben ^epligbra Contatft David fmqfot altnuar tot pgiw.
4tot*t <0tootenb?cbe lebben fp$eere/ bie utotntotbe lief lebben. <Cnboo*"9.
ftoact bie ben bjebe leeft met be toerelt en niet met «Bobt/ toaer bctec alt^t
gbepeeff/ betfiooten/ berooft en gbrbannen banben Rrög| ofte tgbelgcue
oo?Iog& oljSt tjier 09 befe aerbe ruft enbe b?ebe te lebben en naemaebjt be eeu».
toigbe oojlegb ton berboémeni$. &aerom bebo^ben be menfc|en boog booberb?
totïluft en ongbetoombe fonben ben tajebe niet te m$bnipdten 00 bat ben
$ecte ( bie ottf ben b;ebe gbeeft ) m# niet befoerftt met bieten tobt/ peftilentie
enbe attbece plagben/ gleujcfi |p gbebaen leeft aen bet boten ban zenacherib
atytoanneee 09 eenen nacbt foo bed bunfent menfrben toeeben tint be toerdbt '
gbcmtnt om bat fn gbefbnbicftt lobben. 3|ft bat ton #nen bjebe lief lebben
enbe niet en b'tooelen upt be fpo« ban fl)n g|eboben/ foo fal |n on£ m tuft
en bjebe loeten bolberbm enbe glebenebgben / foo fal |n onjgr gbeben een lanen
burttb febeh enbe 1alig| tteeben. #00 fulien be bmtltbaer acfcetë een* met
suil booarioegbt tooien enbe bon óbrebleebig|e bnu|ten ftoangber gaen/ foo
fbllcn be £r|epcn boa? be onbeftenbe boeren bec Zte mogben féplen en met
rif ene fcöattcn g|daben toebrrberren : foo fal ben $eer ober bet bee enbe b?uc|ten
fijn benebietie fentiben enbe befonberlficft be b?n tfonfien loten in acbtinglt
tomen/ foo jüflcn be <8e|ilbce£ bon alle Confi-mmnenbe peeren etnen onftcrflpw
njchen lof crÓgben ift bot fn «Etobtf bienfl enbe be neerfritbrpt lief lebben/
nu tUHen fp bun Conflen ten |ooc|(ten g|cbjcerbeert fien tec tollen olie be
Sanben 00 eenen ecoten tobt booj &obt $ beftiermgbe, m bjebe enbe ruft g)u
gberóttïu. g[cft fcgg|e on eo?tcn ttjt / unt rebenen 09 ben 18. *ar| ban jpBeert
1660. ben tyebe' tuflï&cn. Hifpanien enbe Vranckrijck in &cbetianbr toerbt g|»
publieecrt. ^0 ben £efben ban iunij toerbt |et ftoutoeujelt ban spanien ett
Vranckrijck 0|econ(umeert/ enbe lm 7. lunij inbenfelbenjoere toerbt ben b?ebe
tuffen be ttoee Croonen ban Denemarcken enbe Sweeden met alle b^euglt bet»
fonbicöt. <®$ ben 8. bee fdber Jföaenbt leeft lacobus Stuam Contneft ban
Engheiandt An 4ncomfle 0|eboen binnen Londen, altoacr |n metgrootr Dl|J»
fe&ap banbe ïntooonberjöi t# mgleboelt.

Wanneer ons NeerLant ftont VersLagen Door VeeL DrVCk
BroCht haer een foete troVW een onVerWaCht gheLVCk.

Men (ent boo? cm f^eeen tooojt battet fdbm ojelucft oft ongfteuun allee»
comut/ foo tanmett öetoöfen bat met alken jfcéberianbt boo? |et o|e#
bteft ban bet |outoel$tft en «tf begaeft QlebKubm met tien pep£ enbe b?ebe/
maee ooeft be booj bee|aelbe Xanben/ bie anberfhiqet boo? |un ttoifien enbe
Wotbigbe etaneelep ^ebedon&t grooten afbjeutn inbe Coopmanfcban enbe

biet'

Digitized by

Google

tóerg&dgtfK melbaere fouben berme&t bebben. $e €r«u alleen $ boojfoem
Hat aüe bondot fuflen opgbetroefien ode ten bootbften gbeftcbt mojben/ ta
tollen tKmacttigftc Conu^f&cn in plaetjS ban gini^teïiai ai beupteefie patat
met oogogög boïtlt enbe cbeggbji gbetupgü te brrfien/ bun $a!epfcn/ te
«BöecftdijcMjept bun Herchen/ Hen £belman en Coapman bun £a!etten/ enbe
Hen 25o$f}tt $tin gjupfen (uilen bercieren met Oen cottcltjc&cn #tbat ban Piauras
Conft/ mét be «o»(t öte be naerbolgbenbe bermaerfte «Bbeefien met eenm
gberuften bilt fuUen afmaelen en ten bootfcttfjn tyengbett. 3taerom gbp Cond»
bacenbe bcrftanben en Iaet u niet meer botóftaen om banben eafenben bbebt
gonbt Mars obecbaUen te biojben / óft boo? ben (oberen tüt tot armop te tomen
i(t bat utnen <&&ee(t be neerfticbept lief beeft om be gaben ban u berftant 09
boetH oft paneel af te belbcn. ©e neerfiiebept moet toefen urnen éenigben fcbjegt
om te fcbieten naet bet mtt banbe onfierffHiJche «fier / Jtien tan fien boe bed be
neerftirïjcpt betmacb lbo men be bjembe toereftcq (bic ben Jlatuer boo&J
tyengbtj aenmerc&t. &iet be matte b?uppelen bie on be bette (tenen ballen/
enbe boo? ben fleet uptbollen. ©et pfer en eoper berft#t boo? bet gbcburieb Bon*
beien banben menfeö. 3Me be beeft foeefer moet be note tranen/ bat i£ bie be
«Ber foeebt en moet gbeencn arbept (baren maer be nercfiicbeptfammnenente
be lebiebept berfbpm: mant bie altüt lebitö enbe boemrieten $8n (niet anbn0
boenbe atë ben obcm upt en in ben monbt laten gaen) gbeUjcb be beefien/ftjii
mifujupcKer* banben eofteujeJten tobt. ©e Seegb-gangber# bie te uto te
toerthen maeren enbe be gaben (bie 45obt bun babbe berleest) mijibpiptbten
toerben eerrttfg boa? Dracus aBetb-gbeuer ban Athencn ter boobt bertoefeu.
©e peerben foo bie ban jangbj af met arbepbt gbement #n / toojben ben
menfeb gbeboo?faem/ en feo men bun niet en teemt foo maffen fp foo tont op
batter gbeen nut oftbienjt af en tan tomen, q&e Poëten feggben bat Paiias&e
Oobbinne ban tobf&ept gbeen beboegben inben menfeb en babbe/ om bat bp
fcöoon / ctjeft oft flerefe toa# / maer om bat Ön m#£ / reebtbeerbieb en neerfRfl)
ma$. ^aerombeboo^beneenett ^tbilber be neerfiitbept meefttebcminneti om
bat bnbaee boo? bemeefie$erfooin$bn Itbm abjf naer $bn boobt can betomen/
allmanneer unt jttn mmic&bulbig&e eonltigbe tomben naer be boobt gbeflen
ean toogben met-tont een eloeefi berftant / neecfiteft opjïcbt enbe biepfumigbt
gbeefiicjjept bp be félbe beeft uptgbebelt / ftoc bafi bat $bn figuren gbeteee&ent
(iaën / boe mal$ bat fp gbeftbilbert jttn / boe frapberlitbt /Boe net berbjeben/
gbefc&aept / gbebooebt en uptgbebiepty boe \o$ en aerbieb bat alleir bS op fijn
plaetjÉt gbeffelt/ toelebe Conft al^ban in meerber aebtingbe enbebemaernifle
fa! obtbouben mo;ben abs oft bp nocb leefben / mibr^ be boobt bet befetfel i#
ban niet meer fultben monberbareh €onfi ban 5^1 banbm te beeomen. 3Bm
> npt compt anber£ befen onflerffelbtben lof boojtjö abjf booj neerfiiebept bt
melebe ben grootfien bienjt aen bet becflant banben j&ebilber boen tan. «flbt
gftdijtft be befte bjuc&ten banben bttjngaert meniebmad onber be tartten enbe
blaberjei berbojgben Jttn btboegben batmen bie niet en ftet / foo f^nber ooeft mbe
leffen enbe ttgfycl& banbe #cbilber-tonft teel nutte/ ber|olen/ en noobig^
maerfeboutoingben bie eenen ^ebilber ban sim feïben niet bekeuren en tan/
maer moet bie boo; neerfiiebept foetben om be upterfte bobnaeebt^ept ban bet

lebcn

Digitized by

Google

*«7
feben te binben enbe natr te brigben/ noot bare afunjeftmbeiittuxbtiflanbidj
bnjibcnbe in alle bienfbabe fetteten met neetfiicbept te binben/ enbe $im fdben
alfejba0fa^ ineetm meet te bei&etetm/toam noot m can bm j^lbetinfim
t toeten bolmaecut toefen/ upt tebcn bat hp alle bag$en meet en meet meuteet
bounaetittbept can binben tx^te baetom i^a? Ptöura bp on£ gljenoempr een b?p
Confi. üPilt jemant be nterffctbept ficb laten betbneten mepncnbe bat befe
brrftanbigbe <tonfi bon al bjoomenbe enbe met lebicb te Jijn / fal aencomen
ijf mbev toaetfppt al beet bctboolt. Pictura $ gï)eI#cH een $?gfiet bic uptct
maten föoonfjffbeboenbe bed ©?ijer0 om ïjaet bolmaccntbept te tonnen gbe»
nieten bie fp aenbe ftoaeimoebig&e en ttanfje &lpeften niet mebe en beplt/
inaer fêbcntRt aenbe obene biegbem moptoftacbtpt en (baren om baet ten
leftoï int berflant te batten. jBen leeft bat iacob Laban feben jaeten gpebient Gen. 19.
babbe/ om bat bp be fcfcoone Rachael tot fijn tyouto foube crijgben/ en om bat
bon naet ben tnenfl ban feben iaeten Ua mm otjeggeben/ bent nocft eenjt
jeben jaetenin Ubambienft geeft bertonbenombat pp kachel fou tonnen minnen.
«Baet jemant feben jaet be ebel #cbiIbet-conftbanteren enbe Ptèuras bolmaedtt*
ftept ttarbt te (genieten / en fcgeebenbe ban fijnen jftecfiet eet bp be fdbe op?edjt
betflaet oft be bolmaedtte feftoonbept ban Piftura can minnen/ en tan &n
leben maet een jBattdaet bet Confien bujben/bie quahjen aenben fobeten
tofi fal tonnen gbetaecnen om bat bem be tuetfticbcpt ban boojbet onbetfoeefi -
enbe ftabie beeft betbpten enbe niet en geeft tarihett/ om tot be bicpfieberijft:
kwbtpt ban Piftura te gpetaecnen ten fp bp boo? be gtootfie neerftidjept nbeenen
bobbelen bienft en omfïet om be befte bmegtenbet €. onflen op 't lefl te batten,
leeft ban ggp ebel £cbtlbet£ be ncetfiiajept lief Rebben enbe be lebicgept baten
$o lanen ben goeben l^eee n betleent berflant / (taeftbent enbe gbefontbjêpbt/
toant bet leben njf top enbe oUbt ben oubetbom eompt bttbticgbt be toctenfegap -
enbe ben uifi betgaet/ ter toülen bet Xanbt nu ngeficltijtfin pep#enbeb?cbe/
fooeont ggp boo? Confl beel febatten betgaetcn bie inben oubetbom u fnHen
taenfiict) toefen/ enbe fint boben bien achterlaten een onepnoeujene jpaem.
Daniël Arts Sftflcgop ban Ments enbe lteutbo?ft b«jBt t#cftr gob met fpn epggen
bantrt in fïta gftebebe boeenrfien gbeftb^bni befe tooo?ben : liet leben ijflf co#/
be föoongept brt>?iegbcujrft/ bet geit betbliegbt/ be btetfingb $ patdgen/
tfobetmmnmo^ onfenet / ben oubetbom allmöicb / be boobt jriJducRfaligbv
be farm ban tortjjebept gbeöuntf). Jatter bed befe le$ inöet Botrftrltni ban
bun memojie prenten fp en fouben ggeen moept oft neetfiitgept fpaten om
bunnen cofknjcfcm t#t betet obet te bjenggen bie fp boo? febirijept foo iitgj
booj bp toten loopcn/ baee fc op petepnbe ban bun cojt leben (uilen moeten
Kftennigf) af nttcben/ fp en fouben bun fnmmop befrb^onenpbdmd(ufien'
bt^ meteuit (bie foo beönfgbdijcn ijf) foo bafl niet fieHen/ fp fouben meet be
Sabm (bie 45obt bun betleent öeeft) upttoeteften enbe baet boo? eenen onfletffe*
lötfwn naem cttJohen alp gfjeburich ttaebtenbe naet öoogbenflaet om (jeöer^
ten blepn ojebiebt bebbenöe) lebiel te naen enbe met bunnen tütgeennjof^t
te bom/ niet eetu* pepfenbe bat alle btttfino^en febabeltitfi enbe^atdtitlifpn.
giemant en balt oom bén oubetbom fdo ftoaee en allenbicb bie m fijn jontn^
\m OU neetflitbept Heeft gbebaen om {j^t$tnw,m^mmttmtftt

' enbe

Digitized by

Google

ende doo; lebic&ent altijt gom fieenen treden. iBtenj? doodt at? dan tccfbnt
M betgdéten/ maec de doodt don een rioecft becfiant die ffttbe boo? werpt*
Dept attiH beeft doojnJoeobt ende öftrfwfu acgprrlatcHde deel bptfeten bon
3#n neetfiebept / laet acfpec een 0be&urtg&e jfaent om altgc inde abebaröte»
twc tnenftöen te ieben. $ier mede tnütcft doelen op de etac&t der berden ban
de <£onft-baeende *c&ilöcr£ mtrabebi banden' jpanier f$$ne» dooj. beeft* «
brenggen/ dienende reenen taeoben tot een feflfc boa? deleetginabe iengbtottt
eentnb ondertoifc* te binden boe fr befdbe baden ende eoknwn fkl gjKftjiiprtien/
ende met neerfttcgept bctbeplen.

1 ' ' ■ . ' '., . ■ ■ ~L *9 ' * ■ J 1 ■ '

-Op den Natuer oft Cracht
der Verven,

AL t'ghene datmen vindt oft op de aert can fpeuren
Heeft fijn befbnder cracht , verfcheyden van coleuren
Tot voetfél van 'tghefichedarGodt gaf aenden menfeh
Om dat hy hebben (oh fijn vollen herten wenfeh.
Tgheficht verlicht tVerftant, wanneer het luft mach rapen
Uyt menich aerdich dinck van Godt den Heer ghefchapen.
Als jemandt overleyt wat dat de vruchtbaer aert
Uyt haren fwerten ichoot al wonderheden bacrt,
Tis buyten óns vernuft, vervremt van ons ghedachten
Hoe dat het aerts ghewas gheftclt is in fijn crachten,
Ghelijck voor cerft de verff met haer cokur beduyt
Waermed* een Schilders handt werekt groote Conften uyt.
Wacrmed* een Schilders handt can aende menichen gheven
En thoonen op den doeck , een fchets van't s*menfchen leven,
Dat menich edel oogh verfaeyt en gans veraoeght
Midts alles door de Gonft is op fijn plaets ghevoeght.
Netnpt op u plat Palet van alderhande verven
Goet en gheringh van aert die nimmermeer verfterven,
Met olie ghemensht, als root oft fermilioen
Wat omber, nuftkot , wat oker , heylfaem «oen;

tacfc,

Digitized by

Google

Lack,fchetgheel,en feruys,oulter marin en fmalten
Afuer en menie, loot- wit en oock afpalten,

En noch veel verven meer die ons den Schepper gheefc
Waerin dat jedcr een verfcheydë crachten heeft.
» Sult vinden dat daer in fijn aenghenaeme jonden
Die dienen tot een beidt en hulp der Schilder-conften,
Laet ons wat voorder fien waer fy toe dienen mach
En wat de edel verf noch meer brenght voor den dach.
De verf ciert oock de ftof , de fijd' en t'wolie laken
Sy can het coopmans goet daer door fcer vendtbaefmaecken,
Den Eelman oft Herhoult daermcd' fijn wapens menght
En thoont wat jeder ftaet daer door ten voorfchijn brenght.
* Voor eerft het gheele goudt (chijnt eeldom uyt te belden
En de gherechticheyt door wit en filvere velden,

Het blau de weten(chap,het root den hooghen moet
Tpurper oytmoedichey t , jonft en den overvloet.
Het fwert by fimpelheyt , by t'groen de fchoonicheden
De goetheyt en de vreught de fterekheyt en de reden,
Den Minnaer die een Maeght uyt groote liefde vrijt
En om haer lieve fchoont wel duylent (brghen lijt.
Die doet tot haer vèrmaeck veel pacht baletten (pelen
En tot haer meerder eer veel nieuw' ghelanghen tjuelèn,
En lèhenckt haer een adres van alderley coleur
Om dat hy winnen fbu ted leften haer faveur.
Om dat hy fijn Meefters ten vollen fbu behaghen
Door t'root certijnen lint fijn liefde op gaet draghen,
En met het edel groen de hop* van fijn gheluck
Met blau de jeiofy , met tTwert fijn vrees en druck.
Gaet Fomtijts oock fijn pen' een gheeftich rijm -dicht fchrijven
Tot teecken^at hy s haer wilt onderdanich blijven,
Sal hy de <Póëfi gaen menghen met fijn min
En al het gen' hy doet dat heeft verfcheyden fin.

Cc Soo

Digitized by

Google

aio ' ,

Soo can de edel verf oock t^childers gheeft verftereker*
Op t'menghen van t'coleur in fijn lpf-rijcke wercken,

Wanneer hy kent de cracht van haere Edelheyt

Die hy met alle vlijt naer reden onderfcheyt.
Om dan met goet verftant tot d' eel <Pi£luf te comen «

Soo dient de Schilder-conft wel vlijtich waer ghenomenl

Nempt aenden lincken duym u platte fijn Palet

Hout u Carnati fchoon en u Pinceelen net,
En wilt de naecktheyt oock met enckel wit niet hoogheD
Want anders fou u werck mishaghen aende ooghen.

Menght oker met het wit , en weynich fermilioen

Maer geenen maftecot om alles wel te doen:
Stelt purper by het geel en t'geel by blou a (Turen
Het wit met lack ghemenght, verciert oock heel Figuren,.

Het blou by tTuyver wit dat belght Ptttura noot

Het groen by t'wit en geil, en t'blou oock by het root;

Mijdt lamfwert als de peft, want fy de Conft doet fterven

- Te veel fpaens groen can oock de eel Schildry bederven, ,

Soo fult ghy op het left gheraecken eens het wit

Van d'edel Schilder-conft daer uwen gheeft op fchit.
Siet hoe het blom-ghewas fijn felven can fchokieren
Dat door fijn foet coleur heel Hoven compt vereieren,

Als een tapijtich deedt van Godt den Heer bereyt

Daer hy med' naer de Conft de fwerte aert befpreyt
Soo moet de- Schilder- jeught met gheeft dei' Conft dan vatten -
•Eer fy recht vinden can <Pi&uras rijcke (chatten,

T'verdeylen vande verf Pi&uras Conft verfraeyt

Als elck is op fijn plaets, en gheeftich uyt ghefchaeyt.
En wilt met geele gout u ftucken noot becladden
Midts t'gout de Conft onteert , daer Conftenaets op finaddcn,

Maer vry u werck verciert met Leyften heel verguit

Want een volcomen leyft de eer der Conft vervult.

|sj acr

Digitized by

Google

Naer dat de Conft vereyft, want (choon en lichte ftucken
Die fou een gulde leyft verdooven en verdrucken,
'Maer aen een bruyn Schildry een gulde leyft gheftelt
Èn een fwert ebben leyft dient aen een lichte belt.
Soo (ai den Schilder aen de Conft het leven gheven
Soo fal de cel <Pi£lur op t'hoochften fijn verheven,
Den reghel vande Conft wij ft felf haer cel beleyt
En voeght haer met Natuer wat dienter meer ghefèyt.

211

F I N I S.

Cct

DA-

Digitized by

Google

ai2

DANIEL S EG HER-S

Onder het ghefelfchap vanden H. Naem fc&s.

'* Confikh fBlom-Scbilder J>an Anftoerpen geboren Jnno 1590.

ALs ick tpiiïuras Hof met vreughden had doorwandek (
Al waer de Ichoon Pinceel der Schilders wort ghehandelt,

En dat mijn liefde had haer Conften verghefelt^

Door d'aenlock der Schildry én menich deftich belt.
Den gheeft verhonghert bleef om noch wat meer t'aenlchouwen
Midts mijn Conft-gierich hert van Flora wert weerhouwen^

Die daer de gulde poort van haren hof ontfloot

Waer Gloris al t'gheblompt met water ftaegh begoot.
Dat fy aen^een Fonteyn met filvre gieters haelde . •

Om dat het fonnen licht t'ghe was te leer beftraelde,

Den fchoot der vruchtbaer aert was heel ghecoloriert

Met alderléy eoleur ghe verft en opgheciert.
De rooien Honden daer als gloyende robijnen,
Die t'glanfich hemels licht fèer conftich quam befchijnen,
, Al waér dat Zeghers fat in Floras luft Prieel

En boetften aerdtch naer t'gheblompt met fijn Pinceel.
Vol Ichoon vermenght eoleur heeft hy de Conft ghedreven
Al oftfe had gheweeft in't bloefem van haer leven,

Want hy wift door den gheeft te maelen alles af

Dat hy een jeders oogh haer volle voetfel gaf.
SijnAnimonien , Pinceen , Tullipanten,
Renonckels en Garhaet , jelmineri en Tillanten,

Harlfouwen , Collcbloms , jenoffels en jenet

Picenen Leliën , Acqleyèn en Filet. .
Lisblommen Winter-roos , NarchTen , Hiacinten
• Doorweven met groen veil en helle fije linten,

Trompons, en Ridderlpoor, Violen Maternael

Regatten en Ionckils Croonen jmperiael.

Sijn

Digitized by

«3

DAMEL SEÖBR0 FRERE ï E$ VITJC

Vn *Upnmiftrp*mttr4rJe nostre tempr,etiflei*H' rutw>elés>.ü afairtfctt^emi/lae che%

._. . , ^ -jt rsucüuyaejes — -,

d'Orsiame znenHFrrdenpi %j afmet deux jpefinto fovt den 7 fêteer de Ja m*m,unr£mfé
me et fme craie dor maffihmut ae&deamaegatewMtet'ftfmaifiUnantJa rv/Uence en
tLsmffivdt. Am/etr daneU maijonilU frfffjrfi > Jétferes lejuite*. s.Merfpn**nnJit.

. Digitized by

Google

SijnCafsidonien, Maeghdlieven Affricanen x -.. *..

Eul-blommen , Simbolins , Felicrcn en Pavanen,
Staen altemael foo foet en acrdich afghemaeit
Soo gheeftieh , mals en net , jae grondich uytghehaelt.
Soo fraey ghecoloriert dat t'leven fchier doet wijeken
Door d'edelheyt der Conft, die t'leven fchijnt te gh 'lijeken,
Vol cloecke fachticheyt feer aenghenaem en (bet
Dat <Breugkl vol van gheeft daer voor noch wijeken moet.
De fnel ghewiechte Faem met lof fijn Conft beperelt
En maeckt Freer Zeghers naem feer kenbaer al de werelt,
Het edel Hollants Hof dat gheeft ghetuyghenis
Hoe t'Princen Cabinet daer med' behanghen is.
Heprkus Frederick fijn jönft oock wilde thoonen
Aen defe fuyver Conft als hy haer quam verfèhoonen,
Met meqlch fchoon juweel van lauter gout ghefmet
Als hy aen Daniël gaf een aerdichi fraey Palet.
Een Thientien met een Cruys en twelf Pinceele ftecken
Waer med' hy Zeghers Conft quam tot nieu' luften wecken
Een MaeUtock van fijn gout, dat d'èel Princers hem gaf
Daer op een doots hooft ftaet , tot téecken van fijn graf.
Tot een velt teecken dat het leven vande menfehen
Moet als een weecke bloem in corten tijt verflenfèn,
Ift wonder cloecken gheeft terwijl g(ij| al t'gheblompt
Met veel vervich coleur foo by het ïèven cotapt.
U weerdicheyt is weert naer alle recht en reden
Met grooter lof en prijs of ghiften aenghebeden, /

Ghy hoogh begaefc verftandt van Prinsen weert bejonft
Seer mildelijck verrijekt van t* margh der Schilder-conft.
Uyt muntende vernuft, u hooch verheven finnen
Doen u door defe Corift de grootfte eer verwinnen,
Ghelijck de blom verfoet de locht door haren geur
Soo is oock u Pinceel in haren hoochften fleur.

Soo

Digitized by

Google

:i<

Soo ciert oock u Schildry des Coninckx Cabinetten
Voor d' aenghenaemft juweel dat jemandt voor can ïètten,

T'ghcvoelen en den reuck «ghebrecken maer daer in

Het leefden anders al naer jeders hert en fin.
•De biekens fbuden ftrackx naar hun volcomen luften
Met groote vreught dacrop in volle foetheyt ruften,

Want fchoon den levens aert in fijn Schildry ontbreekt

Tis meerder als de Conft dat in fijn blommen fteckt.
De Conft en can ons maer een levens fchijnfèl geven
Maer die fijn blommen fiet die fietfe aen voor t'leven,

Die gheenen worm oft mol in't minft befchaden can

WantTy is afghepluckt, de wortel ifler van.
£n (bnder wortel wort ghelaeyt op fijn Paneelen
De wortels moeten dan fijn Zeghers eel Pinceelen,

Dat is den rechten gront, fijn doode verf bethoont .

Dat door Freer Zezhers Conft het leven in haer woont.

Cot ten teee&en toat toen (beten aert bet Mommen Die boa; toefen gotottyue$»
tigïjen entoe €onft batentoen Appeiks tffleel $etoerkmtot tooo? bertyept Jae in
toerfe&epbe Coninch - rgeben bebent i$ foo en geeft toen s&eleerben entoe toer?
maertoen Poëet toonentoe tot Amitdredam in foliant top naeme Joos van Vondel
niet qualgeb tot lof ban Zcghersupt toe pen laten ballen toefe beecfai luptoenbe
iu coaten fm altoitf :

DEn ghceft van Zeghers is de Bjr
Wacrop de Neerlanders roemen
Sy fuyght haer honingh lackerny
En geur uyt alderhande bloemen.
Een Bie quam op fijn Schildery
En geur en kleuren aenghevloghen
En riep Natuer verghevet my
Dat Blom-pinceel heeft my bedroghen.

Wan te$en toe $etoerïantoer£ oocb met boQe reeftt tot fónen lof mofftm
feggfjen entoe (ing$en a!bu$.

Arte [na baud Jimiles Flores pinxijfet Apelles,

Quos toto acceptos Daniel Orbe dediu

IOAN-

Digitized by

Google

il6 '

IOANNES DE HEEM

FruytSchilder ttan Vytrecht.

GHy vroukens gaende groot en wilt (bo (èer niet kijcken
Op het ghefchildert fruyt dat t'leven fchijnt te g'lijcken, •
Op dat u malle oogh u herte niet en quelt
En voor u teere vrucht een (èhets daer van en ftelt.
W^nt t'aenlock van dei* Conft lal ftrackx den luft beroeren
Als ghy de wereken gaet van Ion de Heem beloeren.
Die hy afmaelen can (bo foet op effen bert
Dat fy een fwangher Vrou beroeren tluftich hert.
T'is wonder dat hy weet met (bleken wonder trecken
Het leven foo het blijekt in vruchten te ontdecken,
Sijn Kriecken ftaen (bo foet , (bo rijp de Mufcadel ,
Garnaed , Pers , Abricock en alles ftaet foo wel.
En foo natuerelijck al oft het waer ghewaffen %
Soo wel doet hy des' Gonft op^'eyghen leven pafTen.

Den Gouverneur van t'Landt , en Hertoch hoogh van macht
Die. houden defe Conft in groote eer en acht.
Sijn werek is meeftendeel een glas vol wijn ghefchoncken
Waer in dat leyt de ichel van een Lamoen ghe(bncken,
Daer by een Ceteroen , Oragni , Druyf , Granaet
En alderhande Fruyt dat naer het leven ftaet.
Veel fchoone filver werek gheftelt wel in fijn oorden
Een taefelcleet van pan met louter goude booden,
En daer by oock een Luyt beftrickt en wel gheftelt
Op eenen bruynen grondt in d'ooghen vlijtich (pelt.
Des' Conft wort foo gheacht en wonderlijck gheprefèn
Om haren cloecken aert en liefelijck net wefen,
Die door haer malficheyt Natura niet en wijekt
Ghelijck aen haer Pinceel en edel wereken blijekt.

Dat

Digitized by

Google

ai7
,pjft ":"wjjc fcaer vrachten fief moét Éjch daer in vernoeghen :
' J ^^^ { Mt3ixt, fciet fö6 .Wél can b^ )aet lcyèn voeghen, ; ; •, : .
ffiy t'levcn wan nctftuyt oft cenich blomghewas • '
Des' Conft trenght alles op het leven wel te pas.
• Men (iet ghemeyneüjck,dat jemant (naer hec derven
Van fijnen 'naeften vrint) wd fwerelts goet can erven,
■'.',:.. Maer noot de gayen van de diepe wetehtheyt

Die jemant crijghen moet door groote neerfticheyt.
Ghelijck de Fleem nochtans doet in fijn gheefHch leven
: Die heeft aen fijnen Soon veel wetenfebap ghegheven,
. Van d'ëdcl Schilder-conft , en menich fraey Fecjcet
Vol (bete aerdicheyt het gen' den Soon oock weet.
" Hier leven twee door Conft , den Sone en den Vader
Die nieraant can foo by in't leven comen nader,
■ • Waer door oock mijnen gheeft is virich aengheport
Öm dat de werelt door hun Conft verheven wort.
Den Soon doorploeght (bo wei , (oo (uyver en foo wacker
(Ghelijck den Vader doet ) PiShras vruchtbaer A cker,
' Waer op ons Nederlant nempp daghelijckx ghemerek
Op d'edelheyt van gheeft in al hun Conftich werek.
Die t'werck van Vaer en Soon gheftelt fiet by malcand'ren
Can geenfints (peuren dat (y in Pinceel verand'ren,
Pe blommen , filver-werek en fijde drappery
ïae Lantfchap , vis en vlees, en alle fruyt daer by.
Seer net gheordonneert op doecken en paneclen
En aerdich uytghewerckt met hunne ifijn Pinceelen,
Sijn weerder als het gout, midts al de edelheyt
Van Conft, die met veel cracht in hunne vruchten leyt.

JBcn tejl bat te outK &tefto& bpmpVban tonbnimtoarm m bacrfi»
toontot ban bctftant om batfo g&tcn nacntrcfijtfa trmg&cn m bebooi nare*
(fttboctil oft den ffttft f|Jn \xfotitxt jfatfbccit gf)ibftbt. ©m otootcn $c$i1bct
Giotto frttffoeibt ittbt eftoffew^ept ban ftjn Meeftn ren bürjj&e op ten na$

9b bon

Digitized by

Google

2lB

öat^cf4cbcn,&aömacrbMiöt{Mbö(l)joabai. jèia-tnftt toitoenfip ttplptibtn

bat mmfmmpM m'^m^M^ë^mm^mm^^

niet laten Wjftaot twftfr óicmaiit Jja letorolfoenaerr»! tm> temen 3n£ bp.
«Ênbe öbejbch be i&cbiïber-eonft foo allrafbeufiVtf opgbetlommra tot bc bobo:
mentbept enbe bedjeben boo? bujtigpe 4£effenaer£ / foo tanmen (ten bat Joanne
<ic Heem fut) niet alleen en tjeefe berooegbt / om te toefen bennpperfien .-Phenix
ban aUefeuptetvaf te bdben/ maet bé feibe <Con# om fptmi ^pur cwüsde
Heem fob irigbeftojit bat bji haejl fpnen &aber baerniiie uumant in Jpcbcrlant*
en bepoeft te n^cnén: toant ben tfrabet toeft &èm mét ïebenbé 9f batrtnebe
negift / tnelcftc gift alte giften te fioben gaet toont tf£ een gift b» torn ntenaitt
en ean nemen alpbeboobt/ een gift bit bmiontflc^ellitnfalmaecften/f^looii
bat bp be felbe boo? f firrben faï bedatrn. «Êcnen Francüco Monfienori gepoft
ban Verenen brift foa natutelrWt re fepilberrn bat bp eenen <€o?tbxtn boot tne
aenben Jtfctrqubji ban Mantua bnnben geaotrn €o?cn tooo? eenfdbfaem gift
toatf beteert / fjab gpeconferfept tcgbiu eencn tnuer op eenen gfteftftilöftöen (ben/
cnbetoojeMbotoelgbebaén bat eénen anberenlebehbenbonbt bieop Dentopfyht
gonbt feer bpanbicb toa$/en 6p bet boo?ö. beft gbdept fijnt*/ enttrothftjn
felben W I en ijS met ren furie naer be boojf $. frtjilbetp gbeïoopen mepnenbe bat
pp teefben om betn te berfrpeuren/ tnaer toert feiber berplet met bet booft tegbtn
ben mucr> Citf te neöutötcn toaert batmen etngi tegben ben mner JBoojbe öanöt
ban biebermaerbt &ebjlberilbe Heem ,ïiet ftbtlberen eenen totbigaect met bate
rijpe mufrabeHcn gbeujth ten t#be ban Parafius, enbe zcuxis, oft bebogpda'oofft
bun niet en fouten betyoggen bmben mepnenbe bat bet leben tooit. Ven boofó.
Francifco Monfignon yab op eenen anberen tt)t gbefeljilbcrt een jBarien bdt
baer bet $tinbehen ben arm om bóodj fjeeft om fgn jfBoeber te ombelfen toatr
bp bat een fe&er Jofbjou quant tro baer bebbenbe baer eïepn gommen bie op
een eruebjene» bab eenbogbeltien mt ter banbt quam/ enbe t feibe onrebeUjcit
bogbeltien tfenbe bet Marien 25clöt bloogb/ nare ben arm ban bet fcinbeben/
mepnenbe bat bet ooefi leefbe / enbe bat meer ijertot typ repfen toe. £ enen Joannes
van udinc bab in jtalten tegben ben tnuer ban een gaelberp abefebttom een tapijt
foo namcrettjen bat (ben $au£ inbe , felbe gadberfte eomenbe) een ban fpn
§&oïpbenierjfSboo?lieö om bet #aph>deebt op te beffen op bot benfp"au*?foufe
baer boo? pafferen /boeg bdnbt bem beb?ogben / en meer anbere foobanigbe
gbefebiebeniffen foumen tonnen fep Jfeengben / tóaer booj te (peuren i$ bat te
j&chilber-eonfi groote tracht beeft, Ctibe aengpeften batter merngpe ftoanobtt
©jouto (icnbe een aerbieb fhipt-fiucb/ oft afbelbmbe ecnieb gbebogbelt f ft»
©atrijfen/ ©itwhen/ <auat6eW / ^neppen oft anber aengpenaem eebtbaer g$e<
biert boo; uiffen toojbt gbcneabcuora tfeben baer ban te ggemeten / toebbe
<Conjl / ftbjnenbe te ïebni / per boó? flcnen niet en tan bienen : oft batt
lUfiniberfoben/ enbaer bjutbt ter toerribt tomenbe/ baer ban emmert&enjtft
teetbcn faï b^agpen/ gbeïötfimenicpmael boo? be natuerdiiCRe Confl ban be
Heem gRcbcurt/ ieft feggjenatuereïijeft upt bten (p boo? ben barnet niet tn
tor)cnt en üacrom onf£» befe Carmma f«t tod op ftn «Confl. ^eggpmbe

D'Hccm

Digitized by

Google

Vihciy^f^es^/^ampdmr 1 ^ ^^ -'

Artificem. dextram , quis Twriare poteft*

a&aet ban men ben fin albugf tan upt ïcjj[8öcn ,enbr in onfc tael tot fónen
Stof enbe <£ec feggben. ©e Heem $ fooöamrt) fnnlberenbè' bat ben &atuet
(torn f&ct mibtjS jlfn f nipten boo? Ritueel {ptlebrri fëicr overtreffen.

Wie canmen dan meer lof op defe werelt fcheneken
Als daer de fnelle Faem ons lanck doet af ghedencken,
Die finght gedurichlijck met eêri fèer föepe, ftem.
De gantfè werelt door alléenHjckvancJe/i&w ■>
Alleen om fijn vernuft , de negnen (angh Goddinnen

ighek>ckt eh'dpb^ fijn Conft gketeirgl:
Die met hun hel ghedanck 'der (bete jjhftrumenten
Met groote vreucht.en eer verlaten al, hun tenten.

Om oock tot fijnen, tof *ë maken feén .gheluyt '.'. . '"f ' »
Alleen om dat den gnéeft (pp werekt fijn Xjonfteri uyt •.-;
Soo dat ick (ègghen- mach dè Heem met fijnen Sóne
Verdienen alle twee een groene lauwer "Croone^ ;

Om dat hun edel Conft (bö pp Jipt [éyeri jreckt. , ....',,
Die raenich menfeh tot luft en óock tot finaeck v^weckt.

-i.

Ddt PEETER

Digitized by

Google

120

PEETER S JST A Y E RS

<Batali-Schilder l>an Antwerpen , oudt 68. jar?».

Ie noyt vier (pouwen (ach uyt d'oorlqghs wree Canonnen ^
Oft in ghclitten ftien des vyants Schadcronncn,
Daer den verwoeden Mart niet eet als menfehen vlees
En menich anxtich hert bevanght , met naere vrees.
Daer heele velden, fijn befaeyt met doode peerden
Met menfehen vers ontfielt, en gans bebloeyde fweerden >
Die noyt een CrijghCman ooek, faéh houwen over t*hoot
Oft vallen achter-xugh door eenich hitfich loot.
Weet Snatjtrs met Pinceelnochtan$ foö^af -te belden ^ «

Al had fyy : fbdjchlijc^ verkeert mét 4*oorlöghs Helden, ■,;,.' '
Waert 'i^hj : mtt:.^^f)a : j^^yain fïin Palec) f u
Ghedrae^hen had altijé *eéri $Wert oft Hellemet. :U
$00 coft hy door de Conft niét beter afghémalen
Den handel vanden 'crijgh /die. jemand t tan Verhalen,
Soo coft hy cleof de Cörtft Van d'edelé <PiFiiter ' ' y V
Niet beter volghén naei? hét r .wefen van Natuer. . . £ .
T'is Snatjersëvt nbyt (ach een ópen ader leken r ' , ;

Noyt Man fach fchieten, èoot öft met t'rapier doorfteken,,! '
Die noyt en is gfiéwéett met wapens in het Velt " ' :j Il .'X
Al waérmen plondert en Vermoorde menfehen telt; ' !
En daer (bo menich Vorft (door t'treffen vandc ballen
(Irt't (cheut vry ftael-^iecleet) moet vande peerden vallen,
Daer Waghen noch Caros half dood' foldaten mijt
Maer (onder om te fien op hun lichaemen rijt.
Daer veel ghejammer is en crachteloos ghefpertel
Sielbraeckingh en ghefchrey , veel droefheyt en ghemertel,
Veel fuchcen en ghekerm , ghekreun , en bangh gheween
Soo dat fenier berftcn fou een hert al waert van fteen.

' f - • ' Hier

Digitized by

Google

121

J>. rmMd/jm$nf-

Ccrm- CrttJ&rch* frrt .

Digitized by

Google

Hier leyt een Edelman gheqnetft en half gheftorven
Met eenen arm ofr been miimaeckt en heel bedorven,
Daer jemant fbo ghetreft dac hy fijn jnghewant
Voelt fincken uyt het lijf en taft met fijne handt.
Hier eenen lbo gheraeckt doorfchoten en doorfteken
Dat hy niet anders wenfcht als om fijn bicht te (preken,
En niet en rieckt als ftanck, en niemant laes en hoort
Midts al die by hem fijn , fijn jamerlijck vermoort.
Daer fietmen jemant noch fijn bleecke lippen rueren
En fwemmen in fijn bloet, vol vremde avonturen,

Hier leyt een cloeck Sóldaet met handt en voet vermenckc
En fterft van pijn als hy op Vrou en Kinders denckt.
Het fchijnt dat daer de doot heeft t'leven uytghebannea
Iae niet een fier ghemaeyt als onghevreefde mannen,
En die dit droef vertoogh wilt fien ghelijck het gaet
Dat hy maer eens fijn oogh op Snayers belden flaet.
Die (èhoon hy noyt en was ontrent de Legher tochten
Öft teghen het ghewelt des vyants heeft ghevochten,
Die (al u wijfèn aen op doeck oft plat paneel
Hoe t'met den crijgh al gaet door Conft van fijn Pincecl.
Die heel Velt-flaghen baert, Batalien, en Steden
Die vaft beleghert fijn, en worden ftets beftreden,
, Bevochten en beftormt , begraven en herent
Met vreetheyt opghehey ft , befchoten fonder ent.
De peerden als ver wilt, door t'briflèn, flaghen , crabblen
En daermend' Helden fiet in't vyants wonden dabblen,
Daer t'al is op de been te voet en oock te peert
Daer jeder fijnen moet bejevert met den fweert.
Daer al den dicken roock fchier Son en Maen verduyftert
Daer al het dul ramoer naer Weth noch oorden luyftert,
T'Canon gheduerich niet én baert als vier en loot
En is van t'poyer ftrackx befwanghert even groot.

T'fchijnt

Digitized by

Google

«3

Tfchijnt dat aerfbevingh is van. boven en yan pndcr
Door t'vlammerv vah t'^hefchut als blixeraen co ,doodef,

T'is t'VoqrböiJgh vande'heli, ofr dfoef oqrdeel$ gheyaer

Daer fy malcandcrcn fijn gheclift vaft jn het haer;
, De furi noyt vermoeyt , de moort is uytghelaten ,

De ftraf is los ghebraeckt , fiet hoe de vree Soldaten,

Daer vechten handt aen handt, al waer het roode bloet ;

Vergoten wort ghelijclc een ftroomend' water vloet.
Daer fy malcanderen fien knerflen op de tanden
Verftooten üyt de (ael en brenghen t'al tot fehan<Jcj&,;

De wreetheyt noyt en flaept, foo dat ick fchrijyen mach

Al t'gen' in crijgh ghefchiet, breright Smyers vooï-^ dach.
•Weet Snayets- door de Conft lbo grooten cracht te geven.
Dat al fijn wereken ftaen ghelijck het eenjeh leven, •.., ., ;

Dit wift Albertus wel Artshertoch van het Landt ,

En Prince Cardinael,die Smyers eel verftant.
Om fijn diep-gheefticheyt en wel volmaeckte Conften
Met Princelijcke Eer begaefden en bejonften,

Iae creegh lbo grooten Eacm èn weert verdienden lof

Dat hy. den Schilder wert en Domeftiq van t*Ho£
O dat den Gardinael noch eens uyt t'grar mocht rijlèn.
Hoe fou hy Snayers nu in fijnen handel prijfen,

Wanneer hy quam te fien met eenen nieuwen moet

Een ftuck van hem ghemaeckt , lanck meer als yiertich voet.
Daer hy met d'eel Pinceel weet aerdkh te ontdecken
Hoe dat de Erance Macht naer Valencijn gaet trecken,

Daer fy haer Tenten ilaet in't midden van het velt.

En meynt dees ftereke Stadt te' dwinghen met gfrewejt;
Daer lègh ick t'France Heyr leyt onder aende wallen. ., , >
Begraven en yerfteickt pm ons te overvallen,, j

Van alles: wel verficn.van Bommen en Gajnaet: ( .„,

Soo dat het Landt (chier.hQögh aen s$nen lijden 4raet, ' ;

Daer

Digitized by

Google

224

Daer onfèn Prins (Don Ion gaet fijne proef bethoonen
En wik de ftouthcyt van den Frans met (lach bcloonen,
Wanneer hy met Condé huo macht gheheel verplet
En des 1 benoude ftadt van dit belegh ontfct.
Daer fietmen een ghewoel van moedighe ibldaten
Die door dé Spaenie Macht des* edel ftadt verlaten.
Die fwèmmen door het nat van menich water-plas
En loopen tot den hals door vrees in't wack moras.
Hier fietmen Prins Conié vcmioeyt door t'houwen kerven
Die menich JFrans Cap'teyn van onghenucht doet fterven,
Het geen u Snayers thoont feer aerdich afghebelt
Seér ordónnanti-rijek , (eer fray en wél gheftelt*
Seer foet m fijn verschiet j meer als ick can beièhrijven
Waer door hy by den meafch ontftérffèlijckfal blijven,
Want Snayers thoont daer in dóór fijnen cloecken. gheeft
Hoe naer dat Valenajn heeft t'vyants buyt gheweeft.
Die defe Gonft bewaert tot (pieghel van haer lijden
Tot een ghedachtenis van die haer quam bevrijden,
lek laet nu Ynkncijn en wil eens vooider gaen
ïn't Princèn Gabinet daer Snayers «rieken ftaen.
Ey fiet eens op't portael wat firay en nette dinghen
Dat ons fijn cloeck Pinceel hier compt ten voorfchijn bringhen,
In een verheven belt daer t'gildt dein voghel (cfaiet
En daer den Hertoch (èlf een groote yreught ghenier.
Als hy behaelt de eer , niet dooï een -anders gunfte
( In't fchieten met den pijl) maer door fijn eyghen amfte,
Want^dié den voghel treft en drijft van boven neer
Moet Vaft gaeti ihefe Gonft y de Conft gheeft hem de eer.
Siet eens htt groot 'ghewoel van menichte der menfehen
Die Leopoldns daer gheluck en vooripoet wenfehen,
En grabbelen naer' t^geit dat by ten beften gheeft
En wörpt daer ondter t'vólck, Jat in veel vreughden leeft.

Den

Digitized by

Google

* 2f

Den hoop ont^baer^ijgc vao dieiwiysolleü (pelen
Van die fijn argfiemaelt door Snayers^d Phiceeleri, "

Noch vcerder taofcfijttOttift en btenghtens voor den dach %

Al t'gen' de vvf^fóur met haer Pinceel yermach» -, ^
. Dat is den foeten aert die Cy onsiaet ehenietéri" ' '.;.". ^
ki Laritfcnap bfirlatidaiü Verdért 'niet veer vèrrciijeteh^

In rotfen eri ghéberght téodèrn èh £o"ck' Aloudt' ': "'■ ' r '" '1

Waer in dat Svtykrs '^céft'föo' cftchtich fich vëHtöut.
Dat al het geri' hy maeckt en moet Natüer niet wijeken
Die hem met defe Conft op tlioochften compt verrijeken, • /.

Soo dat ick niet gheiioch fijn <Cónft afpaélen can ;

Want d'edel QruJJets Hof , bewaert clén roem daer van.
* Men fiet nóch daghelijckx fijn wetenlchap vermeeren
En is ghecomen op den hoochfteri bergh van eeren

Daer hem 1 het joete vocht van Hypocreen befproyt

Daer Tkemis Snayers^éSs aeri hare borden voyt.
Die Volks ftadich compt met hare wijsheyt laeven
Om fijn welfpreckentheyt , het wit van alle gaven,

Soo dat fijn groote deught gheen lof-trompet behoeft

Midts dat fy door de Paem wort daghelijckx beproeft.
Die lanck naer fijne doot fijn deught noch op lal halen
En fijnen weerden lof in eeuwicheyt doen pralen,

Hier med' wenfeh ick hem vréd' gheluck en falichèyt

Soo jet vergheten is vergheeft mijn bbtticheyt.

Ee IACOB

Digitized by

Google

2ié

IA G' p.B VAN ES

' Fruyt-Schdder ym jJn&erpe*,

HEt fruyt van ïacf lm Es oft een bifaert bancket
Dat ftaet foo wonder fray, fbo aenghenaem en net,'
Dat al het gen' ghy /iet is puer het tweede Teven
Iae can licht aenden menfeh een watermontien geven.
Den Greft, Garnaed en Crab die fchildert hy fbo raer
Dat jeder fègghen fbu dat (bo ghewaflen waer,
Een fchoon gheröockte tongh op groene wijngaert bladen
Moerbees in porfeleyn > in dooien marbeladen. ,
En alderhande vrucht wort van hem fbo ghedaen
Dat menfeh fïecken menfeh tot fmaeck fbu locken aen >
Natuer ftaet felf verftelt om dat (y door Pinceelen
Soo aerdich wort ghevat in al haer malfè deden.
Om dat haer rondicheyt tot op de kern r en fteen
Soo diep wort uycghèhaelt en compt wel overeen,
Met al haer rijpicheyt > want fiet de mufcadellen
Hoe levendich (y ftaen y men fbu haer kernen tellen t
. Soo gheeftich can de Conft haer voeghen naer den eys
Als fy de vrucht ontdeckt en alderhande fpijs.
M die beluft fijt op Pomonas horen-fchatten
En foeckt daer uyt een vrucht nae uwen fjn te vatten»
Om jemant een vermaeck door dele gift te doen
En om daermed' den luft van jemants oogh te voen,.
Coopt maer een ftuck vol fruyt van Iaecf J>an Es gemalen
Daer u Conft-girich oogh veel luften uyt can halen.
Veel luften tonder fmaeck die jemants tonghe proeft
Maer geeft den vollen fmaeck fbo veel als d'oogh behoeft.
Leeft dan geeft-,rijck vernuft van <Pallas fbch gevoeftert
tPiSluras eyghen Soon van Ceres op-ghekoeftert^,

Potöont

Digitized,

tby Google

«7

IACCXBV^ YAN EvS

Petncire Cxceaent ervjrti^cts \ voisfim? aisemzL dtjteunp. Ur . . f
qi&ltcs^ilftuct extreme nuni- btmau wtturèlil demeure aAriturjr '» ]
jr esiantw, i - j

' I**MHAr2Htyjsrw pt/tx// *t excuJtt,

U>*rt>ÏLrJecih

Ec i

Digitized by

Google

Pomona vlecht een crans van Palm en Roofmarijn

Oranf en OTjFvtiör ü véiftancftcir Breyn.
Ops opent haeren fchoot en fchenckt u al haer vruchten
Om dat ghy daer in fchept u üyterfte ghenuchten,

Om dat ghy t'leven brenght in onfè vry TiEluer

En oock daerin öhtdeckt de deughden van Natuer'.

ADR IAËN STALBEMPT

Schilder 1?an Anftoerpen 3 oudt 80. jaeren.

Dtë ebeïe jêcëiTöcr conffc ij* gbeïijcfe ent feftoon jongfte ^Dotfjtee bie otet
toep S^ijcr^fftr jrioör^i^/ toarit ttietfaer toet ïitctflirg m jbe$t We
en falafjaer itiei bmben/ 'erf bie l)acc gbetroutót geeft 'en niet en ocflfait/ nod)
en bemint / beeticflfe* moet bie bacf uef bceftmbe gbettouto blijft aen Die fal
fp baer gbemiUteb ober gbeben enbe baer gaben laten gbenieten. £p4ff ten;
öatrcni üJiU|5t foetdijeft e^cïjDubcIt toefen/ gtjeujtR een cfoiliclöncn gW/öat
ij* met tnpe enbe gbefiabig()ie fmnen / met berbulbiebept enbe', neérfiief) opftcfct.
CnödaDflntbmni gbemepneujen aen ft)n 25?upt optyaegbt emjttocd-coftt
&tt melen ijS bfltciert enopgftepjbneKt met berfehepbe feboonbept ban cofldtjrfw
jumeeien/bie te 23?npbt/naec bet boleomen tjoutoeltjcH totg&ebac&tentfban
barmj&^npbegdnf ij$ tyagfpnbe : foo ifl bat J/i&ura ( bie be 2&<mpbt mo?t met
een «tanfi-mmnenbe berftant liet toeïeft aljef tenen S^upbegom baet beugbbot
enbe bcrïiolcn goiifienttaebt te gbenieten enbe baer ihne met Iiefbe te boüjcrfrn)
banben felben moet bcnatff tooien met ent jutoeelftifi toaer in geen co(ldÖ&e
fchatren en mogben onttyenen m foo manneet fijn 23jupöt (bat ij* Ptöura)
(barrvjemantbem mcmlntb beeft aenbetbonben om tot bet epnbe ttt£ ïebenj*
ftcij boec in alttjt te oeffenen) ccri ban befe gaben eompt teberltefrn/fbo bet*
floubtt be Iiefbe/ be beugbben enbe berbolen toetenfebappen bergaen. ©e jutodm
ban baa Piftura fijn epguentlijeft befe : fitpberbept/ neetfitcbent/ ftantbaflicbept/
berbulbiebept/ goetroilüebept/met Iiefbe/ jebee/ gbenucht en fonbet berbjiö.
jBet.befe gaben ij* ban joncRp af altijt bcreiert gbemeefr Admen Staibempt
eonfneb j&ebilbet ban Antwerpen gbebo?cn int jact 1580. op ben 12, Jumj baet
bp tq^enmoojbieb noeb ij* toootwnbe enbe befe ftccrdtjcfic tfonft oeffénenbe/
baer §p foo fraep / g^eeftieb en net in ij* bat fdben Conftenaee bem moe Confl
foo naer bet leben eomen ean/ nefonberttjtR in SLanbtfefjap enbe eïepn ftgutt*
nmötóc foo aerbieb tn lebenbtcb ffaen/ bat ben «Conintb ban €ng&elanDt
ïKm ijeeft becfoebt gftdjabt om teeomen naet Londen , attoaet bp tnonbtr
. bingben beeft met $ineecl uptghemerefet/ bie ontoeecbeerdöe» fUtt boo? fc
gcoote Conften enbe (helle aetbiebeben öicmen baec in ean ften.

Natuer ftaet (èlfs verbaeft en voor fijn Confte fchroompt

Midts Staibempt net Pinceei foo by haer leven compt.

LUCAS

Digitized by

Google

219

L U CA- S E'NDï e O R N E L I S
1 DË VV~AEL "'

Ghehroeiers rnde Schilders Ttan Anntetyeri.

Lwm de Wael geeft «fijn Jomftftipt gpórt Bfi ben bermaetben ^ftifiKt
,} an BresccE,*aergpfee fjórft aenggenéme tr enbe fp felbén'féo öcncctflictrt
aai te nytit j U eraebt bee £$ilber-conff re batten/ Hot lm in #nen jonggen
njt fl^MUiifr^di entte SJtalim geeft fcoojrepfl/ almaer fin teel fraep ïanbt*
ffcgnpnro in Frcfco a$ ooeft in <®Iie-berf geeft ggemarenF / bte'bp De 3ticf-
gi*Ê«# fret ggefbêgt enbe ggemeerbrert mo?ben om gunnen taffen aert enbe
fóttt toerftfjteten bie fp gebben/ #n retfentnbe ggeberggten met gunne betoafien
ftgomtnen / vn fraep mater-ballen / (imfte boo?gronbro / rn nette ggettmpterbe
teégren / piime feggneu en meeriicgten/ en tonnen niet brrbetert toojöcn mibt$
fn met groote fwbie enbe bfgrfgge opmerrningge ban gem ggeftgilbert fijn enbe
nocg &aggri$jr&r; mo?ben ggeganteert binnen Antwerpen plaetfe ban 5tm moó?
róHgïje/Stflïbenu oubt 69. jaren.

j^nen &?eebcr ComeKs <fc Wael ig ooen een bermaeét «frgilber mftn£/
benbet ©aöer $ ggemeefi Jan de Wade, Die int jaer »6^. t£ ggefio?bcn oubt
7f. laren baee teil in Het eerfle biel af geftbe ggefrg?eben. Surfen Comeiis #
tenen uptfléRenbenggeefr en Conft rijen $egilber in rlepn $ifto?ien/ 2$atalirn
foo té büater a!$ te lanbt/ en befonbee in onb>Ringgen ban legger^/ in
refreffén bet Welbaten tn bterggelgefte aaien/ bit feer grootrn toelffanbt gebben
m tori uptggegaelt ft}n met get t&inecri ftjnber Confïen/ fret melen $ifóanien
enbe ooeft geel Staken tupggen tan bare fijn merclten in groote argtingge tnbe
boo> felfaeni ggegouben mojbeu/ aimaer gp beel ggefcgilbert geeft/ namens
Ig» booj fnne jBaprftcpt ban &nanien PhiJippus ben nr. al£ oojcr bom tm
$trtogg ban Aerfchot boen trrtijt in $patgnien mefenbe : i£ neeg in't Ieben
enbe moont te Roomen oubt 6». jaam

Wie can mijn gheficht bedrieghen

T'waer door Conft van toovery
Doogh en 'can nochtans niet lieghen

T'gen' men fïet in deel fchÜdry
Die 4e Wael ons compt verthooghen

Daermen óp een deyn Panneel
Siet verfchijnen voor de ooghen

Wonder wereken van t'Pinceei

CrJjghs ghcwöcl vol vremde ftrijen

Daermen niet als dooden telt
Oft des Leghers pelterijen

Die eerft comen uyt het velt
Daermen t'oorloghs volck liet trêcken

Naer den flach oft guarnifoen
Dat can ons de Wael ontdeckén

Dat can lijn Pinccel al doen.

ADRIAEN

Digitized by

Google

2 4°

ADRI AEN DE BIE

Schilder yar Lyer , oudt 6Z, jaere».

DGJm Adriacn de Bie ben ©ÖÖrt D# gltt&eUC* IWö bit maAmMA
-n-J 1 ?" ! £8!N«oten «Pt ««» cerclbcft g&effacpt Binnen te 5ST5S

«gbet inaj* cm <goopman / rt>pfinmcï> enbe goet ban lenen/ bie nmcntt

ffi&S* K?^ W£ï*f2* ***** ***« ö***# «teSSJ
Welben int reben gbeblebcn/ fierbenbe in tebelflcften miberbom/oabtnttKnt
80 jaren, «Cn om bat felben *cbitoee tot fioogben naem compt oft oe *ÏÏ
«Monjt opjecftt can batten bie Roomea (aïj* ftnbe be eecfle A<afe*feZ
,P«aura ) met en beeft gfteften/ fod # Adriaen de Bie ban jjjn acbtfitdi kSn
^etrocRen naec Parijs, altoaer ftp bp eenen Rudoiphus Schoof «anf-titt
WUbec banoentfonincli ban a^ancêcgtH 2. laren fceft gftetooonc ente teft
hSÜVJ 1 *"' fïfr*«fr« enbe ban baetq^m»cRen«aeR«5!
S22. 8 l? fli r? WB &"* , 9 nm töt *&* wbe upterlteWftt twn beftittfr
me toetenfebap te onbecfoeeften / bp beeft op ben ttjt ban negeen tartS
be bernacmpfïe plaetfen ban St««en beften enbe bed (rap bingoën' W

ipctte (lecnen feoo? tfatbmalen enbe Cameriing&en banben ttauft aht
ïï?5 r !? ö ?? ot öe & a öbm babben out be fiinbecftept / netticöept en5
aert bic be Bie bate in Beeft betoefen/bp fo int jaec 1613. naec r
toebec gbefceect/ aïtoacc ftp beel fcap «eontecfeptfcfc f «afeteete»
X"IV?? , !! ö,,tic,, f™ boo?<Stebenaljf ^o?pm beeft gbemaec&t.»
bat befe bolgbenbe beecfen niet quanjefc en paffen op ftfnc CopfUtt
lof .enbe eet ban fijnen $aem enbe familie, * ! ■ ■'

Dat Cypres foo derft op Ariftomachus roemen

Enïatien Ththifiw een aerdich Biemao noemen
Js om dat defe twee gheen moeyc hebben ontficn
Om te betpieden hét huys-hóuden vandè Bieti :.

Want fy vermoeyden dat den Schepper der natueren

Iet feldfacms had gheftort in des' cleyn creaturen,

- Als fy aenmerekten met wat aerdicheyt en Co'nft *
Dit cleyn ghewormte hun Archite&ur begonfr,

Sy maeckten korven van (èer dun en ciaren horen

Waer door fy koften hun Gouvernement befporen,
En faghen niet alleen in defe Republijck
Eén opper heerfchappy en ftatich Coninckrijck :

Macr

Digitized by

Google

AüRiiór vs de 3ie,

Taititrt bien e/Timc enarandesjigures et auhres ordtfnrt&kces,
JPere de V^iuctheur 3e ce Uure, au 'il at de me ure long terras
en Italië etc M . ne dans la vitte de Juüere en tan 1594 •

Edrms JCetrt jrinxtt- .

Z#avVorJ&rms*J turner Jcufas*.

Digitized by

Google

2 3*

Maer oock goed' policy en borgherlijcke wetten

Waer door een jeder moeft op fijn ampt vlijtich letten.
Tis vremt om fien met wat een onderdanicheyt
ïdér volbrenght t'ghebodt van fijne Majefteyt :

Dees bouwen het Paleys , en woonplaets voor den Coninck,
: Enander öock hun huys de fchatkift vanden honinck:
Dat alteiaemen wordt foo conftichlijck ghedaen
Dat het kloeckfte vernufc daer op verfteit moet ftaen.

Daer fietmen aen de poort de fchiltwaclit inde wapen.

Om niet betrapt te fijn. door roovers, als fy flapen,

Daer vlieght een machtich Heyr te velt op cruyt en blom
En fwaer gheladen keert met honich wederom,

En foo daer jemant wordt ledich oft traegh bevonden.:

Wort uyt ghebannen en in ballinckfchap ghefonden.
Oock is dit edel dier van fulck'nen fiiyv'ren aert
Dat hét tot gheenen tijt met eenich mann'ken paert,

Maer broeyen uyt het wafch hun jonghf-kens al-te-gader.

■Ift daerom denck ick dat ©* !Bie oock fijnen Vader

V Niet fchijnt te kennen in fijn Gulden Cabinet

Daer hy elck Schilder heeft foo fraey ten thoon ghefet

fcn d'edel Schilder-conft foo hoogh'lijck heeft gheprefèn

Oft en foüd fijn Pinceel loo veel niet weerdich welen,
Dat s'aen hem gheven can ghenoeghfaem re'en en ftof

' Om hier met eeren oock te dichten fijnen lof.

O neen j iet weet hy dit alleetj heeft laten mijven
Op hop* dat jemant vremts foud' fijnen lof befchrijven
( : ; : Hy^wif): wel dat dep. nijdt hem foud' begrijpen licht

;• j^^iy fijri Va^rs lof woud' ftellen felf in dicht.
v yyti|ejfè reden qüarn my mijne Af«/2t quellen

Dat ick tot fijne eer hier foud in rijmdicht ftellen
Hoe dat hy eerftmael heeft by VVmer Aks gheleerc
.En by ^udolpiusSckoff langn tot Partjs verkeert,

Die

Digitized by

Google

Die aldac; Schilder wa5 van Xol^w den de^biendea .. , r .

Wiens -cloeck Pincccl men nu noch in fijn werdc can vinden, ■■•*
In hec achthiende jacr van fijnen ouderdom
Trock naer Italien dees* (bet ^prilfche b)om, .
• Daer hy ginck fijnen tijc feer vlïjtïchli^ck belleden, ,.

Soo langh tot Aan de Son bad achtraael doof ghereden
Den groocen Sodiac, fès jaeren gheftudeert ,
Tot Zoomen en foo voort door al het Landt verkeert t

Daer hy (eer conftich werek tot lof beeft haer gfielateni

Ghelchildert op pannjiel op goud' ,en kóp're platen, ' .
Op jafpis, op Porphier^ en Marber , ebt al om
Seer hoogh verheven wort by Prins en Edeldom,
'Tot dat hy weder k. van Italien vertrocken s ;

Want hem fijn Vaderlar^ (eer/foetbe^
V Naer fijn gheboorte Stadhouders, én 'v#sji$w. t jlfc • :.!i
Óp't hooghft verlanghden naer de comfte van fDe !Bi&, ' r .

Wiens naem de JFaem aldaer.terftörit Ccct hooch verheft* ,

Om dat fijn cloeck Pinceel ïuer «Ue^en conftich trefte-' < v.i
Soo in het cleyn als gróót "jfeèr' los en 1 c{lpic.|:gn^Reii; 4 '^ !
Sijn Taeifereélen oock (eer con&ph, uyt ghefeeiir. . < ' i

In Brabant ciert fijn Conft veel Huyfen , Cahiers , KcrcKeh ;

Ghelijckmen can tot Ljer in Sinte Gommaerih^^j^: -^,, t
Aen Sint ËUgs Altacr , daer by de edel Gqldt ;v> :'\ï r . f : y-\ : i
Den groyenden boom ghenaempt , is mét r fjjj(i 'CÜnft vervult

En noch- veel plaetfen meer, foo dat ick wel» mach radio* ?

Met reden fijnen lof , en fijnen Naem oock ftellen ; -''/
ïn't Gullen Cahimt\ en ïègghen yoor ghëwii ; f '.'•
Het werek -bewijft alcijt wat dat den Meefter is.

■r. 1. . - . :. ■
i , :.

. i

Pf ••"»' ; * ADRL

Digitized by

Google

a d r i a jgM tótó Ê'tf ï#je,n n E

SchtMnépan^eift i gheborenAié»i^.. <

. .,-ig . •- ;. .. ■ .-. ■ . .; . .... . • ...

D«B loffdtJffeC tttatttttftcpt batl Adriaen vande Venne en beeft tUCt gftcbOOfifit
aebt(C<te laten be b etonoetb e bMenftbap bet &bilber - tonfi boer öefa
banben Venne mebe ijl bengel* gbebxeft/ bic g&ebopn bftinbe roem tortrfc
ftabt ban Delft boe tod bot fönc ^uberjr (be tedrbe ae&t&ore Jfcbcn en ban
bermogfren maren) g&efooten ftjn upt Stya&ant. Cnbe öÏKlöeW bc ïartfoft
flubie nrootelben? btcnftidj i£ boo? «etittt *cbtUKt/obeanibt$ boer boo? ba
bctfiant gbefet bjo? <nbe aberbloebig&ec ojbamanden tan boojt&jenoben «$
jemarit bic ( tot bé tfoint natuerelbtb actiabctaem ftjnbe ) 0been fiubie en geeft/
foo iffc bat Adnaen vandeti vénnc'metbe gatfbiflHtubie fön berfianbt beeft gaen
(roerpen enbe.irf boer böo?. abeboOsfa mbcnftöiot banonfe ebde PiAuea, toan;
ban bent be fbnbatnenten, eeöt oenafKtydrii }bn ban tmm^t. Simon.de Valck,
«Boutfmiot cribe #röilbét tot -lieyaéa: ',a\toact ïjp eertf dein neérftelbcfi &$ffc
g&eoeffênt met teeenenm e«bfc bertiebten eböe böetnaer be fdbe£(|tIbct-confi
grootelb^ bpbdajftfnbe en teafjjte^ibe bouwen «tnber banbeltngb te fienbMt
tgue&ten enoebèt^oïch féccéteii.tntóé 4t onfi waren feWenbe ƒ benaf ban
baet boe* Sp^Wnen* JeifoinW^fcM uptnemenbe frop to |et ton eb (toot
te (rüJtbcwn/ffBbc ra? bot öp bem baec t# tewabmjtbt* tfte&orfbeh baboe/
beeft bon &aer na?c; ïjot>#ei ojpoefféttf bp fijn fdben.fonbet Jfteefct / «ut
neerfritf) onbcrfoecH 'ban be nntrttie etaebteubrt ebefe ;$eptoct copfl Dow bi
bulpe bangmtaétèi^pbtt^itg^

f)ab inftteQwteni-Otifcban tot eta l^fpu^wxcwcatjatt^arpotbctflant
foo moet iel&'b^oehmwmeen b?ucpf bte^nmcloeebm^eeltgbebagt beeft
toaet upt tébe$étfëm4? eengroot -tiiftn ban ttetenfébap/tè^eten een afbd>
b^ebjblbeii^fb^lt b^bettM bc* müifiöi ftrtetibol iwreh. «eaxbjeéïmi
met büt en fb»t nfiefcpilberr ben beeïen (lam -ban bet j£un# ban Naflbu ban
ben ouben^«^^Tife,totbefen ^injas totf^a^ht^imörè^ièaig^A
te ften i$ inben ttaegfó. jgtarfjom ttutno^bnfcbotbai bttttftenbe pifiaeebiab
• sfrebonbdttóy moctittt.bjetin't ftebt b^ufl^ wbe iatt$ttocabicö mocrftni
bat m böof ftWe <önïheïiïfjcïie jl&aiefièpt ban ücnbmcrcken geeft g&onaecftt
metxöfM^Be tthflanbieftept/ baerben teebe ténptaftebett met be gee&oulten/
enbe alle $otaifatfrbon €^fle>rtHn bat fcre ftai* ente me^aroot berflant
Obebaen tjtf bét bxïcft inbe Guick fitébt te ften i^. ï|p ïjeeft, nocd beefebepbt
Ouchen obco?Dotmfnrr/betftftt enbe tiptn^eto^Rtbooja^ere^ootbniacörige
l^eecen/nomemlbtR oo^K eengroot beetöjeh fhicli beo? ben ^aebtjeil^eec Reyniec
Pauw enbe meer anbere ban groote nualitcpt baet be tfonfl berflanbtnbe af
Obetuptbeb in ftecfcbepbe Sanben en jSteben. <©nöct anbere i# ooeb een ftttcü

ban ftfrl banbt te ften binnen Antwerpen fip ben j^ette Francifcus Enghclgraeff

of belbentieben Trcvis met bed derdbebe iiptbdbmgben en bpfeserdten b'ttwfcR
Bticmaec&r i& in't iaer i6t6. bibber^ foo en beb tdt niet tonnen boo? bploopd

\ : een bjonbee frap ftucb ban tbjalf dien Iancb baet m ben floep ban ftlocn;

— '~ berm

••* 4

Digitized by

Google

-* ■«

J jv:

^••♦w ^ A^^iAUN VAK VUNKBftr© . #

^-S/éLhgf dé J>em en L*ti tSya a-vris^tn Cemmencemenè vuxrm de Sim fin Vélck*
éL Lprdeti eèieta. cne*2er*mnlM* pknDtei £xceiUni J\unire en bbnc\din*ifr,fmJ*nt
Sen 7t<usire, s 'e*t oxeme'de êcUeJ*aen en sjpn sfiude ^uil Afaict lerChtfcJkmurtrptisr
Ie Xsy de J>eneme*G* aast %$bmMhfr* ' UjPrineê d'Ör*»tfe * Jegbeiles €n*f* desa. mam
et&e+itc&up deivttY>r jfrtftcdr, ctyrv*tj&£uefhmf&, vuu* ces vlus betiej+moret enijssie'
en hUnce eénayr tl esi • e*n peeè» eet anen êtvue per eee liutrsr e ui i/afmct il ttrttt

\ïA**m»~m.

^r**^

M>,tUMmrf*tt,

/-Myytmae ****&*.

Digitized by

Google

«f

• i

fcmn&p Nicu P oortupt0fci"?udtt¥/tKwt mpt

ten

ttt Ödfc fó&l» ÖV öt foëev

bj*nTOftpfc}, bijrol

I mft

bae&tta bet 3uef-p

iutnfwÉ

Jet ^W fc^Tlé^s^fWtt oft
bfc}T Iffitttel taÉa^t
rwfji bft ten acn

'lAéfi&èh vaiidert Veime fctC

.. _. „j|S ^béfrutoegfiai/ hi

iétfföft £*o öat
TftTrtleratnbesfic;

MKteïaejbenboojbe

Pih^lUtèfe»;

fffpiiinuu w iBcten>

IÜN [ kq onbtftni
nc ? t«n wm\m tor ijr bpfon&ft

tjag^fttw Wi rt comrn tot tefe

ottt OlfBd ttïflht tt) Wrtt tal iwfltt

r jöchfyiw bè fyurfftftt ton &un i#t>

£dS& tó Huift in Vlaetóltrên.

tf ente'bëtitoiétYaöWtec ÖtlÉeffett/

Uninncn&e peeren g&tupggoiijr turn öörcft/ otocttfób&'oe' fclbe Tett op fjrt
Jebm treeften entre met goet bctftant ftjii nptjjbctoewHt / rtfeft ban ojboraiaittim
enbt boïlöbicö 0f)efcbilbert : baet <fcpanira / «Duntflanbt en anbere <8omB&>
ebenen cfjenocl) af eoneen ööetu&jöen/ bie beo? <pt fccpftrüjt&e jBajeftept
enbe booj ben bwaö» Conintit ban ifcpanien/ oodt bao? ben $ertofl| b*>

' ~, Aecfcta*

Digitized.by

Google

*37

4erfchot ;grei4a9mrtttn met fijn Conff Beef* g&edert/ fultftjc bat fjp eenen
bande n«ï>tööf c jtc enbc ötootltc jpöftjlcrp inbê «fepber-confi tegbentoooj*
bigbij. .;.-._)- » ,;/ ".''..' •

Roempt vry Natura roemt op d'Edel Conft Pincecl
Die u foo wel betreft op doeck oft glad pineel,
• Dat daer niet aen ontbreekt ak t'ieven en de ipraeck
In t'gen* de Vos uyt-beldt tot jeders oogh vermaeck.

SYMON DE VOS

Schilder 7>m AntTverpm.

M«Ên beboeft gbeen fantetnngfte ppebe oft ggempgtientf te fepbén / om
toaer » maechm moe te betboonen dat be oeffeningbe ban bet Ritueel
fort enbe befftujen #/ om alfoo oen jeter bet jonrkbept dacr op te oom ber»
lieten / tftpmeccht bc feite niet ban een aengbepojt terffandt moer ban «Tonin»
gben en $?mren too£ gbeoeflfent enbe met een bermaecHelgcft bebaegben aen*
ötefien. «©efe €on(i ijl foo eel bat fp niet alleen bon bermaerbe Po&en, gfie*
leecbe Phiiofophen en anbere tyome beefianben en i0 gbebanbclt enbe baer reatbt
met be jpentte ban gbekerrfjept befti^rten / tnacr banbe gootje Jlhuiarrben
tetf toerelrjei $ bectyept gbetoogben. «Den ftepfer Adnanus $ in fijnen njtecnAurdit»
uptnemenbe $t$ifber gftetoetft/ Marcus Amhonius Philofooph , ben ütepfee Nero, via«.

Vaicntinianus,enbe AJcxander Zeverus OOCEtttepfer0 ban Roomen bebbm 01 befe § • •

IoffH$cfie tfonft ooen groot beftagben gbebabt enbe felter gbebontcert. 95oten„ES.
trien ben itcpfer Conftaminus bm vin. ban bten jftaem/ jtjnbe upt bet Jftrp* « Lam-
fer-rgen ban 4$rieenen berb?eben int jaee $egbenf)onbert aebtbien / jjeeft fftn pnd.
feiten met te oeffeningbe ban b'ebde top jfcc&ilöct-confï onberbouden / en meer j? 1 •«**'
ontere uptnetnendeende gbedenefttocerdigge fulcndanige boojballèn fou eonnen Jf-JS?
bn bjengben toaer boo; gfjetboont ean toojden met toat eer be feite Coufi niet c. 3. 4 *
alken bp gfemepn $erfoonen/ moer oom fip fnlenen potentaten bermacb. ma», j.
ifcnUfir ean ooefi toaer matchen Symon de Vos bienacb tegbentooojbitb binnen fig»* »>
Antwerpen ijS moonenbe / gfiebo?en int jaec 1603. enbe be Confï met gotbt Crowc ;
fondament enbe tfoecnen aett i*f gjanterenbe/ foo tn't groot nb# int elepnbaer pï n '£J;
gin torrenen goebe gbetupgtenbjr af tonnen gbeben/ mibt*? be feite feer tocI 55>caMA
g&eeolo?iert / boft gbefielt m tod gbeganbelt 5#n : aï£ te fien i$ aen terftbepbe
ftjetot bie bp met groot berftanbt en gorten gfceeft foo tot Antwerpen ol£ au»
bete pfeetfen geeft gbemaeefti te lanen om be feite fret aen te topfeu.

IACQüES

Digitized by

Google

I A C.QJJ-E S IÖ RD A E N S

Schilder Van Jnrtoerpen , gdeboten den i$*Mey 1794.

Die aenvanght d'edel Conft, fiil alles wel doorgronden
Wanneer natuer en luft t'gheluck hebben ghevonden «
Van neerftich onderwijs , verftandtch , cloeck en vaft
Daer meeft de jonghe jeught fèer jeverrch op paft:
Ghelijck het aen Iordaens ooghfchijnlijck compt te blijckch
Die niemaac in des 1 eeuw en (al in Conften wijeken,
Soo crachtich , eel , en cloeck is alle fijn fchildry
Befonder inde Conti van d'eel Poêteiy y
Want d'eerfte fondament heeft hem Van Oort ghegevcn
Daer hy by hééft gheleert te fchild'ren nacr het leven.
Sijn liefde tot Tiftur, heeft hem tot min ghéport
En crecgh door fijne Conft, de Dochter van Van Oort.
Ift wonder naerdemael hy met fijn fpete trecken
Can menich edel Prins door fijnen gheeft verwecken
Ghelijck hy heeft bethoont in't njeke Sweeden hof
Dat door fijn Conft-ciraet Iordaens begaeft met lo£
En t'Holtants cel Palleys mach op fijn eer wel roemen
En hem den derden gheeft van defe eenvve noemen :
Om dat hy is vernaempt door fijnen vaften aert '."'"■
Die hy in't Princen Hof met cloeckheyt heeft ghebaert,
Die %ubhens niet en wijekt in fabels af te malen
Die d'edel handelingh Van &(jck can achterhalen,
Is crachtich in fijn werekjheel ordonnanti-rïjck
Seer cloeck in drappery, in't naeckt oock lieffelijck,
. En in hiftorten naer t'leven nyt te drucken
Daer hy af heeft ghemaeckt veel fraey en (èïdtCiem ftucken
En in devotie leeft oock fijn eet Pinceel
Waer door hy is gheraeekt op t'Schilders Conft Toneel

LUCAS

Digitized by

Google

*S9

IAXCQtT

F**.J, J*l,frulffU

IORDAEN£

f rtr/r*rji hftts nunirre dt rrirulre,
éifp*ti*n*t dautfrr,il7$fkirt

Jr. 2*L*nfl1ms sxiW*> .

Digitized by

Google

24°

r.-p:

LUCAS VAN UDEN

Schiker tan *Antt>er$en y gheboren den lÜ.QFhbef IJ9J.

OIB te BetBöfeii bat Lucas van uden em banbe tetmaerffe öljrattlK&wrfie
entte toeect Befoeml» *aritofrf>ap£#^
fco*? Wit bommclacötit^^ cnöe fwte i}ant*Üti0$t inimt toestem ten ItomnV
cconöwy bttfrtitcten /loeten / en al öet M^.ttt tierföt^ too?»t / naet
Det Ifttn met ïroeöcn «eet ctibc fcerflanf af teiWömytenifro^tc totfcftm/ton
toelcfreii tecljcntooojWcö tam toe £trtt tot* ^n^^ot^^tM^tttt^ i*

Ift tóhtat *»*ct^ ïv>witeei»:«itj«rowff -Jprttfctotwi

, jdojjöcit;» tjottOttijM^
bic ew^fctoimir* Wfcjidtt : &ihwt ia ftfn becffcwr fitfroogbeti oen « ïcttte
nen rhöc fóri <tëófl(t Mc fi uwet fcp: frlbct tipt t« toerdien gfcigeft Ua* m

Uden tt«<l é^tt fklCtBcn^^ ^ftpCM^ > ^ : -'

* v 5pïe&heit haer in beeck en bron*
Daej^ncn fiet t'Palet btiteydén & ; '
En de verven onderfchèydfen " -^
Dacrmeö fchikècrt t'Wöut fp^i&cr
Oft;c«ngpoencwercldt Waeif. iJ ^ *
Gehjes met toet rijpe «^t .v. .ur

Ops( met; al lïaer groco^|i8Ht)N?tt «*
TEUiVs <K)ckibo Titowhipt^öt^
En het Schüdcrs^
Met Jjacr Qngb^btmdra^ieèhfe^ l
Die des' GpafUiier opiik^e6* r
Thopnt .l^n'wei^^^ao>lrif?..j. ]' ! l
Om tje (h?fl fotd ecl Schiklrf. $&
Door t ■ vern^ttdiren en VcïcorttJö
Sictnpci* 4Q&&Mift iuytftort<jtt, :c ^f '
Door het foetlcti veer vcrMriöf/^
Andqr» wntufa Cortó aiqjiett i^t<öca
T voj^yrersl* dact.t't^dUeè vwdwij-
Schbqn^WCvhflie üwme fcbifïica 1 ;
En VcrciettrOdck ibkwtaJkku*'-- i h»
Met ^on^eynoft watieri vakn
Somtijts dpr>r 4en reghtn vochtich
Door het onweet dowkcr^ochtich ;

Die een Lan^t^hipvwiltgaën itiehtcü
Moet het levens aett befïphteo, r s -■
Moet gaen ^tiytcn fiaer t het wouwt
Daer het groéa'èKeloovert jhoü$ , ((
By de blau en|hoó^hc berghen
Can de oogh*der |thilders f (;e!^en
En t ghebeclpè ^ü^'clc'^a^r hy , ,
Thoont daérTófckcn mclocfy. "
Dat fy qualijck ccjrin^n ruften j
Door de aeiagfjèdtóvcn lufte^ ; l ,
©ie hun ghceft tf^^ ,','

Midts hy t'SchilBérs gticc^ft yerplijdt,
Den biom-rija^tötó
(Vyandt varideft^aéren Dijqwii^t ',
"Die de langde Iföéöluft mint) 1 , . \ ]
Js des Schiidci^^^n Vru/t ^ ;'," '
I)ie hacr wefei>'af^E .belden
Jndc groen BcWa^coP Wldcn ,. , :
Die vroegh mqtAvkèy opftacn -

En naer JEsT^i wöóetfrïgh gaca>.

Efeicr t ghfcdicrt iêer vrolijck huppelt
T gras is vanden daü bcdruppelt
Daer de clacrheyt vandé Son

Digitized by

Google

Somtijts hitte fomtijtskoü
Somtijts fpet en fqmtijtj joir i
Somtijts aenghenaeme daghen
Somtijts droef door reghenvlaghea
Somtijts finoor van dicken mift
Alfmen Cabeljauwen vift.
Sneeu en haghel , büxem , donder,
Hyfel > rijm , ten is geen wonder
Dat hun crachten der Natuer
Staen ghefchiidert van Pictver.
Die haer ecl Pinceel ghelijcken •

141

Rots en Bergh , oock Heuvels Doeken
fiüyfen, Steden oftCafteel .' ..
Wort ghefchiidert van Pinceel
Als van Udbn can bethoonen
En door fijne Conft yerlchoonen
Want ai tgen' Natuer vermach
Brenght van Vden voor den dach
Jn Landtfchappen en Waranden
Jn vfcrfchieten , Bcrghen , Landen
Jndc Velden , Wout en Bofch
Wat hy doet t'ftact even los.

THEODOR VA N T HU L D EN

Schilder Van s* Hertoghen Bofch.

HGt tëtoecrbM) te arnfeïjoutocn en neerfttcf) m't gljemoébt te BdiOMften
met mat fcljoon |eg&enteceftenen be brrmaeehcnjcBe enbe bernuftbarrubê
Pidura beroert ijet/ bc mei ene be «Hel #cpbcr$ boo? fjun €ontt eonneti g£entetcn
tttbè fee bjuduen baer ban achterlaten tot bermonberingï>e.ban alle menfrf)en
ttrte felbe tomen te aenfcBotitnen tot bjcugljt ban öunnc nctercomclmgf)cn oft
erfgenamen alotoatmeer fp foo lanen naer be toobt ban bun oubrtf oft nae(ie
bjinben fbie *cöilb«t#^n gBebjeeff ) &oo;rn föjcfccn/Det fpjecchtooa^öt fept

Udïtu tft Women \fottkm qnam &v'rti* mulu , Beter ts cenen goeden Naem achtertelaten

als veet öjekdommen ': 3Me ttbee gaten tan eenen $rf)ilbcr arfjtcrlatcn / bat ij*
rgrubom bie btfgaet /tribe beer ban jtjn «tónfl bie nopt en Iterft. 3&ejé eer
can ootlt achterlaten Thcodor van 1 hulden fienbe frifëboo^oog&enbengroOten
laf bic ïmn aléectj* ban alle €onft-öerambec# gïjegeben toojt / booj be geetfige
teerenen bie -fr? beeft uptgfpbeft enbe notö bagbcltjcnje i£ oeffenenbe/ be mrlc&c
tal in f$n ïeben toejbm in gwóie toeecbe gfjefjouben fjbe beeï t e meer Tullen j£
naer #« boobt mo?ben g$eacbt al$ be üanöt fulchbanigbe <gonften niet mees
en faï connen in't liebt bpngben / genjjehje ften ï$ acn berfcDcpbe 3Bltarr(ïticfem .
(bie neerfiicb enbe met bctftanW g^cp?bounerrr en bon tem gncmarcntjön)
%lft ffcgö ieft te bemeecnep i& jpbe gcejfitiflöe baetfergen ban JOterrcmiflen 23oc»
ren tyupioftcn en anbere aerbtgfte jnbetmen / al£.te amfröpirtöen ié.aen ben .
mgtbermaerben SBrcfe Criumpia^-ftoeirft af beïbenbébe jntomtte tetëben Priocc

Cardinael , Jnfante van SpanicnTfefoaÉ^i^^m&»toftt'««en «lÖWftttt nm Wtk\

be ^jincen ( fiaenbe in't felbe boecn ) naer be tcecKcningöcn ban Petrus Paulus
Rubbcnsban fjcin $n gbcetfl/ alfmen oocu fat ben uiHces van Primautcoban
Bolognien ben todcKnt tot Parijs ban Bern ijj gljeetfl enbe feer toeï gïjebaen/

beffn van Thulden ^OUt 3011 toOOtlOlaetfe nu iCgtjCntoOCgbUl) tOt sHcnoghen.

bofch bacr &p om jt)n Conjï in groot aenften i£.

IUSTüS

Digitized by

Google

IÜ S T ü SS Ü S T ÉR MANS

ScUUer Tpm AnOHrjxn,

IUftus Sufterniam jtCpjfoer batlben $ertOC0 ban FJorencen irf ffe tmtnetttentt
fraep in itonterfrpten entre anbere ojbontiantien/ tóe bp f« agrfftdi-m*
^ enbe naet proportie Keet npt te bdben bat ben ^ertafft ban Ffcatnon
(afertorfenbe een uptneraenbe groot <ronft-2&cmtnber) ben fdben SuOermans
tnerc m toeerben bout a$ jraiant ban fön <gbd-Iieben oft jfeignton* j tod
toetrnbe bat Coningfitn ftaneen en $ertoaï>en tod «Cbd-lieben tonnen ntaet:
Ren maer obeen fukhbaingle «baren oft anbere oftemepn £röflberaf / nbdtidi
Fr^T?. 1 *? ^"B^ant anttooo;be aen eenen ebden «Braef «e ara
bera cïatöndj bid ober féüer affront bat bej* «ottindtj: £cbUbee öp naeme
, t S a f Holbee ? tem & 001 * 8W«/ « berfottfeenbe bate obec infrttte oft atol*
aerdighstrale tojreme gfpbaen te bngben / anttooosbe bat ba fou bcrbuïbitn «tin ra
Sn"r Mabjenen Jraejf te berftefen a* fooienen ug^elnenKd^aUflfï

<*** ^^S^Jiy^iP m mtKt ^ «* *» *** ^raeben ma»

van En-Rf» waer 0t)ecn #rftüberj*. <&oo? be eer ban bte befen Suftermans té ofiente

gbeiant. trnbe met te toefen ben ^omeflita,. énbe édjiïber ban bén nroot mac&frra

WPflte ban Fiorcnccn $pp gbecomen tot ben boof öjlcn trap ban (Sn jdte

taft/ J-todcft niet te bertoonberen en *. atoiafiemcrdit befen SuftcnElK

fljn oabomiontien geen nutte en omfianbigbe beelen be* epefaentfopt ban natUT

2 52 EïftV "PI 1 * V*!* «^«rt^tóftentn^^te^baff
8LSELÜE* ' ftJSK 0ï,fcn " öaere «nanteren/.maer boo? be berfriKPte
SSr? 1 ^ "">**» Ityont «i * fcöuplcn/ enbe bat be gbdfrReraS ban te
SR ba ? ï Ü f ^ *' Wörttt * «PW ^ bkefaröS»? <To^erfSfl5
SS 1&SS22&SL "T^f^ te "f*"*»/ KbetóatSi/ tertenK
JPtteeeröïan^ *» fmt f tauren/ be bjapoer&en tod tfepJbpt/be Seuwn tori
SSSIfiW"* 7 öteT^Wert fbaft gbeteedient rtbt gMlSftS/ ™
«T|^m^7^^ , ^ ,WÏ,ttfeöcffc *** woterenw in/ SI bS

De vafte Schilder-conft van luflus Suftermm
Verdient een lauwer croon oft een olijven crans
Midts fijn vernuft oock is met Poèfy bejonft
Die rechte Suftcr » van d'edel Schilder-conft.

ÏOAN-

Digitized by

Google

J O A N-N E S iL I E V E N S

/. ,» Scbiuler y$t JLeyden, ,■.;•,.'

Het i*f toonber bat te b^ Pidura ban (bicncn eracbt enbe beugbt $ bot
(p niet alleen boo? be tfonft ban gaee $int eelen en bicpfïnniabe toeten*
bent on£ en boet fien en boo? oooben boubtbe abbnturen en b?embe gbeballeir
(oo ban bijlopen/ ab* anbet afjefebiebeniffen bie obec bupfenten meet jaren/
jae ban %tt begin bejf toerettf gbebcurt #n / bat fa ffcab «*7 (t'gftene u een
pen neerjïiab heeft bcfr&ebm) t'feitt nVt toefen. en gbtbjen bet tebrn boet
fteti. jBaer nocö meer i# te bertoonberen bot befe Contf ban füïefetnen aect ij*
bat fp ben menfeb op plat paneel oft boctft foo boet betfebbnen oft ftp int
Ieben toaer / QbettftR ieft liet boo? bib bebjefen in beet efrmpeb?/ boe menige
berjlanben boo? be toaeracbttajbe gbefiekentë fonbec Ieben noebtanjf/boa? be
<Tonfl beb?oabeh toaren aï£ fpöacr boo? bet febct Ieben bebben acnfien. 31 jï
niet een fraep abebaebtentf boo? be Itinber? en bet tbientfr ïibt ban bun ##
(omclinoben/ boo? be eeatpt ban befé tfonft te tonnen ften bet toefen / abc
1ielteni0/ manier enbe ben aert ban #n boo?ouber$ oft anbere b?ome mans
ncn bie naer tleben ober bert jaren abeftfnlbertgta toaer boo? niet alleen bun
Boet Ieben / beuabbm en banbelinabe ban boen / en too?ben inbe abebaebten
obebouben (bie boo? ianebbept ban rtjöt unt be memone berbteönen) mare
0§ebueriebboo?oo0ben tont firn be febabutoe ban gun Ieben oft fp tot lebeti
noeb toaeren lebenbe / mat een fraepe abeanoloaie oft tooeraebtigben boom
ifi te flen be €onterftntfelen banjbn abeflacbt/ ieft laet ftacn be toapeneu
oft teeencnen bie fp in bun eatbetten gbeboeet ftebben/ icfe laet (iaën be nae<
men/ bie maltanberen nacr ouberbom/en flaet betbolaben/baee niet in te
ffen enig al£ be letterftbienaHeen betboontnbe manieren enbe (laet ban bint
feben enbe niet bet toefen ban bun epaben lebcn. ®it tupabt onjS be ebel tfonfi
ban Joannts Licvens,be todebe foo in o?bomianticn al£ conterfepten feer ejts
teHent j&bitbcr enbe aroot bon abeelt \$ / ebeujefr meniabe ebel bnpfen in
foliant tonnen betunaben bie met #n (tbilberp bèreiert gm/ en in aroote
bxecben too?ben gbebouben om be lebenbe toto?irinab,e / en bïeefntbtiabe (be«
titbept biebaer berbo?gbm fón.

~ S Y M ON V O V ET

. Schilder ton Parijs*

**i

Die vlijtich wilt de Conft bttnereke
In al de cel en fuyver wereken
Van Simeon VbvEt ghèdaen ;
En moet niet fecr verwondert ftaen
Dat hy door cracht van fijn Pinceelen
Pictvra foo weet te verdctlqn .
Wanneer'men fiet in fijn Schüdry
Devoti en Poëtery.

De Icughen can met deüght verkeeren
Nochtans dacr door geen fonden leerc

Als hy Poctery ontdeckt

En met fijn conft veel deucht verweft
Die hy weet fulckeo cracht te gheven
Dat fchijrit Natuer daer in te leven

Daer tTrancc Hof op roemen can

Midts hy den Schilder is daer van

Ggi GASPER

Digitized by

Google

244

G AS FE R D E OR A Y É tt

Schilder 7>an Anf^fehljffihiirèk Anno i$8f,
; ' *" tfiÓonendetdt $nt/fet . : ;;•■;; '

RAs op mijn Sangh-goddin en- wilt de luftcn drijven
Om hier tot Craeyers lof een gheeftich rijm te fchrijveh:-
Ëcn rijm en foet ghedicht dat fijne Faeme raeckt
En hem in d'edel Conft noch meerder ruehtbaer maeckt;-
Want al het ghen' hy doet is lieffelijck ghedommelt
Seer fwierkk fott en> mals , verdreven en ghefchommelt
Die in devotie ai menich ziel verweckt,
Om dat hy door fijn Conft daer toe veel heiten treckt,.
Siet hoe dat fijnen gheeft tot 'Bruffel'is Verheven
En wort van jeder- een den hoochften lof ghegheven,
Om dat fijn- lofsicheyt is <%Mens wel ghelijck
Sijn ftöutheyt in Pinceel treckt op de Conft van jpMcfc'*
Het blijekt dat menich gheeft moet voor fijn Gonfte buyghei*
Ghelijck het 'Bruffèls Hof can,claerelijck ghetuyghert
Dat van fijn eel fchildry is gheeftich opgheciert,
Daer fietmen hoe fijn Conft foet in malcand'ren fwiertv
Den ouden %a$had Coxi. quam met des' Gonfte '
Sijn nieuwfgtrich ghemoetvan jonghs af aen bejonften,
Waer by dat Craeyer heeft feer neerftichlijck.gheleert-
Die nu daer door den Naem oock van Coxi vermeert*
De groote Stadt van Gent roempt op fijn eel Pinceelen
Al waer hy heeft gheftelt. veel fchoone Taefereelen, .
Seer net en cloeck ghedaen, ghelijck tot Naqtret
Gheleghen vaft by Lyer daer hy, oock heeft ghefèt
Al menich conftich ftuck, fbo groot ghelijck het leven ;
Waer door dat fijnen naem noch hoogher wort verheven,
Waer door fijn weerdicheyt is weerdigher beloont
Met meerder lof en eet als ick hier heb bethoontï

PEETER

Digitized by

Google

$\iïèjf'2Unum m Van j 5 8 f.a'tTtedtejpJe ZeRajfoul Capif .„..„ „ _

fèmfetles,et at ieïïement Jfrpafé' fpn M^jTlre en Vart ' de Runcture, a'utj
flst ren Ju vn des muieurs n&iftres de néTlre deelt } , lont ces /^««Sw
j«>«.^ m.~%u ~~ **..*> ~\Jont uf tefmmnt, rnncivalement a Jfy(fcttej,iAae

v , .,.„.._ 4UJk*i* UU ' % ' ™"

1m*+ Jüyui

Digitized by

Google

a-JÉ

PEE TER SAENREDAM

Gheboren int jaer 1597. den 9. doch t>an Imj ) binnen

bet Dorp Van Jffendelft int Graeffcbap

Van HoUandu

Dgfttt Peetcr Saenredam bttlOO? tyoegfi #nen &0ÜXX ben tOfltBün fbcf Ö01
6. 9p2ü 1607. enbe quaem baet naet tn't jaer 1608. met $n JBodw
moonen binnen be #tabt Hacricm enbe i£ albaer gberaeent bp eenen JB«(ta

Frans Pceters de Grcbber fcOflCt bp pp |)eef% ïtttCtl tCtthCtlCn int jatt i6«2. C?

Hen 10. bacb .iBap / <5n boo?t£ ooeft bp ben fdben tot ftpilberen gbetonten f4»
bc beeft dein traer in foo netofiiep gpeoeffent tot pet jaet 1622. bat bp gtp
onbcrtoijjÉf meet ban boen en pabbe / enbe fepepbenbe ban jtjnen bootfc&ófi
jBeeffec peeft be jfcepttbet-confi bp fpn felben foo blgttrp bjaergpcnomniW
bp int jaer 162-3- op ben 24. baep banbe maenbt SBjpjiï al£ b?p jfBeefletin't
• Oulbe 2$oertt i£ opgpefepjeben / enbe begaf pem epnörincft ontrent ben jam
16*8. gfiepeel tot fcötfberen ban petfptctiben / Rerenen / faelen / gaïberpw / #
bouwen / en anbere bingpen foo ban bupten al$ ban binnen foo naee tyt iebw
boenbe / bat pet leben enbe nature gpeen meetbec bolmaeempepbt en totwn
öctpoonen abjf bp met pet $inred feer eonlïitp meet ttpt te tyuthen ? g&dij*
be jstabt ban Uytrechc tan gbenipgben altoaet pp ben ttjbt 'ban ttoiutigti
toetenen met gtooten nbet befieebt leeft om befe Confl albaec te bottmta
gpeUjcn aen fpn teeeneningpe en fepilbetijen (afbelbenbe feer ftpoone pfrfpcc
tiben / üetdten / en faelen ) met bermonberingpe te fien ij? / enbe bp alle W
bn# (eet gpeelttmeect enbe boo? bet turhifie gpeojbeeü hwben/ toaerom i»
met bolle reept fou mogpen feggpen:

Wat hoeftmen pen oft inck op wit papier te (ettert
Om door de Cijffer-conft vaft op de maet te letten
Van eenich groot ghebou , wat dienter loot oft ty
Dat thoont ons Zaenredam ghenoch in fijn fchildry
Hoe lanck hoe hoogh en breedc dat ftacn de Capetcelcn
Van Kerck oft PerfpecTrif , dat wijfen fijn Pinceelen

Dat thoont hy door de Conft, fijn Conft die wijft u aen
(Eer t'werck noch is begonft) hoe dat het werek (al ftaen.

ABRA-

Digitized by

Google

ABRAHAM VV I LLARTS

, " * ' Schilder \m Vytrecht.

t £ een ftaep jfccüilbn enbe €cctftföacr / gfiebo?m tot Uytrecht üft fact 1613.
Jj)P ^ceft ftjn eerjle fbnbamenten gbelent op fanen iteDtt Adam willam,
enoe Dan nan een Jan min oft meet fin Jan Bijim, enbe repfenbe na» granen»
rijch beeft finten ti)t neerlhtb toactghenonmi on eehen simon Vovct tot Parij»
boer ie» Din bo« ^efine tem ghefcfteben/ enDe baebetom non bup$ ghennét
$nbe i0 ban jtjn grrelentie tèraeff Maurus in Brefeï ontboDen om alDan
aUebiembicbebentetnehenen enne n jthitbenn/Dm&raeflf fonDt fiem met De
©loot naer Afrka moe mattbeetbe oeneffrn$ De #olboten nan De £tabt s.
Paule in Angoola , Dan; bp tenteen ti)t De bjetnbc manieren ban bet Sanbt
enDe conbitie Dn nptlantfe menfcfien gfiefien en lenen Hennen heeft. $an Dan
toeoetom eomenbe quam inbm tnénfrbanben boojfenDen 4Ptacff/ en toert beef
aengbenamn enbe toittecommer bp bem onthaelt a!0 te bop / upt reben Dat fbn
berfantboo? fgbeftrbt Dn b?embe plaetfen / al typ mat frberpet enDe doetnec
' ggeb»?Den ma# / bp geeft langben t#t ghefctnloert te Ameriforc onbn bet Ment
bon De $en ban Campcn enDe De toetenftbop Dn «Tont! foo mangbenomen Dat
gbeen Con(l-minnenDe <&fieeften (De felbe fienDe) fnn bflïcbept in $mtnl/ donne
ojbonnantkn en bafle tncbenitigben moeten lief beboen enbe (lellen onDn het gbe^
tal banDe betman{le en ftceutbtbanfte gteflen betf mnelt0. $p i$ tegentooojbieb
notö moonarbticb binnen Uytrecht Dan bp De ert w&ura bltytieh. manneetnpt.

IAN THOMAS

Schilder txrn Ypren.

D< pen en beeft ooen niet brillen bergeten te beftfeöben enDe. gin mn reben
mentie te maecnen ban Jan Thomas ghebopn tot Jpren bie De eOel fittyh
Dn-eonfi gbeleert beeft op Den bootfepben aubbens ban bP Jonen tflt foo maer»
gbenomen enbe Dan nan in berfcbepDe lanben foo Diep en beet gfjefoebt beeft
Dot DemDe ftytupn bet ghenicn beeft gbejont om #ebilbn ghemeeffte hebben
banDen 3ftflebop bon Ments enbe nu banben üepfn Uopoidus , ieft loet ben
tefn oo$eelen oft fnUnen jföonareben enbe ebel potentaten fuflen begaben
ma foobatiigbe en enbe ghelutH eenighe £ebilbnii bon nlepne tnetenjcbap/
ttr toökn bp hun geen febattenfoo cofleUjtlt en ?tjn om De felbe mebe te breien
om De be|le tfanjtenaerji gftehjtn Oefen Thomas eenen i£/ Die boo? gbeen n»
baten jttcejletfban b'ebeïe $mteel en moet tobben/ upt reben fón torrchen
lbo hi 9to!ien/ ^panien/ ^uptflanbt alff i^ebnlanbt ggenoeb aenhnjfen toat
foflrüjcfee toetrnfcbap Don in berbojg&en lept. ©e f aem heeft mp men ban-
fën DaDenenDe mereben boojgbefpelt aljet fönen ouDeroom mp onbebent/ Die
nocb in't leben i^ en tnoont int boofö. fecpfnjS ^of.

BAL,

Digitized by

Google

248

BALTHAZAR GERBIER

Schilder %tn JnWerpen Anno 159*.

DE lanck veroude fpreuck van over hondert jaeren
Schijnt weer een nieuwe proef in defè eeuw* te baeren
Hoe dat in ouden tijt <PiSturas Conft Pinceel
Het hoochfte wert gheachtin jeder s'werelcs, deel.
Van daer de Son oprijft met haer vergulde ftraelen
En daer fy wederom gaet in haer ruft-plaets daelent
Ten is niet wonderbaër, want niet in't ooghen fpelt
Sdo aenghenaem en foetaals een goec Schilders belt.
Dit is in <Baltha%ar Gerbier ghenoch ghebleken.
Die inde Schilder-conft heeft wonder uytghëfteken, .
Wanneer hy Schilder wert van t'Huys van ftockingdm
Daer naer van t'Enghels Hof tot vreught van iljnett jftaöï.
Al waer hy Meefter wert der hoflfee cermonien . y -; -£

Helman des Coninckx huys , Baron -in Normandien .<.^
Die oock ten tijde van den Prince Cardinael 'J%

Door fijne wetenfehap van alderhande-taet : : \v

In't edel faruffeh Hof is wonder opghetoghen
Daer hy om fijne Conft oock had een groot vermoghen,. T J-
Al de(è hooghe eèr vercreeghliy. door PiStitr : - , : >:;^

Want hy oock Meefter was in d'eel Archite&ur,,
In Mathematica, en in Gheometrié,
Seer fraey in Perfpecïief, en oock Cofinographie : . . •
En in Geographi een wonder jnfeigneur
lae in veel Conften meer een gheeftich jnventeur.
Soo dat in't cort ghefèyt fijn conftighe manieren
Noch fuüen t'hienfte lit van fijn gheflacht verderen
Om dat fy metten glans van Eeldom fijn ghemenght
Het gen' de fuy ver Conft van d'eel Tiftur med* brenght.

f"Y|.

SALO-

Digitized by

Google

BALTHA^Aft. 6 E RB r ER

J*MfM*ï0lmr nruJlt.

Digitized by

Google

3J9

SALOMON CONINGH

Schilder ban Amftelredam.

Hg i$ gbebojen int jaer i6o$. tuiend $abee toaje? Peeter Coningh jnteriw/
ban Antwerpen gbeboo?tieb He jfctfjilbtr-ronft fee* toegbebaen $nte/ fe<
flcbe hem Anno 1621. om ftfn begin inbe €eecKen-conft te netnen bp Da»a

Colijn , £cbil&er tOt Amftelredam , etlÖC moe #Cftilbcr tOn|l gberontittlKCrt &&
fienöe bp Franchois Vcrnando en epnbeI0CR tip Nicolaes Mooyaert, en bOOjtgityl

fp-felben btginnenbe te ftartiferen i$ in £tbilber£ «Biïb tot Amfterdamg^
eomen Anno 1630. fijnen Uifi meefr tretftenbe tot bet bifio?iae!/beneffiR$$it
conttrfepten nacr liet Ieben : bon jön banbt i# tot Haeriem bp ben feenLo-
dewijck van Jacrfveidt 23alltu ban ftmiemerïanbt een $i{to?ie/ baec Pikusta
§&barif*en enbe 9foben toepgbe rt te herfrb&ben bet opftlfeift be0 CrupjJ cw,
<Cot Antwerpen bp be Ij^eee Taxis bermaert Sieftebber ban Pi&uraen Floraijl
oocn een oubt &?outoen 2$eeltie/ en eenen jfctubent metboeeben feee aerWofr
gfiefthiïbert. 25p jttne JH&ajefïept ban 3Pettemattnen twee groote boecbnitol
torren^/ ben ingoubt 3#nbe oube jmiftlhe gbeftbieberaffen : tot Breda tot Wii
ban ben $erc Thcodorus Huyghens faligber gbeboebte : (in #n Ieben €01»
manbeue aïboer) ober be brrticb Contetfrptfeijf* ban berfrbepbe aitmttfW
en tfanitepnen. €ot Amfterdam tot ben $ett£fbepenJohanHuydecopcrram

tOmcUJ(HCn bOftft/ $nbe etnen Tarquinius en Lucretia: tOt Lodewijck van Lu.

dick befaemt liefhebber / onber berfebepben anbere eenen David en BerGba,
toefeft flucn nu i# in 's Graven Haghe m banben banben Sltttbaffabtic ban

Portugael: ten ÏJUpffe batl Tan Pceterfen Bruyninghen 10 een fhttfc bÖeC lu&iX

bertici pmningben booj br$J boogbe $?iefier0 boeten nebertneept. <ftt Dei

<Ton(Stcnncnben Martcn Cretler een Ceres bp natbt ftaft &Otbte? Proferpina

foeebenbe. €ot ^eecian Tingnaghcl, ecnenjeronymusinberemitaoiefteptt

Ol0 t'Ieben tOt Sr. Anthoni de Brul Cflï Danaë mibtfgabetii een Bcrfabe fcfflftt

eenen bjief. Cot Sr.Geraerd Luyckeeen fuitfe ban rebeujcht grootte/baas»-
iamon be Stflgoben offert / enbe cpnbeïötb int jaer 1646. geeft bp boojtw
€onfi-Iicbenben <fcr* Joannes de Reynealmo gbemartht ten (lutft met Wfptt
bett>rjen$ tameujeb bol torrenen/ ben inboubt/ Dart Christvs Matheus W>
ben t&ol roept/ mibtfgaberj? een Marien belbt/ met eenen lofeph raS.Amu
lebend grootte/ enbe. notb beo; be $?ineer0 ban 3ftnemareRen in 's Graven-
HagHe ten tf uefi afbribenbe eenen ouben man / ailejes foo froep en etetb #
, baen bat*bet Ieben baec in moer en febgnt te ontboetten / tooonenbe noc$ ttBJH*
woo?birt) binnen be £tabt ban Amfterdam tot groote bjtugbt ban alle Kif
bebbeej* bie Hhtefcbjlojp mtt groot beftagben baegbebjeb^ aenfrboutow.

Stcrcker als de macht des Coninghs
Socter als den graet des honinghs
. Js des Coninghs eel Pinccel
Als (j maelt op het panneel

Die de Coninghen beminnen
Met hun hert en ganfche finnen
Midts dat vanden Coningh compt
Dacr des Coninghs Faem op roemp*-

-• IüSTüS

Digitized by

Google

I ü S T U S DE GMONT

Schilder 7>an Leyden Anno 1601.

Ttfn ijf niet te betmonbetcn bat ben tfonindt ban iftytntEt- rijdt Lowis
ben xm. oefen Juftus d'Egmont boo? frtmn #cbiltet bid enbe in stta
{onfie groot bcljafgbenbabbc/aengöeftfn be felbe b)a£ oberfoopenbe gbelBdi
een 2tyon ban oberbJoebijBfte btttenfebapnen / be toclchc in Ptöuras Cabmet
tarbojgben $nn. ©act torn tertgtj* een tnubbe bol gout boo; een fturtt ban
Apeiies berept : op eenen onberen tgtboo? een fcbilbeep bte Timomachus gbeftbik
bete babbe / gbegjj e ben tacbgbenticb talenten enbe meet (UUnfbanigbe giften jön .
beteett aen betfebepbe €onfieoaer0. #00 ifl bat d'Egmont oortt in l^ancb rtjcfr
fbo bannen Comndt al^ anbete ebeie peeren niet alleen met gtoote giften/maet
mette boogbfie eer enbe p?tnceli)c6e iortfle (bte alle rgriibommen te boben gaen)
begjft i$ / en ter mglen Statten / &2andt-t#dt / en anbere plaetfen bie met fijn
€onft berdett #n / göctupgftenijJ gömoetfj gbeben met mat taffen am be feïbe
boo? &e ebde $inceden ban Egmont (00 hit groot aïjaf depn ttf uptgbemerdtt/
joo bogbt mp otmaobitb enbe om tojtbeptf mtfle belfdff f$ilb$eu naet ben
-• fm enbe toefen biet aen te mftffcn / ben mddtcn om #n erbacentbept inbe oefffe»
mngfje bet fdber 4onfi notfr tenfienmooabttb i£ «écbüber / enbe ©omefiu) ban
bit ƒ tanft-bof onbee bet gbebiet ban Lowis ben Xim. almaee bp baegbehjicfó
bom betfebepbe afbdbmgflien bet bifionen en anbere bootenen ben $bdbom
tot rammen wft bermedtt om fönbanbdino&tc bnninnen.

j. ; . : — , — ..

CAROLÜS CR ET EN

Van Trage.

T€n njbe ban bien uptnemenben £cbnbet Willem Bouwer , bte feer ftaep
enbe aetbidj in betutbtetn bja£ / gbrttfcfc m't eetfie bed ijS beebaelt/
beeft Caroius Cretcn met ben fnben Willem Bouwer gbetooont in 3Nfen-en
.treegft tot Roomcn boo? fonen nenbt-naera liet siach-f weert , ben mebtien feet
ftaep ij* m't febiteeren/ ojbonnantien/ eonterfepten foo groot al& depn/ bat
fbn tfonfï ban bed $eeten bej* £anbt$ toeebt onggetrodtm enbe in groote
tmetben gbebouben moonrobe.tegjienmoojbitb tot Prage , bace bp in groot dtime
ijl enbe bêfe bm ^cbilbet-eon^nodj baeg&ettJtftjSoeffent.

Die (beckt (PfHur^'crkchip ^njejdet^yic

Die fy den Schilder fchenckt, en mildelijcken geeft
Ontdeckt , en üet maer aen de Gonft van Corel Creten
Die wel het meeftavan Piiïiirt vohrtaécktheyt heeft.

*%» Hhi LEO-

Digitized by

Google

*5*

LEONAR DU S BR - A M E R

Schilder J>an ËMft Jhrio ijy&.

GHelijck het ronde wiel vetancjbyt door h<t dracyen,.
En oock den kouwen wint mst ftil en fette ^ w^cy.èn»
Soo spget dickwils oock met laenick lofl^p aic^fchL -
Die fijn gheVoekn volght en uytweeckt fijflstK wenfcht
Dit compt ooghfchijaelijck in Brambr wel te htijdktny
Die heeft met groot vermaeck dooMsyft veel Conkick-rijcfcen.
Daer hy de Schilder-conft ftet neerffcth heeft fleert,
Waer door hy over al van j$dw wertfc ghéeerty
Als hem van aththkn jaer den jev«r vUjtich porden
Om Rqom t$ gaen beficn en uydaodidï te worden-
Den wenfeh verlockt dea gkeeft thieamaet op eeoea doch
Die menichmaet veel meer als haeren wil 1 vetmaeh,
ïïy had veel wetenfchap in fijn vernuft ghccpfjGhft [\
Die hy brocht in het licht en heeft aen Room $ux^t& V
Van At&echt in Axtoys ttock hyaaer Amjens
En om Parys te fien dat Was eerft fijnen wenfeh.
Js van Marsellien te Genva ghecomen
En tq Liqornèk oock > en foo tot binnen Hoojwèijj;
Daer hy gheteeckent heeft ruinen wonder net,
,Daer naer oock menich belt op het panneel ghefet
Als hy het Rooms ghebpu en yeei at oude wereken;
Met een vcrwöndeïingh ginck ne<?ftetijck bemweken*
Soo wett t'verftandt verfterekt in Conften door i'gheficht,
Dat meniqh Conftenaer in fijn ghemoet verlicht.
Hy heeft voor eerft ghemaeckt een Lasarvs venyeckingji
Heel ordonnanti-rijck > met wel gheftelde treckingh,
Oock eene loocheningh van Petrvs foo ghedaen
Dat aenghenaem beviel aen menich Jtaliaen $
Soo dat VenetiekVFlorens en MantvA
Seina , Bolognien , Napels , en Padva>

En noch veel plaetfen meer vermaeft in tTOnytflant
En pock het HóU)Wts-lK^wdkei»cn £jn verfto.

Digitized by

Google

*f3

N^é/rDrlfit *i Van ijj <T. Ha

J*rtnc* Marie J^ernffè, ou il sjiiet heaucoup is*/** cmvrrr enaranJ.,*
il A&ict fuffi furlfurx fisse* pour U CtrJt'tuü Sc^Aali* . d*ltan* il f/l ré

tenpettt.

revenu a

T)elfl,et il ajéiict fucïfue* pircêr s J^Jet^e peuf>fan Altefe te Prmce dOratg*
Tfedrie Htnri: *t pourjen &xc c *Cont*M*uric* Ae NafcH,ft*uh>*e Prinses-*.

l+*ffn • Brmmrr ftnxit

Digitized by

Google

*54

IAN VAN BOCKHORST

Ghenoempt Langen Ion, Schilder 7>an Mmfter.

G^rfijcït nocft bed jaeren inte raetno?ietet mmföm faï bigben fet ten*
gtemenfcbt gbdutft bat onjtf te £tabt ban Munfter fteeft gfljcoaett boo? fen
ballen ente ontyeltelgcRen topte gtefloten rufltten te ^adjtioQe Croon bqn
spanten ente foliant / bic in befe $?meel$cfte #tabt tot bnjbfï&ap ban afle
25o?gl)ccjS / tot toelbaert ban bet sanbt / tot meertett teug&t ban alle oecftri£fc
tent / tot troofi ba nenoutobe en bcbpidtte betten / tot ruft ban bet buptm
bolcft/ tot bulp ter tyemteungben / tot ai-gbemepn pjofrjt ente tot nrtwfep
gbing&e ban alle bfoetfo^ingbcn tiet opgbererfjt (baer top te bjndjten af gSë*
nieten ; ben y. Juni] int iaer 1648. gfidrjcu tot gbebacbtenijtf niet mJaüjkhoatT

Op en paft bit ttjöt fc&ift Oft Chronicon.

Inter Hlspanlse RegeM & Vnltas proVInCIas
paX Ifelta qVInta IVnII DenVntlata.

$00 ijl bat te boojfj. eteï £tabt ban Munfter ooeft tod roemen man) op
Ontren jngbebogen jan van Bockhorft ban cernjc&e ente trrffélgcne «Putetf/
miötjef rebenen bat ftp boo; #u seoote toetenfebop inte banbeiingie ban P&ua
niemantin befeeeubi m&J^ te torenen ^toant te nettietent/ fUpberbept enfe
bafie gtefietteni*? (bic te beugbten ter ^rijilbct-conjt #n ; baec in te ficn #.
©aec menicb $2incdt}cK tfabinet ente lofltüjcfee fterenen foo tot Antwerpen
al£ antere $pbintien ban becffen en ten boog&fien opgbep?onrftt|ttti. ®«
niet alleen erbaeen en i£ in tceffdgefte qboraiantien/in coffelgclte «aféndm
tint te toetenen met foo nrooten eraefit ente (toeft* jfrntettngb al* van Dijck
oft Rubbcns ont öeBöcn tonnen boen / maer toog doch m tonterffepten gfe&odbn
boo? een banbe aibeebefte jBecltojef btemen tegbetitooogbicb jeberj? te laött
ean binten/ foo bat fegbien te fianbeüngö ban Unghen ian , notfj langfl op te
tocrrlbt fal bemint enbe om baec Conft gbcfocto toosten bic gödtttt beeft ty

Jacques jordaens.

Die thoant het gen* hy is door cracht van edel Conften
Die fietmen vanae Faem verheffen en bejonften

Dïe langh ghedenckt , fchoon dat de Conft al dickwils lieght
Ghelijck de doode verf het leven wel bedrieght.
Dit comt in Langhen lm hier metter daet te blijeken
Die noot door fijne Conft en fchijnt Natuer te wijeken
Want niet foo crachtigh ons Natura thoonen can
Oft tVort met doode afch verthoont door LmghenJbn.

*FRAN.

Digitized by

Google

FRANCHOIS EYCKENS

E N D E

IAN'EYCKENS

Schilders tot Antwerpen.

A%$ te jftatuee aen jemanbt goetertiereUjttt te 8anöt repttit mte öeljuTp*
faem ij* / foo tan ten ^rfjilöcr met groot melbaet ent» gaten bante $$n>
tm tej* lanbt$ öegift tooien ente 000? Jtjn bolmaecnttept inte rel $incee!
tt tymtelen achterlaten teel loffeujcne etr / gtelütft Franchois Eyckens, Die in
tet ftupt/ bloemen ente antere (nlflaente töngten een groote f arm geeft mitejl
jjp te feft» bagtelgrnj» tot groot teïjagften ban afle Itmter ft coaten toert npt
ternerenen. JHet min enijtooclt bemaempt ten boojfj. Jan Eyckens, öie eerff
ent 95eWöontoer \$ gtemeefl/ ente niet tegtenftaente &pbaerin groote tfonfl
fetaef engteefttt& te feite «onfl mifl npt te toewften: foo teef t tem Piaura
tertor&t (al* fefnjnente jeïourjS te #n on te eteï «ettRcn-ronfltee een 95eït-
tattner moet ter jiaen en met te <6cfitlter-eonft Wt treeftenen ober een tomen )
SÖ oefen Jan Eyckens m*t o?bonnerm ente roïtojteren ban Piftura foofraepij*
fet jjne bingten bante «onflüebente grooteÏ0t&$r mo?t gtearfit.

PEETER VANDER BORGHT

SetiUer yan truffel.

AXfoo tefen Vander Borght fp-fcïbfti in't eerft langft terft gteorffint int
femfteren bet figuren bie öp met groottn toeiffant ente met gctfligte
manieren tmtmite/ ijl ten leflen berbawn ente inten gtecfi 0003 te naroerc*
fyefe gtenegtentfiept aengtebjeben tot tet Xanbtft Bap / baer öp frer fraep ente
«pmtmente it iijtf gte ïijtnmen aen bee! en menit|bulbigte totrtHtn c ban te»
gpcbacn) can oojteeïen.

PiSlura fcheen jalours oft belghfiichtich te wcfen,
Dat Qeeter Vonder ©wg^gheftadicli was voor defen
VcrvaUen op Figter, daer t'levcn fchicr voor weeck
Om dat fijn Schüder-conft het leven gans gheleeck,
Daerom heeft fy den luft van hem foo aenghewackerr,
Tverftant met Conft doorploeght en wetenfehap doorackert
Dat niet een verr' gheficht in eenich Lantfchap is,
Oft t'fchuyit in fijn Pinceel en Confts ghefteltenis,

COR-

Digitized by

Google

^CORNELIS POULENBOüRGH

Schilder l>an Vytrecbt. '.

E4Ênen banbe ggprutbrieblie bon befen t$bt $ Comdis Pouienbourgh^dwotn
ban Uytreehc , feet erbarm om met Oc #imeel tn't eiepn te fqjtlbeien jbo
figuren aljsf fieeften / en befonbec naecnte Rinbeenen* / {co fn|aect en fteep oftfe
fct|l inbeïiaïiewnatboo^be ïboeftetf tttel gbetcoetelt enbe gtbebiett moren/ f»
matf/ poefeïacbtttb / fmrcicb en loj* fiaen bun bott&bigbe ücbaanra / fl» tod
glKlklt en bJeeCatbncö j$ebaube1t / bat De natuec geen bofmaetfttet ftboonfjepöt
int leben en tan boop bjengben al# Poulcnbourgh met jbn $inteel meet «ff
te &clben:|p tfoocft Jeec sbeeM in tuinen /lantfcbappen enberfebteten/ bit
op aHe Canft-Rcnttttff tn fpoóte meerben obefiouben mptn. jNfam npnTf
naiben öN(ï en ma£«om niet beataetfbt/ enbe in end o&eftelt boójbn en ba»
be fcftool ban aïfe tfonffen (bat i# Roomen en meet bermaerbe ptactfen ban
*|tahen ) befbebt baee Öp lanaben tjjt befe trejfefflcfie Conti ffóeoeffettt Heeft/
eube ban bed Cacbinakn en ebel tyecen meet befoebt om be mtrafcdra batte
$atuet booj #n $ince«l babe$cit te <ien upt belbeu. %n1 Jaec ié,n. beeft bm
Conincn ban «Bnobelaut (boa? #n ebel banbeunal aengbelotbt gmbc) bon
naec Londen ontnoben/ albiaer Pouienbourgh tot groot eontentement ban her bed
Ij^off beel 4aftreelen enbe nnbece nette tomben |ee# gbemaccftt tot bar bot
lufibem bjeef naet jtyn boflgfc&eben gbeboo^t otaetji/ en moont notb tcgbjeumoo?:

.*fc&tOt Uytrecbt.

Ghelijck de waerc dcught verheft: des menfehen Naem,
Soa wordt de Schildcr-conil vervoórdert door de Faem.
De Faem is rechte (por* om jemant aen te wack'ren
Die neerftich met Pinceel doorploeght <PiHttm ack'ren,
Ghelijck als $<mkïik9urgh 9 die lbo de Conft oatdeckc
Dat Fama noy t en fvvijght , maer van fijn wereken (preekt,
Van al fijn fchoon landaitw ien bee'ftjens wonder crachtkh,
Van naeckte Kinderkens fèer mals en potuelachtkh
Vol cloecke aerdichcyt , föo dat Natuer niet geeft
Óft t'is daer in te fien , en fchjjnt dat tleven heelt.
Deftadt vari ^oowim heeft dk oock al kngh^heweten,
Ai waer hy open vont den fchat der Conft-fecreten
Die hy aen Bngkelant oock heeft veropenbaert
En daeghelijcks bethoont noch fijnen cloecken aerc

OSTA-

Digitized by

Google

*rt

tnj tnytr eniun*;rt rn Isn jGjj.

,0V i

tljeft refire m

Digitized by

Google

i%%

OSTADI

Schilder ^an Haerkm.

T%$ toonbrr bat be$ menfcpen oïjttff aftobt jebttjf tw «ftenegljtn^Qi
in öct een meer fal uptfïeftln aljtf in &et anbft;/ gMcEi tnbc nieutóntigfjc
cbeï bertfanbcn bet ^cftiïöerjS te bemercfien i£/ bic Iwo? bunnoi jcbtt ent* b|t
!)un in eenig&e beeïen ban nieuto£ nut b^mbf rnouoöcmcj?titölKöafntcn ban
toereft Fiftura bercieren ent?e ftackrtacfft bq^fjöcren/ gMfch befen tormarc
Hen oftadi ban Haerkm Ha^el|)tf(jc ijtf tuientie two? tie upmetnentie oratie Ue
in ftfnen g^eeft te bitiben ij*/ tiibe tfclbc met ©meeden foo iipt toer chenbe/ bat
fijne ^röilber-tonfi bp be €on|Mitbenbe öfjeefien om fcaerenbjemben aert robe
goebe glKfttltcni^ orooteïijthj: flftefocïjt enbe in toterben gfc fyguben toojt. £tjn
C&eneoöent&ept tot befe b?p Confi i£ meefï becballen op 25om ftermtfTtn/2fr)e>
ren ööenipoö/ llupfcu/flaUinötjen enbe onbete fnaeehergen rot lanbtBoutotrp
bienenbe/ allen ïjet torich ï)p foo öerbicïi enbe aengtjenaem toeet te ft^ilöcK»
bat be felbe niet té btrfcteren en ftjn off naerber &et kbew en tonnen tornar
toaerom tot fffelen foff niet quali)cft en paft bit bolgötnbe beerjef.

Hoc neerftich flact Ostadi ga
Het Boeren Nut , en boetft het na
Daer tTchaepken voetfaé graskens weyt
Oft daer een fneghè boerfche Meyt
Haer vuyl becrofen ketels fchuert,
Oft waer dat Fop de meftkair vuert
Oft brenght de peerden op het landt
Die hy daer inde ploeghe fpant
Dat wijft Ostadi met Pinceel
Soo aerdich op het fijn panneel
Dat buyten fchier niet can ghefchien
Oft t wort in fijn fchild'ry ghefienu
Daermen hoort t' kermis veelt jen gaea
En op de trommel wort gheflaen :
En daermen met den ftandaert rijt

En hier wat danft en daer wat vrijt
Vol uy tgheiaten , heyi en vreught
Naer de manier der jonghe jeugfrt
Een jeder maeckt een groot ghefdial,
Men is daer vrolijck over al
Daer jeder pap en eertea fineert
En daer den fpaerpot wort verteert
En veel verwaende kueren doet
Met pluym en veeren op den hoet
En fbo tal inde kermis gaet
Hier wonderlijck .ghefchildert ftaet
En naer Pictvras Conft gheftelt
Soo jemant fiet Ostadis belt
Dat noyt door Conft en fel vergacn,
Maer door de Faem meer groyen acn>

HER-

Digitized by

Google

H EtR MAN S(VV A E N y E L T

. Gbenoemt \ aeri;~fleremijt tot Tart^s. \

Hier ruclct een nieuwe épaen haer befte wiecltén uyt,
Daer fy het (achtfte hayr der beeften in befluyt ; -i'
Op.daVdoor ! $JW*jfe9te& ontdeckt fou. worden t'leven r ; x
In't gen' den Somövtijt cai* aende menichen geven,

Om dat fijn edel Oonftibu worden eens ohtoompt

Om ftets daer in te fien den aert van het gheboompt .
En ander groen ghewas van t'Somers lichte daghen . »

Daer SbamfrtltdoGx tSonft den menfeh meet' can bchaghen,

Het gen* hf altemaelfeer werckelijcken ftelt

En crachtelijck bethoont in fijn fPiïïuras beltj
Hier eenen Heremijt met wortelen ghelaeyen >

EJaér eenen die 4iet velt oft fijnen hof gaet fpaeyen',

Hier eenen ikh caftijt, daer eenen inde JCerck} •.'■!•

Hier eënen fit en vift oft doet een ander werek.
Soo datter niet in't wout van Clüyfneers wort bedreven :
Die Jaer ten dienft van Godtin d'eeniaem plaetfèn leven,.

Oft t'gen' men /fwüceh xan in boffchen oft warandt, :. :

Het wordt by hem vérthoont door Conft Van fijn' verftantf

HANS HA RING H

HEeft Praegf wel oyi een gheeft van beter ConfUchildrijen .
ÜytKaeren fchoot ghebaeit , oft wel foo veer fy paelt .
Als i^/»£$r<fce^en lof met üjn Pinceel behaelt? , j
t)eConfidie^i««>piach in d'oud' Verloopen tijen .
Te brenghén in het Hcht jdie was feer wonder rraey
Naer t'fegghen vande faem, maer als ick gaen door-gronden
Dat d'oli-verf alfiloen noch niet en was gheyanden, a
• Soo is hun Conft gheweeft aen Haringhs Cortft een fchaey.

Iii ERAS-

Digitized by

Google

E R A S M Ü.S. QJJ EELI jï Ü 6

Schilder Tran JntTfierpen Van hfi jaer 11607.

TIs wacr , Pythagoras befchrijfc de deught der feden
Met een volmaeckt verftandt en wcf gheraemde reden '
Daer by dWfterftijckheyt der zielen oock bewijft
En hoe den ghceft van d'een in d'andcr lijf verrijft,
Maer lbo den rechten fin van fijn ghcvoelen waer is,
Oft want fijn oordeelt wit waerachtkh en feer claer is,
Soo dunckr my dat den gheeft van Zeitxis oft Vrktetr
Ghemenghc is met de ziel in't lichaem van QueHien.
Uyt reden dat fijn Conft heeft fulcken crachts. vermoghen
Oft hy het eerfte foch had uyt TiShtr ghefoghcfl^

Soo wonder fchemer-ooght fijn Conft op t'puncY van d'ce?
Die hy noch daghelijckx doet groeven meer en meet,
rn't cleyn en in het groot vol gheeftighe manieren
Vaft> inde teeckeningn , en deftich in't verfieren,
Waer van de waerheyt ftets hét oordeel grieven can
Wat dat Quettitos is voor een Conft-barend' man,
Dacr Griekenlandt voor fwijght foo fy op Conft wüdt ftouflen
£n meynt de werelt door de Schilders t'overpouftèn,
Om dat Protcgates in niet een Comockrijck
(Soo 'tfcheen ) in d'eel Praceel had niemandt fijns eheUjek.
Waer neen , Era/mus can hun roem-luft ftil doen fwijghen
Wanneer men van fijn handt een proefF-ftuck op fiet ftijghen,
Daer hy Natura's kracht (00 werckelijck in thoont
Dat daer van noyt ghenoegh den eyfch can fijn beloont,
Soo alfinen fpeuren magh en wefëntlijck bemereken .
Aèn printen en fchildry en noch meer ander wereken
Die van hem fijn ghedaen , en in het licht ghebrocht,
Die worden over al ghoeeit, en fèer ghcfocht;

' " "'" - Gheen

Digitized by

Google

J**K J* tijk/rui? . la. HLewffinr nc<**Jü , \

Digitized by

Google

i6i

Ghcen Lic vol ieverfucht ofr hactighe Momiftcn,
Gheen Stouffers Tonder Conft , onwetend' Zoiliften
En connen noyt daerin bevinden eenich ftoff
Om foo door fout der Conft te hind'ren *s meefters loffl
Den nijdt moet croppen in haer fpijt, en ftopi haer kaken,
Midts dat des* Conft van nijdt haer eyghen fchaey can maken:*
In defe Conft verfchijnt het leven als het is
En blijft naer hondert jaer noch in ghedachtenis,
Die ons Queüin herbaert , en thoont ghclijck het léVen
Waerin het leven gheen volmaecktheyt meer can geven
Als/t'gen' men daer in fiet, vol crachten der Natuer,
Vol gaeven vanden gheeft die fthuylen in Piiïuer.
Sijn lettér-rijck vernuft en meefterlijcke toetfèn
(Die hy weet op t'panneel met d'eel Pinceel te boetfen)
Die wijlen erter aen den Philofophfchen aert *"
Die foo wordt door fijn tongh als int Pinceel ghebaert.
Midts dat iy haere^deught foo wijt en breedt laet blijde en
Tot in het Noort-quartier en Indiaenfche rijcken,
Alwaèr de heete Son verkeert doet haeren loop
Daer fietmen fijne Conft verheffen over hoop.
Daer wort fijn eel Pinceel gheacht in Tukken waerde
Als oyt de Conft-Goddin tot lof der Schilders baerde,
Enfin Italien , daer hy noyt is ghe weeft ,
Daer leeft bock inden Soon fijn hoogh vérheven gheeft, JjJJJJ
Dié t'leVen door de Conft ten voorfchijn fthijnt te brjnghen Qoeiii-
Döor al den aert van fijn Schildry en Teeckeninghen ^b*
Dié hy oock met Pinceel ontdeckt foo wéfèntlijck ' ™£^ h
Soo los als oyt ghedaen heeft %iihbms oft T>an §)tjck.
Vol fins en defticheyt , vol onghemeyne vonden
Die hy al menichmael naer Neerlant heeft ghefondenj
Soo dat Quellinus naem ontfteffelijck blijven moet
Door al de groote Conft die Spon en Vader 6öct.

Wanneer

Digitized by

Google

Wanneer t'ramfalich fpoock van tweedracht moeft verdwijnen
Soo haefc -in; <BHgic& den vrede quam vericjiijnenj !

Doen fachmea oock des' Conft vbprtbrenghèn oppanrièel
De gfaufaemheyt van Mars ghcfchitdert door Fihcccl, •
. Die ons Era/nuts wïft foo aerdifch voor te fetten f

Ak uytgheblafen werdt den peys met veel trompette»'
Daer fechmen Marris druck en uyterfté alïcnt
Het loon-recht van fijn quaet dat hem uyt 'Neètiant fènr,
Daer fachmcn inde Conft fijn- wrectheyc vaw ghekctent
En fonder meer prediet fijn dach-ghek afgherekent. ■■[
föeüona fucht en fteent en haere handen vribght . n I
En meynt door kille vrees dad haer dé fieb ontfptónghti.1
• Hel brandicR bloet compt uyt den neus en monde ghedrigghelt
En t'filtich tranen vocht van ipijt uyt d'qofghen bigghekj
De Furi Mars noch eens met dkoefheyt wedetooghi >•.'..'
Die haeren Ichralep neck oock voor den vwdc boogfit; 1
. Hun luften die vergaen , hun (ènuwen verftijvcn, r

Midts Venus wicht hun compt met fijnen boogh verdrijven
En jaeght naer Candien en heete Moörenïandt, '{■ l :
Alwaer dat fonder eyndt het oorjoghs facket branie. '
Tot trooft van Nederlandt en haer welvaert befbrghers j
Tot ruft van t'buyten'Volck,en veel benouwde Borghers,

fBellon is troofteloos , haer wangb^en over weent
, Om dat Cvfïd'.Qp Mars blijft even hert vcffteen^,
Wiens onghebrcydeït quaet had foo veel moort vergadert
Soo menich arme Wees ont-Moedert en ont- Vadert
Om dat de dulle wraeck fijn tyghers hértbefat
Die niet als bloet en. dronck , en- vleefch der menfchen at,
Soo dat den hemel noyt onf wokkten vande plaghen
Die fijn trompet* ghcluy v e veiweckte om te flaghen
Die al'de Landen had bereinraelt en door-rotft,
Iae met ^etyjöeckf ^heclrey^ ichier jeder een ghetrotfl,

s;VA'

Die

Digitized by

Google

Die Jonder vrees van tïecht vrou, weef en maeght ontfchaccktc
En menich anders goet t'fijn onrechüveerdigh maecktc
löoor allen het ghchuyl en vreefTelijckghebas :
Dat.op-dès' droeve aérd' in Mortis bloet-hondt was. .
DS fachmen alcemael foo van Quellten óncdecken . ,

Naer t'leven .uytghewerckt door fijn Pincecle trecken
Dat niet op:t'ftuck en ftaet oft treeft verfcheyden fin.
Het ichijnt dar fijn <Pi8uer heeft Mortis leven in,
Daer by hoe dat den peys compt Nederlant beermen
En haer jnwoonders c'faem van alle quaet befchermen,
En noch veel wonderhey t , feér vaft naer Conft gheftek
Dat coftraen op ; tToondel (ïen in dit vredens belt.
' ift wonder , aenghefien QuelBni Conft ghcdachten •.

Sijn o verhoopt van gheeft die Cy ten voorschijn brachten
Van over dertich jaer als hy.des* fi>ete Conft
Diepfianich uyt den gheeft! heeft jevcrich begon ft, . ;
By ^ubbens voorts gheleert , ghelijck Wel is te mereken
Aen iovërvloedighéyt van al fijn trotfe wereken
6*00 dat fijn edel Faera (al nimmermeer yergaen '•■..-•
Maer (fchoon hy fterft) (al door den $oon noch gtoyen acn.

AdÈundem.

VOs 6 Cafléides, facro defiendhe. monte
Et tn Lampoten* Mufarum ÓtjBor 1 adefto, "

l$ec non Sicetides Nymphse Driadeique Pueffa
Toiftte in afira fonos , jucundo plaudite cantu,
<Ple£tra moïete Ijrx, Ctb date tntmera laudum,
Laurifero ïatis cbrcumdate tempora, firto,
Fert animus laudés artis cekbrare decork, _ (

Quam Pi&ura parit penicilk fitriper abvndans
Et fuperans Intan coloribus ; ecce fluerikm
Viximmd* manu, *t magms ttftatur Apelles

Digitized by

Google

Qua Natura Jlnpet profmdens ornnia finui
Nam Pi&ura docet faüacis tempora ynu
Mque hominls mores qua Jmquam dotlrina per artes
Vt patet. ex multis formis fculptoris abenis .
Et tabulis piflis Qucllino vtaxiïnè fiSüs,
Guus bonos nutto efi ïmquam periturus in JEl>o t
Lablea aui femper bic TaUadis ttbera preflit
Quo %get injignis fut forps <? fatriagaudet.

a6f

GLAÜDE LORYN.

tA <£ aroot-babigge en tornKmbe $Qtmt inbe jongfce jeusftf i& ben c^ecH
U anetvftengf enbe ganfegeujicR boojtb&benbe met fuJcftot ceac&tbat (fe tTaebt
(batfe in (bJeltenen doefem geeft g^efto^) nart gfieujcRt mtttfjept met toafbom
etibe bjufbtfcoctbept bottboojtcomen / en ojpenbaérujclt oecujben. j^ct beje ga*
ten enbe gulbe jonfi tjf oom ban jonen; bereiert oetoeeli Glaudc Lorijn gtnliacng
£r&iIber/Die norf> be naelm ban Statiën met groot contentemmt $ nemoonenbe/
fónbe beroert met uptnemenbe metenfe$ap in Pifturas eraebten te onbecRennen/
BbeüftK ftttjmt aeu aHe fim fraep en eierelgtRe Zanbtfóappen bie ban fiht
Sittced boojtcomen (eet doettt en jBeefferujcR untobetomnt /. baes ütne te
jtei ijet/ al &et f$ene be #atuere/ oft iet leben ean ggeben en boo? oonfmt
(UHen.

Ghelijckmen 'smorghens vrocgh den nevel fiet verdwijnen
Soo haeft hee gulden licht der Son begint te fchijnen,
De kou vlucht voor de Lent, de wreckhey t voor de jonft
Soo ift dat hier den nijdt moet buyghen aende Conft ;
Moet buyghen haeren neck , voor d'eel Pinceele trecken
Die ons Lorijn op doeckan't Lantfchap can ontdecken, '
Met (ukken gHee&icheyt en dommelende cracht
Dat daer niet anders in als tleven wort verwacht.

Kk ' IOAR

Digitized by

Google

2lS6

IOANNES COSS IE R ?>

Schilder f>an Jnt*erpen Tm bet jatr i6öj.

AL die Schild'rijen mint en fchcpt daer in ghcnuchten,
Proeft hier mee u verdane de (èld&em rijpe vruchten
Die ons Cofiiers ontdeckt door cracht van fijn Pinced
En brenght ons daeghelijckx op Fama's Conft-Tooneel.
Hoe mals en wel gheftelt, hoe fterek vol rraey manieren
Seer cloeck gheordonneert, cirfbet in't colorieren
Staen al fijn wereken niet,begaeft met groote Conft
Die van veel Princen wort met loff en eer bejonft . ?
Meeft in devoti wort fijn eel Pinccel verheven, ,

Om dat fy fchier bethoont m haere Gonft het leven;
Waerom oock fijnen Naera (al nirornecraeer vetgae%
Maer neffens fijne* Conft larick op ; de wereit ftacil,
Naer dat hy heeft gjxereyft in verr' e» vremdc Linden,
Is hy verheven van Conft-minnetKie vevftaiRtai
Die kennen al de denght die dfeel fci&ma heett,.
yXfzm die baer kennis draeght r dacr van gott'oo«deeI geeft
Sijn Conft is inden fleur , om door fijn wetenfehappen
Op't rijck <?&&'* TooneeL hnckx Fam* gptde trappen
Te dimmen, en aidaer se crijehert meer en meet! J
U'ea naem die- ahijc leeft en iwemt in loer en> der..
Men fiet m ? t Hoff fijn Conft den Eeklom fter behag&tn
Die hem van allé eanc compt groote jonft opdiagnttOy
Als hy oock heeft bekoelt op't groot BegftatirJtoft* *
Tot Mech'kn inde Kcrek , daec roempt. éjof Conft met loff.
Fn op veel plaetftn noch, wat dienter meer te fchrijvea?
Den naem van Ion Cofiers fel oock onfterflijck blijven :
Die alles blijeken doet niet met den naem oft fchijn, ,
Maer inde cyghen dact, geen Ichijn is Tonder fijn.

Mercke-

Digitized by

Google

rff

J " IOANNES CÖSSIERS.

Tïeinctrtj naturel JlAnueri, e$t nee Van ïfoj. Il a eu au commencemékt Jejirn ar.tr. \
'*' ^w matftrt Comd, Je "Vos. Il c/t Jevenue^fert excellent. Ce jut tcsmojpnent af!e$Jes
• £em£twes juil f/uit cnjilufUws Jtyjhsc- tont jour U Bjy d'Jbpatfru, jpiejaur leïnrue
| CarOmaletjiouc lïArctiauegZegoUeJ/ta&ame erjfg/^^ ,

\^J,mm*j -Citers p*r* ' Trtm, èj»*/*±*t : Itmmtt Mtytau *< j

Kkz

Digitized by

Google

zft

:>'

Merckelijcke Aenwijfinghe

Vandc Excellentie , Deughtfacmheydc , ende
,. ^^i^eyé vp Pï.gtva^ ,

•.'p^ftt ?

G^rfgdt ton ^icf H^oHefóefea $ ftaetenHe gut Bcftr / (bo
feHidjepbt bc 05ttrttM/ or jfeningbc ai Hen arbept. <(&e gro< .,
dttc fonHen tipt ro*«wi |$untenj & He löw^KPf/Ofi*»^^ ;j^

de iedicheyt i$ het aortu/fca vanden Duyvel, euHc He gtQOtfte HCMT

raeeft feftaegHt/ i£ He eförttte o# errltlcae ocffemngfie Hic tnrtjjij
Hept enbe op ftfnnr titf niaei o&banreert enbe toaergf
ent bcpatlingge matter gbefiacn oft gbdatcn moet (ött
iKtt een rocpnitH naer jut glpboelen en fept Hat te '
matt moet toefen ban oHe birigben/ t'flen' Hen men.
toe een jeber toeHeelt Hat Hetn toêueg|oo?t / .en leert toótuieh
moet/ foo Hat He boo;fwftucoept enne ectlijcfte oeffening&
gljcfïdrcniflfti banHe boomaotute Heden He*r gbanocHti
nïö een ttptu {fcri bon '£ utenfdjen nj^enertenh>ben
«fclhen merifdi Hje; fp fcïbch oeffent hi eenidj bannt' —
bÉUjjftt ton uiebe Hoen / moet flMtïben nfcelurfncü
beef mtnfcfcn «nét .öumien atnépt j^oföt jgtionetetfe

OOCK Of

Se (Hoer

tó.Want

ne <6oHt
?fkbut;
Hottf

Citca

miHHcfc

HiAt

qratbngHfb

Hoen*

enHe

botter

brttocdien tpr jj^ïtpcmnd ban Juniimlbcn tiaeften ei^ nerfjMm^ ban
HunepgHén Jeroen. %&\t& inbe fcHigbe roerenen oft MomJu ^ap^utarebus,
Haer $p Qanbeft b*mfie fonHe enHe HeugHt/ Hatmcn niet bettp^bert en mort
fyn ober bebrttthett öcc Cimmetlieöen/ ïanötbputoct^/^jjwt^'en toer:
C^ArWf önièöbchjctt bbltnactnt én mibmftacr fijn ƒ en mm f$nk pHtot
en DdToo^liJthlKpt fliKftÖkftt gbebouben toojbeii/;Wt bare tobe^jföt booj
ï)et lir&ami en beo^ He fide te toinnen \$ / en nv tegbenncri 'aljÊ -M
en bcrbaliHjt roepben met nebpe!) ( cben alp* eengoèOebairfit metbin
ban torn boetfel ontfteft en beHojben roojt , foo eanmen Haer Hoo; Hoornen ent
ttföcltjcRc .fdjanbe booj bet Jitöaem/ enHe een eratoigfte onrufl boo? He jtrL
ipoe tnenicb Confienaer bie erbaren t# int fcfitlHérentan boo; Hebpte af tjelbniefr
menigbe gobtbuuHttgbe ftd berocgben tot ovronro ban fOnHen en tap? fp fel»
ben bcrer00ben groote beeHienficn tot brrlicbtingbe fenHcr fate/tóe Inrit !>p
ooch met eenig^e licbtbeerbigbent / onnutte tocHufien oft naeentef
te febtlHeten / meniglj fupber Hrtt (al becrupfht en beei fiden boen bffflen/ not
Hten He mmiirfKn two; i Hunne arme trantnbept 'Haer booj brrtoérnr InttHen tot
fonHrn (Haer Hen ^cinlöct oo^faedt ban i#) en fp-fciocn Haer boo? uaent Hm
{rffdjen toesH ban eetitotg^e berboement^/ foo bat eenen #cHtlHcrmet Het
$imeef fonHe enHe Heunljt can bom. &Hcft)tR eenen ff heten ^taliacn/ Hteidi
om reoenmet en terf noemen/ Dab in ^jtalien gbefrmlbtrt een fdjilberp boo
naeente en ontupfeye j^aunenenHe^mitom/ unibtlHenHe een onnut SfatHtri
Haer Hu foo. beel fouben Hoó> bertorehte aen alle He gbene Hte t'felbe quatnni
te aenfdtouroen / Hat Hen guit? ( luiehjr ter oojen gHeeomen ftjnHe ) f felbe fturl»
Heeft Hoen berbjanHen ; ala Heu ^rfjuöer ot)eroaerjtHout m$/ enHe aennuRi

bmHt

Digitized by

Google

fetfte bob? te tamtte mnttrr etmfrientie bat aBen befefatben gcm naermaebtf

ftuben toe-ge*cftent too?bcn/betft toéberott eennnber gaen fe{nJbcren/maer ganjl

beefönlenbe acn get eerfc/ in toefen ftitóh gp geeft afgöebdt on feer bebote

[ möebjoftetapfïctUbcr #a|Ti£ ehrifti. otoelrbfoon^bei^cHenbeupmemflibe

f brorftritftft gbcfebtiDett toajfy batter niet ten berfieent geet in cenen fbnbiggen

P tncnfeb ggebonben en eoft too?ben oft &ét moeft ftrb octoeggeu/ fbo toanherr

f jmtant r^toe bxrbe bertgoont; toaennebe befen <&tb»lber fao bed beugbbeti

1 bertoeente afj$ gp te bojen met b# eerfte bab menfegen tot fbnbcn bedepbt.

: jtublten berftgil iffcr te bintim in fÜUbbaniglje hanteringen bet Conften aljsE

; ooth tnbe bebfrajerije/eu fubRbauigge eaniiptggetoerent too?brn / baer in get

! berbe bed tyeeber ban ggetraeteert too?bt. jéchecen Franoicus «rarbmad ban

| Verons» , bie ban een geplifb leben toa$ tn bnanbt bon alle miaet/ geeft in

f $nen ti)t een groot Stief gebber ggetoeefi banbe ebde Htfura , bie gp mebe batu

feerbe enbe int $inted fecr erbaren toa£/ boef) en toilbe nopt ernigbe liegt*

bterbiegrpt/ oft toereltlgene bingben uptbclbcn/ fegoon gp meniegmad baec

toe ban oroote potentaten en toerrïtfe&e peeren i$ berforgt ggetoeeft. $p baboe

eénen Sloeber ggenoempt Jcronymus predichecr ootn bertoantban alleaertfebe

bihgben enbe eenboubigb bon leben/ bie ban ggelgeben een bermaert #tgiloèc

ifi ggetoeefi. tfpnbenjcn en ean ieft niet booj-op gom eenen Jnnocencms van

Tmüla , Joannes . Anchontus Sogliani , enbe ben tf ertoeerbiggen $erre Don Bar?ho-

lomt-us stbt ban Sinte citmens , van ArciTo, be mdcRe toaeren ban eedgeh enbe
btugbbehlth leben/ enbe bermaerbe&egilberjEr/ bie nopt ernigbe pbclgept be$
toerdtë en nebben ggefefnlbert/ maer tod bede beelben ban gotobnugtidKP'/
out baer booj ben menfèg tot <9obt te treeften enbe tn't aenften oer fdber te
boen betoegben enbe baer uptbe beugbtte teren. 3Deerbieb i$ te noteren enbe
neerfüeb b.(W)t te nemen op be bermaerbe enbe alberebelffe $cbiIber-ronfi ban
Petrus cavaiiinus £oomfegen jtcgilber bieoochbaneen geplieb robe gobtbjwgs *&//,,,;,,
tigb leben i£ ggetoeefi/ ben toetenen ggemaeeltt beeft bet Crunfir in Nmte *&.»»
Paulus fterche tot Koomco get bieïen tegften be gepligge Brigicta gbef&onen*''»*'"
beeft / ggdgen in baer leben ift te binben. * *"*':

»aer tipt te mereften 10 bat ben opperden $ccre ^nfen «Saligbinaetfier R '^'
J e t v s chriitus befe €on(l moet aengbenann toefen / aengbeften bat fbn <Bobbe=
Igcbe jpftajcjkpt enbe ^pperfte <Boebtgept gbelieft fyeeft in fultnen 25clöt fijn
JBirohei te tboonen enbe baer booj (bnen bepbgben <6l)et(t te openbaeren/
goe tod bat be Otoalenbe ftctterjei (ideftbanigbe gbefebiebemffen niet en gbelooben/
loetenbe gun boo;(laen bat top be Welben aenbiboen en alfoo afgoberp gge«
fijupeften / btoelth noebtan^berre berftbilt aen bun obftinate opinie/ bie bn!0
enbe ontoaeraebtigb ijs/ ggebenbetc Rennen boo? fuleben berboembe laetbnne«
bentgept bat fp anfen <Bobuei btenft met berbeerbe én bobbelbertigbe Judas
oogben aenfegoutoen / enbe ben upterulCHen nort) intoenbigben lof enbe eer ban
$obt niet en eonnen löben/ aenggeften bun met ggeen reben ban berflant en
i$ tob!* te moeeben bat top be felbe 25elben maer en gbebjupeben' tot gbe?
batbtenijt ban «Öobtjef #a(fie enbe #n gcpütb kben / baer fp gun booTouberjtf
25dben en Cóntrefeptfemi noebtan^ ooeb tot eén memojie bom gunnehinberen
in grootetoeerbeijju goubenbe/ en foo jemont bitberfiont teggen te goimen/

Digitized by

Google

«7°
- «i ffrlbt MOM tató* m Mm öfrtaf*/ ÖÖlOT* tfca ****** «
fön opinie/ bie maa naatfcafetfcb fefetbKO l*t j$ rëft tets <& t*n
en boa? fijn esaragfoniftm IgMK fitófe^ Wff« ffifeil^ IW
j«mania«& niet e&itaaben iirm wimif TITtm «| Üw mm tmlÉ&mi
bie inoet flotetóöUi niet toeten bat «N* iflittarbjgi|ift / ia* *bm fat I*
ij* teaftenföeRenbe ben eeetfen articuU taan fbn gbrfftf. H dumü u rtX ba»
bot mt)n toeren niet en b* in beftmoteró ie bértocrtm m nawfbtt fttotte tee
Dan te abebeu Dbdijrt antalhjcbt eremncfen en befcÉtóngbmtat «mftaffe kt
fttftaql / ban tfc&ene boofó i* / boa» becftKpfee tffeiftflbefccifcr Jfemura «*
gbebaen / (ba bitnt befe materie boa? b» te gatn jjnbe tt baeb» op bet ba»
balgb banonfé b?p jfcrbttbcc tonft/ bv ootft toflubrcnjcfe wtmmo^f liwflM
beeft ben «BoöMumnaüro 25?oebec loanpcs f .dok $njrtK$*to9l*ba/ ben
v toetenen/ eet bp. brood te fcbitorröV atajbfc ectftf&i n$tjbebt fl&tt/in nopt en
maeente eaurb beboot tf cuafft «ft antei* Jftpfkeiê banbe frpMste Ptfit
on.ö £aUgfunaecttK* / aft $8 bebnuteb* iüa toonabea met obretrtctt bef tta*
g^„ nm. &oo?beHt ceutn 33joebre üar*hplon»eus gbebo^n bon Fht&^tu» ujet min
r«j^ri bon een foo bepligb frben ofó ben baotfc&s- ioanna Fk^oIc, $ gbeJfcK<$ een
■** «'"becmaert éegübee bonbe oogben bec <ëeeto. $am# $je&t|e*$ai /ba» &n
'"'■ feiten Laucemius Lotto ban Vencticii , öjc frcelknt £rb#*i- tong in bebtfie/
boet 6p bed beuajtoa» mebe beeft obefaepr onbjtr be menfebert bie be €on|t
Betogen/ ben toetenen ooifcitrt epnbe ban ftfn leben fic& tcentniatf^pabt »*
épofaeube enbe üf inben $eeK fabnb 8tKfto?ben. 3£nec webe fcfr tojl betonTra/
bat befe Conti bejiaet in b& nuafitepwn ban ^beftp**/ boft ^ P0fei«/ na=
turelgtft/ enbe gbeeftéintfty gbfïÖdirombef jn,brt ra?#c b«el bebt^Hf/ aW
ttnllenbe met be boojf3. ktle quobtept «o* bft&aqngv bo< bje (cïftc <on« bon
öbcclklöcfte enbe bepUgbe ^ecfoonen tëgMjanteert/ ft» wj^öö^ö^ be&te
aoeftban «bfl-lubni enbe toi^fe ^bJtofiofiben eec^bjf ajK«!ffirat bwbt. <enöe
eomenbe boo^bctjtf naer onfe ecub) foo |«ft nün WU wp aen||<ao|t om bier
te fieftb$ben be toeect befaembe ComÜ bie David Ba% jtcbjbei ba« Lc y d< ^
bacobclöfb^ tjj npttoecebenbe in bet caafó&tften leer arngbenafmcijte bjonöft
om ^en/ (bo feec te toectbctai boo? b«i ctwdw «art m (ibjbecê abf^dtra?/
abl be ntttiobept bie naer bét leben, boa inoe ttsfegojtan. i^«n \?oo? bet Ubm
mentgftmael toojben aengbeften / tooceomicb \hü mfmfMm f

Ift wonder dat den menfch fija wcfent af doec beltkn
Om lanck naer fijne doodt van fijn gheflacHt te melden,

Soo alfmen.in4e : QmSi V*» ®<0*¥ *B0fy, v»W

Die door den levens ae« de hooghfte eer verdient,
Midts ky, den menlch fóo naer het leven doet; gheljjfken,
Dat wie het ftaegh bemerekt, voor t'ievcn fou^ bekijeken-.

Het wefen vanden men(ch ghefqhildert op pa^ineel

Ï6 een meraori-lluck en lofFelijck ju weel,

Het

Digitized by

Google

271

f ■ PAVID BALLII r -

T > Af rufenöneine a LeyJen au tl H ent ene ar Ja rejtden**.
•\ 'S // ^J tèn&fi 'tan ?e4ntre> *n peurtraicts, et en v$e coye: f
I - eftanifffri en U dejjeinne a Uftume etc.

A '■.-*••* D*+JJ B*tfy f'mxit. Coent^^étumsnt fifidf. T0. M ryffms* exc >

Digitized by

Google

VJ3.

Het gen' men keten can aen fijn Erffghenaemen
Om noch naer hondert jaer hun leven te befaemen,
Wat cander .ft&yfter ^iljn tot een ghe^achtertis
Als daer eèn rïjèKfaifct leer fchoön oehangneh is
Met alderhande Cöört Van eettapiflènjen
En conterfeytfósjin verheven IchiWerijen ?

Waer uyt eèri teére kindt onnoofel (peuren can
Wie fijn voor- Vader was , en thoont een fchets daer van
Die t' weten eïi ghedaent can kennen van fijn vrinden
Dat lanck > naer hunne doodt is in fchild'ry te vinden,
Als {DJiufWafy. can bethoonen inde Conft
Die om naer edelheyt gheïocht wort en bejonft.

Betrachtióghe.

m compt tot irofooèttüyrf* *ui rfu^fójéii

booten

&Wk

IKI

itbaét

aértfoóVfiM-Afctf , .
é tictt Qdctueteii bat

*atnctnf

toon?
tgfMüfcf

(déti$biè^rartira|hj^i|(f ._ ,

tónir > ; e#f «tóf-w* to&Morjrvftto!

^flf^^WPfpAjt/»nfltó/itföptó(

a»faï*4^fttt46ft totlttfltf» toéöjièfal,, , ,

bat taan Scfttlba: nootfaccttdtfeh mebe moet Dcclarfjti^ tocfm tartte botew»
firn bte föncn eben-naeftm int aenfien ban f$n toeten tan üetotttcn/erte*
bjuc&ten bic ftp tot pjofjjt ban (Dn pel ( a$ cenen fometfrfjen <$ojjft ) tgaüMüar?

,Ühi*&mcnW

Digitized by

Google

ante. »«etmete oterWoebnffiWi öknotó tetoe|en tojo^bt bat te fe&ateji nut ^
tan? te (iel #/ ali* ik feite ivtanftt ÉqS0taHÉWW8*«» fm/ ente fc|a»
Mfcfi $ foo toanneer te fel** npflfett nmiinVttf ttetdtefcte pteltept / fit*
fyugftente b'een «enten l&eete onfen #aü0ï>-raaetfter / ente Panter aenten

\teptet.' '.":":'': •'* ."' : '""' .'''■"* "'■' :: '*"•'- ;>- : ^"

<-: --;- •• • >: ;, v

'■ p h ii;ïi^

I* fat npöwmtnte in (antetfepten ente elpe^ft ió*t oftgrnierft ett gtatfar
teftiJteven upt ten «6ee(l enjwe* tet leten öat tem te, f <mfö'Q&
W# Wf (Aetoetd «n* jWWtec te tjguq^teea banï»ett«i?o^maja®TOe^enteJ|g
öeeeöfteiöelifkn Cwinefc ban ^«njWW iwtt fe Rgtlf ntoo^i^ »^, t>fi
-V tooottente» ■■<..-? ;''"•:■<'* ■.■•■;.•■ "■'->.■ : ■ -.■• :

. Nu vintmsn in des* ccuV ful<i «ft èonftrvroedicli gkeeft .-.,

Als oyt in hondert jaet in yr^iipkrij4 ** gk c W£jqft .. '

Soo als C**w/ww cloor fijn clöccfc vi&ftant .k$t$<*ont , .:.-,.. j
ÉHe in het Coninckx Hof al$ (^iritH* S^iléw.wöör^ ; nj
Wat dicntcr meer vcrhaclc oftwt 0c peii' ghefeyt
; jn fijn fchïldrijen fchuylt Naturas gheeftkheyt.

■ '■ • ■ ii ' r i\ .. i.

i:&&X A:VN.O-E ft AD ftLA.EltfSE N

-: ; Schityer ï& Antwerpen. , , .;

jPlr&ft hj^tttct tK3on4Pinicfl^ ten voortehijn weet ie feflnghen

' Bëfóftö^i^fcn^ 4n 4$*ffg^d^ to. jü< ito- '

Digitized by

Google

*74

?:-J \J""-:JJ' r -'ï ';
IJ..

i'i

m«tt onoerffrofeetre onfcn *aïu$maeektbt«eutotaöe <b«t$c»t en tobfr
.«-J hcpt pmïtt bat fnn «tnbbe boo? He oeflfoóngbe ban betftgepbe eonttieöt
toertberi ma* gjftehcöben tot liefbe en beuBftt bie aeti||acc epgben «tben aa*
- flöenaem ty nbctycfc bp»m't «ut» «cdament.-Bcfebeei upt bat O^aebtbJ

B»tf.«*. Wd» £one ba* Vrihuls, OlbC Olliab lipt be* g&rfïaC&tB l>*> met f$ne« #ttfl

3 ». berbult ftabbe / om met berffant / tottefbew cnbe hemtifle m alberftanbe toer*
te betbeneften alle bmgben biemen confletDcii maecnen mat|/ (ta teecftenjat
fcera be «ontf acnabmaem itt) &oo i(t oom gftcbeurt bat bm »m* onrai
&tïwtoec oo befe tocrrit toanbcfenbe cnbe (ïenbe be liefbe totbe|M»Jbe*-ttnfl
noen Amflehm inbcn Comncfc Abagarus , bie een betmam &bitoertoa£ / en»
bntó J^eete bao ontbeten met tenen bjtef om tófón ^aHepjtf ttjctoenncmw
^ ■tfihöbftem cnbe tooonolaet* met gbeioffc ban bent baer teöebjöbcn ban
fKtbertnortiicbbetboïflbbet ioben/ bm9Mmogbenben$c*c (tó^gg-JJ

bet i# ban aUe mcnfcijcn.) ftenbe be fltoóte liefbe bahben $<

betnebctt te gacn logeren in bet $4feg>0 ban a^ws % «b,«

ben felben groofe liefbe bab tor be &c(jiïöer-«mlr/ beeft ban L ..,

feöilbeet te toefen / baer ben «oniridi ffctbet optflef tctftont tt%i

en bewpt^eboenbc eenc* boet*,/ om bat. «obbeüjcft jMfMibe*j

te contctfentcn / beeft tön üjMcrifce beemóöf&en gtybatn om iTeïbe^r

K«/:«.toel té treffen/ boe tod bat bo let carttócö Itbén bat beojbenM

« • c ** en cofl naet boetfen até jinbete &tbilbcrjt toe! tonnen boen bc*

7 -*°?f-ïeben / t$ tfbebeurt bat Abagaras fcfwnbe (ultnen sobbdgeftttt

^ .; BÖtbaente joe onuptffccbritttlif (fcboonbent boo? ooo&cit) oml

?S • ffetornaec te feöiïb/ten/ boo? be bottnaeefttbentbie-baec in te

- ^otataeeBte feboonbept te bobt* gaenbe ) mbêi# me* W^t

Tmpub en betflancbelörfte toefen^N? allen f feïbe met tonnen najt

x. c*fü. bat fêjinen nebet baer toe grootet al* be craebt fijn^ betjtanl .

**• toarf. Usaec ober onfen iWtob-maetnet ben boecii nam en.bm

ötjebetitööt «enfcÉm bjbebte (oo bat fön teffitb »etew^t#

be tottf*nbe manie* ali* ffdbe o&tnucttt öèf (faerttabm"*

a\$ boi Bbebenebgbot »eete too^ bjaöftenbe Jet «tppjï

tónben / foo aenabèhaém Mf be JMtfbct-cónft aen Oobt oje

bie Heeft oo foobania^ toanié¥^b> boölè. # oftcoeffent tbbt ,_ -^-jr u

laten tot een ceutoio^e öBebatfttenij*/ toaee tmt biecht bat befe €on|l oom tf

betciert met cbiefteïöeBen ebelbom bic atte «ébcibommén booj be betiabbm b

bobmöoet. ^üt mebe toil idt ten^r aento^fén enbe tot betbofeing&c bang

toeren in t litbt bjmnöen be . nptnemcnbe en bjembt matötjc ban P«4u« w

Hemun Herman Saftleveft ^djilber ban Rotterdam notb DOC flbettjcfcx i& b00WjS-b?ettgfnW

sanfcrf. m tt bet Ibinctd bet uvtftde toeténfdjap baer niet anber* a$ betlrtwi tm
$ntüct in en abeb^efien foo aengbenaem (laai alle (line binoben befawt»
, - Snoeren buofm/ (laflen / frtjaenen en anbet bee/ oocli m Xantftbao/ P»«gwt
'■■* tafcbietttdoefuMbani^

Beeft bgn
tenbtbot

itoSt'

toa#

fennflrt

betJetat

foonitt

fttaeimtx

bMjl

toa^(alb

„.. Ipanbto

7 bottod

van ooi*

Digitized by

Google

*7f

'au comnunüemtoi il yjaflitifaffi

mats ar- f re/ene UdJaJwkdtltciaUon^ tzjutenfè)

r rxrvA/.

\ * k - • - -

i . . ji

'ülin Uti'i «i ^

Digitized by

Google

tttf in fuïcfitjarag&en ftfll obeetreffenbe. $p $ tfpfam in* jaet i*>9- m
gout fijn tooonplaeti leöbcntooojbitfo tot Uytrtcht Uaoc fón tfonfi in gtoo»
efltem enbe toeerbe ij*.

Wat heeft Tiblur' verholen weghen
Wat is daer in al moyt gheleghen

Om haer paden in te gaen •

A\$ Saftlel>en heeft ghedaen
Die in Landtfchap , Bofch , en Landouwen
Wort door Conft feldfaem ghehouwen

Die het leven overtreft

En als t'leven fich verheft,
In bergh en rots in water- vallen
In alle Vee en Boeren ftallen

En t'gen' raeckt lantbouwery

Thoont Safrleïen "in fcjuldry,
Datmen £fchier fou voor t'leven achten
Door Conft en d'eyghen levens crachten

Die Saftkïens cloeck Pinceel

Ons can thoonen op't panneel.

IA C O B SAN DR AET

.,■.,.,. Schiller yan Jmfterdam.

Dtffcri San^t i^S nb^ tcB5cntooo?bigf| £eftiïbet banben $èttog& tan
2&cpétJrtlvf]^ft Den booten toelfiant bié in fgn banbeïingft ban Pi&m
te firn ig / foo in't o^öettneren a& tonteefepten boet ben natuet en Icben {too?
be betbeben <$0nft: bie baet in te fien i# fcfrönen in te Jtooonen/ fufefcytet
niemanttt «be bxéetoeenigbe Rennijet ban Conflm bjaafienbe/ en r an &v
bonbm toojben/ oft 6p nfoet titlgben bat Sandradt* een banbe öbeeucbtöanlte
$cfttlber0 ban beféecttbJi£/ foo bat feefj ie»/ ben obetbleet banbe eecenbe
rijene towft foo bee^toint ban omftatfeujcRen roem int fepl banbe fem
blaett bat bet omnoabeujcR $ bet Compaq ban ft)n gtope te berliefm/tó
Dn boe? befe ebeï b?p $cf)ilbet-confi öatgödrjc&jc cotnnt te bunnen foo bat irt
be bolcomen fupbetèept tnbe bounaeentgjept bie in 5t?n $ineeeltn berbo^jtn
StJn foo feer niet en tan naet ben botten epfefc befcfi#ben/ aljef fp berbitntn.

GEE-

Digitized by

Google

«77

'} <3ËERAERD' DAÜ

Schilder J>an ïhïïmdu

1T7 J At foct en leerfaem vreught (vol HefFelijcke wiedden)
» • vv Schept <ralè Schilder -jenght ia d'aenghenaemc beelden
Xïheroejft van Geeraeri 'fDau , door mebt van fijn Pinceel
Dtc daeghelijckx PiSluf brenght op het Conft Tooneel,

Die al de donckerheyt van het verftant ontwarren

En voeren s'menfchen ghceft fchier hoogherals de ftarren,
-5©o raaer de oogh befiet fijn Conft fcer weert befaemt
Midts dat fy <loor haer deöght fchier den Natuer befchaerat

-Door xToaghen leeft den gheeft in't 's menfehen teere leden
' Soo en ghëlijck oock wel wift den Agent van Sweden,
Die duylènt guldens s'jaers gaifaen G er ar dus fDau
Om dat hy tJ'eerfte oogh van fijn Conft hebben £ou,

— u i, ■ — ,i , .... i ,. i ii — — q^w»»

IAN VVEEN.INC.X '.

Schilder TtmiVytrecht.

GHeen Landtfchap oft perfpect , gheen Arcken triumphalen
Gheen metfelrijen van Palleyfen , Kercken , Saeien,
Oft ander Ichoon gheboirw', gheen beeften oft Figuer
ALtfgen* dat werden can bewefen van Piclun
TYy water, vier , oft locht, de vruchten vander aerde
Goudt ., filver , en ghefteent, van cleyn oft groote waerde
Al t'gene dat beftaet.in eenich werelts deel
Dat wort ons voort-ghebrocht door Weenincx op panneel
Dat can fijn cloeck verftant ons wefentiijck ontdecken
In d'eelheyt vande Conft met fijn Pmceele trecken,

Wat dienter ; meer ghéfoyt , fijn Conft foo veel bethopnr
Dat in ft^Gad&/({oo:Mi^k:i) .^t^ede^ven-woont;

Digitized by

Google

Ian van bronckhorst

Schilder 7m Vytrecbt t>an het jaer 160$.

AS0 befttl Jan van Bronckhorft riff factm OUÜt bJOJf f00 10 gp btfc*<
bp een goet «Nacf-febtfbec gfjebeeten Jan Vcrburgh om te leecen teptacnf
mibt£ bat De €cecften-conjt ben eecfïcn gcont-ficen $ ban Pidura , atoaft ta
fijn jonobeicug&t met gcoote neet(ticbcpt ben tgt ban een jacc en balff (tft
flfteoéffmt en ban baec bp tmee anbcce gbemcpn <3laejMtb$bcrjf foo lantft
tot bot bp in't jaec 1620. bein bequacm bonot om naec &?antncbcti te rrpfoi/
altoact bp obec pabont mcpnbe teeomen/ boeg) ij* bp gbtbalonbec bxjjfim
gbeblcben te bieten tot Atrechc > altoaet bp bp eenen Peaer Mathijs rFcdknöt
4BIae?-fefgbbec / oorit ontrent een jaec en half beeft gbdcect/ enbe bed fracp
btagben (in't gta£ fcb&ben) naec be Cotifl uptgbetDctcbt? ben boojtettnluö
bon befe teeffdgene Inetcnfcbap troeft bem naec Harijs baec bp oodt bp urn
goeben jBecjter i& gbetacebt gbenoempt Chamu enbe ban baec tnebecotn ma
$oHanbt gbccoinen te bieten tot Uytrecht, altoart bp met gcooten jebcr to
tfonfl ban nja£ febftben beeft bebtytteftt. enbe- ter ttójïni jijnbafh ««e
ben-eonfl bent ben lu(i foo aenbpef enbe ben nbeefl bermeecberbe om boajtat
bxtenfrijappen te onbecfectbcti / toaec toe bcm geooteujenje bienfiicb toajpfte
trejfemebe conbetfatie ban Comeiis Pouicnbourgh , foo i(t bat be banödmtf)
ban (tbilbecen (bie befen Pouicnbourgh babbe) $}n gbcmoet beeft gbetnctai
«ra be felbe Conft te ocffenen abdijen bp beeft gbebaen/ ccrfl becfe^epöeto
fbtn etfenbe tottec t#t toe bat Sr. Fouicnboucgh naec «Sngbelant tco*/ in't
iaec 1637. onbertufleben banterenbe notft bet gfa0 fcfijijbm/ enbe cefoltenfe
epnbebjê» bet febilbecen/ gbelgcftbp in't jaec 1639. met eenen onjeefiten jdxt
beeft bego(ï te boen bp fijn (Hben fonbec ecnirb onbertotjjt ban ÜBctfïcr/ (te
bat bp tegbmbJoo?bigb anbcrj* niet en bl boenbe / blijcnenbe oen betfdjepfe
trroote (menen bie bp gbemaetht öeeft enbe nodj bagbeUjcbjC i£ uptbombenbe
met fulebm becfiam/ etr goet ob(ïegt bat (lm figuren en anbece (nïftenfe
bp-bKceben boo? bun bóunacente abeffeltenbl geen perfectie banben jj^amec
oft leben en biijcitcn. £ijn gcoote neccfiiebept ij* eenen feiegbd aenbe jonrftbept/
om be ebel &efnlbcc-conft met neecfiitbept en blgtig&en jebec naectebrigbn*
Önbe al i(l bat bp noot m #n kben een bolmaeebt en ttptfienenbe jBerfbc
en beeft gbebabt/ foo biect bp niet $biccd foo teb^nbelen / bat aftoaect jjinn
bet obcuteh ban bet e!oeeh(le bec(lant inbe onbectoöfinabe/ haö moabai $r-
beuren niet betec inbe uptecfie tnetenfebon ban Pjdura en (ou ronnen fbn erbww.
$p bjr tegbenbioojbiab oubt ontrent be 58. jaecen.

T'gcn' aende Teeckcn-conft beftaet in eenich deel
Dat wort terftont ghemeyn en vrindt van d*eel Pinceei
Ift in Geometri , Borduren , Glas te fchrijven
Oft eenich ander werek , men ilee de luften drijven
Ten leften tot <Pföuer die fy terftont volmaeckt
Als hier aen fironckborjl bliickt die haere vruchten imaeckt

Goa

Digitized Jsy

Google

*7*

_EAN V^N BRONC HORST

l&siÊfsfts vifU/* VhrcfU m fan j fcy^aiJMtU jfriz. fhn. psintr** *n vrrrr.

x J*/tiftÊ*ur.é
Jhté. B*R*u Jlulf.

msif

-•**.

,-«*

WM^jtI_

Digitized by

Google

i8o

GOOVAERT FLINCK.

Schilder Turn Cleetf, Anno ióiy,

TEr wijl dat u Pincccl foeckt t'leven in laurieren
Soo moet mijn fwacke pen oock haeren glans verderen j
Door jever van mijn jonft in u af wefentheyt
Die door u edel Conft foo menich gheeft verleyt.
Het ftopfel van u eer, wil ick dan hier ontfluyten
En t'oordeel van u werck tot u gheluck wenfch uyten,
Óp dat ghy leven mooght , op dat tot voor de poort
Van t'Holknts Cabinet dit lóft-dicht wort ghehoort.
Want d'ordonnantien van al u eel figueren
Veel die de Conft verftaen in hunnen gheeft beroeren
Om al u cloeckicheyt en fraey ghefteltenis
Waer van dat jeder-een al even werck'lijck is.
Sulckx dat ghy trotft den Nijdt die noyt en can verdraghen
Dat jemant inde Conft fchept vreught oft groot behaeghen
Die altijt is vol fpijts , en door den haet gheperft
Als t'duyvels broodt pp tVeldt daer menich menich af beril

PETRO DE CORTONO

Italiaenfcben Schilder.

HOe menich cloeck verftant en ftaet niet fteke-blint
Soo haeft het maer de Conft eens van Cortono vint
Soo haeft het maer de cracht van fijn Pinceel beooght
Daer al de wetenfchap cler menfchen fchier voor booght,
Om dat fijn handelingh heeft fulcken foetheyt in
Ghedachten wonder fraey en vol verlcheydcn fin,
Sulckx dat Italien op hem wel roemen mach
Door al de wonderheyt die hy brenght voor den dach.

DIRICK

Digitized by

Google

Schilder Imk tltufdcn. ' / v--:-

JBot QbeMtQc oft jpMnogic •carnet' btt tb$tftetut$te jf arat Iwöj ttntDitf}
1 te vertieren uwc Piöwas €onften op bar baret bnÉr (qpfertt tra#t ctibé
toten beflaemDC-eee tumttttrméet en mogben üianbtn rtjt Ttei^ctmtoffibcrt. j$tio
fieefrmpbtn Jebetfeet Wfttlcg acntfgépop dm trtfteift m't fiefy fet^öói
te eroaren Cétift ban Dtttck vin Deten , bic tcöbcnwbbrtirh trorf) cm utltnmiciii

Confienaer enbe $c&tlbcr ij*/ fob fttt te meerbercn bob? jtjn j$rtttrtöröt afc
om #n bonbclingfj mbe eöet gmtect / tooonende tidcè tegftcnmwijoïtffj tot
Armuydcn in SScefanbt / boer &p ?»öart)emerftcr af # ütytokèftj tntjttt rjccïfcrit
enbe etbaerrni** m't fcfnlbercn Den yrt^ecfetiijtn/jlftttfHcrötri/ Strcfcircftifcöi
moe ruttnbamg&e tomftm/ fulchj: öat trfcniet eit niatt) octroèan nip Bell
te boen om Ben reiben met oe rec&tfmnigbr enbenaedtte toaerbept ertoe tiartob
mactl0cm)ept moe <Tonfl te berbeffen cside naet fint bcrbtmficn .te p&fttL £n
op afdien ir* mp erobmjff naet jemantj? ooped ( (00 in't berprffen ban oefen
uptfieEtenbcn &beefl aUef het boen bon meet andere «onfl ïjdnteetöeïjBf) bet*
loopc enbe niet en btybe inbefpoie banbe matirfjcpt boo? te jropfen jibcrblöcbt
bon eet enbe lof bte te» flffi int fecfonbet toefefttif : bat fal mp bergbebcn moe»
tcii tobben enbe nicmanbt a\& mnn floebe atmft/ eieen ttennifle bet bpenben/
enbe gwote ItefBe bic irft feit tyfttfbe/ moeten bccbwtén toojbni / tierftopenbe
bat mi)n betbéffenbe pen nfcmanbt onrcbclgrft enbe fioben moten op(ït)Q&cn
m fai / tec tollen be mmfte Cenfl ^ e ff enoe t^ ban-fbo ebden Sflmpt meet bet*
btencn &\ft ie» bun can toefcb#ben. aicngbeftm oocft&un eer ontfterffenjcR ijl
enbe nopt en ean bergaen. 9e bm rafenbe f uricti TiGphone , Phano en Aledo^
bic gbetoobectt üfri op ben ffcmeftenben Sttx alp föhbc gjjéttfrfc een Slenter- eamet
bejl petten / en ÏHllcn banben mag&eeen enbe bett-Bnan|enben Jü^alen $#t foo
feer niet opgie(totRt tonnen too?wn om inbenpotï beeacratétentttflt be f nmt
bee €on(ienaer0 te öoldctv bit 2frö!th mo#*»i ümoempcttle^ben d# quafteó
Sbcbaehren / en die* bert fitten en Ofb$t| tndt «ei\ft-^aetcnöc ntenffjen i»p|

toerrnen/ baet beelemenfcben mebe ïiefctenjttn/ mant fifcijjtejefl^w naet
be &róe-tacl Wn&k, i»h«ios mobjt/ Mcgcratenöbén/ b'a^i^oltntibtribeConlt/
beemoo^ben ben Sof enbe torowh te nemen ober oie bob^ltei Piducral te (aA
bp boociimoggenbe ^evfonègien / Conroriben en IB^nt en / berbetaen enbe opsb^
togben mo?ben / flltelijf* at öitftmiljtf gïj^ctfirt / IjoprtWe frdf af » ^ene bié bte
inbouben mnn^ ft&a^vu^tftï^ bamb^
Cficb:cl«n fultój betbjemptfö» |nbe rn^t ^ ooeft |Ö#ci) jwöfm be ebel Conft

bic Fhilippus Wouwcrmaa ^t^ltbft bOR HaerJem bncg§flt)tnj: bOO? beh borg Phik'p-

b;en]jbt enoe tot nèo^t bewnottfe ban aHt «édnft-ftenWr^ ij» umtectcnenbe inpuswou.
peecbeften? tefteflmnfbt off pevffctihpj^ birtr ftolbaten? natoliéii en (üWfta* v^ 1 ^»»'

uteetoet bottnanntQepTfn t-teuen eft tan otiboont ofi liemeten mo?o7/oft rijs oaec
i»-boo2<reeu>pt banf^n ^inteel al te {ten. $p bteft öbciettt bp Franchoa Hals Fmnciu

mm ooch 1 ** 1 »-

Digitized by

Google

3»i

«otft npt& itt't fcben ratte tot Ha<ïlenitoootiatffitp tó bie teonbttimtftoftt int
fcöiiömti ow gputttct r m m 4wctfatm ït&ttlm oü m wfc / bnjtig&

CÖetoetfl en tod opefielt / pJoifant en öbct(litö om bon beer aen te ftentott
niet oijtf {iet Ie ben en ftpgnt mi otfc&pfctn/ ooen foo geeft be boojfj. «ontf-fc*
renbe £tabt ban Haesicm oocft boo^tggebjocftt eetttn bertnaerben en fcct rot:
c van nemenben «ètüilbet bji ttaeme c. van Becchen», feec toonöct robe ejKeüent injct
Bachomfc^iJtwtn ödtt Berften (Üq ojptënV tomméten / hopen /óflèn/ peetben enbe al;
onbete (otyten ban biet-boctict> j$ebiett foo fraep cnbe bifaett bat öp bot üi
niemant in #eberlónbt en móet boenen om ben doecnen nxfytanbtbiebafcin
te (ten i£ fcct obetbloebirg in inbentie gfpnjcnmen aen fnu pinten cf}ctiot| (un
can baec eenijjöe ban upt comen/ bie bp petn, gljccttf 5tjn / juich* bat (jet groot
nbetoin / fgöene om be ttptnemenbe Conft (bie inbefcgiIb$enbanbeboo?bft<
paelbe ffluótxg te ften ijaf) enbe niet fltoot g&enocf) ftjnbe/ bun niet fult&mm
lebct aentoathétt tnbe öaegtKltjcht nicetbet bolmaccht&cpt acntorjft / bat &ö
onmojjïjeltfcn ijtf noch »o, jatten naec ï)un boobt be eet te bctliefrn bie bc ftm
aïttjt oiuiïcrffclikh fal gouben enbe upiblaefcn ekn naet f$n bctbienfUn.

Soo lanck de wcrclt fel door Godts ghenade ftaen
Soo en lal noot den loff van d'eel fiftur vergaen.

FRANC IS CO MALTEES

: Tapyt-Scbilder Van Malta,

DEn Roomfen Paus fou gaen een Schilders huys belichten,
En lijnde aen een fchoon befèhilderde gaeldry,
Wou fijnen Hovelingh een Torckx tapijt oplichten,

Die fich bédtoghen vondt midts dat het was fchildry.
Soö als oock Zeuxis wou gaen fchuyven de gordijnen

Die hem <Parafws foo wefentlijck bewees;
Maer fiet den cloecken aert van drappery verfchijnen

Uut de Pinceelen die ons thoonen can Maltees
Soo febijnt dat haer Natuer niet meer én can verheffen

In wefen oft ghedaent , fpijt Wevers eel ghetou,
Om dat fijn Schilder-conft ichijnt t'leven t'overtfefrcn :

.^at dienter veel ghefeyt oft ick meer fcgghea tyou. .

Digitized by

Google

BARTHOL0MEUS VANDER ELST

Schilder tan Hterlem f Afïno 1613.

HOe macckt de raflé Faem nu foo veel hel ghefchreeu w t
En roempc op al de Conft des Vredens gulden eeuw
Als Vonder Elft beleeft , die door fijn wetenthejrt ;
De dachten van PiBuer door fijnen gheeft verbreyt : *■
Die met fijn levens fchijn (foo langh de werelt ftaet
Schier maecken can door Conft dat noyt den menfeh vergaet
Uyt t'menfchelijck ghédacht /wanneer hy op paneel :
In't leven fchijnt te fijn ddor clóeckhèyt van PinceeL
Waermed' dat Vander Elft fijn Faem béglori-rijckt
•Soo als ghehochfaem aen fijn edel wèreken blijekt

We rnenieh Princen oogh geeft vlammich loeken can .
Soo dat fijn weerdichèyt te kenbaer alle man.; /. ' ; -

IEAN FRANCISGO DATSENT

Italiaenfckn Schilder' <i>an Cdtf,- '. v\ vr o ,7

H Et is van oudts bekent dat Schilders fijn vdcoren, '

Van jonckx af uyt denaert en met de Conft gheboren,
En niet door Conft gheyoedt oft daer van op gheoyeckt '
Soo geen volmaeektheyt in hun diepe Conft ontbre^t': : ;
Befbnder als in't werek compt van Datfent te blijekeri r>

Tgen' geen Hanteerders van des' fuyver Conft moet wijckeiv
Uyt reden dat de dacht van hae'r ghefteltenis
Bethoont dat ƒ }eyen fchier daerin verborghen is : . . -^ z r l
Niet dat hy t'levens vier gaet uyt de hemels'haelen
Om foo daermed r fijn Conft ten vollen te beftraelen.

Tot fpijt van al de Goon ± 6 neen , al wat hy doet <w ; t
Wort door Pinceel en gheeft van hem alleen ghevoét
• Mm 2 ABRA-

Digitized by

Google

a8«t

& BR AH AM 4 P If J?B .K ft B;JRC.]t

Om dat h^, TOS^f^^ . .

Die ïfo^dagfclij^* «fcop^j^ i^ % gl^fehfe _
Dit ampc ma^ckt menich eei, gh^lijck frjer wo*t bevondpn
In ^r*?. Pléfe*iMck frhatKii5<li ^b»W^5 g*QiW&ft.

Die èerft met ^yyef.gla%.fter-g$^p$ff^jïftlK<k^ .

Als hy: mfö fijn ?')&$$ èttt Pfrfeef; ró#fih fthrasffi :
En is daer dooi gherj^ds* pp. iteWityw* wapp^ni
Die van hacr h$2ft g&ïe$rt 4$ o&pfe w/?tfinC4hf$p«ni

In't hanj^skmejii P<i&#&^ #ft «nfleifc «tffcQflj* ?©i*9pJ:

Al oft hy wae.fgkYü§Kfe^
Seer gheèftich , foet en net ftaen alle fijne dinghen
" S09 .datnicn^ pye r. al, van keo\ fcpprj;. lofïaqck fingheq. ,

in die jnventietv van teWk'rién atdermeeft

Wort hy in Nodadant^henoempt den i clöetkften gheeft:
Heel mals in't fchilderen , fcer ip» cn poefelachtich,
Al t'gene dat hy maecktyhet ftaêt al even crachtich

Sijn' Meeftet %ièbehs 'was üaer hy heef? by ^deert

Waer hf ty rüèt dcei 'éóhft ten fioochftèn weit vereert.
De oeflfönifigfr daer van Kern' daeghKjckx eompt verwecken
Om meerder 1 wetenfehap met jevejr te ontdeckén

Gheiijckmen (peuren ca,n aenal fijn edel werek

Waer mcd' dat t hy verciert fop menich huys "en Kerck;
De Ghecfteri die op p\aet fcer aerdich connêri fnijden ;
Die moeten altemael > en wel met fedtt belijden -

Dat fDiefcnbteck alleen den jerften is i van t'^andt

In d'edel Teeckcn-conft ,,door fijn .fin rijck vejftandt*

Digitized by

Google

rff

•I

ABRAHAM VAT* DEEPÊKBEKE

M,0t m/s Btirlf/MCfsAfMt *y'éUp**t exm/p**r éftvfyusUmfr Vort éUfsmJrrJm' l*r pürer, ]
t$*B*Jsf*fijé*srsA**rrr. f

Digitized by

Google

<&&eujtft oHe binden (upt ent depn Begin boojttommbe) ten Iepen fHtfen
taolmoetfu&ept aenneemt Dat be jpaem nopt betmope en too?bt om t'fHfe tot
bfctoonöcttnötje ban alle menfefien met tof enbe eet te beroeren. £00 ijl bat
be ebel tfonff ban Pidura oom aflengRettf met een depn begin bom bt ffyt>
bucsgbe ocfltrangöe enbe aengbebpbm gbeefi romnt tot bm $ootb(ien xm
ban gto?ie bie ontflerffcujeK &ït)ft en nopt en fal bergaen/ gbeltfm be torn*

fê0ap ban glajff ftfttybm bm bOOJObenOembm Abraham van Dicpenbeeck oxr

gbeopcbt beeft tot ben boocftien trap banbeboImaetfnt>eptbiemPi6utasiKr'
5oIm €onften te binben tön toaer boo? be eer &em atttfbt $ bolgbmbt ent»
tjaee foo cöcbelürft en opggepjontRt ban alle fetretm metenftbappen beelonftot
oenbe faem tg beetboonenbe bat nimmermeer ( emmert foo loncfe barclicf»
fjeböccjef bee Conften inbe bwrelt fuflen te binbm #n ) bm tof ban Dicpenbeeck
en fal bergaen/ aï ijl bat fijnen gf>eefi emjf boojbrtftbepbenban betlit&atm
fal berbUnjnen booj bm roem bie be f acm nu baeg$e1Ötn£baerbani0iitt>
blafmbe enbr berbrffrn fa! fonbee opt te fterben. IBaerom bat ben &oorf)#>
ieerbm Joos van vondel ttptgbemunt Pocèt ban foliant fijn pmne met m Nt
tonnen bebtoingften om t'felbe gfjcïijcft boojfj. tjf tot meerber tof ban Diepw-
bceck te betonnen ; (bpftenbe albujsf.

Dus teeckendc Abraham fich feLven naer het leven \

Wy kennen handt en gheeft aen ommetreck en ftreeck
Sy vloyen even ri jek , ghelijck een ïDiepenbeeck

Twel fchicken van Natuer aen weynighen ehegheven
Ift velt waer in hy weydt met fijn begaeft Pinceel

De vondt van 's mans vernuft ontfiet gheen fonne ftraelcn

Hoch (èlfF Apettes oogh in Kerckcn en in Saelen

Laet tuyghen print en doeck, en koor-glas en panneeL

FRANCISCO ROMANELU

Viguer Schilder tot %pomen.

SPringh-ader vande Conft, die foo naer d'eere ftreeft
Beaefempt doch met jon ft des' mijn onrijpe fchriften
Op dat tot meerder eer daer in u Faeme leeft
Die niet als gheeft daer uyt tot uwen lof lal fiften,
Ghemerckt u eei Pinceel foo veel in Conft vermach
Dat mijne fneghe pen haer roem wel voorts can bringhen
Door al de fèldfaemheyt die fy brenght voor den dach:
Ontfanghc het proefftuck dan yan Mufas leerelinghen.

AN*

Digitized by

Google

;,.. AND RE A S V.ACA R

Schilder tan %pomen. •,'.'.'

P#rV al menichmael beftrijt tVerftant van binnen, ,

Als jcmandt haere Conft met onghetoomde finnen

Wilt onderfchoren , en hacr edelheyt verftaen: .

Daer hy naer reyeken wilt als by de bleecke Maen.
Want de verborghentheyt van al haer wetenfehappen
Heeft foo veel ommeganghs en fmal verheven trappen.

Dat meeft de mentenen die haer niet en fijn gheweht,

Oft haer verholen aert in eenich deel bekent.
Noot'moghen door hun bot vernuft Pitlura ftooren
• Om niet als Midas eens te crijghen Efels opren*

want die de Conft wilt fien die ons Vacar üytwerekt.

Moet wei een Kender fijn en met oordeel verfterekt:
Midts al het gen* hy doet met groote cloeckfcheden
Is t'leven gans ghelijck vol deughts begaefdc leden,

In ordonnantien (èer wonderlijck en vrempt

Sulckx dat fijn werek door Conft, de Conft- Debaters tempt,

N IC O L A E S PO SS I N

Schilder Van Vranckytjck* ' . " ' J ' t ' J ' ' 'l " "! . \

T 'Gen' is met fchoont begaeft wort altijt meeft gheiocht-
En vanden menfeh bemint , beTonder fTeel IchiWrïjefl
Die worden van Pinceel naer t'leven voorts ghebrpclit >

Al menicbmael het hert van Coninghen bedrijen. "''.'.'
Dit blijekt wei aen Pojiin die door fijn edel Conft: .

Den <Paus ert Cardinaels jae Trincen can behaeghen , . r . ,
Daer hy al rhenichmael wort rijck'fijck van bejorift '."'.

lac oock met volle recht den roem daer óp mach' dfaghen.

PEE-

Digitized by

Google

PEETER DANCKERSE DE RY

Schilder 7>4n Amfitrdam, Anno ioof.

O Wijt befaemde Conft die menich Rijck doorwandelt
Als ghy u cel Pinceel wel naer het leven handelt
Ghelijck iri't Polfchc-Hoff heeft menichmacl ghedaen
S)e 0{y ,daer van fijn handt veel edel ftucken ftaen.
Daer fijne Majefteyt was tot fijn Conft gheneghen
Om dat fijn haridelingh in cPeel <Pi£lur te pleghen
Is aenghenaém' en Toet , jae hem lbo wel beviel
Dat hy <Dt %y al langh voor fijnen Schilder hiel.
Ghelijck den Sweedtfchen Vorft hem groote eer toedraeghde
Om dat. fijn eel Pinceel op t*hoochft hem oóek behaeghdp.
Waiit fiji^ bëgaeft verftant in Confte van T'tBuer
Conipt ïèef wel over 'een met tleven en . Narüef .
Daer ick in 1 letter-drucÈc niet veel en. moet van fpreken
Midts dat fijn eyghen ftrael compr als een Son uytbrekén,
Die heden-daeghs' verdert al menich Cabinet
Waet onder eenich werek is van fijn fiandt ghêfet,
Want at het geen hy doet is als het enckel leven
Befoadet in ^Pqurtret , ^yiens Conft moet fijn^ Verheven
Tot acn het Firmament , al waer Latonas Soon
Sijn peerden alle vier te toornen is ghéwoon,
Soo. lanck .de Sonne ftraelt , en dat het vier. (al barren
Sop tocfc qen Sodidc verciert is met de ftarren ': ' ; \ ' _ ' V
Soo lanck" de, bïéecke Macn verfienten lal den nacht
Soo fardééde^ ;6ón;ft der SditersM^<^t x .[.y ■ ,'
Soo fal de foet^' pen hun grootë eer 'uyfci viièreri ! ' : *
Soo lanck fal d'édel' Faèm van fDanckers, Wijven, dueren r
Schoon dii^Ardme Iponwc.haér fwadder rttét veel ipii't

Digitized by

Google

a&9

JRXSJUUfc ÜAiïCXHUM J>M ÜY,
*Mati/£ i+Aitóttrd<m tan ïfof. Puatre enjrourtraict 4e cfa %M*/-
fVtadiskus jtk. Ja mm Jhy J* Tol^ru, et tfwede, etc.

4 Têtr. JimmJutft Jt J^jêméf

JrsmMrjmm* trtm/.

Digitized by

Google

De Ghccftcn van des' eeuw die fullen haer doen leven
En door de Conft Goddin een helder weerlicht gheven,
Waer in de groote cracht der vry PiSluras Cunft
Soo diep is inghefcherpt in Natuers milde gunft.
Dat Momtts noyt en can uyt haet hun ruft verftooren
Om dat hy is becroont met "Midas Efèls ooren ^
Want die de Conften haet en daer op fpouwt fenijn
Die moet met volle recht van E(èls afcomft fijn.

RYNBRANT VAN RYN

Schilder tot Amjierdam. m

NAtura ftact beichaempt root-vervich in haer wefen
Om dat (y noyt fbo wel bekent en was vooj^efên
By eenich Conftenaer, oft Conft verrijekt verftamf
, (Daer tVier der wetenfehap ftaegh inde herfens brant)
Als wel by d'eel Vernuft van Q{jjnbrant (die haer fchoonheyt
Soo gheeftich met Pinceel ons daeghelijckx ten thoon leyc -
Soo aerdich uytghewerckt,fbo itiyver, net en reyn
Dat fijn Pinceel al veer vervrempt is van t'ghemeyn.
Mijn pen ftaet roereloos, (bo ick eens gaen befichten
Sijn ordonnantien , die jeders gheeft verlichten,
Sijn Conterfeytfels die naer bleven fijn ghedaen
En door de vafte Conft ghelijck het leven ftaen,
Iae tot de proeven toe die \ijnbrant weet te fchetfèn
En op de copre plaet met groot verftant te etfèn
Be wijlen wie hy is, fbo als het werek bethoont
Daer niet als levens gheeft van binnen in en woont.

PEE.

Digitized by

Google

PEET ER t VAN AELST

,-■•: Schilder lm &&t»4t*

AL t'gen* Natura can uyt haercn bocfèm dringhen
(By onfc Conftenaers ghenoempt ftüftaende dinghen)
Wacr in een Ie ven fchuylt dat gheen ghevoelen heeft
Een leven fonder fiel , doch in fijn felven leeft :
Als in d'aerts vruchten is te fien met open ooghen
Dat can een Schilders handt met haer Pinceel verthooghenr
Iftfilver oft fijn gout, iftyfer ofte ftael
En eenich ander Sof, van op ghemaeckt metaeL
Daer fich de Conft in thoont , ghewrocht van menfehen handctl
Daunaeckt Van Mft bekent, in veer gheleghen Landen
«oor Conft vau fijn Pinceel die tleven gans ontdeckt
Die fonder leven is en op het leven treckt.

A L B A EN

Schilder Tfan <Bohignietk

*\!Tr At heeft Boloignien niet federt vijftien jaéren
W Al gheeften op ghequickt, die fijn in Conft ervaren, ,
Daer al de wereken van ghelijck mirakels ftaen
Soo als te fien is in de Confte van Mhae n :

Dié al de eyghenthey t van t'gen fcldfacppi mach heeten ;

Weet wonder met Pinceel en door Conft af te meten. . ^
Sulckx datter niet en wort in d'eel tfatuer ghefien
Oft t'wort feer wefentlijck in fijn <Pi£luer ghefien, .

Mals, fuy ver, net en fchöon en wel gheftelt naer t'leveo. -..1

Al wat de wetenfehap can aende menfehen gheven. , ~~ -. ?
Hoe can dan öyt vergaen den luyfter van Pinceel •
Ter wijl haer eelheyt groeyt ghedurich op paneel» . :

Nni '" DANI-

Digitized by

Google

3?*

DA NI E L VAN HEIL

ScWer Thm Sm/ftly Arno 1604/

1 *Schijnt Trdyén wordt noch eens Vernielt door gldende tanden
Van t'onghcnadieh vier, men fiethaer torens branden -
Verbrijfèïen t'ghebouw,vergaen in droóghé afth
Tfchijnt Troyen noch ghevoett de vlam ghelijck't eens was.
En aenden and'ren cant fien ick Gömórra roocketi
En Sodoma vergaen, door tMammich fólpher önoocken

Ghemenght met Godes ftraf , daer r'vier den menfeh verfenghc
En al wat datter is tot cool én aflenbrenght.
Soö groüwelijck om fien dat ( wie t'aeoiehouwt) moet beven .
Tgen' ons l>an Heyl bethoont en fchildert als het leven/ f
Soo veel ift dat de Conft in fijn Piriceel vermach
Dat Phenix maer de vlam m fijn fchildrijert (ach.
Hy fbu ghewis daer op fijn lichaem laeten daelert
Om fijne doodt uyt Conft (in fchijn) van vier te haelen.
Soo wonder haer de Conft in plaets van vier ontdecke
Dat daer in (ioo het fchijnt) de hitte maer ontbreekt*
Hier leeft fijn cel Pinceel als eenen Salamander
Gheourich inde vlam , en dan weer Op een ander

In't lieffclijck ghewas van; t'groen ghelooft gheboompt
Tgen' fy oock door de Conft het naeft by t'lëven compt.
Daer fietmén feldfaem groen ,-en omghédraeyde weghen
Die fchijrieh door t'verfchiet heel uren veer gheleghen

T'ghebérght van achter flauw ;, den voorgront uyt gheweeckt
Waer in men eenc Conft van gröotcn gheeft bèmerekt,
Daer fómtijts Sephyr blaeft , en maëckt een groene coeltc
Somtijts een foete lócht 'die gheeft een fomer fbelte
Daer fómtijts Pkebus door de fwerte woleken lonckt
En t'onghetempcrt weer tot natten reghen prorickt.
* .1 »'■-■": Soo

Digitized by

Google

*«

HMft

\istre

' ■■ DANU^ -VA* HJtIL .

y^Ttairvtp J* tatfaux 4*» '* friet.

r . 1

Digitized by

Google

*94

Soo dat fijn wercken al (ben door de Conft leer crachtich

Somtijts niet als in't bruyn, bofch ende heuvelachtich

En (bmtijts fuer oft foet, licht, ieelijck ofte fraey

Tfy op den morghen-ftont oft favonts doncker fpaey.

Oft daer de gulde Son (den fchoonen Daduverlengher

Verjaghcr van't gheftarnt, en heeten Somer-brengher)

Verlicht den Orifont en treckt de dampen op

Die tot een Ipieghel dient van Ops bewaflen Cop.

Soo dat al t'gen men fiet in't fomers daghen bloyen

Dat doet Van Heyl door Conft in fijn Pinceelen groyen

i Soo datter niet een plaets oft wonder fraey gngficht

Is buytens huys te fien oft t'wort ghebrocht .in't licht.

Op doecken oft panneel door Conft feer net verheven

Van Daniel Van Heyl> ghélijck het enckel leven, {

Vol rijpe gheefticheyt is't al het geen hy maeckt

Waer door oock fijn Pinceel in hooghen naem gheraeckt.

CAVAILLER CALABRES

Itidiaenfchen Figuer-Scbilder int groot*

Die (èlfs Natuer braveert fbu vyandt moeten wefen
Van t'gen Natura baert en mildelijcken fchenckt
. Soo reden plaets befadt,- als menichmael voor defen
In Siehiljders is ghefien dat t'leven wort ghecrenckt
(Soo tTchijnt) door hunne Conft , en als hier compt te blijcken

In Cdlabres , die op den doeck oft fijn pannêel
Naturs vólmaecktheyt foo doet aen fijn Conft ghelijcken,

Dat fy als een copy ftaet neven fijn Pinceel.
Den foet en loflen aert die m' in fchildry fiet fchuylen

Het leven fthier verdooft, jae wefèn en ^Jatuer
Die daer by ftaen ghélijck verflenfte blommen tuylen
Soo alfmen can ghefien in Calabres Titbter*

GIAR.

Digitized by

Google

GIARDINO Dl FIORI
Alias Mario de Fiori

<Bkm-Sckilder t>an (Roomen.

' ' ' v

E En roeckeioofe handt can licht een bloem bederven
Door t'treeken vandé ftruyek die hare ichoonheytdraeght :
Een wormken , mol , oft ma ys die canfe oock doen fterven

Als jemant van des' dry eenshaeren wortel cnaeght.
Maer hier in teghendeel ift wonder dat de wereken

Die Mart de Fier foo fraey te faemen jsaert,
Den mift,noch kouden vorft en connen oyt ontftereken

Om dat de Conft alleen hun crachten ftaegh bewaert.
DatTpjn de bloemen die hier vloeyen uyt Pinfeelen, _•*

Uwer een cleyn honingh <Bïe al dickwils teghen (weeft,
En meynt daer uyt haer aes en lacker (bet te ftefen,

Dan valt bedroghen midts dé Conft gheen leven heeft.
Iac ichoon t'geen leven is t'gen fich verthoont als t'leven

'(Dat is de fuyver Conft die op het leven treckt
En t'leven naffl; beftaet) foo ftaet Cy óaet beneden

Veel meerder als de Conft , die t'leven gans ontdeckt.

GA SPA R D U QJU E

- * Tapijt-Schilder Van %pomen.

HEt leven wordt foo (eer van Schilders handt vercracht,
Dat niet op d'aert en (chuylt (bo (choon om naer te (peuren
Oft t* wordt al van <Pi£tur naer t'leven voorts ghebraeht,
Soo alfmen aen (Du Qué (iet hedenfdaeghs ghebeuren.
Die t*levens fchijn foo fraey door 1 Conft brenght op 't Toneel,

Dat ick wel fegghen mach den luyfter van fijn jaeren
B eftraelt fijn wijs' vernuft , en (chuylt in fijn Pinceel
Die ons TiBuras gheeft compt daeghlijckx openbaeren.

^ ANDRE-

Digitized by

Google

ANDREA& £ A C K

Figuer-Schilder tot $j#mfiu -

PISluer die wort ghcnacrapt de fchoonfte Condens bloem
Des Schilders hoochfte eer en hertens glori roem.
Mach wel mee d'eelheyts glans en luyfter fijn beperek
Midts (y alleen is de croon- voerftcr vande werelt.
Want aenghefien den menfeh (ghefchapen naer Godcs belt)
Ift eelftc datter oyt is op de aert gheftelt,

Soo moet de Mael-conft van des Schilders fuyver wereken
Wel fijn van grootc cracht , die t'wefèn can bemereken
Van al het gen' den menfeh in eenich litmaet heeft
Daer u den Schilder ftaegh een volle fchets van gheeft, /
En voeght die lbo by een , en (amen by malcand'ren
Dat t'levcn en des' Conft by een niet en veranderen*
T'gen Sack tot %pom bethoont met ecnen grooten aert
In fijne Schilder-conft , dat fijn verftant ons baert.

1 ■ — - * " . . T r— =— — > ■ ■ •

B 1 B I A N O

Perfpe&uf-Scbilder •' Tm Napels.

HEt Rijck van Hapels dat een voedfter fc van Conft
Heeft <Bibiano oock met groot verftant bejonft :
Want fchoon dat Hapels is op t rijckelijckxt verfien

Van trotfe metfelry , en blijfiels van ruien
Al oude wereken , die by naer fchier fijn vergaen,

En daer veel feldfaemheyt van fchoon Paleyfav ftaen.
Soo can fijn Conft-pinceel ons brenghen voor den dach.

Al wat oyt mentenen oogh in Napels bouwen' (ach :
Wat netten Architeckt , Pcrlpecl: oft gaeldery

Can worden op ghebouwt , bethoont ons fijn fchildry.

MICHIEL

Digitized by

Google

MIGHIEL ANGELO DE BATAJLLI

lUÜétnf&t* ScUldtr.

Die liever hoort t'verhael van vremde Oorlooghs ftrijen
Als wel de daet te fien des crijghs volckx vechterijen
£n moet maer fijn gheficht op Angels ftucken flaen
Wacr op men fict dat niet als legher tochten ftaen.
Het gen' den mondt verhaelt oft jemants pen can fchrijven
Van Ridders vromkheyt, die inde daghen blijven
Oft ander ongheval t'gew* inden ersjgh ghefchiet
Dat wordt ons door t'Pinfeel van Jngeh bedier,
Pat wordt ons door de Conft van jfttgel af ghemalcn
DatTfietmen fijn PiEltier naer t'leven foo verhalen
Dat geené ruri oyt hacr cracht fbo thoonen can
Oft fijne Conft-fehildry is dacr de weergae van.
Siet eens hoe menkh Helt met opgheflaghen armen
Bejevert fijnen moet om t'Vacrlandt te befchermen
Daer fchijnt dat elck foldaet een Jkxaxde r is
Befwanghert met gheen vrees oftherts befwarenis»
T'lèhijnt datter Etna fcheurt door al het fbiver ïmooren
Door al tfghedommel dat het fwaer Canon laet hooven
Daer bock elck peett fich dracght afc eenen <Bucêpbkt -
Om dat de wraeck alleen is Meefter boven al. :
Hoe fraey en vaft gbeftefe is alles nier te mereken
Door Conft van d'eei Pinceel in Angeis cloecke wereken
Dat jeder Jèegben fan tis t'hrven en Natoer " • --•; -
Den ftrijdt d£ wort bethoont in An$ek$ W£ktr[,

Oo COR-

Digitized by

Google

GO RN E LIS IA NS SE NS

Schilder tot Amfterdm.

NU Mars Pïftura üez op 't fop van d'glori dimmen -
En met den glans van eer haer edel Conft beglimmen
Ontfteckt met jammer dacht al fijn mopft-dotftich bloct
En dondert met fijn (tem üyt een vergram t ghempet,
Om dat den blijden Peys heeft fchildt en fweert ghebroken
En teghen fijnen danck haer ónghelijck ghewroken,
Hoc wel dat al t'gheraes van fijn wraeckgirieheyt
Hem helpt ghêlijck het vier dat in een wonde leyt-
Den Pey&laet hem nu voor haer doóve deuren doppen
En al fijn eyghen fmert en raferhy op croppen, {

Die d'eel PtHwr verheft en haer Pincéel fbo mint
Dat fy (al die haerConft met vlijtich wéfen dient)
Sal fchencken alk jorift én nimmermeer van wijeken -
Soo als hier; wei. te recht aen lanffem compt te blijeken
Die oock (alt'gen' öna van Natura wörtontdeckt)
Can thóonen'dati haercfadit in fijn Pinceelen fleckt.
Seer ordonnantie jek in gróót en deyne ftucken :
. Jn't t'coptcr&yteri meeft,'weet t'levën uyt te drücken
Dae£#jn.gheboarte 4>laets; wel vry ap roemen mach
Want t'geq ons ladfendwéét te brenghen voor den dach
h vol van gheeft en fuft, jaé als het eyghen leven .
Soo vefMUt'leven fetfs'can van haer fel veri gheven,
Als Vranck-rijckiEnghêlandt^ItaKen Ncdérlant
Ghetuyghw moeten dat £ ja Conft is vol vernam.

'< > -'\ . IAC

Digitized by

Google

*99

"« J

pAmtrr fat* e9***ti*nt <ru9r*nJrr,rfpstti*r embwmcer.msi* tm* U/b* Je fShrdtrU

0vrca madmimki* *nUnfltm*mt.U viUt /'Amfuhwuism 4/ Uhanktw Jr isuiréUjL

frr/Sm» dad****** t*m Umprr* Anftrfrffr, 014 tt+Jmict flufbmw tetUr ét admthahUr

s r

Ooi

::}i

Digitized by

Google

IAC QJÜ ES D'ARTOIS

Schilder ton Bmjfet, int jaer i6ij.

HOe praelt de Schilder-conft op 't puyck van at de ftucken
Die ons tTArtois weet naer het leven uyt te drucken
Daer wel een Kenders oogh van bijes op loeren mach
Om al de fèldfaemheyt die hy brenght voor den dach.
Tis reden dat den gheeft van Mufa wordt ghedreven
Om lulcken Conftenaer een hoogher lof te gheven
Die wonder fraey bemaelt, de boflehen > wey , en veldt
Het gen men Landtfcbap noempt, feer aerdich net gheftelt.
Den eerden van ons eeuw in wijt ghetackte boomeh
Daer niemant hem foo naer in't leven can ghecomen, f
Die fijn Pinceelen fóo bejevert met verftant
Dat hy den cerften is in Landtfchap en Warant :
Sijn cloecke handelingh haer nievers en laet belghen
Als (y haer jeughdich loof van al de fwacke telghen
Laet glijen naer de aert^en fwierich dimmen op
lae dringht haer groene cruyn om hoogh naer t'hemels top.
Talurich veer verfchiet deyft fchier uyt 's menlchen ooghen
Die fich fteirfichtich wil naer fijn fchildrijen pooghen.
De lolsicheyt die hy oock in't gheboompt ghebruyekt
Ts fwirich ront, en los, om hooch niet toegheluyekt.
Seer wel op fijnen dach , befchorft en fraey ghedommelt
Becnockelt en bemoft,en liefFelijck door-fchommelt,
Beplaeftert en beveylt, feer aerdich uyt ghewerekt
Den voorgront hert ghediept, die al de Conft verftcrekt.
En tPhtbus ftralen licht is rontom licht en lackich
Een blou-lijvighe locht , de woleken purperachtich
Die inden vroeghtijt fchiet uyt fijnen heeten vaeck
En gunt de ooghen van de menfehen hun vermaeck.

Soo

Digitized by

Google

;'-• j f.; .' *d:r.oe<\b. !r ; ?•■ -,o [:..-;>» ril r ,\

''S

301

cm»

frffifH&LlOto 2 n,

jrande et £ettte Jirtne JSnt tenuz entre Uaflujt^l^/Bng:^^'^*^ [

\liin.Jfgjttmjm*** txcml.

■ ■ >, J» .

; nu ! : -; :..

: i-\: i'.'Q.'irii "r?-Xi

Digitized by

Google

Soo als oock inde Conft is (van tJrtots) te vinden
In fijn gheloofc gheboompt van cyck oft hooghe linden
Daer c'helle Sonnen-licnt van alle cant op daelc
En d'ongheboomde vlack, van fijn PiSluer beftracit.
Daer <Pan hem fpieg'len gaet in Tbetis water-cruyeken
En waer dac Ceres oock haer terfFghewas doet ftuyeken.
De beeckxkens wel belift en liefelijck becruyt
Vol aenghenaemen geur door menich fomer fpruyt,
De aert heel bloemen rijck, en fracy in haer verfchieten
Al wat Xjtrtms bemaelt doet groote vreught ghenieten
D'welck alles lbo bifaert ghetoetft wort van Pinceel
En gheeftich af-ghebelt op doeck oft plat panneel
Al waer hy op ghevoet in boflehen oft in canten w •

Niet beter föu Natuer daer in het leven planten. \

Want t'wefcn en den aert oft naefte eyghentheyt
Van t'leven , in fijn Conft op t'hoochft verborghen Icyt
Iae alles ftaet foo fbet oft t'waer het tweede leven
Soo wel gheordonneert en naer de Conft verdreven,
Dat hy in*t Princen HofFde grootfte eer ontfanght
Om dat lbo menich Heer naer fijn Pinceel verlanght.
Sijn dreven vart gheboompt en crom-draeyende . weghen
Daer fich een Dorp verthoont veer uyt t'gheficht gheleghen
Sijn ackers , vruchtbaer velt, landou, en t'dichte bos
Al wat $ Artois ftets maeckt het werekt al even los
Sijn efmaraldich groen , (aphirich , fbet en deughdich
Befchaempt lchier den Natuer, lbo aenghenaem en jeughdich
Staet al het gen' hy doet , dat Momus noyt vint ftofF
Om eens door haet èn nijdt te krencken 's Meefters loff.
"Hier fietmen Celadan by fijn ghewolde fchapen
Daer fietmen Coridon by Amariüis flapen

Hier wort het landt gheploeght ontrent een Boers ghehudit
Daer maeytmen t*coren affen alderhande vrucht

Digitized by

Google

3*3

Hier blaeftmen op de jacht de tromp ofr jaghers horen
Daer fietraen windt en brack Vhett en conijn naer fporen
D'ecn Herderken daer fit op fijne flu^t en fpeelt
Ontrent fijn geyten koey , daer fijn Meefters op queelt
Hier gaet een boerfe Meyt die t'pijps gheruys naer luyftertj
En drijft haer vee naer huys om dat de Son vcrduyftert. ^ -
Vol fchoone vindinghen ift al wat hy bemaclt •
Soo dat SArtots daer in de gtootfte eer behaelt,
Om al den blijden aert die fijn Pinceele trecken
Seer gheeftich weten in de Schilder-conft t'ontdeckeri j:
Die nöyt vergaen en fal uyt t'menlchelijck ghedachr : [
Soo lanck fijn vrije Conft behoudt haer levens tracht '
• Sijckx dat hy leven fal naer t'fterven langhe eeuwen
Omjrdat de Faem altijt fal fijnen loif uyt ichreeuwen - *' )
Leeft dan op dat ghy leeft en u hier naèr verhéugh? ' : * '»'
Niet door het 's werelts eer maer door een fuy vër^eught.

, SALVATOR R O SE ; v

Schilder 1>an Ftorenüen in (Batalien ende Lanjifcfiaf)/' ' : ' , ' ■'"

SOo feer verliefelijckt Safoators Lantfchap t als
Sijn crijghs gevecht verfchrickt, t'gen' fchi jnt door Conft te leven,
Ia niet als fchroom en vrees ean dringhen op den hals -. ••/.'- 1 i:':

Soo aerdich (taet den crijgh in fijn fchildry ghcdwven. .•:.? '
Die tfnijdich harrenas van Mars foo blincken doet '< : / :.. 1 ■:".

In't vechtende ghewoel van fijne Ooreloghen,
Daer jeders korflelheyt ghethoont wort heel verwoetj - i ^

En niet als vlam en vier wort t'alle cantghelpg^Ken»; °°-
Dit fietmen altemael als in een (pieghel-glas

Verlchijncn op den doeck door Q{ofas edel treeken
Hoe't inden crijgh al gaet en hoe'toock eertijts was

Dat weet fijn doeck Pinceel ons aeidich te ontdecken.

' -DE

Digitized by

Google

£> E CO L ON N EN

GhebroeAtrs in ïtalien.

E En ront verheven glas, van cleyn begrijp nochtans
Heeft fomwijl groote cracht r als jemanc fich wit poogfren
Om eens de vreemde detighc van haeren lichten glans

Met een verwonderingh van by te gaen beooghen.
Die (iet daer in fijn belt als Goüats Poftuer

Oft dobbel reufen hooft, (èer clochtich ^achterhalen :
T'gcn* door fijn rondicheyt en oorfpronek van natuer

Can boven t'leven veer flets aller dinck afmalen.
Maer t'gen' noch vremder fchijnt in 'smenfchen oogh-ghcmcrrk

(Als dickwils door de Conft ghechoont wordt met Pincfelen)
Dat is een Perfpe&irToft ghepileerde Kerck,

Pieichijnen uren veer, en t'fijn al maer panneelea.
Het glas gheeft luyfter door fijn helle claericheyt,

D'welck niet gemaeckt en wort van eenich mentenen handen:
(Piflwr* die de oogh (als fèhijnt) fbo veer verleyt

Die wort ons voorts ghebrocht van Schilders traey verftanden.
Als de Colonnen die in d'eclheyt der fchildiy

In Conften oft vernuft mal can d 'ren niet en wijeken,
In Perfpectiveri , oft m ander metfèlry

Maer doen bun eel <Pi£twr met t'leven wel ghelijcken.
Sulckx datter niet en wort ghebouwen foo galant :

Van Hoven , Salen , oft Gaeldrijen , en Palleyfen
Het ftaet in (tnotie Conft als t'leven foo plattane

Soo gltjckjryjfien: can dk eens wik nacr Roemen rcyfen.

-..!,,

-),::)

,-» <s ♦ r> -

ian

Digitized by

Google

IAN, BENEDETTI CASTILION^

Schilder Van Genua, f oo in Figtren , Landtfehap ah in iBeefteri.

Die tot d'eel Schildcr-conft in (onder fijn ghcneghen
£n willen als in fchacl hacr krachten overweghen

Tot voord'ringh van haer deught : en moeten d'oogh raacr dien

Op Cajiitions fchildry , foo (y de Conft verftaen.
Want al t'gen* %oomen can Voor feld'laem ons bethoonen
In haer Conft-camer ( daer TiSluras Vooghden woonen

(Ah voedfter van t'Pinceel , en woonplaets vande Faem ) ^

Waer fonder luyftcr foo daer by ontbrack den Nacm
Van <Benedetti> die het leven naer can maelen
tittel het levens aert nyt doode verwen haclen,

Dit met een grooten luft , al wat verborghen is

In't weien van Natuer oft haer gheftcltenis,
Can brenghen aen den dach en met Pinceel bewijfèn :
Waer uyt men daeghelijckz Natuer (chicr fiet verrijlen :

Sijn eer is (onder eyndt , ontelbaar, onbepaelt,

Door al de groote Faem en lof die hy behaelt.

HO s c OF

Schilder Van (DuytS'Landft

•

Die Hofeofs~ti)ckt Kunft wilt fien in fijn fchildry
Moet wel met (cherp vernuft op haerc Eelheyt letten,
Een Conft die uytbelt veel ftilftaende fnaeckery:

Waer op men can den luft, verftant en finnen wetten.
Midts den Natuer fchiér wbrt van Hofcof overtreft

Waer op het Ehiytfe-landt wel roeme,n mach véél jaeren
Soo langh de^olfcverf PiSluras cracht verheft

En can haer -door de Conft als t'leven openbaeren.
■*.■/■ T Pp PEE-

Digitized by

Google

O Oo r noch Mfffcfiffl 'Wmh.&flf, $ fm^ l;/ f . | l

. Voor een fchildryuyt jonfl: ac^eieh^eefter gjievén, . '\

AU hyx>yt heeft ghedaen voor t^tóc'ck $ula#J* jbelfc'/ j
Het gen', hy teghen t'gout in fchaten oproecjr Vegliefr ' '■''.". ' '[".

£n fchonck t'gewicht van ^göut yóor t'Jfaick gsiijclclièt woegln
. Soo was f des Coninckr jonjft cot .Cpn]{6|iaei%'^CQ^|6i|''

Dat hy meer liefde tot .dp.^óR^^c^9^r<f]^^Ii,'.'.^
Doch waerom niet > want fthoon Het" ppu.t J§ $<& Qmr 'gfjjjg^pu,

Noch dierder is de GouA; om liaqs yérheveo cracRi "': **
Sy doet den ftoutenroecn dèr ^^ Goik!> vergaders fwijghefl. .«

Want t^ene. g^t 15 _wee r| ^ Wprt .boven t£ouj pea^fe ",. ,,
Des' edel Conttenwer^ r

Midts fy on(ié}uÉa>r \s i'6y ^']^r!^^'^fjfii'{^^. V
pie niemant als.ië^oöit/alleen en <ca^ verrafön ., l • 'V_ :

Soo langh fy inden mèhïcn in volte vrijheyt leeft.
Van Lindró&e weit bemint in d'jtaUaenfcheiLarrden-

Daer hy was op deti jthrciph vak, d'eej PiStiki gheraeckt
Maer fi ; ne Faem fopj;Tcheen , die wqu noch yerder ftranden

Op dat de wcrelt döpr fijn eer fbü fijn volmaeckt.
TConft-gieri<:h T Nedejlajs de heeft- hem van, daer ghewp^eiy " ;
x Om met '.die vruchten van :$*/<&& WW^Ï-^\// \.
Dè gir'ghe' Cohflenaers tot iï jn Pinceel te lockqn • , ; ; » ;■

Daer niet (door haere cracht) als tlcven in en. leyt* - -
Die menich Kerck;, Ajitaer o/rHöven^aayejcicrfia//

Door haere aerdicli^t^wettnfch^p^^Ö' I r ;' ra 7
Door den verholen gheeft en levens ij^rftéW! 1 ^ :.

Oie in vanl,«& vernuft teiaemen JSjp^^fi», .

DAVIP

Digitized by

Google

ft.

Jrmimtk en^smJ cïreu^cttt aiixpourtraktura.èn CHSfioiret tdktj/jnrttuUki fU£fjfimé9 •
'Ui Ajend JtTemtrc au CarJmaf~ffeuafia *3)oyen , ttJEiu/jut d'fyhc 9 j?& ttface £jegt om ,
comnu mfö o, d'm4trr$anmè ^^Mta^.^peèut atli^tt^ l(i Jéif -.f.'..

UChapèët é baatte L^^ en LB^ Jc^k^ulotUf. JtlTqóio tUme . c/g, ar myLyjmr xrnx
taltm £dkttl*£ftu. w/b* tjrdmt Jefopitcts teïty Jt 4)amrumatc. Ól ns^ m t tam *frj

Ppl

Digitized by

Google

pm>

D A V I D RYCK.AERT

Schilder 7>an AntTterpen, gheboren Anno i6ij.

OP Sufters van harnas] laet eens u ftemmen Jdincken
In d'ooren vande Faem en in ons boefèms fïncken
Tot lof van %jjchterts Conft en fijnen rijeken aert,
Die hy ons met Pinceel feer gheeftich openbaert,
Op dat fy wort bekent van die hun luiten letten
Op Teecken-conft en verf, Pinceelen, en Paletten
En achten voor gheluck te fitten op den trap
Van d'eel <Pi8uras jonft en diepe wetenfehap.
Die Q^jjcherts handelingh foo aerdich weet te volghen
Al oft liy uyt Natuer hun cracht had in ghefwolghen : *
Soo vrempt en onghemeyn (bet t'werek van fijn Pinceel
Het gen fy ons verthoont op doecken ofc panncei*. v .
Vol ordonnantieh en vaft gheftelde trecken
Die feldfaemheyt ghenoch iii fijn fchildry ontdecken,
Midts ttechtfnoer van t'vernuft daer in verborghen is
Door haerén cloecken aert en fraey gheftclténis.
T'gen' jeders gbeeft verweckt en can t'verftant verlichten
' Als jemant defè Conft met fmaeck 'eens gaet befichten
Die oóck belijden moet, tot alle Haters fpijt:
• . Dat daer in fchuylt den gheeft van overvloedicheyt.
Die nimmermeer befwaert t ghemoet van ; jemanfs finnen
Door al den nieuwen aert die daer flets fchuylt van binnen
Want fèhoon men vyftich jaer des' Conft gheploghen had
Soo vintmen daeghelijckx daer in een nieuwen fchat.
Tis met des' Conft gheftelt als met Medeas faecken . o*a.

Oft haere toovery, die Gnjfaerts jonck coft maecken * ' 7 '

In haeren pot op tVier, waft beeft oft ouden menfeh
Sy ftackfè af de keel en werden jongh naer wenfeh.

Soo

Digitized by

: y Google

^■hsvocn Tjr.i! h: f:o Joq t>.T Tl 2-.:i ?T\.

3*91

M QnjLkiffi fcpr trials IlArehiteéL*mU t I/* témiSs fm pitetg ttiqhj.,

■rpi^igsg^

\ tümigrt, ftf fhktMhr.

1 ^ AM** ******

"ÊUteZêm&Jtitt* :

! ■." - -• ^v

Dïgitized by

Google

3 l °

Soo gaeghet met Titfuer in haere Conft fchitdrijen

Als met Medeas pot en ai haer tooverijen,

Want fchoon een Schilders hant door ouderdom wort ftijf

Soo brenght hem defe Conft een jongher hert in*t lijf.

Een jongher Oei (lbo t'fchijnt} die wort in hem gheboren

Als hem een nieuwe 'Conft met kiften compt te voren,

Waer uyt hy nieuwen aert van frandelingh can fien

Soo alfmen rrienichmael en dickwils (iet ghefchien.*

Soo, alfmen in het werek van <Ruckaert can bemereken

Hoe ecl en rijckelijck dat ftaen fijn trotfè wereken,

Waet in te vinden is de Keeft van alle Conft

Die weerdieh is met eerden h ooghen lof bejonft.

Siet eens hoe hy Natuer van alderley ghewaflèn ***

En alle keucken goet op fijn Pinceel doet paffen

. y En in hun ftil gheheym des levens aert bethoont

Sulckx dat den gheeft is weert mét louwcr-groen becroont.

Laet roepen eens by een TiSluers ghevoeghde ftemmen

Om den bevrofèn gheeft en fteeghen wil te temmen

Van Momusj die daer in altijt te vinden fchijnt

Tot <}{jjchtert$ achterdeel jet dat fijn 'roem vérclijnt,

Ter wijlen geen Figuer van hem wort afghematën

Oft fy en is bcgaert met tweede levens ftraclen,

^4et de volmaecktheyt die Natura gheven can

Sóo als de d$ct bèwijft en gheeft daer re^en van;, •■

Noch een béfonderheyt moet ick . in^^il^liierferenghen

En met fijn ander Conft in «les' 'pSlicntcn menghen,

pat is het vrempt ghewoel van alle fnaeckery

, Die hy fecr aerdich weet te thoonen jn fchildry.

Dat is tVanfchapen fpoock des afgronts wtee ghefichten

Tgen* quelden Sint Anthoon^ mefrhehe wederlichten

Vol furi , vier en vlam , vol vreefelijck ghedruys

Tgen fbmwijl fijne deught ded' vluchten, door het Cruys.

Voorts

Digitized by

Google

•^Voorts andir to6veryieft*vilm4e stfc&itircty -i A . i
Weet fijne TJ^wnfchap iböcqixftich iayt'tc.ifi|ei^y,.

Dat niet van hem en corqpc , prV t'heeft befonder dcught
En t'levens ctaehtètt tri i'tót leeringh j vandë I jèi!^<& -' "•'/_ ■•'

Di^nlèten'^vet^oè^iednY feffs derteófl(t éSé-^egirti iJ ' j

Macr is. oock bóvtn al tot : d'eèl Phifceel gtóeghë«; ' . '
Van ander M<etes<Jieny feéefé iri«ovefVléeif; '

Waer ^ hy foftïtijts 'felvet^ fijK kiftèttetï ghehioeti '
Daer hy de fchaftéh van^fijiiPViJéferbégaëföe^fefwh'. - '";
Tot cittfcl van ftjri '"Faiafo» ëetf Hoé^^'ffl^ttctö Wanen 1 ,
Waftt noyt en bftnght hy in het licht eén cöwftich belt
De gaven van den jpiéeft-'d?e ( fljftü*r in^h'éftclt;

MONSI EUR H A N S', B E R N A R,

E edel fuyyeiheyt der wondcrbaer lchildry

' Die H<w, jen £^^ ,4por 4c vry PjnfeeJ bethoonea ,

Met lijm pit ^^ye^^h^^e^t ^J^hj^.j _■<

En is met t'fijnfte gout pft fiïver,wet telponen
Soo aenghenaem en; IppdocQ % hun^Cpnften ftaen»

<Pat$.fy$x tyd^igr^ptj ^o^aiMfcliap % Figuren

Met o^ytrtghec^'e^^^/n^p^v)? «V8f>«*

En vèelê^eeuwe^lafl^ .^ ■?

Gheeft aencjo Facm ioo veel materi oïté ftoft
Om te v$rbrey4e& &#x óqc Franee Confyenaren

Dat fy met t\aer jtrpn^e^ca^iqi^ij^ ^1 dqi Ipff . \ t -
DerF£j^S<&&efs^r^

Nica

Digitized by

Google

f N I C O L A E jS^DJB. oHMLX S T0 C AD E

Scbijder %tn Hiemneghen , gheboren Anna 1614.

SEght Mifo ip?t wat jof fat ick d^ fölr. bcgyoetca ■ ■- •
En f met waft $m-ghe#.cht wijl iele fijn Conft verioeten,
Gheeft npy iPoëfy pett op<dat rek diebeftier
En fchrijven mach fijn eet op wit verguit papier.
Ter wijlde -fnell?,JFae^ t fli)f coW* gMu«ch qucllen ,
Om fijnen wesfflen.j^acjMafr -W? 1 ?; in njro te ftelléa
Die beeft- van- jpflgr^f^n ! met dkel ffiElüer verkeert
Die hem het innich mergh der Conften heeft gheleere.
Tis waer dat^r^/f ^a^, inde C3onft ervaren •

Tourbus en ander meer van over langhe jaeren, ^—

öe HW* noehtans-in't^ninft hun handelingh niet wijekt

600 als ooek inder daet- ae^i al fijn wereken blijekt.
ïtaiieti, Vranckerijck' en no^R meer ander Landen
Ghetuyghen dat hy^is het4ichfc van veel -verftanden,
Hoöghvlieghende van gheeft: en fdhraoder van ghemoet
Door al de wereken die. fijn cloecke. handt al doet
Seer lieflijck in't Pin ceel, heel aenghenaem en crachtich
In fijn Figuren vaft teer mals en póüfëlachtich

Sulckx datter hïet' 'ontbreekt al$ 'tleven en den aert'
In alle d'eel Schildry cRe'hyaóor 'Conften baért.
Het moet wel edel fijn ^ nét" een 1 men fiet beminnen
, Van t'nieufgirgh- Vródw^n'i^^^efonder 1 ^^»^^!
Als naementlijck'mV.'HctfW
Daer fijne wetler^ï^j*heacht ! woirr Tonder eynt, y - .\
Wat wilt de jonftal rneér aenfuTcfcén gheeftetï fchencken
Om hun ontftérflijckhtytvecl jaerén te ghedencken' '-'" ■
Soo als de Hek 'begint t6 riijghe^dpor fijn. Cbnft : ';/■-'
Die Faem en rijcJ&om crijght en 'boVen al de jbnft;' ' ' i

CAREL

Digitized by

Google

VICOIA8 DE HELT STOCADE

XfMt fa naiCm^ d Mfamwen e+l!** ifi^iï * Aenuwre fuètfue t*mf&*3tame
et érfyenïk etAe is tiert venu f nmdrïj* rejuUnre enffimnee oU il*J*ieè>
desjl Vetter WPt*s> eu4 4/ eeté e/fcme Jiane Jesrftr receu Peinire *Je <S*
jKdteste Treft- chriftiene

Digitized by

Google

CARELVAN MANDER

J^pnjlkh Figuer-Scbilder J>an Flollandt, in' t groot en cleyn.

JSt wonder dat het Rijck van t'ftrijtbaer Denemercketi
Vindt groot behaghen in de hooch verheven wereken
Ghefproten uyt t'Pinceel van Manden kloeck ghemoedt
Die is van jonghs afin de Konften op-ghevoedt.
Ter wijl fijn Vader was de gen* die mceft de krachten
Heeft van <Pi8uer ghekent en fchier al de gheflachten
Van haere afcomft foo befchreven en verbreyt,
Dat daer door wert ghevat <Pi£htras eyghenheyt.
Daer fijn doeck Schilderboech af gheeft een waer ghetuyghen
Midts onfe Conftenaers daer uyt veel leerineh fuyghen ^r*
Die foo wei met de pen , des* Konft heeft onderfochc
Als hy met d'eel Pinceel haer dcught ten voorfchijn brocht.
Bekent de wereldt door , fulckx dat hy naer het fterven
Liet aende Faem fijn eer en weerden naem beerven,
Daer niet alleen den boeck en is de proeve van
Maer t'blijckt oock inden Son' die t'fèlve thoonen kan,
Door fijne weten fchap en cloeckheyt der Pinlèelen
Waer in men daeghelijckx van Moeders gheeft fiet (pelen.
Van Mander hout den naem van fijnen Vader ftaen
N'en naem die door de Konft oft pen noyt (al vergaen.
N'en naem die foo t'gheflacht der Schilders can verftereken
(Om dat de Faem en d'Ecr fijn Manders bolle- wereken, ) *
Dat (foo lanck als de Conft van jemandt wordt bcmindt)
Van Mander we(èn (al <Pi£luras beften vrindt.
Daer <Denemarck op roempt, befbnder Coppenbagben
Al waer men noyt en fiet de oeffèningh vertraghen,
\ Die Mander in het Hof des Coninckx daer hanteert
En wort om fijne Conft als eenen Prins gheeert

Digitized by

Google

'*v

Een Conft die bleven fchijnt in hacre cel figuren
Te brenghen op panneel, en fchijnen hun te rueren
Soo vremc gheordonneert en wonder uytghebelt
Staet al het gen is in van Manden werek gheftelt.

d o mi n i CLU in

Schilder 7>an 'Bololgnïen.

Hier fien ick weer een gheeft op Faems vergulden waeghen
Met lauwer groen omringht en daer een croon van dragen,
jae rent de werclt door tot daer de Son op gaet
Om dat fchier over al fijn Conft verheven ftaet.
Een Conft die uyt t'Pinceel met wijsheyt is ghefproten
En wort van d'eeuwichcyt met Hebesdzu begoten -

Die op gheen Ntjdt en paft , die haer can doen vergaen
x Soo lanck haer compt te hulp de dochter vande Swaen*
Dat, is de fneghe pen ( in't fchri j ven wel ervaren )
Die d'eel TiSfura can doen leven duyfent jaeren •

Waer door het comftich eeuw veel dienft en vruchtbaerheyt
Sal vinden in het werek t'gen hier de pen verbreyt.
Dat is de Schilder-conft vol meefterlijckc trecken
Die ons fDominiquin can wefèntlijck ontdecken .
En maelen aerdich af^ vol gheeft en levens aert,
Net , (èldfaem , cloeck en mals, als Faem ons openbaert.
Al watter wort ghebouwt het moet al eens verdueren
Hoe ftereken ftadt oft veft,Cafteelen,tor'ns oft mueren
Maer t'gcn de eel Pinceel treckt uyt een wijs verftanc
Blijft inder eeuwicheyt in het ghedacht gheplant.

Qqi \ GON.

Digitized by

Google

GONZALO COQJJES

Schilder Van Jnïtoerpen , gheborm Anna xoi8,

At wilt de rüchtbaér Faem foó op Jolles roemen
En hem alleen den Prins van alle Schilders noemen,

Die fijn Benijders had verraden door fijn Conft Leeftdk

Jn hun afwefcntheyt, en creegh des Keyfers jonft. „"„5,*
Jae fchoon een rouwen doeck coft Coninghen verlocken
Als die Protogenes een weynich had betrocken,

En wert veel meer gbeacht als al den rijcken fcbat

Die Cefir in fijn Hof by een vcigadeit hadt.
Soo dunckt my dat naer recht en vaft ghegróndc reden ^^
Des oude Schilders roem wordt m des' eeuw vertreden

Door ander handelingh. dk onsGörifatl bethbónt

Waer in een nieuw Fatfóen van hoogher'gheèften woont
Laet Enghelandt al vry op haeren Halbeen itoüffen
En Neerlandt .op van iDtjck die tM fchijnt t*overpoufïen

Soo als t'waraehtieh is in't groot , maer in het cleen.

Daer in behoudt Gbnfiét den hoöchfteh lof alleen.
Daer al den ftouten toets van (Dtjckh in te mcrcken
Jae Hotbeèns fuyverhey^en Qtybbens vafte wercken

Vol vremde vindinghen en fchoon ghefteltenis. .

Soo dat het leven fchter daer in verborghen is?
D^Aenfchouwei is vcrbaeft als hy Go>^/j.pourtretcen
Siet brenghen voor den daeh en hem voor ooghen fettenv

Om al de malficheyt den cloeck en loflfen aert

Die fijn Pinccel daer in foo fraey als t'Ievea bacrt*
Den Hertoch LeopolX, Dort Jan en ander Heeren
Die in het Princen Hof met grooten ftaet verkeerea

Beminnen fijn ichildry om haere edelheyt

Vol diep verholen Conft die daer van binneirleyt.

THup

Digitized by

Google

3*7

GONZALO COGYES

JVfc en A+uerc, Uhjójê. mt epriz^Jon JLrt Ctex^ leVieur 1>*%U 'Ryckesrt Jon oeau
Ptr$, ou tl atfUenunt auanêt'Jhn e/tui* ju* U Kfijf dAngleter f e Co* €nfloye'four
nuotr de (et jneces. Ie duc de tr*ndenooro /en deUcteitfirt et te prince Deranoe en

nuoir de Jet jnecer. ie duc de tr*ndenoorf Jen delécioitfirt et te jrrtnce jyorange en
fiijirt jratU Cëêi jee ofdonmncoJtJomt ence%ent$t, et Jes pourtrwt* rn jrrtit, admtuUet.

J99K&1» £*jnurj*9X\

it.

jmdme jeeêmtjMmlgflt

I»*mtt m$j0»éi

Digitized by

Google

THuys van Oraignien heeft dit oock wel gheweten

Ms haeren Prins hem fchonck een dobbel goude keten

Voor al de fèldfaemheyt van fijne Conft-Pinceel

Doen hy t'Naffbus gheflacht ghebrocht had op Paneel.

THanrtoerpen d'Heer T>an Byck, Aelmoefenier , en Schepen

Had fijn verftant oock foo op defe Conft gheflepen,

Dat fijnen luft noyt was in volle ruft gheftelt

Oft fijn afcomft moeft oock van Cocq fijn afghebelt.

DHeer éax tot 'Brujfekn (een van TiSluras vrinden

Waer by veel edel Conft is van Gonfael te vinden,

Van Converfatien en andere, die hy

l^aer 't'leve'h thoonen can in Cocques puyck fchildry.

Wat wil ick verder gaen ; om d'eere te verclaren /■"•

Van defen Thidiasytn oock te openbaren

Den overvloet van fijn PiBuras edelheyt

Die Faem aen jeder een onfterfrelijck toefèyt.

Jft wonder i aenghefieh hy met de verf laet blijckcn

Hoe menich edel Maeght hy door de Conft doet g'lijcken,

Die als een leydt-fter ilaet in d'ooghen vande mans

En fchijnt door Conft te fijn de lèhoont des fchoonheyts glans,

Daer fich' in fpieg'len can dèn dert'len Minnen-ftoker

En fchijnt daer in te fien fijn pijlen , boogh , en koker

Daer hy een JMinnaerts hert fomwijlen med' beftraelt

En uyt fbo ic^^.b^ijp al groote luften haeltj..

Ddor at den uiy^nji^dic daer in leyt ghecoffcrt

En wort door d*èet#inïbéel op 't plat panneel gheöfFert :

Natu'rs volmaeckte deüght ghefien wort in des* Conft

En wort daerom. op 'thoochft van Coninghen bejonft.

Dat dan den Meefter leeft, veel eeuwen naer het fterven

Die meerder gheeft vergaert als jcmant goet can erven

Die door fijn Conft alleen fich foo gheruchtbaer maeckt

Dac wie t'Pinceel bemint naer fijn Schildrijen haeckc.

Digitized by

Google

ï\9
En waerom niet. ter wijl hy door fijn we$entheden
Schijnt te beficlen al fijn verf met bloet en feden,
Die nemen can de fchets van jeders fchoon gbelaet
Het gen foo wefèntlijck ghelijck het leven ftaet. '
' Sou dan de Faem hem niet een eeuwich luyfter geven?
*Om altijt by den menfch te blijven in het leven?
De deur van fijn verftant lal altijt open ftaen
Dat is fijn ecl Pinceel die noyt en can vergaen.

■ ■' ■ ■ , ■ ■ ■■! ■ ■ ■ ' 1 ■ ■ ■■ |l — I I m m . ■ m m

CAVAILLER MASSIMO

Schilder Tran Napels in gróote Figuren.

«3C17T Ie ifler die foo by Natura can vernaed'ren
^V E n *l h«t crachten foo in eenen hoop vergad'ren
Als Mafitmo die door fijn fwangher rijp vernuft
Al menich fterek ghedacht van Schilders maeckt verfuft :

Om dat fijn Conft foo veel Lief-hebbers ftaegh aenprickelt. ;

Die in't aenlockfel van <Piiïura fijn'ghewickelt,
Befonder als fy maer hun ooghen eens en flaen
Op fijn Figuren , daer veel Gneeften fiom voor. ftaen.

DE B R U Y N

Schilder Inm Tartjs?

ROeme-ruchtbaer Voefterlingh van d'overfchoon ftiÜuêr,
Die met u eel Pinceel verr overtreft Natucr
(Soo t'fchijnt) wanneer den menfeh u Kunft aenfehouwen mach
Door al de wonderheyt die ghy brenght voor den dachs
Befonder in Ffgner naer t'leven wel gheftelt, ■ x
Want t'gen ons tleven thoortt dat fietmen in u belt:

U Konft gheen Konft en wijekt oft vreeft de bclgjhfucht niet
Die ceghen u opftaet en wint niet^ls verdriet»

LUIS

Digitized by

Google

LUI S PRIMO

Ghenocmpt JEN TI EL
Schilder 7>an truffel , ghetoren Anno 1606.

Die naer den weerclanck hoort van Famas hel trompetten,
Sal vinden metter dact dat fy het meefte roempt
Op d'eelheyt vande verf, Pinceclcn en paletten,

Daer fulcken wonder Conft én rijcken fchat af coempt:
Die door hacr weerdicheyt is t'puyck (chier vander eerden

Waer op van over langh foo menich Prins verviel,
Om dat haer groote deught gaet buyten alle weerden,

Als <Primo ons bcthoonc , door Conft ghenocmpt Ientiel.
Tot <%oomen beft bekent , daer hy wel dertich jaéren **"* '

Ghewoont heeftien t*Pinceel ghehandelt naer den eys:
Daer fich de wereken van ghenochfaem openbaren

Jn menich edel huys en t'Paufclijck Paleys.
En wacrom niet ? ter wijl fy vol verrraftheyt ftcken

En niet gheracens en fijn , maer over al verbreyt,
Jae moghen wel van bijts beooght fijn en bekeken

Om hunnen levens aert en ghcefts jentilicheyt.
Soo in het cleyn als groot, beionderlijck Figuren,

Al t'gen* fijn cioeck verftant ons afmaelt in het beidt
Can d'Ovcr-weghcrs van QHEturs Pinceel beroeren

Om dat fy niet en heeft oft tVort daer. in ghemelt,
On\t* wort dier in ghefien , als U de dact can tegghen

En blijeken doet met reen by d'al ghemeyne Eaem 1
Jn fijn be&tce verf is niet te wcdérlegghcö,

Sulckx dat de Conft fich voeght naer den verereghen Noem, '
Den Nydt moet haeren trots en boofèn haet ia fwelghcn

Die uyt een jeverfiacht des Meefters roem verfoyt,
Want fijn ientiel Pinceel haer roevers en laet bclghen

Jae daeghelijck* noch meer in haer vdmaecktbtfyt groyt.

Cluchtighc

Digitized by

Google

OtrtM cJy-emikmtrtb ^.nieajktr: \ Cilta Jrmmp«*n, j j^ 9 ,

Digitized by

Google

Cluchtighe en Leerfame

Acnmerckinghe

Dienende tot een toemaetjen van defen handel

G^riijrft ten $atner niet gerne aïttft berpficte en W&ft «en een e» tet fHffc
onterbxrp/ maecltoerte^beranteentgtefemcfommj^
ente fteirbat : foo i(l oocn otefteU met te bantmngbe bonte £c$Itee-con|l/
Weateburfafrftjch dp ten menfc&niet en ton g&enfog&en toojbcn/ fouter te ftan»
ontertuffcten te loeten (muren op bet b o o j ne me n tem anten iiptbxrtfuncb m
terConftcn. $et ttc|aem fbu toasten / toaertbat bet fttbealrtjbt met tentedtp
fpöfc moep.gfeboebt toosten/ foo en tan ten menfeft (We ineetmt) anajtbm
Confl erbarm i£ ) niet altgt inte gfebaebten necommert #n/ fonter fan j(1«w
ontertuffen eettf te bermeeren en te toeten ballen 09 eem$ antetboojilel/t*
tflbt bertejf ente betmaecn bonten gfteeft.

Die fijnen ftillen gheeft ftets met een dinghen voedt,
Bevoordert fijn bedrijf niet als met fwaeren moedt,
Ten iy hy t'hert ghewent te buyghen naer den tijdt :
Dat *sfomwijl wroet in't werelden fomtijts mal met vltjdt.
Metfbmtijts hier en daer eens wandelen te gaen
En naer den eyfch een ducht oft quackjen uyt te flaeu»

"Sekten vrolijck is ghefont, I Corte malüchcydt is fraey,

Altijidt vrotijck tlichacm wondt. } En te veel is dfckwils fchacy.

Les flus conrtes foiÜies , font 'tottjtottrs les melüem.

<&n mm jemanbt (bie ficBoeflfentm eenigfie tfuWe/ fonter fönen gfreft
«mtttt* een# te termaeraen) ucfttrlgcK te finnen fou ttretttRen / fbo t£ma
^tonton bat bc flöoie bic baegbtiöcftrltjn ff Iten &eneerftu*t inte te» Atftilfcr-
eonft/ en traeftt te engbentbent ban bet leben ober al boa? fet »mceei tt«fc
ychen / oocr ban noote teeft te beratiteiinfite: tat # tet bermaecn entettjbt
J»a»?öf/bie te gbebatbren matigben/ te begeerten temmen/ enbetengtoft
«wallebtofitenJ&equaemmatcfeoitonnm, ^

*Z Pk

Digitized by

Google

Die fomtijes lijn yemiaeck ,en *ijdt verdrijft gnemichcen
. ï Sifoifc wdcf ipiéu&ea vat* ghcnócghclijcke kluchten,
■i.;j . Vctfaet ^ca^ a rfd bey d c <a fterekt verftant en fint -
Tvcrmacck de henêns keft , -en dringhter vocdtftl in."

Hon'femper M**i tendii ■ utyaflo.

I**

: . . • < - v .

^tctt0^cfini ban bat te bermactftettjrftbcpt fomttjtjf nuttittept en $bffyt Bom
boo? ten men|tft,/ froin brbte ** «teen moai oft arbtpt oneffen om bp een
te betaafreten te intoenbigfte oterfroffl mgben ter toetrltente etebac$tcncnte
tipttoenbinbe fafttuktttt/ fjattetiiajten/ in nunticocn/ bte beek fuotbfe gteefbni
bet tfontf-#effntan#britf«n uptntetemftt: tóate in re fnrurm & tenen bols
maeenten aert ban btaenfólap / boo? te gftene bie IBeet -liebieft tnte Conft~
grctitb fnn / ö'toddi niet te ber b jo nte ren my/obet mibtgbe gcootfc berffanben
en biepfinniebfie ofjeeflen mtttlneteiu? toterbiafje tenten ten bctogfcbiftifyen*
gben at^i anbeee otioteotfffenteen «iet toetente wenneten.. Cntetec tuilen bat
ben ©beeft foo bxUefpeinm&mboetfctticn en aerbigte rfcfebten te bebnjten/
abt in nonjtigbe ajtfeet tte pt oft toetenfóap acteer te toten/ teacc in te (tot
Ut eenen feiegbel ban te eiM i ft te nt / en batmett (ito teel (mette#tnenfcfengte2
fepnen nacr te boctfen ) te bcugte tan letten al*r atjterfbu* / toont eenen mrofeft

te fdte eer toeten/ abt (óobccfpiettbeJ ban een antec bietgtelteftt (fytbphen
netccen / aai noen tetcr nf een anoct t$p emepjs ntemtui oft tact ftraffai
moettebmlpenai*' (tTettenict boente) ten gbcn-naefitu bact in te boeten»
Mgftn* <*m pt>§a ftrturhat ptmrfu nibti diwl tfléfMm ftrere. Cdfmd. m Fftlmis
fi. Jbm tod n* ban cao* boa? oogben (feilen te bjemte baawanaten bif
ftoHuaopc jecpioftjS tot fen nratiaecn (hit omipoi rati ut ntopmtn tjunf
iMK0oi) bttfd^rptic w^fen ^dttni apt g^rtoa gfat/ niet oUectfUcii McnctMK ow
lonmtt t« Jaas&m *< tattDafcoi / m«t öacr teo? te ftpfea (teer ten tm«fc|
tncDeneftus xp) te bcteten. vnjn teew boa| trt cetft nitt bOQftneftett ( tot te»
lo^tea feiten nietig fbntet 09 nfteitofcnte^M^ente oftfbJdb

banicb o*Kb?rcb) op befe bxrriïrt te bhiöcni^/ befonbet bp bie intebxMni
tejf bxreltfcte (aecnên toatnoudten fijn/ «cnaetbiffi teunt|enbat (eneeen Mits
bet (pelten/ niét niet bwnben ntaet met te fbinerelen Oen eenen jjoobea ftinjjcn
^[onnbntan/ alftoanneec bp ban ten «f>cbilbrt bcrcpfle al)e(cbUtect te teuten
een (iutft afteltenbe te Juftitie, mam aenatefkn ( Jepte bp j bat (^n 0ater oöe-
teeefi toajf bet Stooft boX jmftick,i(boteiIte bp te juftitie,. op tenen arooten
borth uptatebnicttt bebben naec fbn tefie_aóettuncben <n t'feïte gbcbam fönte/
tem bact bp in f ionct te fielhii / tot betothtf bat bP ttn celbetnt ban f^nen
Sater ootb bonte Juftui amen be(bnbeten tnvnbt ente Ewfbebtecbwjf. ÏÈ»fn
Scbilter f (Übe aenttemtnte te bom maetfite op ten boo^epten boctb (nart
bet terttecb banten feiten 9bng&man ) een bobbel aalste / (lep inbeltente/
mte tbxe oft b?p bagen bact naet aenten ^onctjman fenntente bat bp te Juftitie
ojp f^ecn beteren nebnenjtber manier mfiabte fotiiimufwlbcu Ojimtt befe

ïl r 2 bobbel

Digitized by

Google

*miwr op mat platte öp nngpenefbe nbeffOifbm teflfr: tnaet bqqfriwl
tetl grammee en toinnigljet intern t9t&ar]|ieiifee/&ebontef$)n(0Qteetonfe
(traftte toefen. «Hón teut gfteen anber ptaetfmmajf on trateKtfeaUafc
fitDittat te moeten fbim óntet te galoHr.

De flashen maecken wijs, en wat den menfeh verleert
Mee fenade oft met ichandt, hem goede leflen 4eect. '

Q** meent J*fe docent, poft nuk prudentior.

Wanneer deq Efcl valt, en fich heeft wee ghedaen
Die fal de tweede reys wat beter leeren gaen..

Te docüit lap/as ntagis W TaeftigU firmet
pc nuda non raro caufa. fuere hom.

Wie hoogher climpü als t'hem betaen%
Die valt wat leegher als hy laemt.

«•» dartod jfirfaptn» Wanen Pwijs fiente eenen j^ito fieffcfiAenir
Mmaecnen eennaeente Venus bie bp boo? ben Contocn tem »Mmc6frMtn>
toeren fetbbe/ en 00 eik te htmaeten en oftetetente tembe fiourt ritaijd»
gfefet Befcfenbe bc doft terne ober noee batr tmnefeenjar cm ooibcri te fttftta/
fegoftenbe bat $et (tarn ftabbe een bokomm fcboenöq*/ bocb teit fp bur in
fa«ö een depte font bie m$tel#cfi te ternereten teajr/ti tottra bat lm wd
bantfmioogft boïgtenjtfte ontetttêt tccfepn toajr/ toaerop ten jfttjbr
meteentetenteujcl toefen anttooojbe en fepbe a!bu0: JBebpnto fal eöeörtn
te toeten toaert faetlien bataen E"te eerjlc bpitto bes* toeoltif braamt fr
groot niet en bab gftetoaft * ton en toatm in befe flabernp met fjfcdftK tv
trgï>cotooo?tecö $n: toner on tod paft befe ffetacfe nam tm «mm*» «#

$«Mf» cehrikK.

Niet worter (bo veraclït en inden Raedt weeri'eyt
Als t'gene dat ghefchiet met rappe haefticheyt.

, ExVitio dterius Sapiens emendat fimm.
Den Wijfen feyt aldus : U felven wel bcdenckt
En betert in U eerft, het gen* een ander krenckt.
39eldtra #in niet quanjen en ontlucht bit ontleent jBnara* jSpjet tfc tnoojtt:

4*tt que Cafés Mirtip que bdx.es : Oft , ccr ghy begint «erft wel verfint,
£cr ghj jec«fcghc eerft overkght. Xttmii qnod mm vtlis,

0ic

Digitized by

Google

3% t

Die op een anders ftyl met ichcrpe ooghen ter
J$ met dé fttvc fcyl al meniebmaej beimet.

Ne oqffe* «& fed^tfe' f*t. 7<f ,e^ zeyiü priino tmhtni exttcuh tuo.
Die de ghebreken vari e^ja^wgaede ftaet
• Moeteerft fijn felveri \ge^befien wat hein rniftaet.

Soo opcJsr^fënacrt der Konffcnrfcent ,
Ecrgfiy haer fchoonedeughdenlchent •

Straft te bopnnepgfien fHben ca tfpetn otter oojbedt (Si«ch.*8.tD.|

Watt op C ax s, tod fitftdtt i

Woegh jemandt maer fijn eygfrea fchult,

Hy (ach noyt op fijn buermans bult.

«p tenen anberen t#rt foo bjojbrneenen gtaliaenfelnt £ebj1ber (fönbr tobt
tyrfergbej fijn JBebe gpefdlen grootrigeltje daegbeti ober ten »afbn / bet»
Cmm fepbe bat bp ben tofdj nier tori en eo(l bertoaegben / om bat fep bon
nameen pbïcmatkq toa* / ben Slnberen bar benfous benfdben moeff beoogen
ombotl^telati^biierbeomblecfc^teberben. ^foaemjföfed0rfihetftto
fatoeotnbat fpjèabonttf naerouber gbetooonte met ben op ö&ffropttn &upcfr
niet en moepteu te öebbe oom: gaf ben boatópben jtauaenfeimjfcetolbcr fetm>
een aerbigbe retnebie togtonbe : bat fb modem firn grit op totffH-bneben te
trpgpen roet gftdofte ban brfribf te $aeffbjirto1Mlboma!ptoanneet tomben
toaWen foo cojt fou ballen om te moeten bun ggdofte qupten / bat fpliebee
labbe» bat ben ttaflen aliangber toaér om toet tebetaelen/ toaer ober toffe

We fppucne batten oojfppncn totft albujt : ebt mui u $u*rt$M4 cort*,
di fégér *9MffU,tUtttftt .

• Wie ecnen Vallen foeckt die cort van dabben is
En moet van jemandt maer geit op cenowhTel haelenr

Den vallen lal hem noch te cort frjn, t'is ghewis,
Als hy fijn fchult belooft te Paeffêhen te betalen.

310 reneten £rfjilbec nrtbp toajt om een oube joffbpn te ronterfepten (bit
|aec liet boójfiaen batfe jonen en feboon toa#/ en foetftcnbe ben jfccbilber te
betoeg&en om ban torn m baer affeeïtongbe gpeflateert te föaj £pbe bat (p
ober tbien toeren ban eenen anberen «Bcbilber noen eeujJ uptgbetroctten toa£/
maer bat ben fdben ei$ boen baer foo gunftith, bob ghetoeeft ban baer af te
betben tnbe gpebarnte ban Juno bte be opperfie «Sobtrin be# $cmrbji ij*. &aet
op ben £cbilber abj* boen anttooojbe bat bp baer ttotb gunfiigpet toilbe toefen
togpdoofbe boer te fcbjjberen/ en te boen gpdtytiitn aenbe f iguere ban Jupfcer

tot

Digitized by

Google

tot ten fctHnt <&*t ttfMte* tem* iMmnte in on tywbxa •

fcp Pomona , 10 tf fitmcttfefr fc0t t Juröer fa ^om^na «Juamiöt* öfebactttt faflt

tra oute Conprfofl* nawtTO^TOfWK bvi&a. '*k *s4**imè§

Bevincmeti jirfda 1 cbcti dac ndic fcet minfte weten» :,.;':
SeneCa i Tritium hwniim m'agiuht l pHé mxlitrA fommU] *

Ai lïpl® ^étogfeV^tó c '
tife ijh^cllbte^ift "een blaeV ' V ;; ï

; Sdo^mmneft niet als enckd windt :

r A|s. jeftljttfët fekér de' blaêY ontbindt.
^ &tf^évWbö^a^^^

Aètt tf&êttieh kerittn"eeri domtnen gheeft
' •••' Die fi ch boo vetrdichc öchtmen geck
j .-.'; ; ■« '•; W 3 * 1 !- .y4dL waeb isgroot ghebreck,
Hoeoüdiflr wiel, hoc aneer het tiert
: • _ : .• ttoe^fli^rfier HvijF, hoe meer gheciert.

Sfes.tft imüor è* fiülto <pwn fefipmtx in oculh fuis.

amfrte m btttm taetethefte iwt <n teute feteffenJ (ba tetfKfitfbteiftfr

te*t talmt oft bobnaecitte $atucr uptfedtw/ d&eitftfe te «omte fetoAxt
feftoonbepttten «fccbiltet [Wc ftct gtj«ftirf) ente dj? tem berftant WTm
tett^ttttten ban fyn o^cflagten |onH ente Befte- fcfttlferfe $w tttff$fl
ttoee Starten te toeten Bo» oteten anterin Gaucéfus, |oace tewtehanai
gteburicbbjanteentetenaiitetm alfljt betyoffen if:fagJMKbatfrtcttW
ten jpanier oft Calcm ban boet oojften en tet antetban Baerbote.

Schoon dat de ooghen fijn de Leydtfmans vande min
Soo dringhtcr ïbmtijts uyt het hert verkeerden fin.
Den lu&oegint in d'oogh , maer wort in Y bert gbevook
Soo een van beyden mift,is liefde lelden goct.

Êx a/j*8u nafcimr camt y oculi m more duc*s>
Aimcr fans amour cft amer.

tik

Digitized by

Google

i*7
; -i *JWcf<»d«vWfder4ic^ minde r . , r

° 'toMfi nfct fis vol gal tb vindé. - :

(tyi<fox pijlen fijn 'eïck vinljybiïct tócht

WacOTed' bv «?vnicK menfch ^wnght.pnder.fijflc macht. ,

pen cencn !« ghemcnght met lóft en vrolijck mal

Den anderen met vrees ? met druck ci)i onghcval,

Den eenen brenghe den menfch de min mee pftjfchap ae%

Den anderen: doet weer de tiefile ftrackx vergaen,

Den eeneo is Vol vreugde,, den anderen vol wee,

En fcheyden menkhmael des Minnaerts hop' in twee.

NiJiil mags attwrem mqmdk qum carendi metns.

De vrees yan diemen mint , aitijt te moeten derven .

JVerweckt de' meefte li$fct enVhert by naer doet flerveri,, ' J '
Den aengheboden cüenft is onweert en mifacht \
Sülckx dat de liefde. & van vremden aert en cracht.

r t ■! >■

L A H I E R E

* • "'t

Midts ïondex ^nn^|n^n>an^t^aeteAma^ Jc^dnjen;

°« ^m^pWr SW'.rK™ 1 ^ kngl>ent*el p
Want alfmenjjict ^;wqrc# V*n de hekW^s. Pinceelen

Soo.d^k vi^fiCpoft aUg^ew^or^ haerefejdfeemheyt,

PEETER

Digitized by

Google

P E ETER TYSËNS

. Sfhilder lm Jnfrerpen.

','..'.. " y ' ' .'/ » ' c ■• '■•

MAecke Tijfens man noch ménfch,waerom dóet h/tfto blijde*!.
Men fcyt : thóont dat ghy fijt oft fijt rfieiijtk ghy thoomj
Neen ,. blijcken (ónder daet is dat de Schilders croont.
Dat beft Natucr ghelijckt , dat rnoet fchildry ontlijcken,
Schijn Tonder fijn {beken ick ) trèetmen leughen , mact
Als het fonceel foo lieght , dat fcyt hcjt rheette waer.

31. B. Wie gktljck. G*ét.

Jfnftopont tanden Jutheur , op Jen feiten trant.

Gact Ttjfenf inde Sop , hy doet fijn ichaiduw* blijcken,
Een fchadu w' die de cracht van't menfehen leven thoont
En fijnen naetn door Conft niet lof e%eer becroont, ]

Die t'lëveri naeft beftaet en fchljnt Natuer ^ontlijcken

_ Om dat een ydcl fchijn is fbnder lichaem , maer .

De vruchten van Pinccel fijn fchijn , en fegghen waer.

Als jemants gheeft vervalt op't {chjldYen van pourtret
Hoort oVer fijne Conft verfcheyden oordeel gheveri,

Hoe aenghcnaem en fraey , hoc fiiy ver , cjoeck en net v

Dat fy hacr wefën draeght en thoont gheÜjck het leven, >: -
< ■ Soo wectmen noch al jet te fegghen óp het Vdt !; - - ? ;
By die het minft verftaen van haer vêrhoïentfijpdeii, . .:,; : "

Want fchoon het op fijn maèt e» reghel is. gheftttt ' ' ..,
Noch wort al even wel haer edeiheyt beftreden. / ''

Het.gen' fiBuer weerftaet van T?jyen$ door de cracht
Des levens fchoont die fchnylt' iri fijne vcrf-rVceelen,

Waer van het blocdich vlees (Foo tTchijnt^ wort voorts gebödit

Soo gheeftkh weten (y des levens aert te teelcn,

. . . l .. .. . Wal

Digitized by

Google

\ Orhis-JlOTtUL caput hklbrufulurbint quohdam. I MtvUmuhwUcisJèse JeJkArtu ajumnant,
1 OlruM curjremuitSllaTiv amicajwt: | CtkaTriumphaJrixftftptr a/h-a tuht..

Digitized

b y Google

33°

Wat dicnter meer ghefcyt, t'is Tyfens die bcthoont
Dat niemant eenich eer aen fijn Pinceel can weyg'ren

Ja wiens Conft niet als befielde verf en woont
Die haer weet boven cracht van't leven fchier te fteyg're^

Sulckx dat hy daeghelijckx d'onfterflijckheyt naer ftieeft
Om in het levens boeck van Fama eens te comen,

Want t'gen' fijn eel Pinceel maer eens ghetoetft en heeft
Schijnt t'leven oft natuer te hebben aenghenonaeifc

L A N F R A N C K

Schilder J>an Wanna.

ALs jemandt in fijn rijt can lof en eer vercrijghen
Daer af en Cal de Faera oock naer de doodt niet fwijghen,
Beionder vande Conft die jemandt achterlaet
Die alle wetenfehap des ampts te boven gaet.
Soo. als daer wordt ghefien in d'edele (childrijen
Ghefchildert van Lanfranck , vol fchoon Poeterijen,
En fraey Hiftorien , (eet cloeck en wel gheftelt t
Tgcn' menich pen befchrijft thoont hier TiSlwas belt.

Aen-

Digitized by

Google

«■;$*:> m*:.;'\n<!| rrca

•Jf^r» »

•MWJ&M» <»'fcioDj$!Ö^W:Dwtfw^
feö beeoramett/ Dat De* -mg »wiwltó?IÖ«fci*Oictojc^ji¥f/ ««* m
RDeucti bamn olai# upttc *»juf Su* / «iet)<fwkhcmba*oi^t^b0tidi
a!0 incaun owpnDeltW*» bool-fwf ötKtqttfct Jtoa^<«torW'fy&fEMlM9J)

tBottJift^/iOMö^pt, m^wfttKt*»«»fW« IMP; l^ea qgerm^frft efc**fm
bcro?epc tejpppe» fa> tft üat -M»^b^epio()e terjtanöai ban^mtoe S«ï&;
Iing$en en CMftgtégfc ^'ffettttJ? fcttg bCTf(Ö«plV. ViptJi«0^n wp fco *m$
liften/ Datget D^£efetttte-cR ; fel,Doire.Dqfr^
gtKntif ,ick,in «JJw^ftUÖf 4©WfttoRfcRÏ ftfltfcigny M» paft»**» Mm
ot* a$# te omtecto. |fati»K^ HfT^iW ijf»c|MI^0rrj(pqa ; inlien ibf^fem < i|f^«wbK»ii
l^wrS^M^ JW*««t 8et riaftetfi) *fc tfflt^oaafccl ttorebfl ty»»
ti^fd tmutf^ flWQte^w $& flpD«rD*ra;cnDe eDeftept ban fiigun < »$*
Dtcjyoorft ^dtfnigge Sptgettig* <$P«infl&m/,jqe &epUj#t Jfêarami -.feJHte

cm ƒ wjaitmf4»^Por|^/ Di^bf jbpelwnDtf tncrekji en De|frD«fety»feirDP(
fóo tnaüejógüf n baDbe / dat fp tirpl Daggen obetfyotftt om fcaer boo? Den fWf«M
^S^en rnj^ea^tf tiflffi/. öu^rawfi feherjen bcöotra #?wfle*tfttmr*ifcöe&*
*fi» i™ flWT IW»; 'l^lÉlp ^«i^flDc ^ ptiren^fMinmtftff^t

örti feqa* / ful<*^ Dat fefrmfta$(* anniöanj^ocjj.fi» i# towfiÖtfrojtK»/
Dat (b al£ «n ttoccöc M'agddcn* ftut ftltoen $e*ft jtóetoaffiMft QtotftfwDW&e
tronen Dan iKbtto^n^ en Dk tfciwen hutf een^jatom Daj$ën togbdV twjfc

**» KMMmW **# itttf Www

fdbec De^w^perften, «foUciHnactfrc.^ „
^ AtPnQijo* een oe^tnetinqof jty

1^f/*WiÖfWe*Wïfe

ÈPW?tg r 0&efe«|t<j<$pDfe

nutfe-louft jieft JwïHjTO&i?

" lpec f JDQqj.^c^r^b&e

i«Wi**;

ifei

«j

:jlIVt*

ec>é-fliaftUoj *n!?egfenj&aï*,
"Defee afttffóninfifK jDei
nfiefyera^unt taxlftc;

ij^ni^aUeea,p|Die|«0;
ont

**i

Digitized by

Google

?>*

tan &ari<Pf<» en ^upftnwete tab#fr<Kjw/ *^ «di mi teutften trate
te faepen. ©efe «tonfttNt Itóewtt fcratfjt bat |p met «Umi rarafoirifl&t etite
€onft-Iiebmte «Pteellcn en tettot ftt moet tori te grootte *onbact*/a» 2&acs
Batift BttMi^ Me aatiuwelt^lte- en JfcentotftBte 4£pcantttn faafKtoêfAea / ntbjb
JittrtttWjeiWntooitmi/ elften <©j^-toltt«^fe«f^nwmöu>rf^fl!8$e

tefbWéu $te tat ïtft jat* 1527- fÜWett .MflWt &* 'nteni Pranctftt. M«mó1 X .
Binnen te jttate Roomtn fto obra#elt)tfcep ten boeclt tem een flenet (te en
(tftflbecte / en fwv mbèHtnte ötcbatftten fonter wtbaefltept tipttomfete ter im>
fcn hm ie jtoibatcn bcfiril toteen met teHMte ftate rt $tatbe«en? te Uroopn/
ie moopmütte tcb^mten/ |acm^ï^fi«it^wi»MpiöW«ttif te*tq«altM»
*en*nnoo(?l fttabt typ teoj» ban liuma***rtlMt tJ?<*teii/i cttrbmrnte afctafwte
«Ifóftciy «nlttftt öcfni *ct)H*rt / en fMtete toèhtet uprtwrtWngte banffcn
Confl / firftöetlten fflbm bet letert gtilfcbémftar*» banbé boote tetyftte. 9eec
f&ftttwn te Ifétttofti bftfen tevanteeen in #t|HMgft faefKmoctotbcgt nUccn booj
Étatte ban «Hifè> ('iéioHk. jfcfteteii jttoflte* ojj 93k urn Bè&frmg «obbersi
riafflttNbQgif Öttle tot bupbt tei»te#f^lltt^ö|IÉa^5^7 iï? tem mi
flawp mett MenémeW/ én in alle «tffMMoitf /'*#»'«( fiuTene teft jSawten
gbebopt en u^e^önölwt «tffltte* fttfJtertbe teefe eenjrten S&bof* (We te»
mettttett atttere ftetetim tebmttnijf fffti) wet «n ftome Hm *» ten tam
Ötetorttctfete efefbé iiato^Ate^i *dri§tti^i<W/itertten9&m*a« w«t
4n*ef0*i mephbé ejt TJrt toa# i»i^t^t*mrterttóelHch «be* f-m Wen
Mtntfn ateatt^ ttietfinteti ban *^Jtep»itMc*¥ff % *i(r% ehTat&t
en I (Httattte JPtatfft^ am«ftcbimt^te/^t^l^^t^ittt^édfrte/
nte9tMtëtlttontefctttdetehy enmétffi^rete^/it^^^iWi^^^^iiH

Jlfitrcr-, <Aerighelieft de onUfctetnheyt dt NtUfcder if tin frtfe vèrvoniiefrtiéhe. £tKrtfi

Ogefktet bat te» böce tepse conft ftto b$gent teef! tfjette^m twtbat bp
vm&miim ftab ut* öBetbnittfebifV wWhWb##«éïè ttnm <£abt
a# «**h Étttffö *te#>«bh1k>bJBfc Wtefi <ott»th , l*i^i#te 1tabt
tó^tttfeggm-l^ Itoftoufe

flwftirtfi- 'ehf w meet antee e beet?abtt$ 'dutten We fb Dem tettefén tyttftten / Jab
ttéöj teteft&tflftftrtefelbe H«t téflteftt ctfte te f« bwti temitlm/ inan
aTïb©^nii)tótiWbMiöemt»ö1ó^fef¥^ '

ftWd^ipbte Wh %<mimR ^eöiten é*te^wt#b^fefiaï«*n mkt
tf (tÖWÏÖI^ WtittvfnfeftjWW etöftttooH^féH^i^ï'r^ "
tf idtfr^MT WttiaètRt'enl p«Bè7 ttfe^ fdjttw ièwèrtb*
toètt wt te *ontt(ceteonfflcllen/ énte rat fwten termöëtt
Bat ïin^te jüaïif tot bétlati» ente ffi^tfeanten tpi^t
mottig w tattelem^**n#ïtefttó

B»rtW^nfflme*^tefti(j|eftT teel.te^eliett'InrBétn.^....
fWtnic DütWte toftd> f twtótert tb6^ ét^uflW m töiftrtttïitóeoten tat
ten man bateü bah Hbo i aet^nattert enftet tt^mrt^Rciiitttetttï beft-teefht/
met öjftnie en» tiaft öi?rt»odeö bat b? työtttö ten itóm ttiöttt tei^njt (ettcn ctt

röroittontDr tn gufhtjBpp «ro lift

ftrn. €m

Omtewmm rifeitöe» «im «tt «rttóf> tótflfe

Digitized by

Google

3JJ

tunoftmtm figutt afbeïbenbe een nrabenen bat feer ftonftig$ ctt lkjfelgcn
g&tfbtbcn toajt/ b a« betoo n Daegfteltje hybact oogficn mocft op fïaen toerbt
ppelooft ( tot tofflityitingbe- tam taeel tlappcnbe monben en tongpen ) bat pet
toefen ban bun Woon fcinberrn upt pet gftfiebt taan f feïbe 25elbt aljeTccn mert&e;
IfftefiteeclMi/patraamgfKHommpnbbe. $antoeul»gpeftpiebem#bmCbr]m .
$eet Cats in fpn toetenen taan pet póutoeipen / 09 rpm ooen mentie maeent.
tf n boo?toaet ffeïtae m # niet Ie taertoenbeten aengbefim al mentebmoel gpes
Tien toopt taat ftoongbere taputoen (bun oogden maec een* 1 met berfepjieiimge
op ttriflebopen / motijtmife / oft gpefiropieerbe onbolmaeente menfeben fiaenbe)
tntrgpelpenebmepten tuffirn boojtg figengpen. jiBet toelehe taoo?toerpaelbe gpes
feptcbeniflhtiit ottorfc» / mt te jfccpitoet cmtft taan tajemtam aett en gbcfleltemj*
ij*/ foo toel btenenbe om bengpt metae te leeren/ oljaf Iiebttaecrbic|enbt boe? te>
bertoecnen : toaermebe ten eenjè? tuil taerontaeren taan begeerte / om te befebjpben
taen tof en toeeebt taetoiehtae eee taan onffch beimufrig&en en taerfianbigpen üavid
Teniers bic beo? fp« Confl enbe toel(p?eefccnt0ept niet alleen taan bk.fce Canfl
bctflaen oft fetfjff hanteren / om fijnen grootenppeeft en toojbr brrpetaen moer
boo? tae gpemepne f oxm foo tacrmaett gpetnoreRt / taat paet gulben trompet i£
gbcpoo^t op berfebepbe $ettogpen en pincet) / taie pcm pebben gpeeofen om te
f$n taen £cf)ilber taan bet $of en botaen bien gpegunt te toefen ben Jtamet*
bietiber taan fjaete ®oo?lmptigp(ie $ooeheben ben SBrtf-gertogb teopoidus.
entat <©on Juan d'Aaftria &c. toaetom ** meten^entetinentaoo^Dpgaen niet
be toigbenbe Poefic fijnen $oem naerg&degpftttbent e*bcctai(nfle b*u flta bet?
(tont bpebrr te ombecRen.

BORD ON

Schilder ïan Tat-ys.

HEt vonnis vande Oerift «voet daed'Iijck € wer ck ayt preken
Eri t'werck beehoönt de daedt van t'gen- ; rtien prijfett kat*
De daedt fchuylt inde proef, de proef can't vonnis breken ■•'••<

Wanneer de wacrheyt is ghetuyghenis dacr van.
Hier gheeft de waerheyt var* de Coh-ft oprecht ghetujgtó

Wétféér'^(e€l v ^rairt^n',ërfeti gheeft *Bórï<m '>!\ a " v ^

Die JMtghèéften fclifer van heel Pmjs doet 'büYgterS;^ "' '• '

Daei hy de eer af is cn't Vaarlandti Glori-fonJ

TENIERS

Digitized by

Google

J34

DA V I D T E N I E Ri^S

, Schilder yan Antwerpen, gkboren. Anno -iQ*<h ü

JNV-Landt ©eoto» (vol Bcrgl|Cn ; cndc ^óhhen^y';'-; ; .: :: '* i '.;....
Daer t'Monfter (Python van ^/wifo werft verwonnen }.
De klaere Water-beeck Cajtatia ftets vloeyt

Dictó ^èaJpMrmfö voet, daer Pegafus op gtpeyt. ..' . .
Een Beéckjjbo wie daer uyt eens drinckt can nimmer ilervea
Maer ecnen hooghen Naem ontftervelijck beerven 't... '

Als jemandt tToete nat heeft van des' bron ghefmaeckt

Al waer hjr doodt ? fy herri nochtans weer levend* flflaeckr
Een èdet'Bro^ waer by dtJOufitiMc o$fc& % . '£. r ^:^Vi' !••<
Op't HeHconfi top.haer vrije Conften pleghen, r • • .•

Als CKö- die ons leert de mannélijeke deijgjjt ; ';.; J . '

ifaljpMfa&^^S&dté* ^r4^ ; d'aersfe vreü^lit,/ ; '. ;• •',. *
En-de tëierifkbè •f^«tó*-tjgheWeniél - - r ''-< : ~ " •• ,
Van allen het ghefternt, en omloop vanden MrÉcl/ A ''

tpoltjmni en Euterp* de herp en luyts gheclanck

Caüiope de reen, en T/Ww den fanck.
Daer elck een fijne keej^aetCiieghefcftetfijhichc &even
En aen die Konlt bemint , haer JConft ten beften gheven,

Befonder aen Temen , die hunne woonplaets kent .
n3)!-,P&*Is Jtytik yan des'.fn^r^jpfefeep^.,^ , ;rov ,: ; ,- \
nifftowsi-'j VffWtfW' J>«wqd5,-4ppr ^raête^an % f in*eelej, £
Die a^ ; $a$ufas ^hoontagvapdighen, pn^ecien; ,.,,,; ;j 3 \ _ ,,

Die Landtichap en Figuer feer gheeftich; t weJL- ghefjtejt- T: j /

^^h^^qy^.n^jft^i^fondétibe^- ,,, ^; 7U ;,
Wijens gheeft.heeft dick^iJs^y^^^Jcecfe^rp^clLeiKi
Waer ify^^e-Paem -fesrrï hee^/djoni^rrijjjq^^y^^^^^njfjcen:

En fijn Pinceelpnin haer .?&##% yloedt gjiedoptfr , ;;: _.

Die hebben d'eeuwicheyt oock van fijn eer ontftópt.

>ï)Kiy.'l7 Om

Digitized by

Google

f .» :

.^ Vi V.0.

*~Mtotfm2^*3£i

V V* ^ SSSmSSJSSi t****"*'* Tên******** nuu/hr. . •

.W.vVil*. ?H<i\i rj.- r ; ? ? ;

ijK'

- r -.-..-.r»;

Digitized by

Google

Om datmen in Kun Kunft en lofFclijckc wercken
Sou eenen hooghen naem van eeuwicheyt bemerckcn,
Soo als Tenèers bewijft mee een oprecht verftandt
Jn al de ftucken die ghemaeckc fijn van fijn handt,
Jft Boerfche keucken goet, oft ander aperijen
f ruyt , Beeften , oft ghefpoock van helfche rafernijen
Batali oft ghevccht,befonder in het cleyn
Het werekt al even cel , en't ftact al even reyn.
Natuer en brenght niet voort dat aenghenaem mach wefen
Oft t'compt als t'leven uyt Teniers Pinceel gherefen,
Sulckx datmen fpreken (al van fijn ervarentheyt
Soo langli op fitlicon den Henxt fijn vleughels fpreyt.
Sijn herdt.ftelendc Konft can jeders luft becoren
Om dat het leven (chijnt in fijne Konft heirboren,
^ Want den volmaeckten gheeft van d'edcle 'PiSluer

Vloeyt als Qtjldi Beeck in wefen en Natuer.
Die nimmer uyt en drooght, en noot en can verdwijnen
Soo lanck den gheeft in Konft lal op des* aert verfchijnen :
En die haer achterhaelt en vatfe met den hacr
Sal leven, fchoon hy van de doodt doorlchoten waer,
Sal leven naer fijn doodt op doeck , plaet , en panneelen,
Sal leven door de kracht alleen van fijn Pinceelen.
De Kunft is menichmael de oorfaeck vanden lof
Die jemandt crijghen can in cenich Coninckx Hof.
Die dickwils t*Ridderfchap en hoochften throon van eeren
Befitten fal, om foo haer krachten te verm eeren
De krachten van <Pi£luer die hebben lbo veel in
Dat (y Befitters fijn van menich Koninckx fin
Om foo in d'eeuwicheyt van Faem altijt te leven
T'gen' wetenfehap en Kunft meeft^aende menfehen gheven
Soo als aen G)<fi>id blijekt , die om fijn cloeck verftanc
Gheruchtbaer wordt ghemaeckt door t'heclc Hederlant.

TPinccd

Digitized by

Google

TPinceei weet fijnen gfreeö, fijn deught, en fraey manicrca
Door de eerbiedicheyt feer loflijck te beftieren

Die Camerdiender is van LeopoU ghemaeckt *

En by Shn lm daer naer tot t'lèlve amptgheraeckt, A
Met dien doorluchtea ftaet is hy door s'Hertoghs jonden
Seer mildelijck begaefc om fijne deught en Konftcn,
Jft dat de Conft eens mans (óo grooten eer behaelt
aoodiefctda'a op {Pifluer -met open hert ghepraelt.
Tvernuft , Conft ende deught , die quamen dan berennen
De baene vande Eer, om foo T 'enters te kennen,
Die door welfpcekentheyt des Haters tongh verflijt
En met fijn Conft weerftaèt den Anghel vande Htjdt.
Sijn groote weerdicheyt lal Faem al lanck ghedencken
Daer Princen (èlf aen hem den naem en lof af fchencken,
, Sulckx dat ick naer den eyfch my niet bequaem en ken

Om fijnen lof ghenoch te fchrijven met de pen,
Hoc wel dat ick het mergh vart alle mijn ghedachten
Gheftort heb op papier om fijne Conft te achten,
Om fijn beroemde deught te brenghen aenden dach
Die (bo veel in het Hof by Hertoghen vermach.
Het wacr een dom verftandt, een aenficht (onder ooghen
Een lichaem fbnder gheeft dié d*eer niet coft ghedóoghen
Die nu Temen bent die is <PiEïuras vrindt
Die door fijn wonder deught vry meerder eet verdiend
Die leven (al foo lanck men vande Conft (al (preken
Die Belghfucht noyt en, can door haet in ftucken breken,
Oft gheenen ouderdom van tijt verflijten can
Om dat de hoffche eer te lief heeft haeren man.
Al wat den-Hémel weet vart boven af te paelen
Oft t'gen' de Sonne mach befchijnen met haer ftraelen
Het moet al eens vergaen , t'is waer oock d'eel (childry,
Macr Fama hout den gheeft van't fterven altijt vry

1 T t Den

Digitized by

GoogI(

3» .

Den doecken gheeft alleen in Conften wel ervaren

T$ Meefter vanden tijde , en leeft ontelbaer jaeren

Die nimmermeer en wiickt, oft door den tijde en derft
Den gheeft , daer 't al af compt ^ de eeuwicheyc beërft.

$trr tint bloem boeHeftaïid) / «i toienteJöeb beb^Piabrafoeltinbe oatfa
ban «Tontngten en $;incen/ bie niet alken te tondiföe jfkeffetf oft $nm
$anteeeter0 en tercteren met groote eer en onftcrflffttjcteo lof/ mate ftftMt nut
ten obemennfaeme lief te en tocgteuegften tyintjcbajp om&elfto/ ten steent
baren Confienaer Tiziaen bterbt in (gn fcten abegtmt te booste ente etek»
ban te toefen CavaiUer del Habicoboojfgnbermaertetonettfcbapban fcbnbam
«Befen Oavid Teniersen ifi niet alken Camerdiender ban boer böotfcb?etente#
inebtigbite $ootteten obemaecmv maer «* in (Menen aenltabpoenlouna
ban &panien öoo? fón betmaerte Conff/ batfgne jBajeffcpt pattuufaty*
beeft boen matchen in fon $of een goelten toaee in $p tot ( o nt e ntem e nt tan
Itto Stefttbt gteen anbee <Ton(t en temaett al£ attent te ft&ttonji ban Oawi
Tenicn,fi^<ron(li^ambe€oninginban^tocl^foobet)afgteïi^8&rt^
batte bern beeft teaift meteen jjoute feeten ente een 0outemabalit baer fytf
Conterfeptfd m flaet «begoten/ ban nteujcEt ij* tem bereert een goute feta
ente mabalie ban fijne $ooctent ten 3ert$-$ertotb Leopoldus , genten bxbbn
bp teeft toenbeepgbent bien tobt bermaetten boctfc / in&oubente.obcr te *ff
bontect pjinten/ re^eféntecente alle te felbfaeme itaüant^e (hitbm Mep
boomoemte $ooctept i$ tebbenbe in fijn Cabinétten / toetene (httiien ten ton?
fcfeeben David Tenicrs tot een toe / feer bf&ttcbabetopiem beeft ente teer na
be fcïbe tot orooten tof! boen fnöten ente in't iiebt abeSgottt/ ith tot (ton
alle antere anticque ente mobernige foo $ooc&buptfe $eberlantfete afci -f c«#
£tucben boer fbne boo$. $oocbept ban berfien ij*. £iet toot een tot&e»
gtembent tot te <Ton(t in ^ertoéten/ en fföncen ij* te binten/ bte gftcaxn
xoft en (baren om foo baniabe toetenen ban Cotutenaerjf os te eooben entefte
toonterboer te berbeffen / ben &raeff Fon Soldani beeft befen David Tewes
rrpjeflêUjrfi gtefonten naee «Enaftelant om booj tem alk te jtaRaenfcte (toto
«p te eoopen bie rjp fou tonnen binten/ ten toekben bent oocb beteert $tff*
een goute beten / jar fukben befte tan befe aenfocKenbe <on(i inbe tertenW»
<Toninaben en $?incen bertoecnen/ bat fbne $oocbept Dun Juan d'Auftria.tw
in befe lonffoocn toonber toe! erbaren ij*/ best niet en teeft ontfien fribernrt
te treeften ten &one ban onfen ConJiuartnbenOavid Tenicrs , fulchen bnntfóa»
ente befte toa£ bp bjaotenbe tot be tfonft-otffenaerjt/ jae bat meer i* W*
al meracgmad berfocte om ban Tenicrs iutefeibe Conft g^cjndructtt te toojben/
fukbe en bierabefbebe boo?ballen baneerentejntfebao fou eomten ftyfyaw*
tooert bat ben Xefèe niet te Ia(iicb en maer om r*feite te oberloopen/ 1$&
litch maebmen ban befen meert befaemten Phidias toel feggben te(e tenw
te toetene tem toe ööeoebiteert fi)n on fjet beibt ban fbn € onterfentfei 0^
fegilom banben tobt berraaecbm Pectcr Tijfcns ban öiet boo; ig tmüót m
öfiemaccbti " - - .— •

J3m

•«.-.

Digitized by

Google

Herous facties aditus in limina regum
Sanguis habet , facties j ecit o/ito* tibi,

'Artificefque oleo , duSli , fecere Colores
tiec tarnen in dubio, flat tuafama loco

Sm metuenda altjs , olea fax gaudet amka
Pax oleo femper gaudeat itta tuo.

ï&

IOANNES FYT

$eeft~SchiUer gheboren tot JnWerpen.

Hief en fietmen niet verfchijnen
Als den haes, hondt en conijnen
Als den Juypacrt > leeuw, en (tier
Als den eghel, das en gier»
Als de bracken , (helle winden
Als de herten , reen en hinden
Als de pauw en fchoon phefant
Die daer (wieren t alle cant
Niet en vlieghtcr door de woleken
Noch en duyekter in d'aerts kolcketl
Oft het compt hier al by eeh
Soo ghelijck t voor Noe verfcheen :
Tfchijnt men gaet de Arck weer bouwc
Om t ghediert daer in te (louwen,
Tfchijnt men vreeft weer tegenfpoei
Van des waters overvloct.
Soo naer t'leven ftaen de dieren
En hier op panneelen (wieren :
Die van Fyt ghefchildert fijn
Jeder thoont een levens (chijn.
Niet meer connen ons de ftucken
Van Bas san Natuer uyt drucken
Die foo op het leven treckt
AJs t'Pinceel van Fyt ontdeckt

Die can fpclen met tT?in(êclc
Als een Orphevs op (ïjn veele
Voor het (praeckeloos ghediert
Dat door Gonft op doecken fwiert,
Dat ons Fyt door fijne trecken
Weet als tleven (bo t ontdecken
Door den onghemeynen aert
Die fijn jever-drift ons baert,
En ons elaerlijck (lelt voor ooghen
Wat fijn Conften al vermoghen
Dat hy noot en can vergaen
Soo langh als fijn vruchten (Iaën:
Soo langh als de Riem Tal leven
En oock door de werelt dreven
Sal fijn wijt befaemde Kunft
Worden met veel lof begunft.'
Sijnen roem en grooten gheefte
Wort bethoont in ftommc bceftcn
Die van Fyt fijn afghebelt
En in fijn fchildry ghefleit.
Sijnen gheeft fal noot verflenfehen
By de Conft-minnende menfehen
Door fijn wetenfehap , en hier
Altijdt leven op papier*

Tt2

ROBERT

Digitized by

Google

ROBERT V AN HOE-C K

Schilder lak Anfrètfèm

Seldfaejfi w 'ttè\-^d foet\ eel ;
. Veel en.deyri^ eet m reyji.' ."."' ;". n

ROemdraghende <p tfter > nu wordt mijn gheeft ontftekcn
Om boven mijne macht u deughden uyt te (preken
Ter wijt dat u Pinfèet is vol aertfinnicheyt -

Die menichmael de oogh fchief uyt hacr paekn leytj
Door t'lockaes varide Kunft vól uytgherriünte leéringh
En jnghebocfent . drift van't cloeck ver&mdts ycrteringh,
Die uwe mildtheyt fchenckt aen die de kracht beminde
Van uwe wetenfehap, en haer met arbeyt dient.
Dier ons Van Hoeek. ghenoch ghetuygben afcan gheven
Met een fèer cleyne proef, die haer verthoont alsc'levtn;
Een proef ^van kleyn begrijp, doch wel van grooterr '-fin.
Die fchier onfichtbaer is en heeft, veel krachten in.
Dat is wanneer t'Pinfeel weet aerdich voor te fleflen
Een ftuck vol krijghs ghewoet, dat oualijck: is te teüeö -."-.••
Soo /ddfaem , inel , en cleyn , k fijn Cónft-rnaekry
Öie hy 'met grooten gheeft can thoonen in Fchildry. .
' Jft in Batalien, oft ander Legher- tochten
Oft peflery in't Velt, al waer cloeck wordt ghevochifflj :
Daer de Soldaten fchier in dulènden beftacn,
En teghen t'Vyants Heir verwoet ten oortogh gaen,
Met waghens wel Verfien, vol voor-raet, vroü,en kindren
En achter naer t'ghefchut om t'vyandts macht te hind'rea
Al t'geen men (peuren can in fijn Pkiceek vtrthoogb
Js vrempt ten aenfien van't verftants befchouwich oogh.
Midts datter niet en can aen d'ooghcn fbo behagheu.- '
En t'gen is d'uyterfte dat hun gheficht can dragnen,

Als ons Van Hoeck door Kunft brengt dacglijckx voor' den dach

Soo cleyn en eel als oyt een mentenen oogh bcfach.

Jac

Digitized by

Google

34»

B.QBSB.TV* VAVHOKC*»

Controleur iujwrüfkMticns jww UJtrmct icja HajTenFlmJre etr.^eire txtreonknmre enfenttsjyures, tra - «
lipieflmuz du tmatturi etjritJtSaj?four leur rarett né iêns U v'Jle LAnrers . ' f

e.Cfue* finxit.

C. Cmlerrkenjcu^fit

Digitized by

Google

34*

Jac fbo ick al fijn wcrck ten vollen wou befchrijven
Mijn pen fbu fondcr eyndt verdoolt in't fchrijven blijven,
Want hoe ick d'eel <P'tBuer al naerder ondeifoeck
Soo vind' ick noyt geen eyndt in dVercken van Van Hoe<&

IAN BABTISTE VAN HEIL'

Schilder 7>an förujfely oudt 51. jaren 1661.

Elijck de bie geen honingh maeft

Oft fy heeft eerft de bloe gefinaeft Als aen fijn cloecke ftucken blijekt,

Oft fy heeft in haer fhelle vlucht
Dacr uyt verfamelt foetc vrucht,
Voor haren waifchen honingh-raet
Die in haer flroyen huysken ftaet.
Soo ift oock met de Conft gheftéit
(Die wordt ghefien in't Schilders belt)
Als met een Bie, die honingh fuypt
En uyt en in de bloemen cruypt,
Soo als een Bie is t'Schiiders handt
Die honingh fuyght uyt het verftant
En uyt den gheeft haer voetfel treckt
Hoe wel den gheeft blijft onbevleckt,
Ghelijck de bloem blijft in't ghcheel
Soo gaget oock met d'eel Pinceei,
Want fchoon de bloem wort aengetaft
Van biekens fonder overlaft.
Sy lijdt daèrom in't minft geen fchacy
Macr blijft in welen even fraey
Tot dat den ouderdom van tijdt
Haer fchoont en foeten geur verflijt
Voorwaer wat wonder oogh-gemerek
En fchuylter niet in't Schilders werek,
Wat hecft'et niet bedencken in
Vol leflen van verfcheyden fin,
Het gen' van Heil ons tuyghen can
Een conftich en verftandich Man
Jn d eel Pinceei feer mals en net
Jn ordonnanti en pourtret,

Met groote wetenfehap verrijekt

Die fijn Pinceei brenght voor den dach
Sulckx dat ick aen hem fegghen mach:
Begaefden gheeft en wijs verftandt
Een cierfel van u Vaderland^
Die door u Conft vol wonder deught
Al menich Conftenaer verheught.
ü Broeders, Leo en Daniel
Oock beyd' ervaren in Pinceei
En wijekt ghy niet door al de Konft
Dacr u Pictver is mcd' bejonft.
Jae foo veer ken ick haerc kracht
Dat my den keus wert toeghebracht
(Soo als aen Paris werdt ghedaen)
Die voor hem fach dry vrouwen flacn
Om uyt te fpreken iohder gunft
Wie van u uytfteckt inde Kunflj
Wie van u famen alle dry
Js Meefter inde eel Schiidry :
Jck weet dat mijne wetenlchap
Daèr over wefen fou te flap,
Want in u wereken cort ghefeyt
Js gheeft van overvloedicheyt,
Al even feldfacm, eei en groot,
Hoe can dan licht de fchrale doot
Van Hei lens gheeften doen vergacn
Die in dry levens noch beftacn,
Wiens hoogen weert beroemden flaciö
Sal altijt leven door de Faem.

IAN

Digitized by

Google

34a

IÊAK BAPTljSTE VAlf HEIL

fatf*j**tt*,mÊrmtrfr* onitmvures' Jfd**pf$*n.f0*/U ftJJmtrvr, J**** ***** ** feurtrxiri,
e* fu '*n p*uU vssir * Bru*frU*f Jtnt it e/tftr l*n t Coj**tji * ~* * "

rdaHéiltttiUr trsi* jneor tnvis.

Digitized by

Google

344

IAN PHILIP VAN THIELEN

Schilder Kan Mecbelen, ouit 43. jaeren,

Hier tred' ick in een hof vol aenghenaeme bloemen
Dacr Flora wel met reen ten hoochften op mach roemen »
Om dat haer jeughdich groen op rijm noch mift en paft
Oft van gheen R 00 vers handt can lijden overlaft.
Daer tTchendich hof fenijn gheen voetfel uyt can haelen
Dat gheenen vorft en vreeft oft heete fonnc-ftraelen,
T'gcn' nimmermeer en wort ghelaeft van t'hemels vocht
Dat (onder wortel groyt en leeft oock (onder locht.
Jae (choon dat jeder bloem op fijn fiüfoen moet paffen
En al ghelijck met een niet (amen connen waffen

Maer houden' hunne beurt ghelijckt in't (meden gaet
; Daer d'een voor, d'ander naer op't gloeyend' yfer (laet,
$00 is dit teer ghewas nochtans van vremder leven
T'gen' can op écnen rijt verfcheyden bloy(èl gheven.
Dat fijn de bloemen die hier op panneelen ftaen
En door T>an Tbielens Conft ons wij(èn t'leven aen.
Soo maer een waere bloem ghepluckt is , fai verdwijnen
Des' bloemen fijn ghepluckt, en altijt levent fchijnen.
Soo maer een hoffche bloem haer eerfte doodt eens fterfe
Sy wacht een jaer eer ly haer we(èn weer beërft,
Een Schilders bloem die can uyt doode verf verrijfen
Haer eyghen doodt can ons oock ftadich t'leven wijfen :
En die dit niet en vat en (oeckt éen proef daer van
Moet by Iwi Tbielen gaen die u dit tuygheri can.
Die u door fijn Pinceel (al wefentlijck doen méreken
Wac leven datter fchuylt in fijn lof-rijeke wereken
Hoe by dat hy den aert van Floras bloemen compt
Daer tot in Spanien de raffe Faem op roempt.

Die

Digitized by

Google

345

óeyneur de Comaderch.etc.il e/t
dutreifameux feintte F.DamelZyers
ücJtdcutmLvcintre f ei e/timé en/Urn

■*rffimi

y^tf Thisxev

fKalmea,ï!an.i6i8.aeJit Jj/ciple
C(rnifq^dtltfii3,aufrtslequeüe
nt/es tabhutx en rendttUs tefinomagis.

Xurtsrd Óêtn fe*£Et-

Digitized by

Google

zé

Die Zeghers fncllen gheeft, en fiiyver nette trecken
Wel neven Zeghers werck derft in fijn Conft ontdecken:
Die t'Hans by Zeghers heeft gheoeffcnt fijnen gheeft
En d cerfte Leerelingh van Zeghers is gheweeft.
Sijn Conft munt boven Conft , en groyt hoe lanckx hoe liever
Door de bevoorderingh van fijnen cloecken jever,
Wat dienter meer gheroempt op foo een eel Pinceel
Die ons het leven ( can verthoonen op panneel :
Midts in j>an Thielens Conft het leven khijnt te fchuylen,
Trots al de meykens van Gitjeeras blommen tuylen :
Die was een Veldt-Goddin van hooch begaeft vernuft
Daer Pau/ias al menichmael voor ftondt verfuft.
Als hy den loften aert van haér doorvlochte bloemen
Met fijn Pincêclen focht in't leven by te comen,
Tgen ons, Ttan Tbielen can bethoonen in fchildry
(Daer Tmftas voor wijekt en al de tuylery,
Van defe Veldt-Goddin) om dat fijn fuyver ftucken
Schier boven t'leven gaen , in't leven uy t te drucken :
Sulckx dat fijn blom-ghewas can worden noot verdort
Soo langh ly op den doeck van d'oogh befichticht wordt,
Die noyt vergaen en fal om haer groot krachts vermoghen
Soo langh des' Mael-conft van yan Tbielen wordt gheploghen,
Den gheeft die door de Conft in fijn fchildrijen leyt,
Voor hem , en fijn ghemael d'onfterPiijckheyt berey t.

MARIA

Digitized by

Google

MARIA THERESIA, ANNA MARIA
ENÓE ERAtf CHQISE CAÏHA- .
RINA VAN THIELEN.

TGt m öfcbeneRtee«biei berpael fon'lleeft mp.t«n jttof nkt f&Hbcr ab«t
«eng&elbent om pje* ontHbvu boegtjcn bsn onöewfMijc&enlof bietnet

He btoenwiftli* PidMf»y ftiiclj* Wrt Octlcijcii rtRlfowl^tr'ti? p&pn be dbeeft: l -'•->
bent ban $aete bodtfeïBcben ttafee epgrac JMtettf / tets nfet min jtpfffekenbe - .>
in be& Jofpaet enbe «eenjefce «onft / ctta alfoo aft ö?i> «i btonifciuttiftcn'fw .-, >
mmh^^jflwomcq^Datfawt tooi tien <@atu§c in r albej&p f(5oonftegtt|; .7

be afftaföigge wrraf Cotfpen bftfcntlHA flöcfecnfctrfeojbch fM mXtytW ' .
AKNA^MA^W.vwf&i^lcn fëjföe&o^hrtjact'rö^. eribè Fhahchto-xs-b- •
C a t « a* t n a van Ttóëlèn in't jaet 1641. enbe #eft)tR ben tjjöt ban buöcri;
bontammalcaHfamnfobctf aib^ - -

eert ittbeimr «faftifopralt aen be fcanbflnintr ^ bjm btm a¥ l^anön; bie fp
nart P30po©e/>|bgy[ effte ugM JMe* te onjbetMi. ^ten^ nvt bjedkpCten
opficljt bat ben $atuee meen gftfnfljtjcn # tot fjct gftene baer ben &atuer af
boo?t£ tompt/ toant oBdiw&n jpanirc on^f ïjet nöeft ijef uctfacnbc enbe ben
gbeeff aft &et beïfïant ftpthtt ötoingtjen en treeften tan al£ bigfjau-berfep
tojembe (tt)ec|ten/ bie baec in eenijjfie nieunJe Cotnt oft foetcnfttao (becneniti
te bjingbèn/foö tóojt #« ' fetr oagï>mttd«UjtK tótóefrt» bot «n fjeatuer ba*
bootfefBèben o{)ef|trF^J#fll^^ajmfHHg&en enK (few 3Uft*U«gfp*b0a .-!
Piftura, (We uptbenjPa.tM» iejotóbm g^ejiegöen te.toefeq tot bjontoeïtj* -
Öanbt-toetcli / al& tot 'ftt een mannenjate tojetmfïbap ) meet treriftt tot bejebas ,
bedotte Conti afr antpcfrojf/ obamibt#bcn bcrnnffiggien tn 1nt)t Jte^aemben -
Jean Philips van Thickn^mm^ ffiabtf (inbe (éïbr gonft ctibc ft ijl er batctv®nö£ )
en ftenbe bun QfymQfymifyfyïXmcauót ben jnoljcXjojch Uptitór/ alj* aen&iev ,.
bpngljen onbecb#fttig()e èp fttfffin? TD« bóöWttbe^cfjter^bêJHbeConf* '
met lult enbe jeber i^f ^Ï^Jöjiöi ^t^itofeis^ ^aefri^f^ ««wrcn t»o^»e& Uijt
men baetban Hopt gtoote mteanel£,banbe ebejle #intetl mcttct tijöt te (ten. ,
ffcbenen öflnftjnbefe/batïrtt teel mac| fegö^en tot l)ün meecbee eer enbe lof: •-
op i)et fpJcech-ljjoo^ït banttóB gï)ritn?ötn fcfawjadoo: fjonuaa o^i bjurat genas^

Fortuyn is van fop JvNdstttwfcV;'? *2

Dat fy mani^lWtj^aac^ ^ rri
Noot lal vcrand icn.hoc het gact n%
Macr houdt aïtfrt to'óèheïïïïact* rri:v
Jn eenen en ghbUjekén' ftant' ; - '-■■»
Wacr van JfadncKJii^*i(fc^'<3vcrnaabo v

i^DoiitEkttnhuppeh-inih«t ^tócri'i
^cp> f f>qta|5nJo^ t^fr jpnghcn doen,
Sqot vóór fop r aaer ,, voegbt fok Nqtucr
pirx dat'fy Ts ons naeft ghebücr. ''
Des^rrtrnftftiinmgficBórcnaért' ^
Na^e^igHcftidi^ö^elibacfi i : ~>

,rl :u ir-', ü? . i.'t^-.r.* r.D , JVbf.^j M:rl J.:r :' ::1 Het

Digitized by

Google

34»

-4Jct ccrfté tfefen blijft altijdt
En^rt ghcvocftcrt vanden tijdt.
Dit leert van Thielen ons (eer fraey
Jn een ghccolorierde fchacy
Die in haer fclvcn niet en is
Maer wonder van ghefteltenis,
Dat is de Cönft van deel Pictver
Die t'wcfèji vat uyt den Natucr :
Midts dat tTincecl niet doen en can
Oft fy heeft daer haer voctfel van.
Soo als fijn fiiyvcr eel Pineeel
Ons can bethoonen op panneci
Belbnder inden blommen aert
Oft hy van Flora wacr ghebaert.
Die (lchooa de doot hem had ondurlt)
Sijn Conft en waer noch niet vernielt
Die dacgh'lijckx in fijn kinders waft

Eö op ghéen doots ghcdrcygh en paft,
Midts ly ontftcrflclijck fal (hen
Al wacr fijn heel ghcflacht vergacn.
De Paem de a Roem altijt bevrijt
VanHAÊTenNYDTs vcrgancklijckhcyt,
DaerTHREsi ons een p roef van thoont
Wiens Conft is weert met gout beloont.
Haer Sufter* Ann* en Cathawen
Die laetcn hunnen gheeft opek fica
N en ghceft die wondcrlijcken fpelt
Jn menich fraey en deftich belt
Dat van hun ftets wort afghemadt
En dacr de Faem al ree op prack
Al even ghceftich , cloeck en rcyn
Al even net en onghemcyn
Sulckx dat de ras en vluggfre Facm
Oock moet verheffen hunnen Nacm.

IOANNES COEFERS

Schilder Ttan Engheid» Jt.

TIs even oft kk t'fbut en water weer fiiock draghen
Naer t'diep der woefte Zee, als ick Jan Coepers Kunft
Jn rijm verheffen wil , midts d*eelheyt en behaghen

Van al fijn werek en paffen op gheen tof en gunft,.
Die jemandt tot fijn eer aen Fama wilt vertellen,

Midts dat de daet bewijft den uytcrlijcken lof
Die jemandt van Tföner. in dkht oft rijm wilt itelle»

Van Coepers fbnderlrogh bekent in't Enghels Hof,
Den Toeten weder-galm van Famashei trompetten

Wort over al ghehoort tot roem van fijn vcrilandt
Die kk wei op't tonneel van ons* Tithter mioh fètten

Midts dat gheluck en jonft hem vatten met die handt
En gunnen hem de eer die hem vermaert can maecken

Om t'levens nuttfeheyt die hy door Kond ontdecke
Daer jeders oogh (eer ljcht haer voctfel uyt can fmaecken

En menich hert toe luft , en vreught * en jever treckt

FRAN-

Digitized by

Google

F R A N G I S C U-S ET E N E V E

, , , ■ ,. ' . -'■ ..'>.■.'.' <

* ' ■ v "• 'v "StMlier tan Xnttiérpèn.

.. - .:"::; : <: ïiiv-.'l \ya'X ::.V- ':■:'. -r/> r. "' T -^--- ' ' . '

VErandcrlï jet ghcluck , Koe (pek ghy met de menfehen*
Die daeghclijck* q jcxift.cn hoochftc voordcel wenfehen

Op't s'werelts root * toneel y want die u vat\ cq dient

Niet ate een ó^
Dê Néye tol yAn ghcctf en giügh u niet beneven
Als ghy hem hebt ghewinckt om hem u handt te gheven,

Maer namfe vlijt ich aen van in fijn groene jeught.

Midts fy de Lcyikrftcrr' mos van peerftkhcy* en dcught.
Midu (y ww d'jcrfte-dic gingh fijn Fortuyn' Bcrcycn
Bq vanden én&étigtit» |>ad wou nact de; dcüghden ley^n.:' .

Sop als i>ock is ghcichiet, wattt t'vküghel-lfijck ghcclacht

Van fijnen jonghen gheeft heeft hem foo veer ghebracht,
£oor d'ocficaingh <^r Confl in d;c<J Pjnccql te ct^hen,
pat wie taer werefc^n fiet

Qm al den wond'ren aen , vatt fracy ghcfttkéim

Die met acndachticheyt daerih verborghen is,
Die al de tuften van een Kchders' oogh verovert
jfoc de begh&erlijckheyt derConften foo betovert,

Dat Röomen ielf ghetuy^ht ,' in lancfc vcdoppetv %ift.::i

Ea waflet niemant die :njcr ©eerftichcyr en vfyt - ? : v
Soo nacr quam den Natücr fnY tlcvcto af te malen , .
Daer m* heel Jtatién hoort hcdendacghs van praten.,

T*is wondemjek om fien óp dlicèr van Levens hofF;

Wafc Confthy achter liet, tot fijnen weerde* 1ö$;m f) •
Eer Ne v' nacr Roomen trock, in fijn onrijpe jaeren : : ,
En eer hy noch opreeht was iade Cönft emei*o>

Soó alunen waerelijck can tëghenwoordich fien,

Waar in dat fchüylt een gheeft van Rvbbens en Umie»,
Sijn werek de daet bethoom, fchoon Momvs dit benede
En uyt een jeveriucht <& rijm: ghefchrift beftrede . :| .

War van de fnclle Fatm noyt vrordtn can verdort

<ftt fijnefi hooghen lof ia 9 % minftc deel Tcrcott •

Digitized by

Google

7 £# E ffl E ^ü M#l%%^^ 1-

G^cltkh be tfonlicnoVrg berpltcgt fijn bancfcöaet te toefen gunnen jgtttctóe
«Bobt otocc be oratie enbe fibeluch bat gp bun (tot feectypntaringgtfen
be mfl^H^&*&^ytaö^beWa#^ fèftn

oftb^iftljw IMöww» iMol jrtbdt .ted^w? /j £eÉbrbe$ibpeii&en yutte Jün$
hch 'bic fo.tcajbco^^n bjgitfföW ftjteraiieiKdfclKKltt *ertfcDm:uiaaI>
ïccnbc tücretb^e^^bji^ec^/^^ ^.cn.bwfr ff* Iff

atjeïept^enV fefteMla^e^iöV^ÏI^^Wwfc %IM

boninbt fêufe ja« bflw*©re#fü3tfe|fe'fti ««yw.VW en _ ,

be&tta^ranilit^^

(fcfiooh be ^^wDn^ei#Wifi*tyfciMft 1 jjnafittMtb öetyitft *itt*4frte*rt

b een oü lr$Wrj ; ba$$ oqteroqnJKflhefolfri^

ftftf^-raff^Sulb^béi^ jfetft

toofcmtfi*ibjW«*folöf'ffti qptom? jpMfe fIBft' «Ü»tft# bmfh% jftttff

tot otob%*ft4t^<$|eW*ofctn1^

tooien gtjterf^^lbio^tti^itottnto?^

fen om bat 5p t$qM$#ni} ^»b^,i^^flWlfiW«fin»3ft?fcltt fH*£**

Pararcha bent kramn ebej gwimeei; lof/ iet en 4iunftJ6wboinbfc/ ft» m w

ben feiben metVgdïtfie $diMm. M&mm^M^mSavi^

rooen becgaenV^ êcinetrtiefcl

tod m^fCRJflWI^v ^ - rm < ^^^3 liir * 3M

Wat baetet^%éftM^Irf2)fPrii^ffipfl 8%,™,
Die niet aïi^obbel^ f|jn ,oft w?^fe I Hlf.J[%«! n, « n«a -j«
Eajjc^*5elij[ci j^irgaein * ppï? e$jie n;$aB$i^tes<Wi jfr x .; £
Soo m^oeitclc^körpèn^a^^aa^d^^^fi^jfe ' 5
jtëen leéffTRaféhró^^^r^d^VM MbY^Wci^sJ&ta

Florenticn) bi^3J«WTra*<^ljrt^ «m^m «WWfc^^*

jjerfoon naec t'Jtbfo tfcteeffitr/eti jktfcfulcaa&pfjrfjriaie beBMMftÓ? föfciStf/
öffopöf?}ft^*Fomxtib|ih/iBbeir »o!^ïitob:.ta«tieooBctóeimi? enbtfwt

ftbcen ft Toefen 2i£nttnjtiM JKlm JKn«ffk «WHWl -Mp'Yl &*%MP Jbmfl*u
en fou too Jben oW WMpf bM
«Scbilbct V/M fl^^aWHft^èltt
fpelcn en Uc )fgJt^3ffctfw#ii^^ ; om ëlfo¥ ui? wojnemen wöe uprtwtt'
Kingbetoanfoo bnnttb (hult ftbilb?» te bolbjengben/ alleen om eenen omfferffc
Igenennaem nebtee telaeten. i®e cbele enbe macbtigbe&tabttoan BmflclmatD
7 !b&Kl)#crcn roem mei b^aegben on be toeect befaembe $$iIber-eonft bte to&P

tijtW

Digitized by

Google

PETRVSME:
Pretor Brucelletifis

CCêukercktnJecit .

Digitized by

Google

lijcltf ij* ten tootfdnjn bjenaljcnte poeren mg&eftogm Peetec Mem , ben metten
niet alleen met etbarentbent atoote.en mxcneliMK ojbottnantiettboft? bet $in>
teel noec tienen af en moeit / mate nefonbec in {iet conterfenten (Wenen ffw&t
enbe bolraaetfetöept anrtmjft/ nat fón beerbtc&ept en doeene panbetingt teel
meet (al£ oen grooten attent en (angbe tQHt-qmfam ban onfe onbe €tofc>
naer? ) te aebten #/ enoe agelgefi fenee boanteffelOcli jumeeHnicfi fönbt af}*
ftfnibett ban onfen canfiianen Pfaenis Anthomo van Dijde , afodbenbe bed Coat
tecfentfelj* banbe otibe Jftagiftraet banBraffd (op be jttaten-Catner oofter
*tabtj*-$up$ twBrufTcUea&enmoojbiaïj bangbenbe ) (efttjnt te toefen m
mirahel be«? merebrfboo; ben lebend aett en figeefiiegept bitmen boet in fcnrtn
tan. fioo mo?bt ben Couft-liebenben en niei$njeriatjen *rf#bn>beminbrr o«&
oennfjemefen al meniett memo?ie-jumed/ afodbenbe brtfröenbe ^ourttettmoft
tfontecfttfe^bieobebaenenbe met groot becfïanbtuptg&ebxnfctftmban befhi
eonfitatjrn <®cftmaet Pceter Mem , al£ te (ien Hm on beefe b epbe &nfce euto
SOmbac&tf Hatnetj* binnen Bruflèl , ooeft m broerfefte €bd-tjup(tn / en fteotai
can ooaj^Httjnehjtti get&oont tobben /mat toontet&qjt tobde $inced in fjaer
toerchm ten bootfftim bpnoftt / toaecom met nuanjen en paft toe frtmn toff
cnbe ontfierffel^ene ƒ aem bit bolgftenbe Ötfm-fc&ift.

Die tVefen en ghcdaent , jae fchier het eyghen leven

Van fijnen vrindt wilt fien , en d'edel Kunft daer by
Soo veel als den Natucr aen jemandt (elf can sheven

Die moet fijn ooghen maer flacn op een eel fchildry
Van Teeter Meert ghetoctft , die d'ooghen can verftereken

Befonder oock die van haer crachten kennis draeght,
Om datmen niet en can in fijn lof-rijeke wereken

Bevinden , t'gen aen d'oogh in eenich deel mishacght.
Vol vaftc tceckeningh, en wel verdeelde verven

Een loflTe handelingh , daer by den Toeten aert
Van hoochfcl ende fchaey, die nimmer en verfterven

Jae alles foo gheftclt , en vlijtich uyt ghelpaert.
Dat (wie eens compt te fien de vruchten der Pinceelen)

Die ftaen op plat panncel , ghewrocht van Teeter Meert,
Moet lijden datter ghecn aerts-fchatten oft juweelen •

Te vinden fijn , oft d'cel TiSluer is meerder weert.
Sijn Conft heeft fulckcn cracht befbnder in Pourtrettcn

Oft Gonterfeytfelen , daer tVefen en Natuer
Behalen d'hoochfte eer, naer alle Schilders wetten
Midts t'levens eyghendom fchuylt inde vry Tiftuer'.

LOF-

Digitized by

Google

XÖF f S.QlJ RIJFT

Op ac liytncmcndc Üonft , achter-gtaÉ£tcn : by den -
i .»,.- béugtótnncndcri Bfoedcr

ANIHONIÜ5 lOGKA

• ^nin fijn leven Minfccbrocde^eiuJe Conftigh Sckildcr

^cftoiivcn tot Roemen. *

ALs Faet» led o verdoekt in m^ wy ghepeyfcn *
Dcq koftclijckcn fdigt <?n ojekdota derPallcyfeiV

Die mcnich v P^cmaet en' mftéh$kzh Ptfi^ : k?ft : : - . !

En daer dé ScW<Jcr--conft Qock deerfte placts -fhpnfiff . . ■ j
Om haere wcej-dicheydt ch teldfacm cdeiheden.
Die met èt gtootfté gift en cet Wordt acngKelbeden '

Jac naulijökt cfijghbècr k ^rtiéi'eciftxnachticb gclt>

Se$ ; ftont de Facm teeftontin Imcr ghtóopt vcrftcltt :
Als ff eens; quam te fiea tot BfiVssB^ <M d'Altacrco ,
Jn' t ' Minne-broeders Kerck -, T ,cn , acn . de & PiUaetcn

De wonderlijcke KunfLdie daer ten tnoohc (het \ yT t

Jac alle handelingh van-Coüft te Boven, gaet,
Die Rocka met verftatiti heeft wetèri voorts ^W brtia^én j
En foo den lof der Gonft veel eeuwen te verlsntyhefe: ;:.-,/■

Veel eeuwen nacr fyq doodt, dic/ioyt 'en fal vergaat

Macr om liacr edclheyt ontfterflijclc groeyen. a«i>
Soo is fy mctterjfiacft' de. wcrelt door gaén. dreven ^ .., *
Om defe achtbacr Cohft noéh hiceifter TÓém tt ghcvciV \
- Te gheven lukken ter dat ff fcacr diifcm jacr •• : *

De hecie w^reldt door mach wclêh opehbaer : '

Waer in de.wcterifchap is van Van Dyck te mereken ./ :

ficp, Kond die, niet en wijekt aen Rvbbens edel twereken,
< Söo ïhèf en gfieêftïfch U daer alles fcyt ghevuert" ,

Jac fchijfit dtt «kfc ftfcuer fich eyghéiWijekcn nifetf. ' ; ' \ f : i
En had cylacs de doodt den: Ydoaganck ftfo benc&eri " ' < v
En fijnen je ver 4pb* bc^iterven 4f ghefhedtn,

MiiTchienhadRp^MfeN ^i5jjf p ;j["fll^ t'Jbaa^M^-^'^y^^^^ : ;."!

Behouden ipdi Kdpjl ) ghcwefcfcri voor t yerft^nt
Van Rotka tffc KHttfó' Wft-lbcriiacf ty te tomen : ; V ' '
Dat niet en is Vatt'bèW-uyt^'tcl Pmccd ghecomen,^ : , -

Oft t'icKïjnt dat t'lcvcn is, en, fonder leven leeft,

Het gen' aen fijne ficl de deught ghegheven heeft.

Vw tAN

Digitized by

Google

Ventiïèrdeii ^^3^^^^^^^^^^g^^^<^£ { J^/ >"«^m.%Apio 1661.

b'iff&dTöifiifqph 5bum*:^QokdtftrfiJd wagBen^ikieÉnea ,
Lanckxt t'vlacic der .wosfiè act jfwrbjrJtóé^/xtf^ duyn

Met fij^(^%«^/^^c«r^f^v«n wnfiW» ; /.
ier o v$r gcootc vreugd je op -ghiftacit Ui't adicp T ƒ '\
Des waters /bitó<rd« ^ttfe»to^5^^" ;: ^^^- * :

Waer

Pie'oock opliet ^ . .

De Zeef^ft feop^Q^^ift ggMïufe^fpaepelif »

Wert daa:v*n^cde»!e^n< vereert nteo niae&ghe&ngtefr
En van ha<»-W^c^ #è<haflr ittfc^feh^jf «fr Harf yls ',

Met (che^^ftèclerf ehf^flé^^tórig^.^.
Het !üeck-Köfn$Lg^ .,]

Derfblfc^fiöh^t^^ i'bedie^ia feerttcreri^ j • *,;:
Het was ai^öp drbecnrmet oVepvloer yfafl priel "-- "

Om 9ro&ï triëb^n öf^teièrlijckjct fcyt ^ViièteW.^
Doen fachrnerf t^ibandc^ Van <^i^r^^g^a^t\ . • cc ,

Men brocht gtotjroöghdwt. wia ^>l«ts ^aJawü^^Wetbriet

Noyt fachmmfïikkemHeyl d^ {J ,„

En (00 dier ceifrtfrwi tïyt t'water Jbb^n birqcKtiJ >, --, ';/•'-

Een ctöóh v$ ,fi|©^^
Die fy leer ^^c{Uij<;^^efeh 1^4 gbewifcchp : .": »

Van cruy ti r Ii»:cd coxael voor bet- gneécrett ftutfek '
Van d'eel f'famai8tia i Cj*ük &bteits*ft'kk J - ',ï

En r^aarèeferi :öaitó^^teo^fe^^én : ' '.
Aen eenich ctoèck J^r^a* fee^éi^ .^rV'i j^o'o^ *n $f«ft

Die gheenea tton$i oatfitt v*a ïufe winter vïatjba^

. ...ei iv , '--. :- :•'•.:;.:. :: !.': ?:y: ^ •'--■ '*- A V

•>;

Oigitized by

Google

nsi^w 2j7firri'jooZ> onrf} }*rn av/T 1 n: joj 3qm:io

;:l:j ü

-.)*

Digitized by

GoogI(

Die daèghelijckx befeylt het Lande van Mexico,

Ja compt tot in Ter» met fijne Coopmans waeren
Jn't pratte Mantua y de Zona* en op del (Po
N Die t'machtich Ufien en China heeft bcvaercn.
Dit vontmen eerften goet, maer als den Zee-Godt fweegh

Quam daer een Meremin uyt Thetis (choot ghedoken,
En foo fy kennis van des* vremde croone creegh

Heeft haer ghevoelen oock met foetheyt iiyt ghcfproken :
Tis reden dat hem eer en lof wordt aenghedaen

Die at den dach becruyft ons onghebaendc- weghen
En gheenen Tartar vreeft oft fwertcn Indiaen

Jae tis hem groote vreught den vyandt te verteghen.
v 5n t'levcn duylentmael te ftellen in ghevaer

Van al fijn wacker volck en rappe Oorloghs-gaften
r Men vreeftcr gheen ghcwelt van ftormen , wint , oft baer

AU hy het Torckx-ghebroet eens nacr de fiel mach taften.
Waer op den Duyckeler van Glaucus antwoordt gaff

En fcheen door fijnen raedt d'heel zeefche if^ey te ftóoren
Om dat hy fcfFens floegh d'ecrfte ghefintheydt aff

En liet fijn oordeel dus oock op dit voor recht hooren,
Dat niemandt toe en quam des' weert befaemdc croon

Als die op viflchery moet onderhouden t'lcven
En is te vreden voor al fijnen arbeyts loon

Met t'voordeelen profijt dat hem de zee wilt gheven.
Hier pp begoft Neptujn te (precken met verftandt

Wat j (almen foo een cfans gaen aen Matroofèn veyleo ?
Die op t'bewaetert vlack bekent fijn t'alle cant

En daèghelijckx den ftroom van on(è 2ee befèylen - t
Met rijcke coopmanfchap,daer t'vyandts oogh op loert

Het gen' fy brenghen uyt den Noorden en het Weften
Waer door den Oceaen is menichmael beroert

Men geeft aen fulckcn Yojck des' croon foo niet ten bc&o.

Yed

Digitized by

Google

*S7

Ved min den Zee-Hclr, die ons baeren dickwils ftoort

Verdient begifc te fijn met fülckcn prijsbaer loonrngh '
Want foo fijn donderbus wort boven t'djep ghehoort

Van't Ibuce pekel nat vérfchrickt ons hieele woohingh, .
En wat den Viflcher raèckt die onfc paelen kent

Jac dammt de waters' af met dicht gheprcydc netten
En woont op' zee als in fijn eyghen Element

Die moetmen oock den lof van defen crahs beletten.
Maer die de Croon verdient, en ftoorden noot de zee

Dat is een vrempt yerftant, nochtans can zecen bacren,
En die de golven van Keptnyn nöbt fn<d* in twee '

Oft zeéfch'é ftormen lach , is üiflc zeë ervaren. v
Die al den zeefchen aen/ghefijck fy rc eheftcle .

Tfy ffilte oft rempeeft weet ghëefticn te ontdecken
Door fijn verheven ConU in een ghelcHildert belt' x v

En door de wpn4er cracht van fijn Pmceele treeden.
Wie onfen handel kent en als Vet leven thoont

Behoortmen dcfèri prijs met blijrchao toe te ftueren
Behoort met dit juwce\ naér *echr té fijn ghecroont '

Die fondera^e te "fi«n in zee foeckt avedtneren.
T'it Peeters tweede ïit der zeefche Cotifténaers

Midts d'jerftc was fijn Broer die t'leveo is ontweken
Was 't calmt , vloet , ebb' oft ftprm vol yrcetelijck ghevaers
i ■ Nootje ter is de zee als in htm Cooft ghebleken,
Dae* d'cen verholen klipp" fchier teghen d'ander woedt

Daer d'Ooft ftrijt tegen t' Weft , den Noorden tegen t'Suyen
En t'khuymcnde ghchuyl van. den vcrboJghen vloedt

Vecht teghen het ghedres van al des onweer? buyen,
Hier is dé Coop- vaerdy met Schip-breuck overlaft

Dat naer Compas oft Roer noch droef ghefchrey en luyftert
Den draey-ftroom treck'et neer door 't breken vanden marl

Hier leyt de wackerheyt der Schippers gans vcrduyftèrr,

Eea

Digitized by

Google

Éen ander Qorlqghtfdiip (cUer-tTwater.teishen bn»ftj:.. .. •
S.et fc^m^jad» ia fijne Iqfr^fe'X *';,•/ '"

En wafnTen wodt^TOrckt^.niec aU^gbelicT , V '.' - V
Het leven hanghttt.,m.3f weóAfcfcij van veeLdmdt <■ ,
En hoetecg,»,^ n)et.ifl,fcJ, W a qCftor.p<ch .^eï 1 ~* ,'.
Dat vmtmen^e ppnft.jaft.^W t<£fijS^ ^T. ■ ',£„,
Jft oorlogh ofte Ar.,,)^.»^^ gMctie,.. . .T; '.„„
Sulekx dat W.jMlM^-SÖ^^^ , \U

Ter ^ «^.Iffi^^g^g!*^;;^..,
End W %do V ky^fe i denS^iiaer.prij S b»^kn;;';^,-

Oft woonfted? ^^/^ ! *^^^^'^ 1 H *

Locht

r. _, - •" . r ' . -.> *•"••» ** v y .*«/» x veters tcyen > • i

En ftww miefcl^n K4cr,diè hém fijn vöeïlel Ö&fef b zl Vl '
Sijri haadc die. maecfcfè'tf dan die' fijriè^oefters ïS"*^? G

Digitized by

Google

Dat fijoc JBacm «oyï *5*Jtlt, can idc <iaer doöc bewijien ;
'J^^.^^^y^l^.l^a^.in vandefeïve : leeft j

..."/./;.'';,' '. Annowdt des AutUurs.

ibó^t ^ct^/«ri,Coöft vöör het wacïachtich leve»
-poet fijn eet Pincccl hem niet als watetghevén .
Wan* d'ölf vyafceft 'is vat! ufater tnde wijn :i ' . ■■

Die mee fijn waerde Konft nochtans ghemenghc moet (ïjn,
Hy vrt t <k verwen fr*et de öli foo té fpi jfen ••

paclij efed t ifr den aert vab t*water cah bêwijfth
. Waer in her Element des waters fchijnc dat leeft: '.
En -nP-'.fijh felven niet -als Conft en gheeft en heeft.

f i ft i.Mimjf i ii ii I i ■> ?I j %( l<| i^ i i i ' i ' t l li U ;»i n »<l i f

Aénfpraeck.

M«öntipröÖ(inrïmriÖADo« eetlJfteeeft-llttCQ&t : Ex afpedu nafcitür Ariior 4 ,
bar upt bet g^fftefit toöjw öe Mmté uöebojai/ enbe o&dtitH De tiefbr
D^mpr tirni otri tfQjbq të uocö tied ti^f möct bon #«urc p* *töüDtt rond
t* btfehé, tbtf Mat raflktacttt Itefbe/ obctmim-rfp imefttabèrtóen

jae&èifa JmWtmVfc beevbet-lilanbe Juffen enbe bctónbetlgcRt fl&ebactotcn.
t©irt trttrt w^iirtitaiö foo Dient fticrBctotfenDataljf tnomtert eeneb ofteebtip
lwt*rt*n)n OflCDra loet Dolen ofceen aabieft betot tuöjbt tetfbut aettttgeïotbr
mte.jttwt .uötrft betblttnt Datbb tiopt fUtiIuflai Üactof m fal tteeften óftDr
fH^fefitffl.ffHltrart tipt öftiiwOöi fiïiocch ban fowmmtmu tfftï&abt/ niet
itlren btwfmj'tjebbeWé b* ttoettte ft^nbeltaöb/Uefctbeft twfm enDe batte g^r*
(WttratJé banbe fcbil&aj : mart ooeft bc mflojte oft ben fin Die be feite febiïüSp
tror öjöcftt enbe betobfï ; Itoójtiwcrt ban fcmant een tnaeraetttitffte £iflo?ie oft
ffiefhig&ectbe fabel bcthactai / bet bttfiewftt bc memode / enbe in een btlbe
« fim Uptfiftttomlu fienbe/ etbontmen niet alleen een bcttfercïünoDe inbe me=
ötojte mare toeft een bolle bertnaetft boe? bet d»t(ïe|)t. $W teel bat jetnant
(ft&Mto bP inbe bJctenfcBap ban afle Biftojienetbaren töaet/ en boet bp fbobc
raen üettbet ban Pidura; in eni ^iffon-bcIDtfoo grooten beftaeogen niet. ca
W binben al# eenen opaten SttrfDct banbe conft/ bie (eenttbfhi« ben fftt
maeten betftatnbe ban bet afbeult bet fetbct bifhöie) ^1 ftiettreboe tnetti
Mgcftr n^rbactrttn mbe ««tteïuefte tft«|ttiltbi«^en bie ben «flBeeftct batr w

ftteffr

Digitized by

Google

3&>

Beeft adjtrcobdatai. £00 «ent tem «anjittetetttett Eefre mi gort *«)fltet
te toefen ten «pprbt fccnraffc-bjaöber ter fttffogirtf bui boojrt cornet» te ttf
betdanten bie anterftntg tal upt tetbmberfr toiin<ouii ffla3ebonbmb»«ftn/
ente biott boten bien bacr bp te fdbe bntojien (bo baft in fyu memo* te
gebbcn «Ac buffetten teut ban te bet ftaeu / bat bp niet «Don nvt fnod
upt entourtt te gtebaente rnaer oom tet engten leben /- i« fetnjte bet epcten
leten/ om reten bat niet alten gbenocb en tjtf tentet $mteeJ te boni teübn
te 0$tie0tenttept mleten teutte biflojie/ mare oocn bet toefen ban WöfW
oft tyoefbept bie tem mnaee ten fin tet fdter-te (int iff: titfgmbpejmnp!
te tiptbdbhujbe bante f abdban i'fches een Conmdn:9ocftter/ tsaaran
«öbbbinne Venus , om boet iiptnemente feboonbept (eet jtiotetf toaj* / mtm
eminente ontetpeuncn batrfjramfebap beeft ben tertekti Cupüdbaen» *a*
opateftornt enbebebolcn bat b» ten armftat ente ear#mrbj0en jBcnft taf
torrcltjEf totuefte met tefe feboon Wïchcs foute beremiabm booj t>e betarg^
fijefie Bitte ban fón pijlen» iBcktien (Ui ten Couflmbcn Kaphaei d v&cafa
nntnemente gbeefiirb bozft afabttelt batmen bare in ean (ten be flramfóai
en bpefbept bic Venus int bibbcn ban barren $oon beeft obcbaöt ƒ ftfrwi
jettiant ten feiten fin oft biftone niet en terflonbt ) foo grqote eraéfit beeft fc
$ebilter-eonfi. Iboojtjt tneterom bacenten ten ftater ban P-fiches fa eter--
pepfen ten baebt ter «toten tcgten fone ®atbtrr / nacnte nart te $ibt Miia
om ö<0?and ban a polio tcbrfbeehai/cmfamenttijütte bpefbeptcifteonglc:
«ucUrbie pfi c ha babte -/ mibt* boer fi&oonteat ban ff o n m g bcn oft $ntett
met gbeaebt en Inerte/ ajkn Bet meldt ben bootfepben Kaphaci niet alfa» in
febiltyp te hamen fjbeeftnaerbt manieren ente leben/ maee epobentujdifcxt
in upt bmebt te inbjenbiobc b;oefbcnt chte ateboden bante bxrcfvttbt ote
baegtcn bei* boojfepten «ffonmrfuc ente fön iDorbirr. föttbetf i# onmtefra
in een monter fraep belbt banten ttelen $cet Petrus Paulus Rubbcns nare Pficte
«W een teurfteWefte &jupbt gbelrnt mo;bt nacr te tiour ban renen btaftp
Itergb / bacr fy alleen bcrlaten fljnbe ban baer antent eo alU b^nbm/bs:
toae])tenbe baeren 25^pbföoui (bat ernen b;aech ente.bjeebm «ÉpjanM
toefen ) foo b '^anel boo^ept babte om baer ban terflonten te b)«vbcü. w
b?otfhcpt ente latente allenbt bic in 1 fiches te fien buren/ toojben nttm
foo ontteebt bat niet in'tleben fcïfjtf en ean foo biefaitlOeb iiptnbctoercfctb»:
ben fabent aen tefe Conft fbn obertreffm. ^aienbe booj^r tot bc toattèé
tig^e$i(lonen/ foobientneeeflieb opftdjt gtebomen opeen aerbidj bduitoatt
in ben £cftttberte bennai ateeft te nroote bjoooftte/ feb^alen tt)bt/ ente on:
bntdjtbaer aert/ bic cettflt* nlKfimeoften too^beuten tube ban tlias.bkj^

fept^abbet Soo waerathtich als de Htcrc deGodt van Jfaracl leeft voor wiens ico-
licht iele ftaen, fixj en falc binnen delen jaren nochdau noch reghen fijn, tet BlflA

iHfoo obefebiebe : leefi maer te &cb?ifuttx mi j. föocth bec <tonin#n in't
17. kapittel. &00 bat b üas bluebte boo^ ttbebcï ^Oobtjr naer be Delie Cantb,
bebxlene afeompt bant oïjcDcreöte Ephraims tot intoe Jordaen , om albaet bante
tïobcn nbefpbft enbc bonte bebe nïjclaeft te tooJbr n / in befe Conff ftctnien
ben fcftjami tijbt / oocb ben brnoutobcnbojfl en honnbtr bejet menfeïjm tl^u gte'
P^icftr / botfdjoon jrmatit abten bcunii ter biflójiren b^bbrfounltbbt fttmm

- ■ ' (tei

Digitized by

Google

3«i

fientoattcttjbcflagbcnmaef. 3I^mibtbieoocBfïJn8beflcbf fïnetopemSamlóns

Oguplofc Ut Itpt gpcbelt beeft bitn gUMbttl JBctfttt Öp nOCtll Kembrant van

Rijn , g&efgtft gftcfcfeit tan toofo et fftp Juéfcum nït **. «op. toacrhi te merenen

epn^entujen uact wit fw enne upneggntn nee mftmte w|juc|rwfr mactgpc*
nomen/ mant om onberfebept te maetfmt tuffeben befe enbe anbere bjuploften
Joo Dan jm Samfon^j bf boogponbt g&effelt met tenen 4)ajc tot nemtfc bat tcc -
nopt ftfject moa" op (fjir fmoft ggemceft en gabbe/ tm ahbeten toajt Samfoa
boo?mo£*nbe ncnbe «Boffen *emgbc caetftfjï btwfch men (fen conbe aen (Ui.
banben miötjes bicn bat &p meetelt ceebteq b^m en- jmbbclffe toingbee bén
puienen mibjbd-bmgbet bw-tóét/f mct'fulehcn naturtigffie actie batmen tan
(beuren toatmtti aen iemanbtmet Rben tml tö^tcffen / en gbdgcfi afle be
«Bafienbej* baïptofaf tot befe eactfcJ!» «e boojen niet obencg&tn en macren/
foo fac^mm ben eenen fitten bifcojcreuV. ben anberen met ola£ om bpotö pffc r
bpcen g&efohï0<ptii|fWbe/eti fbo bdwéru Wbebefejiatltaetttrtir
actie / toacc urn te firn ijJ be gbeoiogloofb* bgftepr enbe Itctmn* bo? ^iftaiteti/
bie groote €on(lmaec^foob)efeiu1|)cnnmmcctlien. IBebcrom ineen, (men ban
vuaDi^kafg&cnett/alb^&piiptb^tbfbti^nba
ban Hoornen bie Dé &obcn bab offerbanbe gbtbaencnbe Don beo? bet Ojond
boojfept toert ben, acnflaenben, fta& tegben, lijn bpanbm. te jopinacn maec felbet
te btyben / btodrn bp baec haer aen föu cc$g&0. ^betfle te hennen gbceft/boenbe
oen be (eïbe een oratie / om gun tot meerbet couragie enbe b j oó m bept te ber*
toecben / ooin een (turn ban eenen Jan wn fcyek uptbefbcnbe een CcdHa/foefenbè
op be &$$A/ toaec op ban een paetp Cngbcicnmojbt een mufticlt gbeboubcn/
alle* (oo tiptnemenbe fraep enbe wonberhjen gbebaen / bat nvt be actiën enbe
manieren ban (ing&cn, aen ejciten Cngbel n> goebe jBuftcantcn ton inbe
fcbHb?n gbefreurt mojben mie ben 25a^/*€cnbf5Mnbt en £upttiu0 tn't fdbe
accojc $ boubenbe/ enbe uut menicbbnUrigbe bietnj|el8cn? ibijiotiqf «tbc af? ~>
betotfefen tonnen be attiriiben enbe mercRehjcfce manieren ƒ np &Ujbtfrf>ap offc^
b^efbrpbt / m£etbcpbt oft gramfebap / facbtittoebitbepbt enbe tirannp gbefictt J
toogben. Mitt foo grooten bcugbt enbe, bjtrbotat btftmff &aa nfcoife ebei PiOu»
opsbeppuent / toaec mebe ten (om een epnbt in m^n befeb^f " binbin ) teil
bccbolöbetfbe öhiateccmfltn Ue bena*&eftt)jrwn wtfm tyt tomben / tot
meerbec roem ban Ptduab,!u. j -u .••» «s-i-:j :•>•.,, ,-• - ...... n-.. ...... :•>

Want niet ert wwtcr van ^écn '^hlltiér voorts ghebracht

Oft ckfc^höónticvcii elöeckiljn Wcrckclijcke cracht.

lo' .-!-; rnjvj.j r;.v ir : '. ir. fv ' ', :, :-. r ■'.•

'.lOi'ji./r.* jvir: ;^ ;.■,';■«■.; •••>rj i;'jv;.- o;. ■ •»>: '/;'1' /-• •' ••v'
• , -, : „' v : ;; .. ; r::r \-:)l':'~ :.' ■••'-'. "• .." •'

Xx PEETER

Digitized by

Google

■ .: ?:Jg:^;T.B : R - B OEL

;. èee/J'S<liü5/ ^4 ^^r^H.,iudt y?; jaren JmïMt

T'Gfcediert com^t hier den Naem van foeter $oel vercöndtn *
T\vijft fpraeckeloos den ghte^die ki hem wort ghtvoodea,
Dat lbo hy maer en roert fijn aen%he PSnfèel
• Die deel is van t'ghediert ■, maeckt hyi t'ghedierte heel:
Maeckt hy van t'deel een heel wat naem &u hem éan paffen
Die vruchten', bloem en cruyt en, wattér^ is doet waflen
*T 'gööt ,filver^5|>0tfelcyn , en aUfcthaöde ftof
Die gheven fijnen nacm örifternSrttóen Tof.
Leeuw Beir en Tygher fHl, haelt duyrTcens •, Jauwerieran
Ghevoghett (mm *fl"<tnght , «raheüght ti atte dieet A
Xi Meeftergheeït ó$£ oogh een paradijs ghevoel ■ ' -
Dat jtfi&a» ons verloor, beircrijghen wy door 'Ifcéf . •»

'VVftr ;t)p den Anfte*r aldus -fpreeckt op Jen fitben \.uwè.

S&éWte de" tracht <*ft denght witt aendeïaem verconden,
Öieinde eelheyt vandé griften woedt ghevondco,
En moet nèerveerder gaen als*bt pen.,oft pmfeel
Want tfgen^. daeir aen ^ehreckÉ .; dat «wecken, £y, ghehee?,
Ten eérllèn Tod de peri Begint eens op te paffen-
En maelt de wereken af die Inde heffen? -waflftn,

Dat is wanneer de Gonft haer gheeftiW^rjj^njftof
Om te befchrijvèn al den weert befaemden lof
Van d'eel Ttëluer (die weert becroont is met laurieren)
Soo vintmen dat fy is een deel der vlugghc dieren,
Ghelijck de Conft-pinfecl van eenderley ghevoct
Daer ons de-daedt af thoont de Conft van Peeter $oel.

./.'ïi'n.Vl ' Anktt

Digitized by

Google

Taitttn tres -irttn eftitne en antmaux;jkursjrui#z* etc.fuuguit+AnuGry.

K. Qtullórtujitot .

XX 1

Cegr. Z*m»*rfj£ai*e-

Digitized by

Google

Anders t op de Omft Ttan Vetter fbuh

DE Conft bacrt hooghcn roem door cracht van d cel
En t gen acn d eer ontbreekt dat can de pen licht heck&
De eer die volght de Conft altijt blijhertich naer
Enmaccktic door de pen ontftcrflijck menich jaer;
TTiafccl is fpraeckcloos en thoont nochtans het leven
Seer wcfcntlijck en fracy > tgen oock de pen can gheven,
Dat is wanneer men eens bcfict met rijp verftandt
Wat wonderheyt ghemaeckt wordt van een Schilders handyfH
Soo ak ons Boel bcwijft in't fchüd'ren vandc dieren
Die als in't Paradijs door Conft op doecken fwieren
Seer aenzhenaem om Zien daer aen niet en onbreckt
Want t'ichijnt dat in des' Conft een tweede teven fteckt.
Sict t'grijniên vanden Beir en tXuypacrts knarfle tanden
TVicr fpouwcn vanden Dracck en tTighers ooghen branden,
Het huylcn vanden Wolf, het loeyen vanden Stier,
En t'briffcn van het Pcert, het fchijnt dat cllcck dier
Hier op fchildry bewijft fijn werekélijeke crachten
Soo hooch is deel Pincecl van Peeter Boel te achten.

Om dat hy Weet door ghceft te wijfen hunnen aert '^%i

En als het leven fclf in Kotiftcn openbaert. .;. ^'|

Hert , Haes > Ree en Wildt-fwijn , en oock de rappe Winden "*?$£
Barack, Dogh en Spiliocn , die alle wildt verflinden, •£;*£'

Daer by het pluym-ghcdiert dat door de wokken fWccft ^ ^
Het fchijnt dat fijne Konft Natuer en leven heeft: . fc ^/,\%,S
Soo wei in bloem als fruyt, oft edel filvcr wereken ;^-

Al tgen hy ons verthoont, daer in is niet te mereken '!££

Als overvloct van gheeft , aendachtich voort ghebrocht, .:%£

Die d'heele wcreldt door bcmindt wordt en ghefocht. '*\

De grootc Stadt van Room en by gheieghen Steden rü

Heeft hy a! menich jaer doorreyft en wel betreden» '<1^

En aUc feldiaemheyt van dieren bloem en fhiyt *^W

Met neerfticheyt en doeck verftandt ghcfchildtrt uyt. jv f

Deer crijghciheyt wou hem met meerder lof bejonftcn ' : ^-

Om die in Nederlaiïdt te vindeij inde Conftcn

Tgen dacghelijckx ehefchict, en groyt noch meer. en meer
J*e boven t groot ghewin > Coo volght hem lof tb'cch _

IOAN-

Djgitized by

Google

IOA^NRS VANDEN HfcCEX

Digitized by

Google

t6i

IOANNES VAN HECK

Gbeboren tot Quaremonde buyten Audenatrde.

DE vruchtbaer Ceres ( die in haeren groenen waeghen
Twee rappe flanghen voert, tot teecken datmen mott
Met groote neerfticheyt , en wijsheyt toeficht draeghen

Op dat de Landtbou wordt gheoeffent en ghcvoet)
Sach eens met jeverfucht PiEiuras hals om vatten

Van Iafton haer Lief, maer als fy naerdet cjuam,
5oo was't een overvloet van. vrucht en horen fchatten

Ghefchildert op paneel daer hy vermaeck in nam :
Hier over ftont fy leer verftelt ( midts iy te voren

Had voor hem eene wraeck en graufaam móort bedacht)
Ter wijl dat des' PiSluer was uyt t'Pinfeel gheborcn

En door de edel Conft feer gheeftich voorts ghebracht.
Die t'rechtelijck beduydt van de(èn fin wilt weten,

Sal vinden dat TiSiuer ghelijck de Landt-bou is,
Oft Ceres, die haer voedt naer t'fchrijven der Poëten,

Seer vrempt en wonder in haer cel ghefteltenis.
En g'lijck voorfichticheyt wordt uyt ghebelt met flanghen

Die alle Schilder-jeught met cloeckheyt volghen moet;
Dat is de neerfticheyt en jever aen te vanghen

Want fonder defe twee haer Conft is lelden goet.
Soo fal des' wetenlchap den Schilder lbo veer leyden

Dat m' al (het gen* van fijn Pinlèelen wordt ghebaert)
Sal qualijck connen uyt het leven onderfcheyden :

Van lulcken grooten deught en wondcrlijcken aert
Js onfe vry Pifluer, foo als wel is te mereken

Aen het verftandt J>an Heek die fulcken cracht bethoont
Met d'edei Conft- pinceel in al fijn vrome wereken

Daer niet als levens cracht en grooten gheeft in woont.

Digitized by

Google

3*7
Jft Landcfchap o& ïigucr , gfrediert , bloem , eade fruiten

Jft fHrcr gouck , chriftael ofc cflfen porfckyn
Al wat <fc weréldt mach m haèr begrijp befluyten

Sijn nanddmgh h in het (chkd'rco 4oo ghemeyn,
Dat niet van hacr en compt oft tis ghelijck het leven,

Sccr ghceftich uyt ghewerekt en trots gheordonneert
Soo veel als den natuer der Conften can ghegheven

Tot <Rj>omn wel bekent daer hy lanck heeft verkeert.

GASPAR VAN E ï CK

&ee-Schilder Tm Attt&erpen.

DEn loop der woefte zee is ebben en weer vloeyen
js ftilte en tcropeeft die door de winden groeven
Ghefmeten berrewaetts en :derrewaert«, tot (ehriek
Van die op zee vereaen op eenen ooghcnblkk.
Al wacrmen niet en wét als water locht en wqlcken
En fomtijts: Schepen wel-vetüen van Torene volcken
Daer menieh Cfijgh* Helt b verballaft met veel pijrk -
Soo maer de winden tot fijns vyahdts voordeel fijru
Hier lïetmen een ghewoel van Torrcckfche gallcyen
Met wapen» ópghe*oeft v en kraken tnnchen^beyen
Seer •vwefqlijsk om fien aH't .cfp'een venten gae*
Het gen* foo aerdich van j>an Eyck ghefchidert ftaet
Dat uyt fijn Conft alleen is menichmael te (peuren
Den handel die m\in zee fomwijlen fiet ghcheuten. ' ,

. Seer ghceftich aytghewerckt naer reden en Natuer
Want t'gen in zee ghefehicc dat wijft ons fijn PtBuer.
Siet wat t'Pinceel vermach die veel en langhe eeuwen
Door Konft ghcdencken doet den aert van diepe (eeuwen^
Want die bevreeft is om te fien haer fel tempeefl
'En d'onghcftadicheyt van haeie baeren vreeft.

Bk.

Digitized by

Google

J*8

Die moet t'perijckel van fijn doodt daar niet gaen foeckea
En fich voor boots-ghefel naer c'weft-quarticr vercloccken,
Macr (lil fijn ooghen flacn op d'celheydt van Pinfeel
Ghehandelt van %inEyc{ k die thoont ons dat gheheel
Die wijft ons Efier aen veel wonderbaer ghefichten ,
Daer t'ftorm en onweer is vol blicxems wedcrlichten
Met ftraffen winde ghemenght , en fqnuijts calnlr en ftilt
De ^Cunft bcwijft altijt het gen' (y iegghen wilt.
Met vremde aerdicheyt, ift oorlogh ofte ftrijen
jff d*afcomft, vande vloot vol rijeke coopvaerdijen,
Sijtt *t Viflchcrs by de ftrandt oft ander hanidelingh ' '
Van Eyck bethoont daer in fiilck eert verwonderingh,
Dat Hereus Dochters al , den lof wel moghen finghen
Van fijn ervaereri Conft , én op den waghen bringhen
Van <Daulpbin die met vreught door Tktis golven vaert *
Waer op Tortums fit met fijnen groenen baert
Die m* in fijn armen fiet Salacia ontfanghen
Wiens boéfem is met vis en (chcllepen behanghen,

En thoont de zee fchildry dié voor hun wordt ghevoert
Waer door de Conft alleen de heele zee beroert.

IA N M E EL

FiguerSchiider tanden Hertoth Tm SaTxyen ^gkbtfen in Vlaenderen.

MEel thoont óns hier eë ware dact
Daer rijp'lijck op te letten ftact
Door al den gheeft van fijn Pictvér
Jnde volmacckthcyt van Natuer
Die hy door Conft bewijfen can
En thoont een volle proef daer van
Waer af den, hoochftcn roem en lof
Behouwt het ecl Savoyfche Hof ,

Alwacr de vruchten van 'tPinccel
Gheiprotcn uyt t'verftant van Meel
Verheffen hun foo acnghenaem
Dat ndyt de tuchftbaer Ihelle 'Faem
Sal iaeten ilijteü uyttghfcdatht
Al t'gen' van hem wprf voorts gebracht
Soo gheeftich > mals en wel ghcftelt
Jfttgen* van Meel wort uyt ghcbelt

COR-

Digitized by

Google

CORNELIS DS;-:W$RM

^Scbslder ïan JnWerpen* v ;^>>

GHy die dco virmdcn acrt van dïteEMs V\nc£*fc 4rp$wx r
Sict op een effen doeck oft plat panncel öntdecken* 1 L
En vari hun wondcf cracht en weet de reden itiet M '
Hoe by nochtans dat gliaer verholcnthedcn fict, ' - 3

Hoort wattcr onder fchuylt f t'dieht wel te (tja Eefdii^yfeiql f
Ten is niet als de Konft dié Jïacr verthooht als t'kvciv !
Ten is niet all de Konft gheftrroten uyt den gheeft
Die over t'gen ghy fiet draegnt haren roem het metft»
Waer in dat maer onbreekt een taftdijck ghcvoelcn
Met ecnen vollen finaeck , om iuften te vercoeien,
Want t'gen de gfrecftichcvt ön$ inde Konft bekijft
De appetijtcn van'tgheficht ten vollen fpijft.
Soo als de Heem bethoont in alderhande fruyten
Die tweede leven in haer eyghen felfs bcfluyten*
Jft ooek in fiiverwcrek-, chriftal, bloem > porfelcyn.
En fijde drappery , het (la et al even rcyn>
En wonder uytghewcrckt , t'gen hy weet af te moeien
Dacr Telden Conftenaer hem weet in t'achtèrhaelen*
Ais hy maer eens en loert op al de fchoont eh puyck
Van jeders ey ghendom , eü nempt tot fijn ghebruyck
Om door fijn wetenfehap te fchikj'ren naer het leven
Die t'lcvcn afronteert , als tlcvcn ftaet beneven
Sijn gheeftiehe Fchildry >foo acnghcnaem en Toet
Staet fijne handtlingh in't ghene dat hy doet.
Seer los en lief&lijck» in al fijn edel wereken
Befonder Toornen een* de tijpheyt gact btmerekcfli.
Der malfche müfcadels , ett (ïiy verheyt dapr by
Die óns de Heem bethoont in fijne puyck fchildry 5 '
Dan fietmen wat Pictver can uyt Pinccclen dringhen
Die nkt als ghceft en Conft in verf ten vooj£kijn bringhcfl»
De verf het liehaem is > den gheeft de ±ielKpen
Wacr dacr 'tghevoelen^ foo waer Conft en leven een.

10AN-

Digitized by

Google

lt>wn NES Ö fc D ü t T s

Schilder Van Jnffirrpeit, mtèt 33. ;<*«m

MCTbc feoo?f2fbebe!t fbete enbe ^p^tfufgQttMMWfNttg^ 10 tfit ^Éoc^fbn
tjcgaeft lm «onf* narenten enbe 39eeMnfB|fttn Joanncs de üuyts ba!<
macrt jtcftilbft bet tbttt- befaembe jttabt Antwerpen , ben bxUira boo?$n
tbetfoete enbe ltrffei^cftc Con(i-$intteI b o oypgngfrt jbed co tncni^tatt^t
pjöonuantim fob «Hobbeujcfcr Ojf Poctifchc mbe 9epbenf$e bijlopen/ Hgc
henbé ambetf^cptKaitaa; ftatftot/Caftwtmolitf anJbtttt t^gette ntt
ban $em in jfieberlanbt op betfebepbe pfaetfht te firn fijn enbe nottHteffycli bok
öertigbe Poëteriien , npt bnjclienbt fbnttagl «n naitfctt Diana fjaer toaflrntx
m een f «tftnn-babt oft paprotte Venus met naakte fcinteritenjï/aibe jnkfe
banujfcboojfealia» baermkn 'fe bo ï w aeebtfrpt banben iflattirc bït *'tttnf3n>
feben can fectnnt. jONe* in f#n $ftti«ct foo groot* gratie cnbc foete cefQott
naerlaet/ bat niemanbt (banbe feoutf Benut* bjag&enbe,) bact in eroigbt $i<
eigent cari flrtf at? alleen een oroote toeJ(ta>ftt bon t'g&rne be b?p Piöura tf
feeeenbc/ bof (énere en bofte teetheninsb btoencube banofjeefi/ aerbi0$e bcbn£
feingbe / enbe rgtfetytftbent / bol bJrffcfittHn^lWDafl^mrfftabntorn/lwff
fin een doedte toacrncnitnobje bft nanwdtWw epQgnttftapneit/ een tori güt»
orffent berflanbt inbr $ecffeettibrn / rti ooben al (eet erbarm krt feimta ik
$ifto?mi/ tei^fdfcfcópt met betre enbe epgljemüjehe najet-oj|tboe|tttt/ f$q>>
tenbe upt ctti Jitrrne memorie bie &rov njêefr een gjott enbe lieftt beariip M
*ube oWelnebmifletK tbaerom bat Mui* tod (ing&cn matb tot fijnen ontftenje*
IgcEicn lof befe boljftnibebrerfen.

De pen en Conft-pinccei de tchralé doodt vóotcornen r
Schoon dat het levert Van den menlch is wcgh gHenonr>en
Schoon fegh.ick dat de doodt paert de Yerghetentlieyc
Soo wort des Schilders roem noch naêr de doodt verbeeyt. . ■
<P'tSinra noyt en wilt , verghetenthcydt ghebenghen, ;

Noch die met r haere eer en hooghc eelheyt menghen * t : ^":
Om dat de pen haer al te heilfacm voedtiel gheeft
Waer door de Schilder-conft te grooten voordeel heefc '•"
Des*. Arjrycr CoaAen lact foo licht haer niet verlcydaü ^
Van die niet arwjjts als verganckHijckheyt verbeyden, , ; :if "ji-
* ^iaer ')iever van de gheen die haeren lof befchrijft '-."S*
Die lanck naer t'Schilders doodt inde ghcdachtcn blijft
"^ ■'•'"■ ... .Wat

Digitized by

Google

OrlüsRortUt caput lelkrumlurbinc quofuhmi
Ohrutu cur jremukS&artis amicajuit:

Jrtuhiirmkiplicisjese deditJrtis ahmnam.*
Ctha Trtwnphatrixjcjiper aftra. tuut..

Digitized by

Google

Wat baetet in fijn rijdt veel lof en eer te crijchen^
Als naer de doodt de Faem de daden fal verlwijghen,
En dat oock Telden menfeh eens naer den naetne vraeght
Jn teecken dat den roem daer van gheen luyfter draeght.
Wat heeftmen niet bedocht van over veele jaeren
Om te behouden al den roem van die ervaren
Gheweeft fijn in't Pinfèel , oft ander grootc Kon ft
Op dat tot hunnen lof den naem fou fijn bejonft.
Met de ontfterPlijckheyt, alleen door d'edcl pennen
Die alderbeft den roem lanck naer de doodt doen kennen.
Eerft fchrcefmen op het houdt, op bladers, ftof oft Cy
Om te ghedencken al de Konften der fchildry,
T'gen* men nu op papier oft parquement fiet vloeyen
En daeghlijckx meer en meer tot s'Schilders eere groeyen >
Befonder vande £)ujts om fi}n hooch gtieefticheyt *
Door wiens ecl Pinceel fchier t'leven wordt bereyt.
Door wiens cloeck vernuft en treffejijeke gaven
•De Conft-beminders naer fijn cel fchildrijen draeven,
Om dat de malficheyt van t'leven daer in fteckt
En al wat t'leven gheeft daer in niet en ontbreekt s
Sulckx dat fijn hooghen naem van Taüas is verheven
En vande Faem ooek in d'ontfterPlijck-boeck ghefchreven,
Tot eierfel van t'gbeflacht , dat ons Tfóura dient
En die de handelingh van onfcn fptyts beminde.

ÏAN

Digitized by

Google

IAN SIBRECHTS

Schilder Tran Antwerpen.

VAn ftercbom houtmen in des Hollants lecgh gheweften .
Beneffens <k Iardin wel d'jerft , en voor den beften
Jn d'edcl Schilder-conö,fbo veel als raeckt den ftiel
Daer over langh den aert van fijn Pinkel in viel,
En weet die in Figuer en beeft jens uyt te wereken
Soo aerdich alfmen oyt coft inde Conft bemereken

Die jemanclt brocht in't licht , ghelijck oock Sibrechts doet
En volcht y>an <Berchoms ftijl met gheeft in overvloet.
Daer fietmen in fchildryghewoel van cleyn Figuren
Oft beeftjens die door Conft hun fchijncn te verroeren
Soo fraey en wel gheftelt, dat fijne handelingh*
Al om ghetrocken wprdt,door de bcvoorderingh
Van Konft die uyt den gheeft van S'éretht* cómpt te fpruytei* •
Daer fijn fchildrijen ons het vonnis ftaegh van uyten>
En thoonen oock de daedt van t'gen' hier Mufa feyt
Waer over Faem hem fchenckt d'eer van ontfterflijckheyr.

IORIS VAN SCHOOTEN

Schilder in Hottandt.

S<©0 top rtjptlijcft fofien be bietbaec toeerbtrfjent ban Vi&m, en flor Dr
felbe toon meelt alle De boopiaempffe finten be£ \oettkfS i/f Beloont g$e»
toojocn enbe nofft betoont bjojbt / foo bient bier berfiaelt be achtbare jfccöiU
fet-confi bie Den bermaerbeh Joris van Schootcn baegftdücfi; i0 ftanterenbe ttr
$oflanbt bie boo? be oberbfoebtc&ept ban fönen o^eeft in rgcfce o^onnantirn en
loei Q&effclbe foo groot d# depn $ifto?ien / Contctfcptfelja en fuljiaenbe bino&en
ftbenoeft bdtenttf/ et> g&eeffitneett UMgbt. iBaetwn&at Muüfcodmacfc fee?
0§cn;

Jnt s'wereldts wonder van de hooch gheachte Kun ft
Van Schotten vindt alleen de grootfte eer en gunft.

LITCAS

Digitized by

Google

,•■;■: L ü C A 5 F* &M:CMM : &m-

Schilder ^m Mechelen, oudt 43. jaren»

D: Ie wetenfchap en Conft befit * fel altijdt leven -^ -f
En trotft den Haet en Nijdt door d'aeoghebcHteo 'è$;
Die de bevoorderingh van hunne deught hem gheven , f

Jac hoc 't de afgünft fpijt , fy groeyen meer en toeeiv
Dit fietmen waérelijck als in een fpieghel blijeken .

Acn veele Ocffenaers van d'édel Konft fchildry,
Da* die Fottwaki met eet en göedt verrijeken

Als de.üy tnementhcyt van gheeft oock is daer by.
Om t'felve aende Faern met waerheyt te bewijfen

Wordt hier ghcdaehvaeit den róemruehtighen Francbo'u
Van Mufi , die fijn eer doet uyt de Konft verrijfen

Bn fijn érvaerentheyt fióght met ceadlUle vois.
Die: tot in Vranckrijek ghehoordt wordt met ghennchten

Jn't Cóninckx machtich Hof daer mewch Prins, bêooght ::
De eelheyt van fijn mals Tithers volmaeckte vruchten * i

Seer wel ghecoloriert , ,ghediept en uyt ghehooghtj : ,; ;
Soo als het Huys Condë in ovcrvloedt can thoonen

Befonder d'ecl Princers die hy ghe(childert heeft 'vJ~

En vecle Cavaillers die by den Printe woonen ~ •'- ^\A

Waer aen men fpeuren can dat jedcr-een fchjer leeft, :
Noch wijder .ftelt fijn Kunft haer leerfaem jSchilder-paelcn .-•..» ./

Óm te doen kennen wat fijn Verf-pinced vermacb :; tl"
Die al haer maelfel fchijnt mee leven ee beftraelen i v:'^

^op aenghenaem , weet fy te brenghen voor denja ch . '. :'£.
Nataras eyghendom, in fchijn van enckel leven ^i;

Door den befielden gheeft die iweeft Op berdt eh döcck' ^
Daer ons Fraachois een proef <an waerelijck afgheven ->....••

Door fijn ervacrentheyt in't neerftich onderfoeck.

Val

Digitized by

Google

LVCAS FRANCHOY5 •
Peintre ires expert et renomml en^rawts orhormancts,etj>ourtraidS, nee aMaiuus.

Imcms Jfamtfitf, jinxtt.

Cêmr. V*mt*nj J^Jf

Digitized by)

Google

37*
Van t'ghene can beftaen inde begacfde feden

Die eenich menfch bcfit , daer ons in Nederlande -
Den overvloede van Conft af thoonc de rechte reden

Jn Lucas celen gheeft en hooch begaefc verftandt,
Soo alfincn eens beooght de rijeke Cabinetttn

Van menich edel Heer, in Ncderlandt ghcflaen,
Die ons verthoonén veel fchildrijen en Pourtretten

Die wonder naer de Conft van Lucas fijn gbedaen,
.Daer fietmen al het gen' de Conft-pinfèel can maden •

Naer tleven uyt ghewerekt met uyt ghelcfen gheeft:
Daer fietmen t'lcvens aert van Lucas achterhaelen

Wiens Meefter langhen tijdt d'Heer %ubbens is gheweeft,
y Het gen' hy oock ghenoch doet blijeken in fchildrijen,

Die van hem met verftandt ftaen cloeck gheordonneert
Soo in devotie als in Poëterijen :

Daer menich Kerck en Hof is mede gheftoffeert.
De otdonnantien van veelè Kerck-altaeren

En cloecke defticheyt van menich Taefereel
En vafte Teeckeningh , ghenochfaem openbaeren

De groote vloeyentheyt van fijn feer eel Pinfeel,
, Daer fietmen in Figuer een tweede leven fwiêren

Een loflc drappery fraey op haer maet gheftelt
De verven wel ghemenght, vol aerdighe -manieren

Wat dienter meer te fijn in eenich Schilders beidt
Soo als Franchois bethoont , die (om den toom te gheven )

Aen fijne neerfticheyt, en eenfaeme pra&ijck
Vindt vreught , om buyten Echt in vryicheyt te leven

Wiens naem oock is bekent in menich Coninckrijck.

CAROLUS

Digitized by

Google

377

CAROLÜS DU IARDIN

Schilder, Wonende tot Jmftcrdm.

Die d'edel Schilder-conft ( om haer fccr hoogh vermoghen )
Hanteert, en ftacgh beichermpt als d appels van fijn ooghen,'
Den roem van d ccuwicheyt door fijn Pinceelen fceyt
Daer, nacr des Mceftcrs doodt den tijdt de vrucht af maeyt.
Jac fchoon den krijghs Godt Mars Vcrwocft had al de landen
Van ruft en luft ontrooft de* Konftenaers verftanden
En dat de arremoy oft een onvruchtbaer jaer
De menfehen had ghebrocht in't uyterfte ghcvaer,
Soo fou noch cvciÈwel Pictvras eer ontwolcken
Van haet en tcghenfjpoet door veel Konft-gierghe volcfccü,
Die d'eer Ophouders fijn van haere cdclhcyt
Vermaerde wetenfehap , en vremdc eheeftichcy t ♦
Daer Dv Tardin met recht wel vlijtich op mach praelen
Door al ac Konft die hy weet wonder aft te maelen
Daer gheenc netticheyt oft gheeft in en ontbreekt
Midts dat daer in (foo t'fchijnt) den aert van tlevcn (leekt
Befonder als hy thoont in't werek van fijn Pinceelen
Ben fcherpe fuyverheyt (daer d ooghen langh op fpeelen)
Eer (y ten vollen de volmaecktheyt van 't ghcdiert
Befpcuren konnen , dat in t cleyn op plaeten fwiert
Op doecken oft panneel, en nacr-veöant Kguercn
tandtichappen , bloem, en vrucht fchier boven de Nature,
Soo wonder aenghenaem ift t ghene dat hy maeckt
Die d uyterft' evghenthcyt van tlevcn nacft gheraeckt.
Jae niemandt in aes' eeuw in fijn lof-rijeke wereken
Can eenich mifverftandt oft onvolmaecktheyt mereken,
Die fijn berifpers licht can houden in bedwangh
Wiens Konft is oorfeeck van veel Haeters onderganck.
Daer. heel Jtalien en Hollandt ftas op roemen
En houden Dv JArdin een vahdc luyfte* bloemen
Der vrije Schilder-confK bekent van ftadt tot ftadt,
Wiens loff de Faem belpeurt en onvermoeyt beipadt.

^ - Zz carel

Digitized by

Google

'37» ,

CA REL VAN SAVOYEN

SdiUet tan AnWerpen , Anno 1619.

D3[e fön coob-tmrtft te* ***» o? bc tntttic^cpt bie ten btaift ban ooft
Pidura ofi b$ $tbjlber. amff cd btoitpiantittbje ban bc* (Hf? (ft / #
bwtcö boog* compt/ falbmöcn inbe uptnetnenbe Confi-pinteel bAtCard «\
Savoycn cenen fbo genoten tafr oi bt&aeaftcn bat ÖP ntó anbetjf en (al bxnfön *
öl£ ombe felbê tetnooben té toeetberen enbete a^tcn boten alk <osji. itat
jemanbt tóe opjeebte fteimi£ bjaeobt ban Pi&ira , eb fthibe taetfffttkt m «n
gbefonbt oojberi / en can sn fön lianbeltagh/niet anfcr* btnben *tf bé uptttftt
boünatditöcpt ban betteben/ ncfonbicboa? bebbrateemtodaftetettfemtcfc
Iwtbecbfeb (htcfi/ bat afnelbttcnfele naecite ttbtmaeten/ bie fbo fbetriöcbban
$etn tipt Bfatombt enbe actingh, bolftoeben bxgben bat itfe'tóet anbetf te*
ben fetben Carel van Savoycn enntanf) feno&en abjf . fnaetiMfópenbc in «paf»
öibui*. - ....". • ;.'_;"- i ". - "■':",..'./'":

Groot- achtbaer Conftenaer die met u eel Pinceeten

Uyt weynkh afch öfr ftofcont brenghen op panneeten

Tgeh* t'leven föo ghelijckt al oft ui*t leven waer,

Ai dat ghy uyt den gheeft (èet vlïjtich fchildert naefc

Cunt ghy het 4e ven doen aen u we Confl ghelijcken .'•;/•

Soo moeter in U gheeft jet Goddelijckx dan bjijckea

Want die iet levens can voorebrenghen uyt dood' afc& i

Waer in te voren noyt een fchijn van leven, wasj

Moet boven menfehen cracht , een godd'lijck Schèpièl weien

Tgen nimmer als van Godt , oyt is gheficn Voor defen.

O neen; weet-lieve jéught; foo: daer t'ghepeyslop ipelfc:

Denckt dat t'aüöo is met de Schilder-^oral ^èftè«,- :

Die U voor lieven can al menich mael bedrieghen ;! ;

Jae tlevéris (chijn bethoont, in Conften ( Tonder teghc,** j

Want leughen wort ghetaft fbo blijckt het tegbendeel,

Van t'ghene wort verhaelt , maer hier wijift het Pinfeel,

Seer onveranderlijck.^ het gen ghelijckt het leven,

Jae oft het leven waer aén haere Conft gheghevcn/

Dat is de Gaeve-Godts gheftort in cenen menfeh

Dk maden can dooi Conft, al t'gen is fijnen wen&b.

* " Die

Digitized by

Google

CARQLVS VATST 5AVöYÊ"N,
Paitttrc extraordinaire cnpeti&a 'faurta frincepakment

isautt dans la Ville
verj aemetérant uanae

Zzi

Digitized by

Google

3$o

Die inde Gonft bethoortt veefcae^^eme dinghw ,
Söo als S&oyen weet met gheeft nvt licht te brttoghen, ^
Dat jeder euyghen fou (die fien can fijn IchÉdry) i
Ten is gheen Conft alleen , maer t'l cvcn iffer }>y. j

PEETER VAN BREDAÉLv

Schilder tan jfnïtoerpen , oudt p. jaren.-

HOort hoe de (helle Faem met overvloede van prol
Roempt op de Schilder-cunft van Tetter Tm êreèul,
Door al de vindinghen die hy in't ordonneren
Brenght daeghelijckx voor den dach met Landtfchap te ftoffereo
Seer aenghenaem aen d oogh van die de Konft bemint
Öm al de wonderheyt die m' in fijn ftucken vindt.
De vremdc handelingh (die hy weet voor te ftellcn) "
Gheeft ftof en reen ghenoch om d'eere uyt te bellen
Die fijn Ptnfèel verdient, door d'aerdicheyt , die (y
Thoont wefentlijck en fraey in jeder Konft-fchildry.
Voor cerft alfmen den aert van Landtfchap oft landtdonwcn
.Prieel , Hof, en Ruwien > en oud' Romeynfche bouwen
Van hem fiet afghemaelt lbo vindtmen den Natuer .
En t'levens wefen in <Bredaels verrijekt TiEluer*
Het leven in't gheboömpt , en al de eyghenthedeo ; v
la cleyne Beefijens met verfiandt en wacre reden
Soo uyterlijck ghevat dat niet lbo wel can ftaen
Jn alle Kcnders oogh, die met de Conft om gaen,
'Als t'gcn* ons 7>an 'Bredatt weet gheeftich aen te wijlen
Jn d'edet wereken die uyt fijn Pinfeelen rijfen.
Dacr de ghefteltenis oock van des menfehen aert
Staet inde Kunft vercleynt en van Pinfeel ghebaert:
, Soo cel x net ,, fay ver > en vohnaeckt ghelijck het leven
Dat (èlver den Natuer gheen gaven meer can gheven , ;"
Oft t' worde daer in ghefien in overvloedicheyt
Het werek bethóont de daet , wat dienter meer ghelêvt.

1 HENRICK

Digitized by

Google

„ T J.VS VAWBRJ&ï)AE,UJ£'4<W'k vitte d'Mvers enlaft l6w. ?aintre Jvrt
jflatfant et rare, il at Jemeure ^uetjvk tempt en JZfpaiftte, et~ auüreaprovinces .

Digitized by

Google

3*i

HENRICK VANDER BORGHT

ScH

FrmckenAseL

•?M *

Hier itetmen wederom a!s jact herfchapen oc
Een nieuw verborghen Conft van grooten ghjwifb
Van fulcken vremden cracht en vaft gheftclden aert
Als «yt Pictvra heeft uyt haeren fèhoot ghebaert.
Soo ghy maer t'klecdt-cicract ontdeckt yan d'cei fchildrij<
Die Vanöer Borght aimaelt en U can doen belijea
Dat van Natura noyt can worden jet gheteelt
Uytwendich v oft het fchüylt in fijn ontfterflijck bcclt, i^.
De reden tot bewijs is nood'Ioos t openbaeren
Ter wijl dat fijnen gheeft foo is in Conft ervaereri,
Dat t werek tot ons vèrmaeck ghcnöchlacm tuyghen cati ['■ \!|P
Wat rijck begaefdt vernuft fchuylt inden weerden Man , É
Daer t'hooghe Duytfchc-Landt met recht wel op mach pralen
Om al de fuyver Conft dip hy daer heeft ghem^len: ^j

T 'rijck Franckfort , FRANCKÈNfiAEL en d'jtaüaenfche landt
Beminnen fijne Konft en kennen fijn verftandt. V*

Den Graêf van Aroni>el * een van PicryRAS vooghden
Soo hacft hy eens t'Pinceel van Vanöhr Borg ht beooghden^ ^
Had fulcken wonderheyt van dcught daer in bemerekt ,-.. ^
Om tleven ^gen' daer in was gheeftich uyt ghewerekt, ^
Dat hy hem met veel gunft en rijckelijcke winften
Begaeft heeft naer den cyfch en naer Pinceels verdienften^
Om dat fijn edel Konft niet als met deughr verkeert
Om datmen uyt fijn Konft niet als de deught en leert,
Die door lichtveerdicheyt ghecn fiel en fal ontruften
Oft door onkuyfehen aert beftrijden met vuyl luftcn,
Midts dat fijn fuyver werek niet als op deughden treckt
Op tlijden vanden Heer t'gen niet als deught verweckt*
<5odt die de Kunften eheeft en wordt oock niet vergheten
By Vander Borght die ftets Godts leven af can meten
Door weterifchap en gheeft die in fijn herfens leyt
Jn't cort hy baent den wcgh van veel godtvruchtichcyt.

PEETER

Digitized by

Google

■ t * »

V i'J 7 ) .*. ' < 1'

jRJ*Jir/6*4 Ï£49 %

Digitized by

Google

PE ETER TENTENIER,
CA STELE YN, ende

GYSBRECHT DE HONDECOTEN.

De actbicö beetietenbe rgtneïgclftept ban PiAara foentft be ItunH fKb*
Kenen nipfïee «tte gtenjff ara bat firt onmosbeujtH i* ten (eten ttte»v
üefen a& toannect betuft&ilbcc niet m toet bftnagfomfffoetipbetentebiftomfc
fclbe te bantettn enbe baét boo? eenen een toi gfr en naem aefttet te toeten. JPattoM
toojt be necrfitc&ept enbe b$ti0&en jebet nootfaccBcl£}cIi in-een fint a cwo m ift t
jScfjilbet berepfi om bact boo? bc gb en egbentftcpt ban een s&eefiisftt i^atns
in &et obemoebt tnacnec te maedtcn enbe fbo aftonjefcettf be boqbdtat tan

bft beejtanbt upt te ttectRCn flbdtlCH fdiertn Pectcr Tentenier , Cafteleyn ak

Gijsbrecht Hondecotcn Confusie eeffenaecjS ban Ptöuraobeeal in bun Cooft
boen boenen/ bact btfam met auercebt en ceben tod op nxmcnmacb>

Faem mach op Tententer vry hacren roem wel bouwen
Die fijnen cloecken gheeft in Konft noyt laet verflouwen,
Maer brenght ons daghelijckx (èer aerdich voor den dach
Al wac in groot oft deyn TiShtrs Pinceel vermach,
En Cafteleyn daer by en dient oock niet verfweghen
Die foo van jonghs-af-aen was tot de Conft ghenegh'en
Door jngheboren gheeft dat hy noyt was gheruff
Oft hy en had volbrocht het voorbek vanden luft
Die hem al menich mael tot op den dach van heden
Met groote neenÜcheyt en jever heeft beftreden,
Om d'uyterfte der Konft te vatten in't ghemoedt
Tot cierfel vanden naem die fijne eere voedt.
Soo als oock uyt t'verftandt van Gtjfbrecht Hondecoten
Ghefpeurt can worden wat gheeft.rijcken Conft befloten
Jn fijne herfens leyt, met grooten gheeft ghemenght,
Die Gijsbrecht op 't Toneel van lof en eere brenght.
En waerom fou fy niet, want fijne oli verven
Sijn d'oorfaeck dat fijn Faem oft Naem noyt (uilen ftervcn ;
Dat heeft TiSiura in, hoe dat het gaet oft niet
Sy heeft door haere cracht de Faem in haer ghebiet.

LILLY

Digitized by

Google

3»;
LILLY alias LELIO

Schilder lm Londen in Bnghelmdt,

TT€t gftetut&t toiït mialgcK laeten berfnnjgben ben «onftfoficn Lilly oft
{X Ldio <*4)tlttet .toon £ngfrrlanbt / ten tadrhen in't groot jae bobeit fier t»=
4$en ftben 0003 ffln bafie en beerbigfee manieren ban teeeftnun entte frbiltteten
egjeen jfcberlanbegtf en &*ft H toötnen / Jae macfa roet bolle rrrfit ben troeeben
Ru6M« inbe Jojftj&ncwl entte dperfte nfötften 0b$rttm roojbtn/ baet be
$o<m<mcrc lof ba» ftwercfy ajflitR liet tan befd>#bro/ ratte om cojtbent toiï
j$cnóotttfdecfuwn atftec t< |a#en/ aj£0benocb ftmtte/ batten bantten felben
mentte maeefce gopenbe eribe balt netcontwntte bat fên toetenen bun felben meet
fefaempt maeeften alji Mimet m#n floutoe aen tan oetoftfen (luptenbe anten»
l#m tot ftynen jwem entte ebcbarbtnuf* met te fefflftcn albift,

Soó als eett Le/i*, die ónder doorens bloeyt
Can haèr de e,ci.£*#itfr oock onghehindert draghen

Jn oproer en crakeel, die in haer Conften grocyt
En vreeft geen onghemack in fpijt van d'oorloghs plaghen.

CORNELIS VAN BERQHOM

' J^onjlkh Schilder 1>an Haerlem.

HEeft Hollandt niet met recht op fëerrechom te ftouffen,
Die weet door Konft en deught, t'ondeughdich t'overpouffcn
Jn eenc handelingh vrempt van ghefteltenis
Daer t'mergh van ons Pibluer valt in ghcflotcn is.
Jae fchoon den droeven Nijdt dit gheenfints can verdraghen
Die d'cyghen hert daerom fchijnt ftadich op te cnaghen
Soo moet (y fetver ( als t'ondeughdich ) tuyghen dat
Noot beter den Natuer is met t'Pinfècl ghevat.
AJs $krchm ons verthoont , fbö in ftilftaende dinghen
Als Landtfchap, Beeftjens en Figuerkens voort te bringhen
Daer t'puyck der wetenfehap niet hoogher vlieghen can
Om te verheffen al de dcughdt van eenich Man.

Aaa IOANNES

Digitized by

Google

jtf

I O ANNE SM E Y S I N S

Schilderyen iBruffèl.

De t*mm# ******* ***** m*$m x*mm mama
Mcyfcns mctit fcgtift p) f» fttfftflht gtatafllt cm tetttilfi UbtK

mför oocfc bp (chmn Nicote» ««kt H*ft >*«* ft» tefttan tSf fetonS
ft*r in ™; j^f 8«^upïtf*>«tt/ 0Wüi*«di canpirfttffeti Btaa

^Wjfe **" ***** i W M^***

Den jcvcr wórdt attijt ghe&it&haeft ysède jonft .
. Die dtel.Pffifar fcefit doo* baer verbeveö'Qwfli, -■:■• $

Die jemant W:^&tötfa'i^fa\^<£lÏÏ^

Soo dis on* Mtyfens treet te thooncn niet Pinkel 1
::: ypUey^ns aert ^a^t«JL'dóei^^,p^^ .' :;

Mcy ens^, te tanbdtntó toon aUc Pfacmef^tmMJNmS^?»

ö^ft^^mtecrbaMitïirw ran i^MtJrf»cttrt» ! tST3»K5K

' "• '*• Uyt

)igitized by

Google

3»7

i " . J IEAK 3NtoY5«»5 f

> ¥emc&£ f nattf Je J&ruxelles tan 1612. U 17. de TUay, turft ajn<efe7ttja re/iaUnce ' .
^ *ji fayiUe £étvefs t im'pariejfus Vexerêice du jitnceau 'particulier en povrtraits, :
iljait Jiroftflon de venOre Jes frmtee, en la cojnoi04mce Jefiuepj de/yiyuiemttfe^et {

It*n. JUrfhtS fm*tt. Ctrnêhe &*ït(*** f**k

't:

Aaai

Digitized by

Google

3*3

Uyt fwert beincktc Print ghedruckt op wït papier
Wordt Konft en gheeft ghekent , foo wel als in fchildry
Al waer de Teeckeningh is Meefter van 't bcftier
Die d'eei volmaecktheyt van de wetenfchap hout vry.

NICOLAES VAN EYCK.

Schilder T>an Antwerpen.

JSt wonder dat de Eer heeft febden connen ruilen
Voor dat fy (ach ghepaeyt den wenich van haere luften
En had Kiclaes 7>an Byck met volle recht ghebracht
Tot d'Ampt van Capiteyn der Borghcrlijcke wacht,
Om fijnen cloecken aert en gheeftighe manieren
Die door de hulp van deught fijn heel gheflacht vercieren
Om" fijn trouherticheyt en jever tot Godts wett'
En ander deughden meer , daer d'Eere meelt op lett'
Om jemandt tot t'gheluck van haren flaet te brenghen
En Faem , en Naem , en Stam daermede te verlenghen,
Soo als is uyt ghewerckt door liefde buyten gunft
Om dat compt over een dit Ampt met fijne Kunit,
Om dat ( fegh ick noch eens) fijn aerdighe Pinfèelen
Niet anders als t'ghebruyck van krijghs handel en teelen
Ghelijck Batalien , en dierghelijcken ftaedt,
Optreckingh , peftery , foo 't in den Legher gaet.
Weet ons van Eyck door gheeft als t*leven te vertooghen
En als het leven felf te ftellen voor de ooghen

Van die de Konft verftaen , midts den volmaeckten aert
Het leven en Natuer daer in veropenbaert.

PH.

Digitized by

Google

PHILIPPVS ¥Wytiers

12/ Én tochilders beffeningh verheft &aer cracht héch meef; "•'

Tgen ved-we^lS^^iY^^^^!^^;,, h: r fJ
Door al de feldfaemheyt^die.'a'aér in is- ehélefchën.,. •* -

Dc Cloeckacrts Ifeen verbaett^yerwondert/en veritompt ,
De Wijle twijfelen oftt'leyeri daef ui.compt:
Om dat des' harid'elingh foó grpoten, deüght can teefen '' fi]
Als fy het leténthoont: inVweJ:ckyan ; 4 ? eet Pihjeelen-
Vol vruchtpaer wctëh(chap > dïe oyer'af den prijs
Behalen , door hun cracht en leyendich bewijs "■:"
Daer.ons JpruytUn van .thoont een proef gheliick het teven ,
Die dient in*t licht ghebracht en r'óni 1 haer , fyon ft . befchrevén,
Om dat fijn hahdelïngh wercktfto ve'et deuglvJeri uyt ' t
Dat fijne yry fiftuer in haer niet en befluyt.. ..
Als d'uyterfte dat in de eélhèyt der Natueren , .'. . r Y
Can wprden naet ; ghemaeckt '^fönjêf in.rigvié^én, :.''>'■ •
Seefvaft ghcteeckèrit en ,naer t'ieverrfwél aheft'êft • , . »
. Vol yremdé yindinghén , .héél gheefticK uvt 'gjrcbejr. .'- -
Én boven dat en hóeft hy niemand* poek te mijen
Jn ëehé óéfïcpingK ctie yóortbreright fchoon fchildrijen» ' . • , . ■ .
By onfè Conftehaers mineatuer gedoopt ; " r : r
E5e oock van levens aërt, én ' gjiceft Is overhoopt,
Daer wonder netticheyt en Kon ft is in te (peuren ^
Door al de rüyverheyt van haere fchoon cóieuren,

Daer niemant als Pruyt'térs den'hoochften naem van draeght^
En raettcr daedt bewijft, t'gen Kenders oogh bchaeght.

ANTHa

Digitized by

Google

39» ]

A N TON IÜS.G O E B O VVV

Schilder %tn Anflmfe*.

HEt is een vrempt ghewoei , dat meeftendeei de raenfeheo
Soo naer de aertfchc vreught, en eer, en rijekdom wenknen,
Sijn béfich dach en nacht om t'lichacm op te voen .. ^

Jn ydel ydelheydt^eh fclden góedt te doen. '.■ \
Dacr fy in "^j** ^ Kürt yejlü^ en behaehen
Schoon dat (y óp J tiet left veel min als niet bejaghen,
Want ifmen eloeek vatt ghceft en gecne vrachten baert
Jn uyt te wereken t'een* den ingheboren aert,
Door wccenlchap befit,Too fijn 't maer sVerelts flavcn .
Niet weerdïch dat fe fijn verciert niet hemels gaven.
Maer die iijn wétéölcnap dóet blijeken t'afle kant '.
Wordt als eén Landt, juweel bemint om fijn verftandtr
Wordt óver at 'gn^rdt om dcdele manieren J .'\' ■'.'_. V
Die fijnen weerden haent en icveri ftaegh verderen, [
Dacr de memöri van den menlch langh af önthouwt
En daer de Faeni met roem haer wóonpUets ftaegjh pp bouwt.
Wie leeft in rijeken ftaet, wordt licht beahott met ïorghen '
Verheft fijn vryicheyt, en heeft veel vrees verborghen "/'■'■
Jn't hert , om sVerelts goedt dat hem hier geert wat vreugd
Met tuft en ruft ghemeoght , maer geen oprechte deught,
De deught nochtans dié is het ciéffel vari&c menfehen
Die uytfteckt boven at t'gen*. jetöaridt hier cah weofchen,
Het loot en waterpas daer jcclcr' een op nul '_,

Die d'achterdencken van*t pnfalich fterven bluft,
Hoe menich dertel quant en fietmen daer met woelen J \
Jn d'aettfché gaeven om dë luiten /te verkoelen

En wroeten al den dach in't s'wcrelts dreck en flijck
En niet eens dencken op. de deught oft hemcLrijck.

..Dit

Digitized by

Google

Orüs^RorhcL caput hellorutn turline quohdani
! Obrutu cur JremuitlMartis amicajuitri

^{TuMmukwUcisJcse Je&frArtis atumnam,
CttsaTrutmphatrixJeJuptr v/fra ndit.

Digitized by

Google

|uf wmi Iy '

392

Dit heeft van jonghs-af-aen £<*£*« al gaeti bemercken
Als hem den leghen Godts quant» met verftandt verfterckcn,
Als hy eens o verdocht dat eenen goeden naem
Meer wordt gheprefèn by de al gnemeyne Faem
Als % welluft, ftaet , oft pracht, die lichtelijck verdwijnen
Schoon datfè wonderlijck in jemandts ooghen fchijnen.
Coebou (ach boven dien dat ons de wereldt niet
En geeft als clcyne vreught vol naerfmaeck van verdriet
De reden dat hy in te gaen fbcht ander weghen
Daer niet als lof en deught en vreught is in gheleghen,
Het gen* de fnelle Faem noch naer de doodt verbrcyt
En teeckent inden boeck van haere eeuwigheyt.
Den lof can noyt vergaen van die hun (elf vercloecken
Jn Conften door de deught met jever t'onderlbecken
Om dat de vruchten (die voorts comen vande Kunft)
Tot vreught der Konftenaers met eer worden begunft.
Soo als de neerftigheyt cjuam aen Goehotae vereeren
Eer dat hy noch ginck in Jtalien verkeeren

En t'gén' daer aen ghebrack , op lieden wordt volmaeckt
Door al fijn groote Kunft daer menigh geeft naer haeckt,
.Men hoort niet vande Faem' als lofsangh van hem finghen
Tot vreught van fijn geflacht, door de feldfame dinghen,
Die fijn Pinfeel bewijft , die in haer felven leeft
Om dat (y den natuer ( fbo t'fchijnt ) verborgen heeft
Jn al haer wereken , die Goebou weet af te belden
Die niemandt om haer kracht ghenoch en can verghelden.
THandrtoerpen inde Kerck vande Societeyt
Staet fijnen naem ghenoch in d'eel PiEluer verbreyt*
Jn Hollandt, Vranckerijck , en noch meer ander rjjeken
Daer compt de edelheyt van fijne Conft te blijeken,
Soo dat onnoodigh is meer lof te brenghen uyt
Die fijne daet ghenoch in d'eel TiSluer befluyt.

PEETER

Digitized by

Google

PEE TER DE WIT

SOo mier des winters daeghs t'ghevoghelt fach de ftuejten
Ghefchildert van -ée Wit die het gheboompt uyt drucken
De Konft fou hunnen aeft on tfteken mee jolijt
Soo als int midden van den hecten Somers-tijc
Den (beten Nachtegael ióu nUu gnenuchten fcheppen
Den Oyevacr wact oock terftont veer aen het deppen
De Lijfter aen Yghcfiuyt en t'Quackeltjen aen t'flaen
De Mufth aen t'neftelen % en tTCrekeltjen aen t'gaen,
Sf>o levendich door Konft can ons k Wit doen bujeken
De groene boomen die het leven niet en wijeken

Soo aenghenaem thoont hy de ooghen hun vermaeck
Dat hy die licht verweckt uyt cenen fwaereU vaeck.
Als maér tijn cloecke handt een Landtfchap gaet pereyen
Dat menich tvenders oogh door luften can verleyen
Soo liefelijck verfchiet t'afurich achter, werek
Tot welftandt vande Conft ,foo crachtich cloeck en ftercfe
Den voorgront uyt jgnehaelt , dat gheen boich oft waranden
Gheen weghen wel beplant ichoon ende vruchtbaer landen
En fijn in't leven foo plaifant naer d'oogh ghcftelt
Oft worden door ie Wk vtrthoont en afghébdt

febb GASPAR

Digitized by

Google

GASPAfc DE WI

LandtfebapSchiLkr >«i Annterpe*.

. A Ls compt de guldc Sob Tellvris Jchoot bdchijnen
X^Soo fietmen dat den Vorft alleoikens fal verdwijnen
Die t groen tapijtich deedt vaa Floju had berooft
Des menfehen Iuft verflauwt , en al t'ghewais ontlooft.
Matvta mejekt haer borft en door haer dauw* bc/prot
Befapt ff al het hout en brenght tot gcurich groeyfei:
Soo dat al wattcr keft gheüjck verrcfei* is
Spo haeft de werme Lent in Haer oudt weJêa. is.
Dit /ten ick inde Conft foo jdanich oock ehefchieden
Daer Momvs en den Nydt (ab vande pelt ) af vlieden
Schoon dat door hunnen haet de Conft at dickwils fijt
Noyt wórdt fy evenwel haer glans en kiyfter qui/t,
Jae fchoon haer edelbeyt wordt fomtijts eens beftredea
En van niet wetende Lact-dunckcnacrs vertreden :
.Haer krachten fijn foo groot dat fy daer op novtpafc
En acht den Nijdt niet meer als eencn hondt cfie ba(L
Dit wordt ons door De Wit oogh-fchijnclijck beweïen
Die inde SchÜder-cönft ten hoochftéh wordt gheprefen*
Daer hy fijn cloeck verftandt in't Landtfchap blijeken
Dat mcnichmael verlicht den gheéft en- (waren mpet.
Als hy de gulde Son > en acnghenacmca reghen
Van fijnen ghceft door hulp van Gödes mUdcn leghen - v '
Lact daelen op panncel, op doeck óft copre-plaet
Waer op hy tXandtlchap maelt , dat als het leven (tiet/
Hier fietmen tloof-rijck groen, aen alle canten waflen
Den malfên dons en fis wecrichijnen inde plaflen
De ftruyckxkens veil bemoft als t'feven en Natucr»
Ghedommelt met Pinfeei in d'eelheyt van Pictvbiu
Jae dat den Satir Pan Siringh faegh uyt -ghetrodteit
Jn t Landtfchap vande Wit , fy fou hem weer verlocken*
Hy wert (dat is ghcwk) weer op haer fchoont verhit
Jae faegh voor t'levcn aen,hct Lapdticfcip vandc Wit

c .. ^

Betracfr

Digitized by

Google

comme en

i ^errye,jra^tm£ktesti^ leur tttömbrè' l)esjpaiïte&y.

t ttAmateurs^t larteYil Q& demeuré , bw^^ em&^'Clffita&e>&C\ *?§#$&*£

Digitized by

Google

Betrachtinghe.

D36ttte tyetnbe bebemHmgpcn / epgbjenfcpappen / mibbeïen cit jnuelbiity&en/
jae toeecïienbe luften inbe liefbe berbojghen (pn ( gbelpcFt bf baeghclpcliitft
erbarentpept gfacnocp leert ) can pier ooeh int befcp&ben banbé €onfi-r9dK
Piöura gbenoch betoefen too^ben/ be toelefte met De liefbe tori ober een tompt
en {|et naejt aenbe liefbe frhpnt te befiaen / gpenjcR ten pier bo;en nocp topba\
peb gpefeppben. $et feltoe ölptftt claer gpenocb acnbe oberfepoone Straronica,
be toetene be bolmaecmte en tierelpcRfie JBaegpt toaj* bictnen in geel €090*
t£en eectgbtjef roft binben/ toaet op fefteren 4onintn (pacr macr een# ghrfiea
pebbenbe ) rodberlieft toajÉ/'bat pp* fpnen £cpilbee A p clIe5 bacr ober pab ba»
Athenen ghefonben naee Cojintpen om be feibe albaet te conterfepten / gj|cii|cii
pp oorn op't berfoecR banben Comwh inben €empel ban Diana beeft gpebaco/
eti toebecReerenbe ober jee met het boImaccHt (bjth/ ifigheDeurt/bat ApeUes
met alle be $i(ooten boo? bet tfojmicb toeet en onfhipmicb trmpee(t mepnbes
te bertginciien / toojpenbe alle be pacRen en tooptnanfrbappen obec boobt om
pen te berlicpten banben (maren lap : en Apdies bpcfenbe bat pp fijn opgberoQK
fchittyp (bacr het afbelbtfel ban Scratumca op fhmbt ) ooeh fou bennen moctm
ober boobt toerpen / beeft ffeïbe ontrolt cnbe aenbe boften gbetboont feggpente 1
battet be «Bfobbmne Diana ma£/ gbelpeRoocRgpelooft toerbt bob; be feboon*
pepbt en Iebenbm aert bie een jcber bacr in boo; het toaeraebtiep leben qaam
te ften / jae f i£ foo beer ghecomen batmen het nelbt beo? be <Bobbm Diana art»
«abt en bet tempceft boo?bunbott betroutoenooeft ghepiit ijl. Apellcs metier
fidbt gberomen ftfnbe tot Athenen enbe t'felbe aenben ConincR gpelebcrt béte
bent* toerbt hem baer booj bereert ober be ponbert talenten goubt/ alfoo bit
toajaf een ban fnn upfnemraffe/uefonbtrfte en felbfaemfie torrenen bée ppopt
gbemaecRt habbf/ bet tóélcR niet te bertoonberen eni£/ nacbcmael bat Apclles
niemanbt gfjelpjtit enbabbe om be epgbentfrhap ban bet leben inbe «onft nare
ber upt te belbm : jae bat meer ij* / ben ghc leerben $tb$ber Apion gpetupabt :
bat be iöaerfeggheri*/ oft &petncR-gberaber0 upt be bcrimaecjHbept ban fón
gbefcbilbrrbe tronicn coften ocgbcelen be boo?leben en toetomenbe gftje ft Jbiebe n ïflhi
We ben metifth gfcebcurt toaren en noch gpebeuren fouben. ©e$ )mtft#éstn
€mmthp &onz (bic rUp ban jaren toaj») bet gbtfcbilbert bribt bonbr»^
noembe sfratonica ootft gMtcn btfeöcube / toerbt bacr tié^rn fut berlkft 0^
f^nen 0obtt/ niet tegbenjtatnbe bat 6p noebtansf pet W& tnp>{f "" ^
(pnen^aict^ gbeften en babbe/ be toelrhc op bet bdbt foo toonbei : W
berfebeen gbritteR pet leben; jftibbeler rt)bt ftetft ben tforancfc *o**iw
ambaffabtpr Strapnicam tmboutofliith boen berroecnen boa? (pn €mpnj
be toeltltéJl oo?R beÈomenlKeft cnbe baermcöe gbtmmtot^tmbe/ ijffMtffe
banben jSÖne'foo aengtegropt / bat fip nortj baeb norb nod)t en coff tiÊfat
te meer/ olfoo pp mei toifl bat pet onmagbemefc toajS met fbn *tkf motbrr
te romen tot fpn begtteetie. ^tjn liefbe pab barren oo^onek upt be fdflm
boo? petgbeftept banbe €on(i/ en^emerenenbe bat be €on(i met pet leben fm
ober een guam / mcpnbe banMbete (terben/ mibtjerbe felbe meer een «Botten
toa# gpelttcüenbe al^elhOtteenfcb / mibt* bien oodi bat be ftpHb^P *¥

^ «te

Digitized by

Google

jgcftafMMi *t WNtrBfet en temfc/ ttfWrlrtrti oöffn bet famrdtidfofte-
»att*m tnectbnbbe al* be Conti. &en£one ban (kb berooft bntbenbe ban ffo?
jogpeenttocfl/ i* B&etoailfn in eetiftoare fletmt/ te toelcne fbo acnnacm bat
fep *an «gom jBcbttijnen en eofl ggefploen mogben » feggbenbe teg&en Dm
Cn oj riorft sonbt upt/ bat fttnra $one moefi fterben/ ten toaec &p gfje&olpm
inecbt ban Stmooica, bit be ecirigbe oojfaeen tootf ban fón ficclite. ©en Co* •
néten in etbtc bJ d ub fcnigb/ enbt niet fonbertegbenfirbbt nanfnn epgften Ïiefbe
rum mimen taft rfttoe obedeegbmbe/ bonen bien noemen naetberen etfg&e»
naana$f^bei*i*fbmjtoiKfrnfotibt/brftffr
csdbcStotonicam aen fónen jbonc beo? een 9ftnecèf|e gbêfirbownra / bè meMte
nssk btceriaeta man ban fën fnbitc tfKfonbt$epbt gbebjclt fb te bojen Dab
jBeteeelt ben «tyfoone» ban HJn «jnoricn. Sbie iflec bie ( ben jnbouben ban
todffe fegbenftf* jptffope aennKtcneube) niet en (al. betwonbert (wen/ bat tipt
ftet g&ejfót baneenf^tffltibenbclbt «fforangfien en $?ineen betoeeg&tetl bet*
keft tonnen toojibai tot ben mstbon bie tfrtoe belt» nvt bjutftt. ©e fyaenft #/
luit bis nteecber bracht beeft? «ft bet lebeb / oft be <ron(i / be Cohft toajü
f^^eoi^neeniwbeeecfttfonbanwnt/ bat totfCtminetu: ftonetot ïiefbe toerbe
fftebpbcntot Derlebf* bat bn nobtg&eflen babbe/ en feboon ben $abecmaet
een)* liet gbefabt ban'tfcben Bbebabt «n fcabbe/ toanr boe? bn be bolmaecfttr
ftj nxmbg n t ban itt4tonica in fmee afmefentbept inbe 4f onfl nor§ meetnet ttacbjte
tt ^cn/ tannw g&negbentbentom baec niebc te trounxn / gbetftclt bp neó?$t
gfteftfr bnnbe Hand baee noet ijsr tottkrb gbttoeeft en gïeiefjiet iav foo comot
biet te nnjeben bat be Hom? aOojn i* gbetoeeft ben eerften oojfn?onen batt
lit^e en tcon ; bot be fconft aHent (boo? bet balfcb, gbrioof bet $epbenen)
bc jet beeft g|ejh3t/ oabe<ben Conincft tot Sefbe betmetttt en toebetom ban
Kefte aatfoft am mmicrSiefbe baetboo? inftnen £onc te boebrn. Ci$ Wet
tonetbat *t teföeeenlmt tfiaéem* blaaime langt) eau berbokn bigben/ eer '
bc $rtbe IfÊct npcanaetf ? ftject enaj^jm^b^pnen en fijn niet fonbet tneccfielticfte
u» nw » a oft opttomijgbe toetdMngben bie een jptonnartin fóu bggagie fari»
(De* itfbt boe? be bieibxeninabe bon «en goebe b«pe tan bcrbpagljm / mat?
bnx< bnjtftt nat be «onft ttn iuft ban oenen € oningb rnbe fb^inte niet eti beeft
eanmn in ftatenif fjoobcn / tbnött ben bul «bc toxnfcb ( ban rgbene be Ïiefbe
baait J^tbaKoaili te JJïen / fWcbtti bjemben fratbt enbe boiobt eanbe Confi inbe
gbjebatbfl n bnnjRwinnfttn apt towhm. IMé en (on ban obcen Hantbaffigle
botbj e eb iigb e benj oono a^oiu bét toit ban foo baniefte hmniffljnpte otjctoRett
aïajbefenifeücs (l^incebao atte ^i^iKifr^ )mf6nUbm beeft atjtbam/ om
faMMn vafben anbe opjetbte ^iucert-'b?uïbtcn boejtjf se bpnnbcn oft met een
onenbeetinbe n^enegb^ntbept ie fctren ; en 9bdt9(H bc ïiefbe on g|een beebieii»
fin tn |Kinaglpeto> gOPUo n üit b x O eriiefïe / beo| be toekhf bc ïiefbe moet
bofbnen moeien / foo en pet onj? PiAurk niet op be b x eebec in gB tan 6a« tors
tenf é b^ y macelatioplien jebeceng^ffftboojbebiekfteOa moet boo&tf tomen»
•« *h)cnt ooemnjelt inanfen ttoeeben ApcHt* Gonfalo cocques, baet bietboojconzaio
b|eeber boa ntrftaeit t^/ ben todenen in f^n ^cbilbec-eon^ fnlentnen gheeff en cocque
HwtlKipup laet «ncbep bat itfe rtnDffrt/ oft cenigbe Coninabtn en #nntcn
#n^b**obtu«nte ^oonbept ban een jbeftïWbttbe a&jobantfebe ^imnb in
■ f >\ fiia

Digitized by

Google

3*8

fón betbt tipt ppcbjeu&t) baetop tütt ttfbube betlieben/ en lufl

jjctlebmtefmbanfoobaracpivtbptlifH^

panbcunpp. int barneten ban pet 9inceet. $icc ban ppeben l!

HjifpvH vouTiiCiccn en wti tIiIIi iiflinf irjvCT h tflnnrn uic pp non cyitwi 1 1

bede £ttnccnen ébtUcben/ bacr alle be epgprofcpappcncnbebouai

bon pet lebcn in berbojgpm fpn / baemten in can (ten be rupbccteptbauHafca
en Jooii van ciccff gpeuoempt Socten CJecff, be bleefcpacptigpe marnes eik:
benben toctj» ban van Oijck, be toffe gpcfleitcnil ban ben ebekn Pem* Wfa '
ifiubbens, be tnnlftgpept ban Titiacn , enbebeliefeUtftpeptban lUphacld'Urf».
4&&dpcuonbccanbece ban fpn bxecfeen ppcfien can mojben in een nptn a n tta t
fcaep Conberfatie bie pp ppcrtpUbect beeft op tonere plaet boa; ben 9pm
mfeet Conftiiebcnbcn Sr. jacob ie Merchicr «sopraan binnen be flflchtfbit
ban Antwerpen , afbelbenbe fpn epppen jFipnec metfpn ^npftooatne enbe*
be ninbecen/ toacr bn Gonfaci fpn feïbm aen een tafel fitteube peeft ppe»»
fept ban tct tfben oft in poffbiel abt fcoutenbe net benboojft. St. Le Merd*r,
fpnbt ban nbeltictteninecnbiftoucecenbe actie/ nttejsifbo upeppebdbt ckftta*
spoonenbe fpn bxtcnelpcfc ftbm ban bobnaeefctpept battec i rêt mettb et ttt
Confi en can ppebonben bjojben bat befé ffcpifbip fouconnen obcttttffcnitMt
ooeft mctcBeujcfe obeconflbeteectbat femanbt f6nfeumuptbe!benbe/ bant*
noobigp fteeft eenen fpicppel npt tnejenen fpicppel men fpn fdbenmact eawa
fien ban beet/ en uietbantetföben om uptteteedicn fpn epppm Ittcfta/ojk
pet fbu moeten ppebaen bMgbcn booj een anbet ixtnebic/beincImconl&MfhMs
ben Gondel foo beeft bieten te binben bat fkneffttuj be anbet J^oumettttiMR
bejst boojg. Le Merchicr enbe jpn familie niet iebenbct oft QbtlQthfqmito
m can npt ppebxtcltt maften apl fppene Gonfaei in^fipn eppben yontottwa
tee fóben oft inpoppici fntenbe op/t boofó. fhvfi peeftppetpoont. IVÉt
o«h te f^ijBiuiefn «onbn^attcbiebpgb^oetfctbecftboo? bcn$raN*fr-
ingni bjoanenbe binnen Bruffei, afbepjenbe beflelf? familie binden froamffe
naem en ceaeptiep i* npt ppeboett / bat ben booj io t mubo i Goniad fMbtefe
HjW ftoootfj. fmcii te toefen mi ban fpn befte pupcfKcpfibgen bie ppoft f)e
maecltt beeft, &act fietmen alle be ieffen en rcpulen in ppe o p fetbeett ca •»
§^toe|to/^bet(^lie*ct^yra^banPi(^rabebbmBpebett/emte

lot bcjiptecftepetfÊctie : niet atteen ^c^bcr^en Pocten, bie opeen ***¥
en (pn/ maee^cpilbeq« féïbee bie becfepepbe boethrn q? be teppeW eabe fa»
bamenten ban Pidura^ebben p pe f e pjeb en/ ppdpch o«h niemanbt betel b«t
ban en can fcp?pben a& peefectc enbeecbaeen ^cpilber^/bie be feibtfbp>
menten in punepppeninecelienlaetctt Mgcfccn/ ppdtW» (pmetbe pcnoxhai

iececn. %& nanwntbJCH ben monbecen Albrn Durer, Carcl van Maoder, 6w

Vafl&ri, Leo BaWfta, Aiberti,enbemceranbere mobrnnopeib^cp^ber^boBlw

«(CpilbCC-COnfi/Ope^Cil OOrfl Seneca, Plinius, Qutnrilianus , Jüdorus. fmm
Tullius , S. Griiblttmut , Socratcs, Plato, Cdlumella, Fulgenttus, Sxpin , HoiÉÈB»
Philoftratus , Cafltodorus , Iivius , Cicero, Oridtus , Varro , Epitetus, Dionéfiol.fcot'
ginus , Lucianus , Virruvius , Plutarchus , Horatius , Tenulianus , Statius , S. Aifittk
Nazarius , Boetius , Gallenus , Zcno , ofte ttttnippe OHbCCt Ottipue CU blOj!*>

üppe ppdeeebe jBannen. i»ant naet tfitb^bm bon^mnnigpe beeboa?wa*

Digitized by

Google

399
Jtrfegberjr/ foo (cbjnr bc bobnactJilbept ban P»™ te fefiam in acbt puntten/
tet t* bert inboubtbcr fnfh*teti:gfteHjcfc maticftent/ bef rotojict/ bet kbcn/
Vapotmantie/ bc gratie / b'frboubicbepc/ begbebac&ftii / be feegbbaerlppt enbc
gpffekenijtf / npt mekbe famtn-boegingbe bolgbt bc fcboonbcpbt / cbelbcpbt/
Stootficbept cnbe bcttgbbcbjciibept : ab* bebbcnbe bunnen oegfppncb upt bc
ffrerfpetttef/ Srcbitrctnce/ «ficometrie en aritmctfea ; gbebjrn biet boos tot
twle i* aengbemefen robe octboont. €n alfoo be fcbtlbm ooeft bet meeft beftact
inbe actimben / ojbotmanfan cnbe ofbdbfri bcr cpgtjienfrbappcn biemen ban
faf p c u re n inbe ruerenbe cnbe onrucrenbe bingben/ baec rm lebenbe oog& bare
boom b^iagbmmbccoutentcinent in canbmben/ foo befiaet be nptbxvdtinobe
bet (eiber inben gbecfi gbeujcJi on* bom oogden fleft rabe niet fgn Confi beet
blaften Frandfcus du chatci #ebtiber ban Bmflèl,b« op be manier banben bomg. dn cha-
Gonfad ten bcele ftn &btibee-confi uptbelbt in rJepn €onbcrfatien en Corners **
frptfcbl met genoten gpcefi en berflanbt macrgbrnomm.0ocbfietmcnm anbere
opwmanticn afbetbenbe Sd>oere-Rerremiflen / i9aebt-gupfen en foo banigbe op
be manier ban Adriaen Brouwer , en anbere pier boo; ber&oclt / allen bet toelcli
met een goebt ooibcrï cnbe manier fonbee confufie ban obrrboopt meren t m
fonbee nebterbee! ban mttel meren tan in ftht fcbilbm mojben gbefpeurt mibt*
bien be felbe # oberloopenbe ban gratie cnbe licfönjcite gbebactiten. a&ijbctjrf
foo beeft benoem niet toegbelatenom tebergbeten bien uptnemenben jOöecfhr
Egidius van TUborgh jgcbübce ban BruiTei . boo? be monbere fraep aeticn mbe Ti]borch
torrincfttrjie manieien bie bp in &oere4toremiffen / &acbt-bupfen en anbere
Conbcrfatien ab* bra baotfepben Fcandfcus du Chatei $ boojtbjengpenbe met bet
fftinceci ban fpn berfcant baer niet anbere tn te f«n en ijsf afc be naecbolgbenbe
baubetingb ban Brouwers, en (ukbbanigbe meer anbere famcufe jBcefh??. 3Becr«
bieft i$f oocb gbenotcertbetreffettjcneCond ban Frandfcus vander Mculcn oocnFrancir-
*tpüber ban Bruflèi, ben melelten gbclcerbt beeft bp ben bermaerben Pcercr™ ™-
Snayeis.bm melcbcn een erbarm tfonfienacc ijtf in Satalicn / 9ejiermgben/f l ^ Mcu '
opcrecJtcnbe Xcgbrrj?/ en foo banigbe meer anbere baer ben £amcr en kben
febttrten in te febupkn. SBcberom ecnen Lucas Achtfchdlinckx £rbi!ber ban Ac hr-
Bruflbl , i$ een npmemenbe Xanbtfcbap £cbitoe op be manier ban Lowis defrhei-
Vaddec, biefDmn JDeefier beeft gbrmcefi/ en i£ bom RJn bectbigbe en toffe ünciw
fettbcfingb een bartbe eerfle £Brrftcr£ ban bet Zanbt i bcfonbrr in boogjronben
be^gben / bctooffm / en afBbctalmbe catucn / beer berfrbieten/ en eloerfte boo?»
grottben/baer bP nitmanbt m befe-fetto in en boeft te hrttchm x gbenjeft obre
al bp be Com>liefbcbberjf{ te firn i£ «n gbrbjcb be Peéfï i# eén.^ebenbe
Ireringbe/ cnbe be jfccbHbrr-ronfi een fiomme Ircringö / bie in bede bingben
met maleanberrn ober ten romen : ft» bmtuien oocb bat beeïe &ifripcb? met bc
lanbditiflb int ^htteel ober een comm cnbe oocbgbcbjieb fan m manieren oen
bun JBèeffrrjf / gbenjtii Cnfbceck inbe Conft obereen compt met be banbemtgb
ban Brouwers, quam oocb ober een inbe manieren ban kben baer beel lebenbe
Inlopen bpbejpacm banberbadtmojben. Welben ^iftipeloft bpbocgbtbcm
acnbe manieren banben JQeejlee/ foo compt bcfen bxert bcfaemben Acht/chcl-
Kockx oocb oberem inbe Confl metbe banbenngb ban Vadder, tn boe banirb
m numieren ban kot» i# mp onbebent SaabaibtbePotf birtmmcrebrnba

keringb.

Digitized by

Google

forinft «*7 be fetoe cnmjt ticfcton? «» «eeffeabeel obeteea nat *«***
C)n(l; Leonardo «u Vind qnam.ober cm met He manieren tomben •JocttHonte-
ru$. Poiidooc betoeejf in (9b Conft de fttootficbept (mui Vitgöms , fikhkl Ai«l
bebteafwratbentban Dames, Raphad Vrbien be atmta]ébjdiftrptbanPetMafai

Andreas Mantcgna ÜUt te tofóbcpt ban Samazaro, enbe; Tuisen bC bCCOabtfiBB

ban Arioih. gfn ban ommen tipt be bcranbctujcaeenbe teetcfcenbeaftetei<|M>
(biemen inb* *cbiIba:-tonft al«\m eenen feiegbel fiett tan) beutrefct batte
nature enbe obet-een-cominabe ban bet toefira/ leben/en maniee (00 banbte'
al0 b'anber/ foo toojben inbe untbeibingbe ba fnfa?icn oft anbere oabonaa*
tien ooch abefbeurt beoaffie/ tafbe/ beagearlüt^ept/ taeogbt/bebatie/ 4»
ttoutnigbept/ recbtoeccbicbept/ mübt^ept/ tbrectbbent/ Ittbtfton&ept/ 00*
«uoebtcbept/ ajttbootfaem&ept/ eelöcpt/ en üranömirtart/ ftmbte/ (bon*
bent/ futie/ Brainfcftap/meectbept/ ejmcbem/ befrbacmtbenbt/ (toert/ «
bjoefbem/ ngbit&cpt/ bjeefe/ traegbew/ wtoaeberbept/ ftenmurinabe/ eaj/
ocbterbmciienen bterabclbtbe meer aubeee bie bmmenfcb mtfratanafbrto
lamb (toten beeft / gbelnch jacobus *aadra« jtcbilber ban Amfterdon, m ftm ojbaaua»
saodraet tien toeet tipt .te belben / befónbet in fttn betmaerbe Coutcrftntftfen/ banaat
ay be tiatiierebjtnbent ban bet fcben in güefïen en twoben/ banbebaiinacd»
|eptbiebaecinbcebQ?0benlcnbt/ be toetene opent$ttt m bate fribcn tact bal
be injitbclbingbe fonbtc be ütmft *fl8wn boJmatctabept en tan rtfiraémmübj
be bobnaeebtbept tn ftw *uhft boer foo optyocsbt bat rarmaobt naerbee bol»
maetbtbept tn bet lebep aen en tan toüfcn/ bao; ben mtanra abeeft bie natte
tfonftbteeober-emcomnt/upt reben bat be#d$tKcnnV baa bctlebminbafi
ennfjebaente in fttn «TonOnaet ben natnet ober een tamnt mafr m blce(a<baaV
tori s&etoteeett en boocb npt gbeboect baecmttbttnaebed bantim Cofetitft
ttiinfto8te(ca£bcncnbdlt. ^«cuf«ubantitttaeaftcri^(^tmiWdifn€onÖ
te keren en te beminnen / toie en. fon ban in befe begbeerte niet ntmenbe axaotlt
Qbenuebt en ttefbe V toelche obenuebt en befte afie mdantbaftcfce nfeeficn bant
bujtic&Ieben enbe bol&eeben om be «onft te beminnen/ ban fal be toet e oftto
bóojtb>nBbenbet nbcne batinen in bet abebaebt bcneptt/ ban (afmeet bet bete
fciefen batmen obebonben beeft om upt te toeceben / toacetoe een rito oojfcd
noobigb i$ obciticb ben bootfefceben Jacob Sandraa gbebacn beeft / btejM^c
Pceter i#obebKe(lbanbm^ettain)batt^Mnm 4nbeabeajthbmbii»tacebeaPe*f
tm Bre- van Bredaei ootft uetogft in be ebri AtbiIbc*conft boe* be bbtrbtocbigbe ajtea»
*d nautièu bie bp met een bienfinmeb bebmenen enbafie gbeftelteni^ upt IribV
b meUft te fwn ijS tn bet gbebuel ban obttblóebiflbe figasth / bie bp in tfti
tnertfien booiibjennbt / feer beeftbenben ban tleebinob en gbe^efttm^ bol bja>
iienbe actiën en moniecen naet gbelegbenibent banbe niattfen bic be «be te»
totjfen/ ben bjek&m beo? gbeenen amgbepa?ben gbttfl oft bebbwto&m jna>
natie/ maec aïltcn öoo? be er arbt bet licfbe tot be boocjbffe botaaeefttM tta)
bcfettntlieRenbe ConfT abecaectebjr. »ant tct tottien ^nttefbe nrteck<B|l
labbe titt alle belabfucbttgle 35enttöer^ enbebaebt-toafbeabe épanben bie Mi
toacen benübenbe öoo? föw tetfte oncrtaremb^mbeCotifl/ toeicbelkftttooi
Wftt^jebtt-hnjen bee^ aenb&cbjebcnbat (niet teajttnftaenbefltambabbt
lwnftoubwItt^öftcbonbmtea^;bem|^b«n>b^
i • ^>

Digitized by

Google

'tof

Sp o» ben tm l^c«!tófftfUlcft«tittOJ(ltt|e|it geeMegtogbenbotfan (üte
betont eomenbe )»ftn (tKenbeqnoem bonbt fón Confl- te» (Wkn op tiet Connt d
toan alk obertreffmbe <5ee(ïen be£ Sanbtf / boet fifn gonbelingb int minfl
tvemonbt en moet ïmjrfmi/ waet boo? beboojigfte bnonben en fijn Bmttterj*/
puntten (net beetreben bonben bonben-roem boer be Confl bon Pceter van Brcdact
tnebe begorft ijtf. 23enefléni» ben fHben en toilt be beerbjgbe en toffe gonbelingf)
tutoe «fcdjitoet-rmtfl bon JoaiiMs van Heek niet toe loeten / om f gïjene giet booj ioannes
infónlcbentotftnen ontfïetffcïötnen tof bergeten ij*/ nortj te bcr&aefen en te^d™
toeleggen $oe feec fijn fchiltyp beeftftepbe finten en <£beï tcben tot ïicfbe boo? bet Hed "
atnfien bon be fett* bertoecKt {jeeft / aljet namentujen in Sjralim ben ^ertotg
Bradiaen,ben JÜ^arqut^ Angelèlle,en ben ^atqiiijrf Pcpel. Sfoben bien in ©Mnc; .
rfjeft ben JRarquttf ban s. Schaumon , berf jfBorquijef. de Sordi ; enbe m &üptf?
tanbt ben «Proef bon Ujninghen , bon olie .be mricne &p £e$ilber en meeflcn* '
Heel ï>oraefnrq i£ gbemeeff om &et oroot begoten bot befelbe in fnn tuertóen
tonren binbenbe. SSetwffötf ben felben en mocb ooeft niet bergeten too?brn ben
uptmtmtenben enbe Conft rijdwi Pater van Halen een groot JReeftet in berftrinsPeeter
0Den / büütingfpn oft oibomtantien in't ftlentt / berftaent met aeng&enoetne ViinH * < *
Xonbtfeboppen/ mggelfoffeertmet b?embe #i(lo?ien en#oeterüen/ boet nirt len
toolmorenter neben en eon eomen o# befen bernufrigften en todfpjeltenbni <eon»
fienoet tint tamst / btn tocJttien om fgn rioècn $inceel be fjeel merelbt booj
g&enocb benent ij*. «Bftebojen. binnen Antwetpen üatt ï)P tegJüentooo$ic{j twuft
ijef taoonenbe. ^oeebpchbünt nier batfneggen moer me! met olie reben int
liefrtgbeb^oebtbcberborcn Jan Thiéien$m fgnfeben Zonbtftft^n^ilbertmn^^-
Ancwerpen , ben melenen om ffjn groote manier en (fouten toetf in gïjeloofbe Icns
doornen en (terefte gronben / ten unter(ten merbt gftepjefen en neminbt banben
booptoempben $cere Anchonius van Dijck , bie ftem ooeft gberonterfént beeft/
en fbu mei mogijen feggfpn bon befiélfë <Confl bie |m Beeft otj^tergpelaeteit
tot fön onttferffrfütRe eer befe eojte bcerfen :

De deughtfaemheyt van Kunft compt Over al te blijeken,
In vaft te ftellen , en oprecht; te doen ghelijcken,

Het gen' men met t'Pinfeel wilt vlijtich boetfèn uyr,
Want t'hceft geen goet begin oft eyndelijck befluyj

Soo êenich mifverftant compt inde Conft t'ontbreken:
Tgen' Tbielens oock wel wift, en heeft altijt gheweken

T'ghebreck dat aende oogh der Kenders mocht miftaeny

Om in fijn Landtfchap noy t verkeerden wegh té gaen.

Ccc IOR4S

Digitized by

Google

IORIS VAN SON

Schilder T>an Jnftoerpen, oudt $p. jaer: .

VJn Son en Aerde compt ( dat moeten wy bdijdei* )
Al Vghenc ons hier can ghenoeghèff oft verblijden.
Van Son ghelijckt de Son en fijnConft-rijcke handt
Een Acker wet ghebouwt,en vet ghcmergelc landt
Waer in een rijsken bloeyt, welck om fijn naem te gheven
Segh dat een fy-fcheut is van dien boom des leven,
Öie m* inden luft-hof vol van bloem en vruchten vindt
Dat is den ftock waer aen als griffi ftaet ghejnt
Sijn Pinceel , hier' door is lijn hand t en Konft löo vrticfrtbaer
Dat maeckt fijn roem foo ruym , en fijnen naem foo rncht&er,
Als al t'gheboomt fiaet dor, en vrucht en bladdoos-
Dan pronckt noch dit Pinceel met abricock en roos
En can een lecker tongh dit rijpe oift niet fmaecken'
T'can oock in buyck oft maegh geen worm , oft krimfel maken :
En foo het door geen fapp' hongher, noch dorft verflaet
In fpijt van vorft oft maey oock altijdt jeughdich ftaet.
Sijn vruchten wecken luit in jongh-bevruchte vrouwen ; : '
Die veel van weeck ghewas, en fnoeperijkens houwen :
; Want inde oogh ift aerdt, maer inde handt bedroch
En fchoon dat fy vat mis, lbo watermondt fy noch
En jeuckcant te vergheefs , die Schilders t'naeft bevlieghen
De Son van eyghendom , die oogh en handt bedrieghen.
Van Son is Soon Van Son, fijn Moeder felf den aert
Hy als hun Erfgenaem , haer naem en eer bewaert. .

BEdrieght fomwijl de Konft des menfehen oogh en handt,
Dierfelfs nochtans wordt van de handen voorts ghebrachn

Soo

Digitized by

Google

\ Ccci * '"* ■ .

Digitized by

Google

Soo fpruyt den miflach uyt het menfchelijck verftandt,
Waer'döor de handt vercrijght haer werckelijcke kracht-,
T'gheficht bedrieght de handt , jae menithmacl t' vernuft,
Als maer een aerdich beidt jdoor. Konft liet fruyt óntdeckt
Ghelchildert met Pinceel , die d'ooghen maeckt verfuft :
Om dat de Konft foo op Natuers voimaeckthevt treckt:
Daer ons Van Son een proef af thoont in fijn fchildry,
Soo jemandt maer beooght de vruchten die hy maelt,
Daer t 'leven dickwils ftaet ghelijck een fchaduw by:
Als die Vm Son maer heeft met fijnen gheeft beftraelt.
Gheen vruchten fonder Son en hebben goeden aert,
Soo oock niet fonder Konft de edel vry PiSluer,
Die ons Vort Son door gheeft uyt fijn Pinfeelen baert:
Die t'hans maer fchaduw , is , en overtreft Natuer.

FRANCISCÜ.S MIERIS

Schilder T>an Leydfn.

W7" At eyft ons Mteris Kunft goudr, filvcr oft juweelen ?
W (Die fobnatuer braveert ,'jbn ïtöt& den grijfen rijdt)
Niet als een Schilder-croon van d'cdelfte Pinfeelen,

Die d'eeu wicheyt beduydt y tot fpijt vton haet en Ntjdt.
Om al de iüyverhey t en nette cloec'kè treckeh

Die Mieris uyt den gheeft ïn Landtichap' en Figtter
Weet aerdich met Pinfeel als t'leven te ontdeckeri

Waer in niet anders fchuylt als Vvobrbeldt van Natuer.
Die weynich is met forgh becommert oft vcrlicghen

Om twee Figueren cue von,> hem gWèhildert fijn
( Geen heel handt-fpanrie groot) nóch feertkr te doen weglrfn

Als duyfeht gulden geks , midts t'lèven inden fchijft ■ T;
Van deven fich foo hooch ^oor' Kunft wéét op te dTaghen

Dat jemandt i^ie Het fiet, wotf tfyfocfe van D^bcöóght

.'-■■" Om

Digitized by

Google

4°5
Om dat haer krachten 'ae/i de Kenders feer bchaghen

Die weert fijn om baer deueht; met meerder fof verhooght.
Het werckende ghëdacht varr Üteris *&\s een mier is

Dat inde Kunften woelt om t'levens eyghentheyt
Te vatten inden ghceft ,'als t'blijckt , want niet foo di<$r is<*

Om krijghen , als de Kunft die VMeéfters eer verbreyt.
Dus mach de TneHe'Faém wel oplPntfeeténÜóemtri " • ; ''

Ter wijl dar 'daer Van cbrópr*n*eh< haéhf -dié fcèüwïch leeFt, '
N'cn naem die vande doöflé tliét f M*rdéh tan TSënomen

Om dat noch nier de doödt'tfes* Künft herleven gTieeft.

: — ±i — . .,, \\j> \w i\t,] jl;,v j^ — '••- •■'': ^-'-i LLuj ' - -"■ /

F R A;N ei'S^Ü'S '' V'E'R -TV * fc'T*' '

Schilder ïan Q^ptterdaïn.

DErt ghèeft van <P*nkrihrglfis inJ?m>Ut ghedaelt
DooiraldeTeWra^mhe^Idi&fijn.Piiifeci.bemaelt/

Want t^gert 0n« ^o^n3ö)g^.in*'&ottft «Heeft naerghélate» -.( '\

Brrdaermeri overal de Faem foo hoort van praten. ';
Dat 'fietmea-als in glas van 'treek tot treek gheftelc :
Jn defigweti-die "Tfj^ftfaefc aft^ifcbelr, f . . •: ' ':

Waet uyt te Atfürfcn is dal Mf heeft waerghenon^en .'•.'/.

Sijn Meefters leeringh om föohodch in Conft te comen. /
Daer niet in is te fien als een volmaeckt verftandt . »• '
Vereenichr mee natuer aen gheelfc en Conft verpande- - . . ■ '.

Dit tuyghr ons Ó^faèim en 'meer Hol&htfe üedtk. ; ; i n ; i

Die t'loffelijek Pinfeel , manier, Konfr entfe/feden I: ■■■ ? :. : •
Beooghen; daghelijckx van hunnen gheeft Vefkfik
Die. door fijn i wetenfehap^foo t'fchijnt) Qi&uerhtüelt, -;.'

En met het leven menght -den fin van iljnichildri}en - r. ' .;

Die Princen/0)ninghew,wHertQgTicn verleyen,' . ' r,:'Ji.
iPifiura is lbo eel,foo aenghenaem en fchoon
Dat (y op weghen can, jae fchepter ende croon. ;..'

_ ' IAN

Digitized by

Google

406

IAN BABTIST VAN DEYNUM

Schilder in tyrlicbtery Vm Anfrerpm.

Die boven éér en pracht van s'werelts dommen (bet
De fiiyyer deught bemint ( die t'al te boven gaet)
, Wordt vanden, wijlèrv Maft gheacht en hooch gheprcfèn
Midts .dattct, noyt ;$x was, 9l pft ia.gheweeft voor, defen

T'gen' wordt bevonden in dtri menfeh tè Cjn. volmaeckt

Als dat d'oprcehtejde^rit en haere gaven raeckt. .
- Want jemandt die dc^ceiLwik boven deughden voeghen
Vijidt nijt a^lfraef^betotrjfr vql> cffiruft)ea mifooegheii,

Als hy eens rijpelijck aenmerekt het .gróotverictut

Dat ick hier tuffchen deught en eer bepaelen wil.
De eerfacJuii k'ghemenght met r^p en.ong»eH*d<en **•
Die rnernchmael de firif ten jleftfió: -nedW diuckenc ,G V ._ *.

Door hüJpe vaa de fond' dk U)^ <k-eerii^htXpr«yt

Want (y noyt goedts en gheeft maer brenght vuyl weghen tiyt.
En fchoon dat jemandt had veel eeuwen UgÉhca droömen *
Jn't uyterlijck ghéwoél iya'n Gcrjehilaet,,ïal ichto-onien

Als hy op d'eyhdevanhetilevfen eens^eraéckt -.-. .-- '.

Wanneer men niet als gal uyt sVcreks welluft fmlteckt.
Die niemandt achterlaet een Faem om op te toemen
JMaer hacfiigher iverdwijncals daldewccdiflfcibïoAflen,

Den rijekdora Jblijft op dWd' en. die t'befos voi* :J|q£; 1.

Dat haeft verdwenen Ïs,x3aer:ghccne oer oft lof. ■■:','- ■: .'
Van in memori blijft, als Hechts dat men hoort praten :
Hy was fecr rijck en heeft veel fchatfceh naer ghelaeteo,

Waer.van dat ianck ghedeoctt xto^naelèen Erfghenaem .

Maer haeft wergetenrts. fey ^<£i! gheracyhc ïfccxtu --.'.-.
En t'gen' in tegherideelde Eaeiri langh doet onthouwen '.
Dat is de waere deught drc(y «oor Uet verduwen
'-•<*• Maer

Digitized by

Google

• f ^

4°7

Cffni .d!Anuer$ t en tan i5 zo. Jmtextr eminent liert des fetites pourtnékts* I
pajfyes et autrea Jyttres en mttuature, etCnpituin d*vne Compagnie l
.des lourjeoU dans U vitte denvers, en tan iffi.

M I.3.v*mJ)0m*nifiaxir. . Cfbir .Tlfntnumi JctU,

Digitized by

Google

4©8

Maer daegh'lijckx meer en meer vernieuwt in het ghemoet
Om dat haer krachten fijn lofweerdich, eel, en goet.
Soo danich viadtmen dat de Conftenaers oock leven
Lanck ( naer dat hun.de fiei heeft door de doodt bcgheven )
Jnde ghedachten van den menfeh , die eens beooght,
Hun Gonft vol gheefticheyt die t'levén gans vertooght,
Soo als Tran (Deynum oock can met t'Pinfèel ontdecken
Vol nette aerdicheydt en vaft gheftelde trecken
Jn fuy ver Water- verff ofc eel Verlichtery
Daer fietmen fijn vernuft foo leven in Schildry,
Dat niet foo aenghenaem in*t s'Menfchen oogh can fpeelen
Als t'gen' fijn Conft bethoont met cool,pen en pinfeelen
Op effen Parcquement , papier oft wit latijn
Vol ordonnantien die als het leven fijn.
Jae fijne neerftieheydt heeft hem Coo veer ghetrocken
En wift den iuft foo met den jever te verlocken
Dat het behaghen van fijn lieffelijcke Kunft
Vertreden heeft de pracht van t'werelts eer en gunft.
Om buyten alle fofgh de eenicheyt te kiefen,
En door de vrijheyt noot den jever te verheien,
Dat is wanneer hy van de Borgherlijcke wacht
Was Capiteyn ghemaeckt , doch heeft des' eer veracht
Om met foo danich ampt fich ftaegh niet te becomm'rcn
En altijdt fijn ghemoet met ibrghen te belomm'ren 5
Maer liever fijn vermaeck by d'eel TiSlura vindt
Als met foo grooten eer en lof te fijn ghedient,
Nu fpelt den gheeft in ruft en ftille eenicheden
Nu can het vry ghepeys de finnen gaen hefteden
Om jet befonders door t'Pinfèel te brenghen voort
Dat Coninghen verlockt en hunnen gheeft becoort.
Soo als ons Vranckerijck en Spanien can bewijftn
Al waermen fijne Conft (eer hoochelijck fiet prijfèn,

Digitized by

Google

Tac in het CaWaet at&Onimckk-hci^uAdt . •* > r/I
Bcncfoö ander werek van menkhi aerdich bdt, ■ .-/ j o ! /.
Sulckx *htt den/ittfarie van ^ ,/

Door iijh Pifictthtft>^e l ^^^iiMCubki^fl8i gfieven;i .</ :i 1
Iae hoc hy stoekelÉ$/£e*>en r .onïu# opterdcr fijieefct ' T

Hoe dat dcSduidcr,coniï heitofmceii^eracfcbaWttaedcr,
En daghebjekx vekni<ajwt faaer iraebti jn^fijnè ünnen: o< c
Om dat hy naar de doodt'een eeuwidi c^fdu winden, '/
Een eer die oo^c uerflije, oft nyt t'ghcdacht en gaet •
Soo lanck des' edel Conft noch in haer wélen inuc, -•
Gheen eeruitht is ioó Aelcckdic KonAenaers can dwinghen
En uyt hun vry ghepcy* dé khilder-iufteo dxinghétt '

Soo als hier daerhjck zenyan&tpmM ftadich blijekt
Die met <le vruchten van Ptifon is verrijekt
Door d'eelhcyt van fijn Kunfl in fchoon veflichtcrijea
Die net en fuyver fijn , <Jaer ons fijn cel fchildrijcn
De proef van thoonen met een wonder gheefticheyt •
Soo als de daet vcreyft, wat diènter meer ghcfeyt.

I ■ ■ . :

I O A N -NES V A N K E S 8 E L

Schilder lom AntTterfen, oudt tf.jaeren,

\\7yT Ift IBreugel foo bitaért , en jgfvgéffica af yt nieten
^V Natiiers volmaeckte/deught j door önghcmeyn (ècretcn,'
Daer menich cloeck vernuft op flaet fijn oogh-ghemerek
Om al de edelheyt en fiiyverheyt van t'wercfc,
Die uyt de Schilctër-cónft door' hem Is voorts ghecomen
Befonder in de cleyn figuren , fruyt , en bloemen :
Van Kjffel volght hem naer foo luyvcr, net en cel
Soo fcherp, en los m't cleyn doort' toetfen van Pinfêel,

Ddd Dat

Digitized by

Google

Dat (ToogKen verder a«étitótfïi«iac(rt«i connen draghcn
Als t'gen fy inJ ditl wereld atnfchoü wen iwct bchaghen. . : - f

En wijfmnjft tó 'kracht. t>^j/^94 groot verftahdti:
Den weeifchijn van fijn Verf^ can opentlijck bethooncn
Wat wetettfebappert -tf jtt rin f dcfen Meefter woohen*-;
Soo jemandt hetigjiefidit mae£Óp fijn belden fliet :.'_y > <
W^r i^xlcn 'blommen aertvmi hém ghcfehiJdcrt'ftaet, ,
Die t'leyen en Natuér foa weten nyt té drucken ■:•: ■; .
(Ten w«r dat (3onft bedrieghc) men fou hun willen pluckeli,
§0© ghcéftich , loet en roalsibeÈ ekkebloemby bloem
Colrórkblpjft^ewfótesLa^^ -

Het cQftelijdk'ghenbeghdat'daerin wordt ghevonden .
Heeft aen my fbó veel ftóFen reden toe ghèiönden, :•••••
Dat i^my.hiêt bequaera en ken , om d*cdelheyt
Te fchriJHenvant'Pinfoei', diefaem ghenoch verbreyt.
Kipt alW-föoofteri uyt die van <Pitfaer oyt quamen'
De fnelhe.yc it\ het cley n~Iou t'leyen fchier befchamen ' . . ;. ,'
Die ons 1>an ^ejjel weet te brenghen' voor den dach
Soo eel als jemandt oyt in Konft-fcHildrijen (ach,
Jtfbó<ft<fc féndérliJlh atfor^efJuymtJeiïieWii VI A . . I
Ghevoghelt cleyn en groot die by de wokken fwieren
Ghefchelptë' zee-ghed'rodi dat onder' t* water glfjdt
En tVoeteioos enecruyp dat t'drooehe ftodt door<ini<k-^ •>"
Wanfcna#fl ,§èheps;e^^

Weet'öns'idw.^^^ts het leven vopfts^te r brmghén^' v *
Daer nië^fnoe' cleytf' "dat is) in't mmften i'nVen blijckt ' s
Qft door fiïtï rCbhfi : alléén: aénV U ven netf. ghelijckt.

: mrn'jo.'ci . j .: -::ii r n :/:;:':•;' :;••:': z'.j r:i tx _•'"':'

■:,■:;/. .: i.-

DigitizecL by

Google

35r Jan* laVilU dïdnvers en lan xGzS.jjait&gpvs'renomtne enjleurs , r >
j;etitzs avttwwx efc . teagiulUsfontfort- ek X & Ajfyc ur Uur Cm*ieusité\ f »

Digitized by

Google

GY SB RECHT THYS

Schilder Van Antwerpen.

D€n liefelgtnen aert We Gijsbrccht Thijs in Ufo ,£fbilber-(on(l boqttfbatót
ftefonber in ïjet naecfct / bcrbient net onttferffdörftra lof oegaeft te jijn/
ben bodenen foo in bebotie al* fdoeterijen/ mebe ooeft in Xanbtfctjop fécctcc* ,
raaeet ijer / om tic plaifantie en göcefliaöe manieren bie inbe Itonji btéogfta
#n/ (eer lo$ en gbeefarb afgf)eboo?bert fonber bed tijbt - quiftop om in te
tonnen binben / toelthe ftimfi dan beer* eenen grooten tadfianbt inbe oogfytti
boet itfijetten bact alle £iefb>&ner* feer toe gljenegljen f#n/ toont naetbmwi
be taetenfefjap ban Piftura niet alleen ofldegfjen en i* in een fupbee nettubrpt/
maer ooeft in een routoictjept/ bte toetene ïücfitoiljS be meefie erat&t en ficrefttr
Baert / foo enbe gtjdgcn tipt be pinteden ban ben boojnoemben Thijs te fjxtrc»
i* tooonenbe teobentooojbirb tot Antwerpen, 3B$ber* foo fcengtjt feftecengroetn
Hii4c. JBerfier en etbacen #ebjiber bp naem Haddeman neben be fjanbdingb, ban Thijs
■on een groote beranberingf) ban Conft boo? ben bacb / be bodene booj bact obet»
groote ftrarfjt fjet leben frtjter obertteft/ todrite nrac|t beftaet in bet Conttc
fepten naer ïjet leben bte bet leben ober a! gfjeujrtt b^t leben fdf i* uptödtafe
fhïrftcn -toelfianbt en grootftdjept i* baer in te (ien bact raenitgbidDkbt Co»
teefeptféUt foo in tfngfjelanbt / $ouanbt al* in 25?abanbt gbmottjfarm
tnpg£m af gijeben / bie bed booj yan Dijck toojbenaenggefien/ toeownfcte
obentooojbinf) inben Haeghe in $onanbt / bie te bojen ooeft langbcn ttj&ti»
tfngfjdanbt gtjetooont fjeeft. &cneffen* ben fdben Haddeman, mag ^oOant
Daniel md roemen oo Daniël Mijtens Uacrcn jngbebopn $atriotniet min erbarm in
Mijcent cmtterfeptm aljef öcn feïben Haddtman bni toddtm foo blcffacbtigöni banbctoöi)
inbe €onfi boojtbjcnnljt bot fin egecnen t#bt en neljoeft te berjupnten in anixr
rgereitte ai* boegbelifcHp te ronrerfepten en on bbernen en patineden te ban (ta
beefcljepbe groote t&eefbnagieu be toetene inbe Confl langtj naet inmneboobt
c«meiis connen nfjebent too^ben. ©oojtb* foo en ean ben roem bon Comelis Saftkwn
Safllcvcn iètbiloet ban Rotterdam niet gijeboogben bat be f aem niet en feu op fjtt te»
rdbt* Conneel gfjemttjtbaer maethen frjn liefetijcfte enbe tod gfjemanictür W
bdraob in (iilflaenbe bianhen at* fteucnen-goet/ beefijen* / frupbt/ en atoe
fjanbe fpoocRcrtién op be mantel ban Herman Saftieven bie fijnen ftpsitoxW
bact alle <cm|Mubmbe*enba# en Xief fjeo&a* fcer toegbtnegfjen fijn om öm
grooten toelffanbx en leben* fcpjln bie bact in te (5en i jf. ©oer tegfjen fou W
Theodorte belgfjm bcbnenbeobee-tilbliegbjenbe ƒ aem ban onfen uptnemenbni Theodoc
*m u-vaa Lpon , baer ieft in bet eerfle UtA eetiigtje neuniffe ban bèb g|egljebat/bw
»"*• eer ieft fdber foo bed nenniffe Ijab ban 5t)n hoogfj gfjeaeftte erbarentbn< ^
ieft naemaeljet toelfjen tonnen onberbinben/ enbe amf^nljanbeUngb tbfaM
fjd> baertnemanbt in on* eeuto (icfj ober gfjendgpt macp bouben poöobt ut
flinen lof en eer befen bolglenben öjm in't eojt albu* :

Heeft oy t Jfan Loon door Konft Jtalien doen verwond'rtft

Soo mach ons NedecUnic iich eheven wel ten ond'rea

• ■ ■ We

Digitized by

Google

4'3
Jn't o ver weghen van de edel vry fiFluer
...... Midts niemant (foo het fchijnt) en heeft Coo nauw Natuer

Van alle kant doorfien alstRjomen en Florenfen
Befbndcr inde Kun ft , tot aenlock vande menfchen,
Wïjns paelen Theodoor at lanck betreden heeft
Daet ons fijn wonder Kunft een waere proef van gheefr,
Om dat daer in den aert van cPJcatiaenfche trecken
Weet groote kracht van gheeft naer bleven te ontdecken,.
Soo als te fien is aen van Lonm cloeck werek
Waer med' dat is verciert verfcheyde Neerlandts Kerck.

Cf£ tnontwt bat meetfentoee! fee jnflftebojcn meteofefton bee #c|Hibee - üonff
tocrjtrtft ban to'een Sibt opftct mitoet gftenjtfi tol#è6t om David Rijckaert ben
onben en Darid f|jnen &oney notoen trien aen Maiten Rijcfcaett f^nen <tambe$Marte»
boogfóg. D^idts a&peber / te toetene olie b?p tnonber intoe Confi nptffenen. **•»«■'
&rfen Manen Rijckaerc ma* ober een comenbemet beftonbeungft toon Joos de
Momprr aljjt te toeten feet bermaert in Saubtfeftan en fiutnen / j fteb e èg ftt en/
tooter tarfUn/ beer btrfólieten enplafonte toalepen cnfnfenbanigfte meer onbert
te lonen om te toettyrien. S&otoen ben feiten ift ootft een groot jfteefier tube

*tfiiIber-CQnfT Aertus Wolffaert jfcffcittlft bon Antwerpen , foo feet te pjttfCït in Am»

be tfewbrlingfi bon bebotie aUer $oeter$e / ftoen in ojbomiontten en rtotefte gfte? woi^am
fiefomjt tor toeifionbt toantor Conft genfatnenttycfi ben oor» aengbefoent om
lier tooo; ie fetten &en gftrnicbtbarrnbrn Ge^tacrc van HoocMtadt &t&ilber toon Gecoat
Bruffd fcer upTncmenbe fraep in tonterftptru botft boer naer meer gftencgftent;van
8*pt BttjjÖJfhbe om te ojboüneren eemg&e froep Jü&fhrien foo toonbe f&offteHooch-
oft lebenidn ottjer f^ttti en tooojtf bon toerfrftepbe l^epligften / ij£ toonben tnjl ftadt>
0$ eouferftprrn 4J&etae&en eribe beeft toerfrftepbe SMtocr-flucKen gftcmareftt bte
bdtibe ïiejf ftebberjj feer gfteatftt toonben om ben goeben toetftonbt biemen boet
in fien eon / foo binnen al£ nunten be *tobt toon Bmffci. jBibtfgaber£ blijent
inbe Confl bon OüiMam de Vos ooeft g$eno$|aan toot bjembe bfoöingften en Guiiiam
aerbigfte gftefieltmiffen ftp met be jpiufeel unt ben gfteefi loet fiHJcïtrn foo in<iev«.
figuren al£ mitmrfmto' tobonenbe binnen be #tatot Antwerpen pïaetfé toaaftn*
gftc&oo;te. €n tattftettbe be ebel bmbeimgb bon Manen Pepijn , boer ban en Manen
beo ien niet meer tonnen orfiterbolen ai? bot ftp ben natoer en toetenfröop bon **&*-■
Piöura foo beer ontoerfotfit jjatobe/ bot ftp eenen «Mjer-toliegftrr toa£ toon oüe
te jBeeftetf oft eonüenoer* Me m Ühten rfjbt in 3ftaJicn coffcn g$ebontoet>
b)o?ben/è*e bW bentcnigben Conjienaer boer Petrus Pau lus Rubbcns boo?
toxefbe bot ftp ftem fou fteftben otoertroffm/ afeomenbe noer^eberloubt/ban
rot ftn groote bjragftr ftoo^enbe bot ftp topegft göefioubt mo^/ fepbe befe oft
bicrgbeüjc ne to)oo?btn : nu Pepijn g^eboubt i$/ t\\ bjeefe ieft niemonbt in befe
feum om boo? bun te bJötnen inbe *cbjIbec-con(i : teoer mebe tïoer göenoefr

Digitized by

Google

te betfïam toojbt ö&ec&eben bat Pepijn tod een (stoot «effenaet ban Piflart

moeft toefen gbelgch oen teek ban (SJn fineften tompt té blötben/ Uw ober <d

Sftenocb tefien fón en toon be g&ene (tóe be Itonfl betftaen; feee ö&eejbjntttt

toojben.

HENRICK BERCKMANS

Schilder Tran den Glunder hy VVUkm-Stadt*

I§> (eet feaep enbe bronatrt in't tanterfinten / g$èbo?en in't jaet 1619. tu
eetft gbeleert treeft bp Phiiïppus Wouwcrmaa 2$atalte-£tftilbei! tot Haerkm,

filbe öflCC tiaec bp Thomas Wilkborts eiÜtt Jacqües Jordacns Ut Antwerpen. J0

ben $tbi!bee gfittoee(rbanfpnC£eèJRentie 4%aef Hcnrick van Naffau <Bmüw<
neut ban Huitt, enbe beeft naet be boobt banben félben <0raeff Henrid
' tooonplaetji genomen tot Midddborgh in 2eeïanbt altoaee öp gbetrotftot aft
nocö tegfjentooojbiri) refttwrenbe i*f. #i)n cbeï (futnen bit pp met #inten"tta
bóo?felJ$n bpnjj&t göeben een toner gfietupgpen met toot (of enbe eet tut tefto
tfonjt-rtjtïtetrjiBeetter De&oo?be befaempt te tooien/ toantiftetibe binnen viiflïn-
ghen op pet $anbt-boogb boel betfebepbe ftfjilbgfcn oor* tot Midddborgh on
be $anbt-booaa nibe 23u£-öodtn bed feJbfacme <rottterfrptfH0 enbe boojfetf
bed $ourtretten af belbenbe berrepepbe $eerèn-#taeten ban $ol(anbt / foo (bOot
a!ïe «Confl-fteribetjS moeten toetfaen/ bat ben $atuet gpeen meerbet tptfi»
gappen aft bounaecmbebén en tan beto^len dferbefen Berckmansinet (Min*
ceelmuptbjucBt/ fr&oonbatjemanbtboonelofp oft belgfjfwpt bé (Slbelcatbte
te bengben/ pet Conterfeptfrl banben &bmieael be Ruytcr, Jan Evenfcn.a
ban meec anbere gbeqtialiftteerbe $eefóonen / sbeben in ^oflanbt een ws$
oojbeel bat itftbm met meerberen £of enbe becbientie $et ben (Hoen Henrick
Bcrckmans fcpnlbicp bbjjf te beroeren at$ beje nacrbulfiftenbe beerfa in'tfH?
biet fpn gpeltelt;

Can ïBerckmans met de verf af belden d'eyghen leven
Jae t\vefen vanden menfèK foo iiellen op panneel
Dat wy voor t'leven iïen 4e trecken van Pinceel

Soo moet fijn eel TiSttter ved meer als Confte gheven
Midts fy al raenichmael voor t'leven wordt bémerekt
Maer neen , het is den gheeft dieaTde Konft verfterekt.

Men-

gitized by

Google

4<J

Wajttken U VÜtette ie Chmierjïtue'e froche ie WtBem/htJlJut Mfcwle
ie FhiUppelibuermanpemtre extraordinaire en B afritte s en la ywe ie .-*
EarlenxJrwS Apres üjltjpn a^endfpjpe W Tofturts, ' ou*J?jpures chez
/Thamaj 'Witte iarts eiJacjuesIffriaens en ydnuers. ScsT^eejJan^Jhtefianeü, j
i jarteulientmentjej JPpurtrany. Il Hentja re/iience al&ïiielbouro en Zetanie. i

i'!

-«*itt*rfW<

.'.«•? v?

Digitized by

Google

41*

SOo ghelijck men d'hoffche bloemen
Scldcn over cen fiet comen
Met malcand'ren in coleur
Jn het wefen reuck oft eear,
D een is root oft purperachtich
D een flaet bleeck en d'ander crachtich
Deen is wit en d ander grauw
D een is geel , en d ander blauw,
Sulckx bevintmen in een Schilder
Die veel rijeker eade milder
Als den and'ren is in Conft '
Daer Fortuyn hem med' bejonft :
D een in fraey ftilflaende dinghen,
Dander weet oock voort te bringhen
Beeften tandtfehap oft Figuer
Daer maer in ghebreckt Natuer.
D'een int groot jae boven tleven
Can door Conft veel wonders ghevcn
' Dander in het cleyn bethoont
Al wat'Op de werelt woont.
Deen is mals in al fijn wereken
Die den welftant meeft verftereken,

Mengelrije.

D'ander gau en wonder doeck
In het levens onderfoeck.
Wie weet beter af te maclen
Beeften Landtfchap als van Haelïn
En Sastleven, daer den aert
Van het leven wort ghebaert.
Thys in't naeckt, in cleedingSNELUNx
En in Lantichap oock Achtschellikx
Mytens , Haddeman , Chatel
Conterfeyten wonder wel.
Merten Ryckaerts foete berghch
Connen licht de luften terghen,
En in Boeren kerremis
Tilborgh een groot Meefter is.
Jacob Sandraets wonder vindmeh
En yanHooCHSTADTs onder wincüngh
Jn Jhet hand'len van Pinceel
Draeght haer oock leer vrempt en cd
Sulckx dat Neerlant wel mach draghca
Haeren roem , door het behaghca
Dat fy in haer Gheeften vint
Die de Eaem het meeft bemint.

A E N-S PRAECE,

Omnia diligent'ue fubtjeimtur:
Al watter vanden menfehin Conft wordt uyt ghewerekt
Moet met de «eerfticheyt en jever fijn verfterekt.

diligence pajjè fcience*
tornt
De Conft en crijgbt gheen gheéfticheyt
Soo haer ontbreekt de neerftigheyt.

D3« ban fónen nutten en ftojteftjcBen rttfrt toilt Befieben om beft» *#!
bee-cottfi te fjanreren/ m be fcgföttbeug&ben in te ftodg&oi/ wonm
tnboo^öïöencfrfltcöeptenöcöm jebetinfön QWt^m^tmtmttiftW

Digitized by

Google

itatfett om baer feante tobben/ möafJntjfi^öncfBBmömildtebetölwf^
MenoptwclK^f^ t^ttn en fal bo o jttg e n gb en / battom tóenbtn «He
£tbtfbetj? tót tteffel$tK fjtteetlt-tnoojbt inbe memo?iete intens

Dat noyt een dach voor by mach gaen
'Gft daer wordt eenen treek ghedaen.

%\# iemanttfoetttteagtètbaelenbe tipterfte bolmaecntbept ban Ptöura,, bit
moet bebben een o^ecfit goet berfianbt enbe oojbeel / eenen blopenben Bbeeft/
met een fcöetp ncbentnen bet aenabenaeine mennen tóe bp booj beeft/ eenfaraent'
19* i£ bem nut be «Seetiten-conji met een etbaeren henntf bon ^ifto^icn en
y oetetflen / tóenenbe foo tot berfieringbe ban rötne ogbonnantien a& aentm>
fmofje ban onbe flbefï&febemflfn. $p be&oojben ooeft eenicbltatë te toefen er*
batten mbe «Tont* ban Mathematica entre betflaen be Anatomy , feec tóenjiig&
tot be jfretflpetntiben/ be ftbabumen/ be fragben en nadfren/ bet titfr en bet
bjupn baet ben j&atuec meefl utebc aeugbetaefen tan tanden. i$ant bie inbe
boo^ffcfQeben beugbben niet gbemeefiercett en ijpy tanquoujcEi iet bolmaetfttupt
httttnen/nptteben bat Veen aen bet anbec baff tjsf / en fbnbet maltanbètenin
tenigbe manier moeten fójeef gaen. €enen- bloepenben gbcefi en i$ nopt bes
faam om ee n ojbonnontie ojfk famenfc&idtina&e cöcliehjcH uptte belben/aens
gleficn eenen bnitbtfraten gbeefi bujent-ber-lep goebe bebencbingben en betan»
bafttne gtjebaebten tan in fgaaatn om mat ftaeptjr en fdbfaenu* te maetfcen/
bie ben bebafltUbfien mpfier aenbejtamjt gbeben. &'erbarentbept m $itt<#m
mbetb^ftbiebmbanbebecben/ bedieplm ber(cb<^iibMnenbe bet fieflen bet
ftetfretlttiben / fijn bc fbnberltydtfie en fttagbtigbfie booft • banben ban onffe
Piduta, trteben btdfianbt atnbelton|i tonnen gbebrnxfuultebat bebootfepbe
bmflben fln be mmrinaeule fcflen ban bit b m enbe toffrifltb amnt/ alg ten
baft gbefóabelbeiu^oftbitb^gbebjept net/btEÉMfoo baer een ban te met
gaet/ bet anbec fteacny bolgbt / en fonbec ma lt a nBe en niet en bonnen bujjben
botten. jftet toddte bao?fepbe gaben be Confienaeqg (tóe idt in beft boo?.
8ttnbebceImbe(c^ebm^eb)tenbootbftaif^n begtolU/enmet bofte retf)t
be Cete-eroon boo? m#n Mufc buntoe gbemeftn moet toojben. itantbetfün
gabm bie ntananbt b&& be, boobt bjnn tan b en e men / baetom macb be ftonfi
todbobeu alle tdebbom bejf bxtelf? gbeflelt toa?ben / mibtf batmen be r0cfu
bommen tan berïiefen enbe nimmermeer be itonfl abtfboo? be boobt*

De Kunft die is alleen van fulcken deugbc en Jcracht
Dat iy wordt boven t'gondt en rijekften fchac gheacht

9en m#fen Cats foedtt Wet on ooA feec obetotbdö* en fept in een
ban flm 25oetben obcrötmpt ben Ttou-rmck albuiff s

Kunit is een fchoon juweel , en boven "alle fchatten
Daer windt en vier , en zee niet op en connen vatten

' ' Gtz ©at

Digitized by

Google

£ootpannett cm ctftft Coopman/ op jee/ oft boojfijanbt/ fierfr banton/
bawherorten en (ba banigfte ono&eucEien tjctlicft ftjn rgmbommm/ tanür^t
tomen tot be «ytttcfit onaotfet j ro jemanbt Ut begatfl & imet een befbnltece
itonfi abelgtn tan Pi&uta , en can t* feit* niet bettteféna!? bos? fe toot*.
$cfioon ft» betloo? alle fón mitfoefen ban berffojberi oft bercregbm goebenn/
foo lanen öp firn Itonfi booj rieten macb ocboubcn/ foo bt^fc (jan ajnjfcty
tmfe(laifc^/ baerïïpaUc fc^ttenm^can toinnni/ epnöentet^öw^ '
om te nomen tot be aebtbaere oeffeningb ban jpelbt-fnijbatf/ Stafcamq»/
#ïact-fnöber$ / en (ulcltbanig&e $anteerber0 bie «tijm ecrffenftacb flink
(iaenbe on£ ba» Pidura banbe babectyehe föbeV bat i$ bc ^teettowonfltó
met be boo$. ftanbelingb gbemcngbt moet fpn al£ bet pjurapwl gwwflwl
ban fulrbcn mennen. #00 tuil ten mn boo; bet lef* uorb eenü ont(ir|ulbi0p en
te nibben niet qualgca te nemen battec beek eebaren en uptwmcnbe <Mk
naetf oft jfccbüoeti* in bit meren bectfieten ftfn bit kb bopc intro itwtto
tnutït tot bun ont(ierffel$cac eei te ften flopten; fcima jch be fffte (miW
bat fii tot noeft toe om mp onbeftent fijn) benbe boofr *» titaan)» foP*
alfoo bat alletf in banen en ten beften fal oppbenemea toojben / ftenbe W
onerbarent^ent ban becfiant en olgbenbeebenmel atyi boje fret «^totfligjffl
**f«

V. E. Dienft- willighen Dienacr.
Cornelis De BlE.

VFaerieydt ban NyA.

Van het tweede Deel.

HET

Digitized by

Google

HET DERDE

DEEL

Inhoudende den weert befaemden Lof der
uytnemenfte ende wijt-vermaerfte

Architecten, Belthoüvvers

ENDE

Plaetsnyders,

Van defe Eeuw foo doodt als
in't leven zijnde.

MIDTS^GADERS

Eenighe Ghedenck-waerdighe Voorbeelden
op den Natuer der felver Conften.

Ghemengh*

■i

Met Vérmaeckelijcke en Gheftichtïghe Veerfen , dienende

tot vermaeck van alle Rijm-lievende Poëten

en Leer-girighe Jeught»

cornelÏs de BIE

Notaris tot Lyer*

VVmUyk hwt HyJt.

Digitized by

Google

Digitized by

Google

OP HE.T

V A N ■ M"*

CORNELIS DE BIÉ

>. .**■"

jin Manier in fijn Noem , omfterv'lijck door Penfeel
Was niet vernoeght ,ïïjn drift wou noch veel hooghcr raecken

Sijn cloecke pen had luft op s'werelts groot Tonneel *

De Konftenaers met hem ontfterfvejijck te maecken.

Nu leeft hy in fijn Naem fcljoon t*leven is voorby
Met die, die naer de doodt hy heeft met hem doen leven.

Hier wordt des* deught ghcvolght, een ander Honmgh&ye: ]
Js op de eelfte bloem des Scbilder-confl: aen't fweven,.

Sy fijyght gheen honingh van vergancklijckheyt, ö neen,
Wat aerts is licht vergaet, wat gheeftich is blijft dueren, _

Des grooten Zegers bloem blijft , fthoon de bloem verdween
Men (iet gheen Hemel-dauw van itHeemens drnyf vervucren^

VerQindt de doodt het Beidt vant ftervelijck gheflacht
Natuer met Conft verfelt behoedent voor t'verdex ven, -'■■..

Want wie des' !Bie hief-faem foo jevrich heeft gbebracht
Sijn door Penfeel en pen ontftervelijck naer t'ftervén,

Soo is des' Corf vervult, niet voor de graege fmaeck
Maer tot een fpieghel van de gir'ghe Conftenaeren,

Den honingh is hier *gal, dats een verkeerde faeck, **<*

f t p. Lttnmem.
LOF-

Digitized by

Google

LOF- DICHT

"\,1 ' "> ^^eetpt'^ntlen^etjïqijfenjjen jPojéêÉ T

Op het üyt-gheven van dit Conft-rijck Schild er-B o eck.

"'T* •» • *

COntëmiriritnde ^ÈeflacKt ; wat fuk ghy ga*n bedeacken ?
Om aen (die U heirbaert) jet coftelijckx te fchencken? J"
Al roept ghy tot behufp den rijcken fadiaen
Al hadt ghy uyt ghfèvift, het dieptft van Ocet^n
Wat daer door (chipbreaek bleef, al gaeft ghy Magneet dippen
" Die ons de Noordt poel baert, al wacr u grondt en tappen.
Van ai het goudt gheberght, en dat ghy 't aen hem fchonckt
Jae dat ghy aen fijn Lauwer-croon de perels honght
Die oyt Tfléptunus gaff', al d'Ambers en Momien
Die t'Rijck Egypten gheeft, wat waert al te bedien
Gheeft wat ghy gheVen wilt, tert is gheen gift voor die,
Maer gheeft u eyghen fel&, gheeft Scnildersaen de Sir
En denckt wy fijn een bjoem x doch juyft geen tulpoft ^oöie
Hy Juyghter honingh uyt , hy jfal U heel doen biopfèn^
Daer is niet eene bloem hoe flecht van. wat ghewas -
D'ees foete JioninghSie brenght alles wet te pas,
Jae tot de flechté |>lbem -die ick mijn. fel& midiinoèrabiu '. ' '
Daer weedt ons foéte ##x>ock al jettvari ttroemea:') ...
Den honich barfter uyt alj woii .hijdflièlvej: Infee ^ iv : •;.'.'
Het worde hem over tuyght. van die dit wercLbcfiét.:
Jck eyndt dan fonder eyndt , want om een eyndt te^maecken
Van dat hy weerdich is , wie föuéot eyndt ghèraeckep : - ■ '
Al fchreef ick eeuwen lanclr, noydr en gïfebrack m V; ffbf
Te fchrijven Boecken vol van u, de Bfe, onslóÊ

Jam. PrerERr
Wy leven om te fierven,
Bawjfterrenmteleve».

Aendcfl

Digitized by

Google

Aeüdetf VVijt^ermaerden' Poëéc

M*. CÖIl^ËLIQ JPÉ élE

**&

SEcr hóoch^hcleérdéri vrint de Bie
Jck ftaen vè^öhéeft ^ idc fië '
Dkt üWc ihcghc p&iflé v : r ;
De Sckildèrs fbó wél kënhe/ :
Ja niet alleen én ketit by Naém
Maer oock hüri >ël verdiende Fftfctn
Soó aefdfëh^eèt te t*efleii*> ' r ; - <
Efch^dijfck verhefieh:- ii: -' ] A
Al had gfly taltèr tijdt ghewècft
Den gheeft van jders Schilder gheeft,
En hort- iet ftaridt ghemeten
Niet bete^wochÉ gby 't weten.
Ghy fchrijtt met fulck oequamc ftofF
Van s'Schilders noyt volprcfcn lofF
Van jedcr in't byfondcr
Dat jeder fcyt t'is wonder.
Ghy fchrijft van hunne Schiidery
Met fulcken fchoon Poetery,
Dat U Poëtcrijen
My fchijnen Schilderijen.
U rijm is fchildery die fpreckt,
Waer uyt een jder t'le ven treckti
Van al t'ghcfchildcrt wcfe^r
Ghefchildert langh voor (kftri^
Ghy thoont te fijn een groot Poeet\
Die oock .wel van het fchild'ren weet,
Want noyt en fagh ick milder
Poëet en t Tarnen Schilder.
Ghy hebt ghetroffen t'f echte wit,
Van t'hooch vermaerde Schilders pit,
•> /Wfe* Jtlarelijck te thoonen
Waer dat de Konften wooncn.

Ken meyo nlët dat iör s'Wétfelte bërèk
Oyt Jemahttótó lïtfetó *fc*ék; ' ' r

Dat-By* fi&é'ttÜ&i riekèiV * ^ H

Spijt RóföM tèiï'kiLÜ* eft ökifeittek.
Want k' lëts Vaóf ëëfièa€ardiftaa
Ghehöetót VteK&i foÉöótAKhtëtiLti
- Vit fy ÖtitbÖöt ^Sekij*tr f "' : •-

Van onr<^j8téö ftóy*)'> ^
Y goedétt vrint? (foö^ratkl^k^K)
Jck woü MWeptti tètré miei-*

De Sthïtó^iH trfiMe?f '-' : ; ^
• Vaii ! ^érdöÖifeyftVtw
Dat ghy dry «uwen! &döfèrt^>6r *
Doorlicpt en brocht my eens te voor

Hoe veel daer moghen wefen

Die-waerdigh fijn gheprefen.
Ecrft van Mabevs tot op van Dyck,
Wie daer-en-tuflehen konftich-rijck
^ Ghewecft fijn van de meefte
' Ért üyjtghelefcn Gheeften.

k fott(£ u loonen met den loon
air4£ySianten eene Croon

Gfacicrt en fraey beperelt .

yc fchoonfte van de werelt.
Men Heer, fprack hy, weet dat ick ben
'Bcreyt , maer dat ick niet en ken

Van alle fchildercyen

De verwen t* onderfche ven.
Pictver en gaf my noyt aie jonft^
Om aile deelen van hacr Conft

Soo fbetkens te vergacren

En haeren lof te klaeren.

Digitized by

Google

4*4

Al is de Kootte wónder cel

Jck mocht te luttel oft te veel

By brenghen tot haer voordeel,

En fekers met kleyn oordeel.
Maer jemant die de Conti: verftaet
Die hout oprechte middel-maet.

Die weet met goy manieren

Sijn penne te beftieren:
Met fulck èh diergheli>tk befcheet
Heeft iich ontfchuldicht den Poëet,

En VCardinaels eei iuftcn

Die moeflen daer beruften.
Maer ongheluekigh was voorwaer
Men Heer Fernees dat voor oft naer

Niet eenen op en ftonde,

Die t'floutc werek begpndc. "j
Dat nu den Cardinael Fernees
Eens weder vaa de doot verrees

Om s'Schilders boeck te lefen

Hy fon verwondert wefea.

Want ghy de Bie hebt defen boeck
Met fokken necrfligh onder-foeck

Ghefchrcven en ghehandclt
- Soo dat ghy fchijnt ghewanddt
Te hebben met IJ cel verftant
Door heel het ganfche GriekenJant
Door Roomen en Athenem
Door al de Landen henen
En dat ghy daer een jders keeft
Van het verftant door uwen ghceft
Ghefïen hebt in t aeomereken
Der groote Schilders werekco.
Jck bie De Bie dan veel gheluck
Van weghen dit hooch roembacr (hek
K'bcn bly dat eens volbrocht is
Het gen foo langh ghefocht is.

E Godin

God dienen is regrtn.

VlElt

Digitized by

Google

V.ïer-talKch Iaer-teecJceiK

4*r

ï. acnDen VLoeïMghen rnCk-ghecitlghcn Mecfter
■ ■ "' ' x 'CorncLIVs De We -■'::
Mer Met sllne poëslé (3.) VlIt-beLDenDc
DJe Conftlghe trefolrén In .

4. pICttfras gVLDe kaMer.

^W7TEi acn fchoon Belgicaj Kjórn finght een ander likcn 1
^^ T 'is hngh-genoech gewcent Om Mavors ftf enghe roe : v

Tck fpcur een wonder faeck '-. Kcchts als het Honich-Biken .

Dat van Himett vs quam — - JNaer Platos' lippen toe : V

- En haken en kanonnen»

- Lcydt fcffcns heêf^hehluft»

- In het kasket begonnen

- (Voor Pallas toe-ghcruft)
■* Siet hier ( ten is gheen loghen)

- De Bi e niet overlaen

- En is foo verr' ghetoghen "'

- Oleef noch bcftöyen ftaenc

- In Plato s wiegh' lal erven* •

- En lact de Fa em noyt derven»

Omnia in {Deo.
Door nICoLaVs oMasVr.

* Vide VéfafcmMdx. lïb. i, caf. 6, lUmkéüUfari

Ter-wijF het wapen -tüygh

(Door Veuvs loos "bedrijf )-

Heeft foetelijck De Ble

Te ftorten honichnraet

Het gene dat ick meen, ■

En heeft dit Cab in Et-
Met honich-vloyich dicht, —

Dat fonder hem Pictvr
Dies hy den Lauwer -tack- — =-
Wie dat de Conft op-weckt —

Fff

Dca

Digitized by

Google

4»r

Tot alle haet-draghende Momiftent
Belgh - fuchtighe JJenijders.

E En Reden Momus ; moet ick voot het left u vraeghen ^
Te weten , wat u mach m mijn ghedicht mishaegheo,,

Dat altijdt uwe tongh fop dapper daer op lèbampc

En ftadich op den (pot van mijne fouten vlamptt
Waer bouwt ghy t*dappen pp?" als op de laftérïnghen
Die befften uyt ü maegh om leughens voorts te bringhea

T'is altijt veelte lanck,te cort oft veel te brect *..

To leelijck i oft te, &tïQï6 ,-tp kout oft vee| te heet,
Het gen* een ander doet in jemandts lof te IcRriiyen
Daer móet b^ tt éèn vèir Vail hünhé pluymen blijven:

Van die de Poéfy verbf cyden naer de rêtn

Hoe dat het gaet oft niet fy wordt van ;u vertrêen^
De Pöëfy nochtans (óm haer.fbet taeligheden)
Js t'wilcömft by ïupjn , al wordt fy foo vertreden :

Van u afgiinfticheyt, en houdt d&rmed'den £>t

Om te verdooven d'eer met fchimp en plompen fpot. •
Fy onbefchoften Uyl \ die tegjien ftroom wilt feylen ♦

En meyndt hier wederom te ; braeeken uyt u feylen
v Soo als een vuyle padd' die niet als gift en fpouwt

Die niet als quaet en denckt, en niet als gal en knouwt
Meyrtt ghy mijn "pen vol roem met u gheclap te terghen.*
Én aen de (helle Faem het mondt-fluytcn te verghen ?

Treekt vry u hoctns in ai* een béfoUten fleck,

Want u ghekakcl wordt veel min gheacht als drcck,

ScEooo

Digitized by

Google

Schoon dat de jeloiy u weer meyndt op te ftokea
Jck ften van, nu af acn u opfet al ghebroken

Soo ick macr en bedenck, dat niemandt van' verftandc
De Kunft benijden (al , oft achten die voor fchandt,
Maer Botteringheri wel, die hunnen tijde hefteden
Jn (pot en fotterny,en onghetoomde reden,

Die fomtijts voeghen als een tangh op't morfich fwijn
En ftadich uyt de Kooil niet fuyghcn als fenijn.
Jck weet van buytens wel, ghy fait mijn dicht niet prijfen
Maer eer met (chimp en (pot belagghen en begrijfen,
Om dat de Schilder-conft hier wordt bekent ghemaeckt
En elcken Konftenaer op Famas Throon gheraeckt,
Vol lof en waerde Eer , om eeuwelijck te leven
Die ick hun (chuldich ben naer mijn verftandt te gheven:
En foo maer hier oft daer mijn pen een miftred' doet
Dan dunckt my dat ick fitt* in Momtu hooch ghemoet,
Die daer op fch reeuwen (al al oft hy waer beièten
Als maer ( fcgh ick) mijn pen in't minft iet heeft vergheten."
Doch want ick van ghebreck alleen niet vry en ben
En tot foo grooten werek my niet bequaem en ken
Soo wil ick even. wel den, Spijt ghewillich draeghen,
En die tot mijnen fpot het aurechts bladt omflaeghen
Beminnen , op dat fy verbeteren de fout,
Die eenichOnts den (in van mijnen rijm verflout.
Ey Momus ,• (Uit u wat s en wilt gheen gal meer fpouwen,
Oft t'gen' dat ghy hier leeft, niet flicken fbnder knouwcn
Houdt uwe tongh ghetoompt en fpijekert wat den muyl
Op dat ghy op het left niet en behaelt de vüyl,
Want feker uwe tongh brenght voorts foo giftich broedtfel
Die in ghebreken van een ander vindt haer voedtfèl,
Het is foo vuylen naem , te fijn den Moordenaer
Van de eendjrachticheyt en tweedrachts Maeckelaer,

Fffi Tfijn

Digitized by

Google

Tfijn Schenders vande Eer, Toneh-fchrabbers, Faem-beroove*
Op-ftokcrs., Gu^helaers , Twift-maccktórs /Nacmivferdoövm
Dié met dën achtetclap van Monms houdjftvaen • t; '
Jac Tonder eere fijn, waer datfè gae» oft ftaen!, -
Die fcheppen hun ghenucht in fpot , crakeel ,- en kijven
Soo als 4e onbeleefde groen en Appel-wijven.

Seght Mèmus dan voor t'léft , ïèght valfehen waerheyts dïef
Seght lichten Kramer die fijt "alle lógbehs lief
Móthouwcr, Hoeren Son' , Pluymftrijcker fondcr kennis .
Van d'edel Poëiy , wat dwïnght U tot de fchennis

Van haere weerdicheyt, wat dViright Ü noch daër-by
Te fchetden ons fïSluer t ok d'eel Beldt-fnijery,
Bedaert Momus. Bedaert , ghebruyekt reen tuffen beyeir
En fchreeuwt (bo niet ghelijck de vuyle Straet-clappeyen,
K'en vraegh de reden maer wat dat in mijnghedicht
Mach in U oogh mirtaen , tëfvyaer valt oft te licht-,
Jfl denck ick om dat hier den eenén wordt verheven
jMeer als den anderen , oft dat ick heb ghefchreyen
Jet vrempts oft ongherijms dat gheenén fin eri is. 3
Oft daer d'uyt-hcymfche fpraeck ghéen dtrytfche tael en is T-
Oft t'ghené teghen d'ëer van jeman ts Faemïbu ftrecken
Dat (om wijl bellegh-fucht oft ergh-waen mocht verwecken.
Waer teghen tot befluyt ick des' ontfchuldingh (tel
Oft jemandt óver- viel mijn dicht met naer-gheqtiel,
Dat ( raeckende t'befchrijf ) van óe(é Konftenaeren
Ghelijck mijn f wacke pen heeft willen openbaeren,
Soo daer noch iet ontbreekt tot lof van jemandts naenr
Jck t'felf ghelaeten heb voor d'alghcmeyne Faem, ♦
De welcke noyt vermoeyt en wordt om t'achterhaelen
Een jeders deught en gheeft en dié oock te vertaelen,
T'ghen' de gheleghentheyt my niet en heeft ghejondfr
Op dat een jeders lof te vollen waex vercondt;

Digitized by

Google

4 J J>

De reden oock dat ick niet en heb connen taetert

T'ontléenen ander tael het gen' de Rijmers haeten
. En was niet om óa.tt'(Duyts n$et rijck ghenoch en is
Om 'te befchrijven d'eel <Pi&uers ghefteltenis,

,Maer aenghefien de Konft van haer Pinfeel-Hanteerders

( Die den Natuer verftaen ) Befchermers en Regheerders
Gheen ander eyghentheyt van woorden brenghen voort,
Als die den Leter hier fomwijlen heeft ghehoort.

Te weten (bomen fèydt, Troporti , Qfjtoqueren

Iriïenti , (Drappery , föifaert , en jnïenteren

En veelc ander meer, die m' hier.e%daer vindt ftaen
Het welck onmogheUjck is om voor by te gaen :

Midts dat de eyghentheyt van dierghelijcke woorden

Door jngheborcn drift noyt duytfe tael en ftoordent
Om dat oock inde Conft ghcmeyne fpreiicken fijn
Van Schilders , als m't recht , is d' Advocaets latijn.

Wat wilt hier Momtts dan noch lbo veel Nijdt-foeht fwelghen;

Om met den fchimp en fpot mijn fchriftcn te verdelghen
Want gaen rek jevers (cheef , het welck ghefchieden can
T'is een ghebreck daer felden menfeh is onvry van

Ey laet my dan in ruft , in peys en vrede leven

En wilt foo herten knip niet op mijn fèeren gheven.
„Tw heter datmen tfeyl al fonjgbende bedeckt
„Ms datmen jemandts eet al liegbende be*ï>leckt.

Ick ken mijn penne vry van fpott' oft fchknp te fchrijven?

En daerom mocht fy wel vry van U fchimpen blijven:
Jft dat U wetenfchap wat h oogher vlkghen wil
Betho#»et metter daedc en hout u tonghsken (til

En wilt mijn pen foo niet met al u clappen ket'len

Oft (y (bu U miflehien opVleften óock foo net'leiï
Dat ghy u rechte faus fout hebben voor u tongh-
Soo Mufa eens de wijs van al U lempen ibngb,

Digitized by

Google

43»

Jck weet ghy fout licht tiyt een broeck dry clecreh fnijen

Twee mantels uyt een tetcn , jae {budt ten ftadt bedrijen

U wetentheyt {foo tTchijnt) in alles is volmaeckt,

Doch alfmen t'nauw bcfiet , noch tuyn noch ftacck en raeck

Wat wit ick veerder gaen , en loopen uyt mijn paelpn

K' laet Momus doen fijn beft om my te achterhaelen

Ten is gheen Rechts-banck hier al waermen dinght oft plcyt

T'is reden dat mijn pen uyt des 1 verwarringh (cheyt.

Want t'is den -Moor ghefchuert met Momus veel te (preken

Al oft ick teghen een fteen-rotfe wou gaen preken

Ick laet fijn feylen dagr en wenfch hem alles goet

Soo blijf ick ongheftoort in finnen ^n ghemoet.

K'cn mach in dit gliefchil foo leer niet blijven hanghen

En vals onganckbaer ghelt voor goede munt ontfanghen

Heeft jcmant tot mijn fchimp fijn tongh in gal ghedopt

Mijn rechte oor is doof, de flincke is gheftopt

Jck wil met fpoet en vlijde hun lafteringh ontloopen

En gheene leughenen voor goede waeren coopen.

T'is tijdt dan dat ick eynd' op dat den L e s ér niet

Jn't overlefcn crijght vermóeytheyt oft verdriet,

Tot mijn onfchuldingh wil ick maer een reden voeghen

Die aenden L e s e r in het minft niet can mifnoeghen*

Tot eyndclijck befluyt,te weten om xlat my

Van overlangh belpronghen heeft de jeloly

Door enckel haet en nijdt,doch fonder reen te gheven

Wie haer tot vyantfehap heeft teghen my ghedreven,

. In'c drucken van dit werek, t'gen' ick heb voor ghehadt

Hoe wel dat ( naer mijn dunck } de reden is ghe#c

En aen den L e s er ftaet hier voor ghenoch te leien

Soo niet fal even-wel in als verduldich wefen,

En fegghen dat ick blijf den vrindt van jeder een

Soo wel van dit my mint oft tredt op mijnen teen.

VVatrbeydt boert lüièk.
% VOOR-

Digitized by

Google

VOOR-REDEN.

jNdien den Menfch (die naer Godts eyghen beidt gb^-
'fchapen ende met een ontfterflelijeke ziele begaeft is')
fijnen Schepper hadde ghehborfaem ghebleyen , hy
foude buyten twijffel met meerder Eer en luyftcr Ion.
der te fterven op defê wereldt gheleeft hebben : maer om dat
hy met fijnen eyghèn vrijen wil de valfcheyt des duyvels ghe-
Soofde , en het Gheoodt Godts overtredde , is hy terftont alle
droefheden, queilinghen ende fmerten onderworpen gheworden,
ende die te voren kennifïè ende wetenfèhap van alle dinghen
des wercldts hadde door cle jnftprtihghe van fijnen Heer ende
Schepper, moet de fèlve nu met aerbeyt door fijn verftant gaen
foecken , uyt dien dat het verftandt door de fonde van Adam
oock al verdooft en ontluyftert is. De fonde alleen is gheweeft
de oorfaeck vande doot, daerom feyt Seneca (eer wel : Ontne
feccatnm aSlio e ft 1y omms aSlio "mnnttir'ut , tam turpis quam honejlai
Ergo omne peccatttm eft yoluntarium'. Dat is : Het ghene fonde is,
is een werek , ende alle wereken ghefchicden met den wil , Ergo
alle fonden ghefchicden met vrijen wil , want niemant en (on-
dicht teghen danck , het werek foo eerlijck als oneerelijck ghe-
fchiet metten wil, Ergo foo ghefekiet de fonde öft uyt onach-
fkemheyt oft quaedt voornemen. Wacr uyt compt anders de
fopde als uyt een quaede begheerte, de welcke is den moordt-
priem ende bedeckten dootflach voor de deineen fchendinghe
fijns naeften ,en een overtredinghc van Godts Ghebodt : daer-
om gheeft den Almoghenden Godt aenden menfch fijnen vrij-
en wil , om fijn felven niet te ontfchuldighcn als hy ( den wH
misbruyekt hebbende) de ftraftê van fijn miföaet moet onder,
ftaen. Den Menfch dan is ghefchapen om Godts Wetten van
-fijn eerde jaeren tot den uytganck fijns levens te onderhouden,
tam is gheghevcQ. verftandt om het <paet en het goet te onder-

fcheydea

431

Digitized by

Google

43*

(cheyden tTamch om te kennen de crache van^fijnen Schepper

ende te leeren een ampt daer hy fijnen coft can mede winnen,
gaet jemandt fijnen gheeft oeffenen om acn te vatten eenighe
ieldtfaeme ende prijs-weerde Konften, fijn verftant (het wetck
als het landt moet doorploeght worden ) lal hem ten hoogh-
ften dienftich welen , jae is het eerfte Fondament om de felvc
Conften uy t te wereken , macr niet fonder aerbeydt en groote
neerftigheyt te ghebruyeken waer door alle Konften en Weten-
fehappen gheleerdt worden. Daer en is niet een Menfch inde
wereldt ort clck in't befbnder wort tot een verfcheyde weiluft
ghetrocken ghelijck ghenoch blijekt : want men bevint dat een
jeder menfch lult ende ghenegentheyt heeft om d'ecn oft d'an-
der te weten en te leeren , tot t'gene daer fijnen gheeft en aert
toegheneghen fijn. Den tenen heeft vermaeck in uytnemende
dinghen die de Natuer fchijnen te overtreffen , den anderen in
gheleercheyt oft wetenfehappen te onderfbecken , de welcke bo-
ven fijn verflandt gaen , ter wijlen het verflandc door de fonde
en kranckheydt der Natueren verdooft is , allen het welck de
menfehen nochtans mee verwonderingh en ghenucht aenmerc
ken, om de verghelijckinghe van hunnen gheeft in weerden te
houden , ende daer door te vercrijghen een ontfterfFeUjcke eer,
de welcke is de Voefter - vrouw van alle wetenfehappen. De
Hiöorien ghetuyghen dat de kloeckfte Perfoonen hun met de
grootfte neerfticheyt ende aerbeydt oefFenden, om het wit der
diepfte wetenfehap te raken , wel wetende dat de grootfte Eer
hun als dan foude volghen, jae dat fy daer door de rijekfte (chat-
ten des wereldts koften becomen. Daerom en ift niet te ver-
wonderen dat eertijts de wetenfehap fbo hooch geacht wirdt
{daer wy op veelderley manieren de vruchten noch af ghenie-
ten , ghelijck de foete locht de boomen vruchtbaer maeckt ,lbo
groeyen oock de gheeften inde Conft door het minnelijck ont-
hael vande Eer. Wie ifler dan die fich niet ghewillich aenden
•'•'.•'" - arbeyt

Digitized by

Google

4JJ

*rbeyt begheeft als hy föo grooteri eer door de uytwcrckinghe
-van fijn wetenfchap ontfanght. Den Poeët Clavdianvs
fcydt hem te verwonderen over de mildchcydt van fbmmighe
Coninghen en Princen die fy aende Ghelccrde endc Conftighe
G heeften bethoonden ^ naementlijck van Alexander den
Grooten die aen A p e l l e s voor fijn Pourtrct (dat hy ghefchiL
dert hadde) gaf 80. duyfènt goode Croonen , hier dient wel te
pas ghebracht het ghedenck-weerdich opfehrift dat ghevondea
is op eenen Marmer- fteen , den wekken uyt d'aerde ghegravcn
werdt ontrent eenen Thorcn dicht by, de merekt van Traiamts
ghelijck Marlianvs vande oude Romeynen vcihaelt. <Po-
tentiföma dos in Principe Uberalttas <sr dementiazen is : de mildu
heyt en fachtmoedigheyt fijn de crachtighfte gaven en verder-
fels van eenen Prins. En waer uyt fpruyt anders de mildtheyt
als door de aenlockinghe van eemghe feldtfame Conft oft ghc-
lcertheyt , daer een Princen hert mede wordt overwonnen. Om
t'ièlve breeder te bcwijfen (00 hebbe góet ghevonden door het
onderfoeck van ibmmighe cloecke en fin-rijeke verftanden (die
ervaren fijn in Plaetfnijery , Beidthouwen , als Architectur en
anderfintS;) in dit Boeck ten voorschijn te brenghen de groote
eer die de (èlvedoor hun verftandt hebben ghenoten «n alfoo
eenen ontfterflèÜjcken Naem achter ghciaten.

Jnden eerilen foo wil ick eens openen het Schat - cöfFer van
onle voorfchreven friftura., waer in niet alleen den grondt der
Schilder-conft maer oock de wetenfcbap van Beltfnijdcn, Etferiy
eo Plaetfnijden gheflöten leyt waer over den Mehfch fijn felven
meer fal verwonderen als over de Confte der fchilderijen , Want
fiende uyt eenen rouwen en plompen fteen ten leften voordts
comen een volmaeckte Figuer daer maer enckelijck het kven in
en fchijnt te ontbreken^ fal meynen dat t'felve ongheloofelijck
is d'welck nochtans de handt van een gheeft-rijck vernuft daer
uyt ial voorts doen comen -: men leeft in het eerfte Boeck van

C gg Ovidivs

Digitized by

Google

Ov i d i v s hoc datter voor de Scheppfnghé des wcrehltü was
eenen wanfehapen Clomp oft Chaos daer de vier Elementen den
wint Mum ten Ooften ;Sepbimstca Weften, fcoreas ten Noort,
e» Enjhr ten- Suyden , den Nacht >dew Dach, Some* en Win-
ter , en d^andere deelen des Wcreldrs ia een verweert lagben.
De welcke J vp i t e r (èer conftich en voorfichtelijck wift van
een te fcheyden ende elck op fijnplaets te ftetlen. Soo camnen
mereken aen het verbouwen van cenen plompen en groven fteen
dat de edel Schilder oft Teeckew-conft moet- van groote cracht
welen, naedemael datmen daer uyt (iet voorts comen een men-
fchen ftatue foó foet, lieffclijck en fuyver van lidtmaten oft
eenighe andere Figuren darmen de felve niet anders en fou aen-
fien als voor het leven f ghélijck Zenxisttn Penëlofe fchilderde,
ibo volmaeckt en naturelijck dat hy hem felfe daer mede ghc-
noechde jen fchreef daer by' ■ een versken. Het fal de ghene ( dit
dit Jien )%eel lichter fijn te benijden als naer te maken.
- Jck lefe dat tot Mace'damen ten tijde van Alèxander op
de merekt ftont een ftatue ghefiiedcrt van witten marmerfteen
af beidende een naeektc Vrou-perfoon waer op fekeren Borgher
fbo verlieft was dat hy nacht noch dach en coft ; ruften f Onder
daer by ghedurich te wefen om fijn vervlöeckté finnehjekrieyt
van het. gheficht voedtlèl te gheven , en om dat hem op lijf-
ftraffinghe verboden werdt daer by te gaen om meerder quaet
van fbnden te behoeden , heeft hem verhanghen. Soo aenghe-
»aem en levendigh fpeelden de Conft vande voorschreven Fi-
guer inde ooghen der menfehen. Leeft het leven van eenen
Michiel Angelo de 'Bonerotti , van eenen uytnemenden <Phidias r
Ffancifio Qumoy ende meer andere antkjue modernighé Meefters
en Conftenaers inde Beldtlhijery daer luldy vinden wat wonder
wereken de félve hebbein achterghelattn'die de weerde van alle
coftelijcke juweelen des wereldts te boven gdën. En heeft den
Menfch fijnen Heer en Schepper* dan niet ten uyterften te be-
loven

Dtgitized by

Google

loven en te dandken o,ver :folickda*ughe weldaden van ♦weten-'
fchapen wijsje stoer Jjy fob me& begaeft vindt, waer doof
hy can comen^ot^ott höijclbtle» trap Y^e.onfterffeJijcke eer, .'
en rijcktanvw^inc oV oprechte wijsJieytrtrtHnf* alken ron Goidc l
en niet van& aertfe id>nghe».

•VVijsheyto rtjMm flaet en *er

f Comto dkemdtt fytn Gock de* Heer* '■■'■■' '

Godt heeft den Menfch ghegheven een fielé de wêlcke heeft dry
werckelijcke crachtert te weten : memorie , wil , en verftandt,
om recht te óordeelen, wel te radenden ghetrouw te handelen, •
om oock de teghenWoordighe te verftaen , de toécomende te
voorfien en dé voorleden dinghen te ghedencken t den merifch
en heeft van fijn lèlven niet als ghebrêck, maer daer fijnen gheeft •
mede verciert en begrafit wordt , corat vanden Heer alleen : het
ghene hy aen den menfch gheeft can hy nemen het ghene den
menfch in Conft af beidt én Ichijnt een mirakel te welen aen-
den menfch dat is voorts ghebrocht uyt het verftandt vanden
menfch, wëlck verftandt Godt alleen hem heeft ghegheven, r .
want gaet hy jedt beginnen uyt te wercken , hy moet den wil
daer toe bereet vinden, de memorie helpt om te bedencken de
fondamenten die hem de wetenlchap gheleert hebben, en hy
leerdt verftaen t'ghene hy voomempt met voorfichtighe wijk
hey t : de welcke inde herfens ghcboren is , ghelijck Euripides gho-
tuyght waer op wel over een comen dele veerfen: ' ,

Om fijnen doecken gheeft te eieren naer de reden

Met meerder glans van eer en loffelijcker (eden
Soo compt hier wel te pas de Fabel van fttlcaen
Als hy met fijne byl het voorhooft op ded' gaen

Van Iupjter den Godt, die met een vuyft te flaghen

Uyt gramfchap op fijn hoodt, van ftonden aen bleef draghen.

pggi Sijn

Digitized by

Google

Sijn hcrfcns ginghen groot en hebben oock ghebaert
Wnertxt (onder Moer, nochtans van vrouwen aert,
Ghewapent als <BeBon , met fpeer en fchildt in handen
Den helm oock op het hooft tot ichrick van veele landen t
En daerom werdt haer wel den oorlogh toeghewijt
Midts fy ter wereldt quam ghclijckmen gaet ten ftrijt.
Maer alfmen naerdcr ginck des' dinghen overlegghen
Soo vontmen dat des' vrucht de wijsheyt was te fegghcn»
Om dat de wijsheydt in het menfchen herfens leydt.
Die niemandt licht en crijght Tonder veel arrebeydt.
Het blinckende heimet dat fcnijndt ons te verconden
Dat inde wijsheydt wordt een hellen glans ghevonden Js
Scherpfinnicheyt des ghecff oock inde pieck beftaet^
* Den tefiilt beteeckent ons den rechten wijden raet.
Voorwaer als jcmandt gaet dit rijpelijck bemerckcm
Sal vinden eenen fmaeck in al fijn cloecke wercken,,
Soo maer de neerftkheyt hem heefikfbo veer gheportr
Dat hy naer groote moeyt wijs en verftandich wort
Soo.can hy al de cracht derConftèn afghwnalèir,.
Die uyt de Gaeve-Godts haer eerftc cracfiten halen::

Den gheèft en wórdt door ract des.mcnlcKervr^ict'vervucrt'
Maer al wat dattcr. is wordt door, den. Heet beftüert.

Men vindt nochtans veelê Menfchen, die fóo ondanckbaer k'
vendatic door opgheblaferr hooverdy over hun weten (chap den
Almoghendcn Heer (daer het.al van compt ) vergheteo te die-
nen en te bcdancken vande gaven die hy hun gheghevcnen
mildelijck ghelchoncken heeft , niet eens aenmerekende dat hun
de felve gaven niet aengh'eboren en fijn vanden Natuer,maer
door beföndere gratie van Gódt de fèlve ontfanghen hebben,
worter fomtijts eenen uytft'ekenden gheefl en verftant gevonden
. onder duylcnt arm catijvigè.Menfchen die door fijn wetenfehap

van

Digitized by

Google

437
van alle de weieldt gheeert ende gheeftimeert worde ,• levende
wecldich , rijck ende naer fijnen herten wen&h , die (al fbmtijt» \
door fijn ondanckbaerheyc den mecfien vyandt vin Godt fijn^
fchoon dac hy wordt aenghefien voor den grootften vrmdtr van
de Forcuyn , die niet eens bedenckc door fijn welluftcn en over-
vloedige leven van waer dat hem alle de weldaden comen : hem
meer betrouwende op de wcreklt als op Godt, en niet eens ert
overpeyft de waerachtighc fententie van Se n ec a Fortmand
mium quem fott'tt fiultum facit , &* Vitreu eft qiu ( dum fplenjit )<
frangit. Dat i$ : de Fortuyn maeckt fbt den ghenen die fy te feep
voyt, en is van glas, de welcke (als (y blinckt) licht breekt. Hoe
menighen gheeö vol verftandt en vintmen niet, die fijn (elven*
al te veel (voor laetendeflaen)hem op't led bedroeghen vindr
als Godt hem de wetenfchap door de doot benempt , de welcke:
niet eer op Godt en denckt voor dat hy wordt gheftraft , ghe-
lijck meeftendeel de raenfehen door hun cranckheyt van conditie
fijn , de welcke fijnde inde. weelde op Godt niet en dencken
er\fle gheen danckbaerheyt en bethoonen over de gratie die (y
van Godt ontfanghen hebben , en- niet-cens bemcrcken*dar de
ondanckbaerheyt het grootftc teecken van ondeught is, ghelijck
Q^u i n t ilianvs leyt : den menfeh die ondanckbacr is ver^
gect fijnen Godt,daerom moeten wy leven nacr het lèhrijven
van Hesiodvs i ghelijck de Aekers die meer uyt gheven als
fy. ontfangert , want warifler inde werelp fchroofoelijcker mon-
fier voor den Heer als eenen ondanckbaeren Menfth \ ghelijck
den Poet (eyt : Ingrato homine nihil peius terra creat : de aerdt en
brenght ghcen booler vrucht voort als eenen ondanckbaeren
Menlch. De Rechts-gheleerden féggcn'dat' de ondanckbaerheyt.
de (hoodfte gronwel is vande wereldr, om datterghtsn fóndc
if die den menfeh meer fchade doet aende fieTals'dc ondanck*
baerheyt ghelijck S en e c a in libris de benefiajs ghenoch bewijft.
Ten is niet te verwonderen dat fekeren-XH x.mo,n (die door

fijn.

Digitized by

Google

43*

fijn grsote wijsheyt was Borghetneefe xatt Athene*) fijnde ghe.
coiwm toe , (fciijtéotfo armoede om dat b.y «1 .te Jiberael hadde
ghjéwiesft teavtijdcïidac foyiftt optidca hoóghftcn ;trap smalle
weUqfcdes wérektojifa^^ililckcncn iöedt>ghecr€ghca tegkéa
het ffwsfchclijck gheftachc dat hy glacen menichen moer ca
moüJht üen >oft daer van hooren fpreken., jac dat meer is hy was
verblijdt; aHTet, eencA '. menfeh was om hals ghehrocht xrft fijn
{elven hadde verlianghen acn eenen boom die buytcn ^oot
ftondt , daer veel Menfchen hun ièlven uyt eenighe defjjeraüe
badden oengbebroght , hy droegh (Icgh ick) op dé menfchen
fideken vyaridtfehap dat (als wanneer defen boom foude afa*
eapf werden) hyinde Stade van Mhenen dede uy troepen ober
jemandt van fin was fijn lèlvcn aenden voorfchrevcn boom te
comen verhangen dat (y hun moeften haeften uyt dien hy moeft
gjievelt worden, wekken haedt (die Th im on op het men-
(chelijck gheflaebt' .droegh ) alleenlijcken was ontftaen door de
ondanckbaerhéyt die de Menfchen aen hem beweièn de wijl hy
in fijn uyterfte miferie endc armoede was fittende , ghecoofije-
* reert dat hy ( fijnde in fijn weelde ende begaeft met den hooch-
ften rijekdom des vverelts ) open taefel hiel en liet lbo arm als rijde
daeghelijckx de vruchten van fijnen rijekdom ghenieten , jae
was lbo liberael dat hy alle fijn goederen gemeyn maeckte en-
de een jeder daer af mede deelde , oorfaeck dat hy quam tot
groote armoede* en bevindende dat hy in zijn miferie by nie-
marit trooft en .vondt oft geen danckbaerhéyt vande menfchen
aen hem beweien wert, heeft het menfchelijck geflacht gclijck
vooriz. is , vermaledijt ende vervlocckt. Men fiet fiilck danige
proeven ende exempelen nóch daegelijckx onder de Menfchen
die in hunne weelde ende rijeken ftaet taefel vrienden genoch
crijghen die fy (gecomen fijnde tot armoede) verliefen en geen
vrientfchap af en genieten. Die dan begaeft is vanden Almo-
genden Heer met particuliere gratie vaij eenige wetenfehap o&

Con/k

Digitized by

Google

455*
Conftc . en dac* ïb { yroa$ftnel$a$r ^Jc isfeefnteifc re$h*ên Schendeit

van Godts-cer, want fef wijjeti den rtienfeh van fijn felyen riiec<
en heeft mder van Godt ,• , et* dat hy: herjfr noch ondanckbaer
t hoont tèghcn, Godt die en i$ ,Gódt geen : gratje: ^h^^igh' aen.
ghefien Godt de gaven; die Hy gee/t .*?ndeï> >teafch hem niet
fchuldich en is , maet geeft.de fel ve; aen eenen onder duyfcnt
uytvércoren die fuleken gaven^ n^t en hebben £!^ofoo yolght
dat ' hy de fel ve gaven onrechtveerdieh t#fo w&tfr oye^ hem toe-
compc de groótfte ftraflè des> wéreldts, Ov j P ï y s, jbefch rijft
van eenen Promothevs Sone des ouden J a i e t v s den
wekken vande Goden foo begaeft was dat hy tot vcrwonde-
ringhe van vcele Menfchen wift naer het leven te maecken en te
boetfèn lbo. aerdige Figuren tiyt #een oft pot-aerde datfè voor
het leven werden aengefien, en niet tegenftaende dat hy vande
Goden dele wetenfehap en befonderc gratie vercreghen hadde,
dorft hem, noch vér(toüten het vier des Heméjs dieffèlijck te
ftelen om daer mede fijn ftatuen te befielen en te $otn leven.
Jae den ouden Grixen-Poeët Nicande r feyt : de Menfchen
(die van fulcken gheeft.en verftandt niet en waren ) hebben
over de voorfz. diever y Promothevs verraden om alfoo
Iupiter te behagen. Ende om dat Promothevs den Opper-,
ften Godt daer naer noch eens had bedrogen met twee 'koyert
huyden de een met yleefch en d'ander met been geVult en Iu-
piter de keus hebbende had gecofen de huyt met het been '., déde
hem tot fijn eeuwige ftraf binden aendèn Caücaïus-befgh d^ier;
fijn lever des dae'ghs van eenen yfeefélijcken Arent opgnepickf .
werdt die des nachts wederom aen wies om allbo geduerich met
den dach herpickt te worden. Waer mede oóghfchijnelijck be-
welèn wordt dat 'Godt altijt ftraft die fijn ghebodén verachten, .;
hem bedrieghen en tégheri hem ondanckbaer teven willen» De*
ftrafl» Godts is- drijfdep4eyrtc/ weten ? Imfrljak > N<uftofehci<te,
endes Pyilwnditö. Fmterfyck dfe het herten het ghemoedt raecke

endc

Digitized by

Google

44»

ende in het lichaem blijft , dat is benantheyt , berouw ,^t^
ende cnaginghc der confeientie. Nacïolgbende die het ghemoct
endè den gheeft raeckt als de fèlve -vry , ende van het Üchacm
ghefcheyden fijn dat is cteürarTe, die naer dedoot de fiele raeckt
De VyWendigbe die <ie lichaemen*aeckt *dat is droef heyt,bal-
linckfehap , aermoede , Weckte , ende fterfte aldus proeft Godt de
fijne in veel verfcheyde teeckenen om te fien ofc hun ghemoet
niet eens en (al beweeghe worden i wantiftiaken datrneo ghc
vallen is men behoort op te ftaen want den wille Godts is de
opperfte techtverdichey t *nae* het feggben van Salvianus.
Meynt jemandt de Heraelfche vieren te ■ghenaeken hy fal ver-
fmelten. Mevnt jemandt de Stadt der Opperfte voorfiebticheyt
te beclimmen hyial vallen ghelijck -de motten dieiavonts nacr
de kerflc -vlieghen -tot dat fy verbranden. L * n g i v s feyt feer
wel dat de oorfaeck van alle eoriaecken den wille Godts is en
die een ander -foeckt die en ketidt de kracht der Goddelijcka
Natuer niet.

Godt, rdie Tiet "blixems vier can in fijn 'handen draghen
JDaerihy qp fijnen tijdt de menfehen med' can plaghen
Wanneer hy fijn gheboön vcrfuymt en niet en acht
Godts onverfiendc ftraf des doodts hun licht vercracht,
'Godt laet niet ongeloont den goeden can verblijden
.'Den droeven hy vertroóft den quaderr fal cafbjden.

Al fwijght Godt tot het eynt , het eynt het droevïch eynt
Leydt dan deri fwaerften laft, het eynt wordt fijn allent;
TA&er die de hooverdy door oytmoct wilt verdrijven
En danckbaer. fijn aen Godt die fal Godts dienaer i>lijven.
Hy rijck óp cTaerde leeft die hooverdy veracht
En hy het meefte heeft die naer.het minfte tracht.

Óm dan op den wegh te tomen van ons voorgenomen gw» 1 *

iluck raeckende de kracht der Confte van Bcldcfnijery die doot

i ' • arbeyt

Digitized by

Google

vbeyt en kracht des verftandts moet gheleett worden, lbo en
onclïjckt de voorfcrueven Fabel en haer uytlegginghe niet qua*. .<
lijck de Reeden der lelver öon'ften alfmén ovetteyt en tóehcfe *
dat des Menfchen gheeft en feden vanden arbeyt des daeghfVY-
moeyt,des nachts door de ruft ververiten gheftcrekt worden,
ghelijck ons wordt bethoont yan het op eten en groeyen van
P r oito th&vs lever , de lever is te ghelijcken by het verftane,
Late ons dan eens beginnen, te óverlegghen het teven vanden
Coaft-vloyendcn ende uytnemenden Bclt-fnijer Francifco Qmtoy
hét welck ghemenght was met foo hooghe en diepe Conftdbor,
aercUcJi.boetfèren ia Pot-aerd** en mijden in jvoor \ Marmer en,
anderen ftcen , dat alle fijn wareken op defe wc»ldt ichrjnen té
wcCtn Mirakels , beïonderlijck alfmen aenlchöuwt de wónder.!
lijeke wereken die hy cbenueckt heer* binnen de Stadt vart
Ómrun en op andere pBetïèri van Jtalién die de WjérckerVyan:
Micbiel Anffh niet en moeten wijeken. " ,. ;1 ;

44*

. . '■'■'.' **

Uhk '::',ï..:: f. - ■'<»'. B* A N-

Digitized by

Google

44»

F R frNCtSCÜS D E <T0E SNOY

^«^iw/e* i$etöt-Jhtjer ïan iBr^l^ff^in^lif^ Ltomm.

D'mbetvmfc* jbeeinb^teeflatoteinteM:»^
betbxtittomalletoetinffomieteaetb^
ftigbepbt / canmen clacrlijcft betmjfen in bet Jeben ban ten 3Bfeci : be=
faemben en *&nn rucfcrigbtn Franifdis- Ouefnoy gtebomi tot &2ttflcT isrt jan
*c>*. «ft bod «ton'/ toicri* »^ b^eothtenfam 2fctt* bnjboceiét
ittbriijicH. inbr tfonlt erbarm, tfnte alfoo fönetiboo^ Spot (J^octö betncftnbt
f8nj»«ber}bic»toibrb0o?be$!taen^

bdrttbm twee fnnmanenjtcnbc bHJteöo^8&atf«*«l^^iw^«*»rt
ban€m&aml/2^^Kt^/cni^^^ï)rattoctT^fnol/böubtcol^

om op narbtep tuff te mogben bebben int ftantetcn tymfóh ftaubMnertlt/bjffi

fênltèecfenoftlamp<fca*teb*o$b^^

bwboffiften te torten bjai^mtflwaeebra notffó;fjp*arctoe tfeRafbtbst

enbe gbfemaedtt ftabbe JWcftjc bat bp fabontj» flaepen $jnbe / ban fijn jflBOtbec

bicfrtmb>vfttbt befbtftt om te flen oft bp fón fttftt nprgbjrbaen habbé/enbt

liet b«i JWobefm in cnit jibtbe / bjngftt fcp ubeel nacbteu owr-oni edèt te

JWjewy^t^ toerekent», **£

Den jever Iiee niet aeri noch CKighemack noch moey t
Die inden firrebeyt en tpeilingh ftadich groeyt.

'* ?*f*- **oc|j teel jonth gfnte maettite bp be nmberftcnl bic op be Facciate * &n banbt

£{* <ta ; Hrtfbe bet Jefuitcn binnen BruOèi , bp maeebtrn ootft cenen Scbaftiacn ban ptooo?

^ ft ^ t . boo? ben 3trr0-$ertorb Aiberms , bet tneltfe aenben 9ettonb feo febaegbte bat

ftevandcbp Quefnoy bete betften bon repfotalbt en anbece noobicbeben om naet Roó-

bouw- men te ttetftcn enbe albacr nacc te fftfKjttK oft al oube toetenen te ftuberen/

gtehjeb bp ootft beeft pjbeboen •* wnpttul&ttpt Room» betft meeft alk te

aetbitgrfie ra feibfaemfte %"%BPe n)fl#ÊEf|fj^ rem ' wilc lttCt OtWw» *P

mertbingbe ban gteeft |iiiniiTO|SS^ TwiWHTlitiMiiifbiiiiiitii bat bP oorii

etniofte ftaep binnben maetnti ifJBpi ujjgBjpnbct anbece eenen Cbkistts

$angbente aen fbn Cmysjf|§p3M0anWtooet/ bet toefen aenben $«#

Vrbonus nteftfronthen toinrbe^om^ lm^BO efttttnri/ en lebenben aerbt Me

boet in te (lentjf / oodt beeft bp fbjunigïe gbebe mb Uiterbigbe $i0o?icn tfr~

maecKt enbe uptgbcbeü in ^ rWievefbat n> te fcflBfien : Half rpndt ghcfocden,

(bo ban naetftte Wnbcriicn^ abjr anbece f bjnren foo depn aV groot gSdDA

bp ontamjene (Ufftboraobe uptbjec chn i o bjen teeft bolb?ocbt fbs in maebrr ebt

anberen (hen atefheben bate ben jftatuet ban tieten niet nacetee ( bej '

bet bm*rft>eftUtom) tomen en eatt <BbeIteft teek Jttacocec enbe ftene

tmnen ban Contecfcntfcljst nptbdtente emto^Carbmalra/5ai|Ttboppen

-j . lAten enbe anbece «beï- peeren lonnen a jet u p ate n We tot Roomen en k

.A / ^betfen bate ontrent in otettfat* te fien Jönnaetnentlö<ft(e<nbante(»

. * f***

Digitized by

Google

ftfm(b)4*4«tf«fotö4>**tt ^tajügfri €arbmad ban Savoytn m

m&bam JBpfcapb>a«j| $qief-4ontftm inbe ücrtfie banbe M*feu w am»#
hotte 4{>etaailan tatfi b t enbe tjfroojcbjbnyt(tbe j^itir tot Roomeo , ara totekto
«omömüfi.Epu^hi» ft» eW* m't befopbee ttaee Jnntwhntfbif eencn boetft>
boubmfeer.tajmtytmafngbjnarajt om fien/ boben Men bientjootii bcrfjadbt/
ee»*«buft ftiotat ban Jftarbec bat bp gbemactfct bee# met era bootjt-boOffr
bate &>/ fijt tod* bctoaett toojbt jnbe üerrfce tam a»»f« s*»a« bt toricfee
gbefnc&t i*r taan s. Helcna. S»bbrr0 të oora taxettoigb m't Itcbt gfrefrygftt
fe&er jBarberra 23edbt tamboonenbe be figncr taan Sinte Andrics, te Om ..
inbe ftercfce taan &«ene"tir.Fauvds. ratKootBcü , twtöt 25cttrt ctft #t aroc -
fcfjgnt te toefen, era ^Birahd taanhen £atuer tmtbien bat bet alfe ander 25etM>
jhbeen te botaimgaef biemtn inbe fclbe Ittrm ean binben/ bie nocbtanjêr bers
t^cht # met bet mergö bet Comlen, 3(ae ij* taan fulthen gbefieuenijf enbe
gbebaeute bat ieft nf& pibt jfcueffen* befndte f ami maeb feb$tacn botter
gbcen 3&ntigintfptch oft tóetsbe b^mbrangb taan toctdmi binnen Roomemen - .
fön te tainben / bte tTefté tatoojgfceroerbe 5&Hbt moet mythen. Semanbtfou '
raogben ta?aghen in «amrrt.bati Eértpngbe / oft kb ffHtoe oortt batabt gbe*
firn om bat ttb baer op foo ftcweJMttoerf roemen/ ban ter tojnen mn eent*
gbe bierenen öierin jfeetaolanbt met'b^rtojonbrringb #n aengbetoefen bje
Qutfooy g&cfneben enbe gbeboetfèirr beeft / be tajekhe ( naer «ttfUi berflanbr
enbe bom foo taeer aljS be blragbef|t taan mttti ftetmtffe enbe tortaifrbap (tree*
ben) niet te ta er beteren ra jönj bat ooeb atte <on(i- Itenbetf ( Die be feit* *-
fttatué'&Nlïen bttaben) aentie jfaém fob bed'ftof en materie (rbenenen ban r
bunnen roem/bat mtfnfUppe pen toet tbtfnbe beet taanfón taerbienbe eet niet
m befrfcflft 0beüjcBfp toetend. .......

Ais eertijts van ^e/ : weffo mae? <een> treek ghegheven , : 1
Waer in men fecL.4en.aerj «Ja* ,Kqnften naer het leven, > >
Soo wifttxvcn claer fgbenoch te fpeurefi : dat t'bcgin : wj)
Van een ker cleyne d.iet,J?a4 meerder deughilen inj-/ .; "'
Eeng^tma^ccanghenofili^enheel yolmaecktheyt/F*jfen;. t:.J
Schoon datmen.nier eii{ {ju%\h$t <eptf-, men m v e«r hoort prijfefi.

Cm tflltaaditbtvt taanft bobfbtrlMbriJqffén matb icft ootBniet bctafietöi -''

be tanjnxi^vaetbe. ï«cefee ban onfe ' ïiebr ïD^jnh» taan Lorctten tot Rooq»^

toacr in trfteir Ween fcfana afbetOetibe'w^enltgbè Sufinna jraarteterJTe/

1oo graft aljs bet leben/ be todche foo tieffelöeh enbe 6on(Ked g&ebanbcU ijoi/

bat afle be 3[tattaraen (bie in futenbanig$e Confi toJillen. be ^taer-taltegberjèl

ban aHe jBedterjl flbt ) moeten benamen bat renen $rber!anber th befe onfe

erab) ten boo?fd)tjn beeft gï)f b?otüt be boimaeentie manier en toetenfebap bte ont

eeuige Sftaltaenen oft in boojleben njben be <Srteciten öebbeti boen bhjdten bare

be taiertnen ober al be oog&fc&bnel#r6e gbeningbeniffen enbe toanrafbtigbc ^

<tötaM»*atófc 9ett Conimn taan ^ancfirörh boojenöc ober al fbo grooten

*ÖÖ2 ïof

\ Digitized by

Google

I* fcrtm tan feta m w mtu fr» fts^*£&JÈ"****

U «mt» ) ** &»f* «* g|t4fc*m fftMlf InORt §•** «W» «*
iUïn^MnTlon>« wut O^awMili tt Mm/ «g^"? »**
«rootten «wh onrfano&m ftrfttetftc / |«Mc •* £*gwre W^&^SSSÊ.

ten* op yr t>alf (tan ftnte ckH» «Mttnfct t* Uwwma $ fpprpgUu «**
tour tegrateaavt jRumctyMDtr* «Dopt»

... I.'; .Iv-i ,.''

Soo jemandt wenfeht ce ficn monkel* der Natuifcn -i :

En pooght fijn gretkh óo^tc pacyen naer dtaftifr ;
Die moet niet verder gacn als cox Qmsmgfs figuw*

Wacr in het uyterfte vande voimaeektheyt toft; •
Gheeri edele party in s'menfchen naeckté lcd$n ' v

Van muskels, aders , en fbo danich ander mt«r
Sy ftaen als tleven in jvoor oft (leen ghefneden

Daer nier als Corjft en Gbceft af erven d*BQOchftc ec&
Jtalie» is felfs verbattaft tan bel$h-fochten '"/'.;.

Als <Kj>om* maer des* Conft qntdeckt voor die iaü te
Jac d'Jtalïacnfche Faem doet jhgU ibeme» vkicluen

Soo daer de handelingh compt van Qttefioy ontrent
De fuyver netticheyt tn is niet af te maelen

Oft te begrijpen , die iri marbtr oft jvóor ;

Quefnoy met groot verffeodt heeft weten t'achterhaden

En te verbreyden over at de wereldt door. '
Jae fchioon den boofen Nijdt des v Cohft fthcen fe benijden

En ibcht haer edelheyt te brenghen heel te niet
De handt weeck voor de doodt , die gheeftich waf fet firijto

Maer t'wtrck in't leven bleef, dat nVecu wkh feven fiet

CA V Alt-

Digitized by

Google

7 f:. C Ai V AtMlÊ M A g È3S HU* ■•<$

Schilder Turnden Tm.

T^Drjr Con^ch.rijtfc ytrftairfr ^ '.fi&ijft $** j Wadekr
fcétif Kóomfcnen TVówfifteti rbcra ïtt/ti-eieftfcHatt Ücüotcn
Om dat hf^^cf^,fltó<M^;tóife^ -' *^™-
Dry Conftcn prt&fte 10 °2
^maeckr ; ~ <*u- *-*-»•' 'i*~ "j^uj^iiLüxS izL-tv^t mW

Wie co
hy(d
Die weercitft

Een (Daptii . >

Van eenenCatdinacf : , dS gKe^étt fe«„ w „ r

Dat Bemin detën natiti VcitfeWtfc 'tfjÓért lof f iC:t 'V k :V'-

Om dat de^fcfiöonheït '**H ^aTifcr<fëtifeV tëf^oooWi
VÓW Ac* «óftÖHje* tWec (eer -«iFWfflfo rM&f r c/ '

Want ff té thoont niet a?s volmaecfeK$jt j^tfw'W' p 1 '

it '£ '

'Mhm«<r Wtiffc merjich njck PMf qnlY)bl ° h
Gjkcéft oocfc ghétByghcn ort? vaxi [feyÜiïlÖtpê melden V

ant fy en thoont niet a?s volmaecgtnM föct ' n1

En datr 6y fictroètt pbdc «dth gH^Kflnf 1 ^

CORNE-

Digitized by

Google

44$

C OftHB£Bt n O A WGEERIES V DJE RY

Ie was óyt fbo vcrmacrt in bouw en metfèlry,

Door fijn* Jtyfftrófap .^> 1^^0,0$ n .j llKO viCi
Nacr re&^jjtt gbfvuen Lgans onhcrjR^d!; ; ,, t : . ; _

Wel op fijn m«j : (ÉMfO^fQ ^ ?n#^ %t Ji^rquw j : :
Schier onverganckelijck, ^o#,.5^%£ondara'enten„ . .... , . /
En vaft ghebonae^%; ff JA^fWS? ffl^mib «ia-A rf

Nct s3^W^^W^^te>«BW «,, ^,.,1 .
D f cr ^i^R W c ^f^^Ty^^ 1 ^ *9Ww

Als d'ordortna^qap.pjetj w$rck,is gankh, vojb^a^h^

</.

Ghd 8&MW» ^jSK?' ffiJ^ hW,iWcr 3 ghelat

™«fw TOP ;«WtaMM $tt « l
Al waer men daeghelijckx veel njeke Coopluy vindt,

Veel brügghen die op gheeargbetijd' van water parten

(Op fpriogh-vloet,oftèjtwóniin*tlfcen oft hcirwaflen)

Sijn tot ghedachtenis S$j| jbtykmsfyck verftandc

Om hunne Conft^^bOi^^^adoor t'beele Landt

Wat dienter naerder poef vaH :$WvTO}$ gheprefèn

Oft wonderlijcker wer&'Vaif Meeïïïrs aenghewefen

•.'iK./ll'U • •

Als

Digitized by

Google

447

i: n

T7T

l?i!

Digitized by

Google

Als noch eiker by de bragh die fèven boghen hout
En is tot Amfterdam uyt t' water op ghebouwt
Soo breedt als d'heel revier, wijt by twee honderc voeten
Daer ftorm en fel tempeeft hun fterek ghewelt aen boeten,
Die menichmael t'belet oock van veel fchipbreuck is
Om al haer vaft ghebou en fraey ghefteltenis.
Wat wil ick verder gaen tot meer ghetrouwe wereken
Daer niet als edelheyt van Konft is in te mereken
Die naer veel jaeren tijde noch (uilen houden vry
Vandc vergancklijckhcyt , de Konft van onfen fl{jr.

IOANNES VAN MILDER

tBeldt-Jhtjder Tran AnWerpen.

AL valt den arbeyt fwaer , den loon is meed te achten ,
Dat is een eeuwich eer, die Konftenaers verwachten
Naer dat ly uyt den gheeft jet brochten voor den dach
Daer vry een Dichters pen met recht op roemen mach.
Want fchoon den arbeyt is beloont met rijeke fchatten
De Faem kan noch al langh daer naer den loon heir vatten
En maecken t'werck noch eens lbo hooch gheacht en rijck
Door eer en lof die blijven onverganckelijck.
Soo als de Konft verdient in MiUers cloecke wereken
Daer niet als wonderheyt en gheeft is in te mereken

Soo maer fijn ftoute handt brenght uyt een rouwen ftcen .
Een Menfchen ftatuw' voort, die heel compt over een
Met leven en Natuer, daer niet in fchijnt te weftn
Als den befielden gheeft, die compt uyt Konft ghercfen,
Om dat den gheeft daer in door Kunft als t'leven leeft
En (onder leven is, waer Milder d'eer van heeft.

HVJY.

Digitized by

Google

HUYBREGHT VANDEN EYNDEN

Beidt fntjder ïan Arffioerpen.

A<£ngfteften be nptnemenbe «Bftcctfen oltübt toillcn #acr-bolgftcr£ toefen
banben $atuer/ enbe ftfoi feec toert- giericb om bet bermogben te toen
blijtbcn / pat boo? be toegbenegbentbept bet planeten in bun finnen enbe hu-
meuren cDeftojt enbe jn&bröo^en tg / bat ijar : aï$? toanncer fp bun gbcbarbten
gbeöuritj) becomuteren om naer te boetfen be ebeüjent ban ïjet jfêenfcben ïeben/
toelcbe toetenfebap eerfl gbebonben i£ inbe €crcbenconft/gbcnjrb titer boo?
fyeebet ftaet te ïefen/ foo i(l bat be 2$ribt-ftnjber$ (inbe (eïbe <$eetben-eon(i
ten booebfien erbaeren ftinbe ) bet toefen en nbcbaente ban ben jlDenfcb ten
bollen foo uptbeiben bat be felbe bicbtoibl boo? bet toaeraebtitb leben too?bt
ocnoljcficn/ toelcbe gbebaente niet alleen ban boo?/ maer ooch ban alle pats
tnen be$ licboemjef tan gbeften en gbeboelt toojben. $ulcb; bot bén 25elbt- .
fuijöc c niet bernoegbt en te bjeben en macb toefen in bet beto$£ bet bolmaetnt«
beptbejerjBenfcben gbebaente ban boo?/ moer oocb ban alle fëben toaeeinbe
p:opo?tie bon bet toaeraebtitb leben te binben io\ &beujtb Huybreck vanden
Eyndcn menirbmaet beeft bettjoout met een groot berfianbt en opmerebingbe
ban €onfl. £i)n erbarentiept eau t'feïbe gbetupgbcn in berfebepbe Spofiden
bie bP ban (leen beer boben bet leben gbefneben beeft/ baermen eenbafte obcs
fieltenijS en doecben fianbt in mereben can / baer men oocb eenen blopenben
gbeefl in (let ban eleebingb/ feer natureujefe gbeplocpt enbe gbeboutoen / baer
niet anber0 in en febupit afc* be upterffe perfectie ban bet leben en i^atucr.
«EenfamentUjcfe $ ootft te bertoonbecen boo? ftjn foete banbelingb in naeebtc
' Hinbcrhenjöi / en naeebte $ofiuren / foo gbefneben in jBarber en jboo? / ol$
gbéboetfeert in $ot-aerbe/ bat be toetenfebap ban 25elbtfnberp niet beerber en
tan romen, <&tnettitbept barï jfèarbele Co2niffen/25a(1menten/^iïaeren/
$b?ie£/ Sfircbitratffen füleft banigbe partijen / bie in beft Confl toojben upt*
gbetoerebt / eomten met een nroot bfljaglicn ban alle ftcnberjei ooaben gljeften
tooien in berfebepbe JUarbcre - Altaren bie bP gUcmaecbt beeft. €nbe om
bojbtbept wille fïuptenbe/ fooijS Muü ftbiribiob tot fijnen lof te fmgben al*
bujaf:/

Hcc leven ofc een fiel^n compthür maer t 'ontbreken
Jn Beelden van wit fteen,,fy ibuden anders fpreken
Want t'marber fchijnt hier vel en reebt vol-adert vlees
Soo wonder levendich als oyt Natuer bewees.

I ü CORN E-

Digitized by

Google

•tf '

CORNELIS CORT

Conjlich Plaedt-fnijder J>an Home in Hottandt , ghehoren
intjaer 1536. ende gheftofïen jfrino 1578. *

D<gfffl Cornelis Cort \$ gfebtteft tttl fraep |HatQt-fht)bet gfp&Opn tot Hbme
in feoflanbt / ben todcfen lang&e jaecen gfctooont |jteft in SJtalicn/ enfe
om ben loffen en eïoetften aerbt bie &p met pet «JBrabctc - pfee op topte 01
&oufe floten toifl tint te bpitften / i£ btcntml? gbeetnplopcm gbebxefi ban
Raphad Urbien tsaer. boo? batbp rnmicfjbiilbiöbe $Iaten ggjefneben beeft/ 00*
boo? ben becmoetben en ïjoocïj gbeoeftten Titiaen , en meer anbet üctoricfe&p
alle £uf-BebtJn# bon ëaniece-tonft in jjroote toeetben toogben gbfboufrn.
3$ binnen Roomcn ggpjiojben in't jaer gtjriöcfc boo?fê ijtf. Öeben ban fcat
ieft niet en ften tonnen toeten boben f gb^ boqfttQeben $ te feggben:

De vaftc Teecken-conft PiSluras Voefier is.
Het eenich fondament van haer ghefteltenis,
Wane fchoon WElura leeft door alderhande verven
Die door de Teecken-conft, de tweede eer beerven
Waermed' dat (y fchildrv feer wefèntlijck verfchoont'
En door de ware Künft fchier d'eyghen leven thoont^
Nochtans moet jeder een belijden naer de redea
Dat al hun naalficheyt en wonder loisicheden
Beftaen in Teeckeningh die ziel is vznTiSliter'
Den grondt- fteén vanden gheeft, oft af-beldt van Natuer^
Soo als CorneHs Cort heeft menichmael bcwefisn
Aen ^apÈaél (TVrhien en Ttt'mn voor/defèn,. '

Daer hy lbo menich plaedt heeft aetdich voor gheetft
Ghefoeden en gheftipt , naer Vgen' eerfr. was ghefchetfï
Oft van hun cioêcke handt gheteeckent naer het leven,
Wacr voor men he3en-daeghs fiet grooten rijekdom gheveir.
Want fchoon den omtreck van het levens fchijn haer draegbc
Ghelijck een fwerte fchaey , nochtans haer Conft behaeght.

THEa

Digitized by

GoogI(

««

112

Digitized by

Google

THEODORUS .GA LX E

Confticb <Plaèdt-fntjder 1>an JntT»erj>en.

DE foctheyt vande Kunft wordt hier van Galf ghebaert
Uyt ecnen ftaelen fchoot op herte eop're plaetcn,
Jae fchoon de fbetigheyt is van (bo vremden aert

Dat fy het bitter en het herdt behoordt te haeten,
Men fiet ooghfchijnelijck de daedt hier gaen verkeert

Dat is de wetenfchap van wel gheftelde trecken
Die aende Schilder- jeught niet als volmaecktheyt leert

Soo als ons Tbeódor weet m fijn Kunft t'ontdecken :
Een Konft vol Toeten gheeft , nochtans met Gal ghemenght

Als vyandt van het loet , doch die hét wilt bemercken
Sal vinden dat; den naem van Gaïï den lof verlenght

Soo die gheteeckent ftaet op de verheven wercken
Van Tfoodorus Galf ghelijckmen tot zijn eer

Can (peuren aende vaft en cloeck ghetrocken belden
Die hy ghefneden heeft Teer (bet , eel , net en teer

Jn overvloedichey t , daer Faem wel op mach melden.
Om dat het y(èr (chier gheen cracht meer thoonen can

Als t'gen' ons Tbeodor heeft weten voorts te bringhen
Waer op wel roemen mach de Konfte van Stradan :

Midts Gaïï ghefneden heeft meeft naer fijn teëckeninghen.
En naer veel ander meer fulckx dat zijn wecrdigheyt

Op plaet bekent fal ftaen noch veel en langhe eeuwen
Door d'edel Kunft van GaÏÏ vol foete foctigheyt

Daer Faem met reden op de wereldt foor mach (chrceuwcn.

LUCAS

Digitized by

Google

♦w
LUCAS V O RSTERMANS
DEN OU DEN

Conjlkh (Plaedt-fnijder J>an Antwerpen,

DE Voedtfter van <Pi8uer is d'edel Teecken-conft
Die fönder haere kracht wordt feldcn wel begonft,
Daer ons de daedt van t'werck bethoont de reden van
Bcfonder met den ghecft van Lucas Vorfterman.
Die d'eerfte plaets befit in d'hopch PiHuras fchool
Als hy met pen en inckjgraef-yferjkryt en kool,
Bewijfen mach den aerdt , van fijn volleert verftandt
Die inde Teecken-conft den Thenix is van t'Landtj
Jae fulck' verwonderingh in jeder een verweckt
Dat m'over al van hem niet als lof-rijm en fprëckt.
Om fijn ervarencheyt in't fnijden op de plaet,
Daer niet als levens fchijn doof gheeft en Conft in ftaet,
Waer op ons vreedfaem eeuw mach roemen al den dach
Door al de wetentheyt die fijn vernuft vermach.
Singht dan eenftemmelijck ghy Heliconlche rey
Den lof van Neerlandts roem op Teeck'ningh en (childry
Daer Vorfterman van draeght den lauwer eeren-crans
Om dat in fijne rKunft fchuylt fulck'nen glori-glan*,
Die het gheficht verblindt van Soil en den Nijdt
Ter wijlen dat U faem is Meefter vanden tijdt,
Ter wijlen dat de Faem U Konfte foo verbreydt
Die niet als eeuwicheyt voor haeren loon verbeydc
Sulckx dat gheen Lof-trompet voor U van nood' en i*>
Om uyt te belden U Piiïurs ghefteltenis. -

THEO-

Digitized by

Google

454

THEODORUS CORENHERT

fplaedt-fnijder T>an Jmftelredam , gheboren Anno 1522.
ende gbejtorïeu Anno ïjoo.

HOe aenghcnaem en fraey en is niet om t'aenfchouwea
Qe nette Teeckeningh vol meefterlijcke douwen
En fchoon ghcfteltenis die torenhert bewijft >•

Met eenen loflèn aerdt , daer t'leven uyt verrijd
Soo t'fchijnt,als jemandt gaet haer eelheyt overwcghen
Waer in de meefte kracht van t'leven is gheleghen.
Want t'ghene datmen fiét in een vólmaeckte ptaet
Waer op d'af beldlèl van een waer Hiljori ftaet
Heeft fijnen oorfpronck uyt een" wel gheftelde treckingh
De welcke is alleen des levens naeckt ontdeckingh,
Daer thoont een ftoute "handt met t'yfèr wat/e can
En «rriemandt als den gheeft en draeght den roem daer va©.
Ter wijlen gheenen treek mach loopen uyt lijn palen
Om dat een Kcnders oogh die licht can achterhalen
Die niet alleenelijek de cop're plaedt bederft
Maer elck afdrückfel oock dit mifverftandt beerftj
T'ghen* Corénhert naer wenfth door fijne wetentheden
En vaftc handelingh gheriochfaem heeft ghemeden,
Die niet en. heeft ghemaeckt oft t'is fbo wel gheftdt
Dat t'minfte niet en cömpt t'ontbrèken in het beidt.
Sulckx dat de Faem hem wel met lauwer mach becroonen
£n met d'onfterflijckheyt voor fijnen loon beloonen
Want foo langh als de Konft (al op fijn plaèten ftaen
5oo en fal noyt den roem van fijnen gheeft vergaen.

ANDRE-

Digitized by

Google

4 TT

THE0DOR. COBXNHERT

A tté u/t tirssKcdlentamveurti/a mk en /umierf plu/uurt aeuvres Je
Martin Hemskeroj , etflu/ieurs autore, il etoitfbrt bon foè'tc, ruUifd'Am •>

Digitized by

Google

4S*

ANDREAS COLYNS DE NOLE

(Beldt-JJiijder.

NIcmandt in Pictvras fcholc
Soo de Conft tcjr herten nam
Als Andries Colyns De Nole

Soo hy die eerft Ieeren quam
Altijdt neerftich in het teeck'nen

Om te fteüen naer de maet ,
En de letten op te reknen

Soo t'al mét des' Confte gaet
Wacrt nacr printen oft fchildrijen ,

Oft naer t leven foo het was
Oft naer eel boetfeerderijen

Hy brocht alles foo te pas
Dat in alle fijn Figueren

Niet en bleeck van jonghs-af-aen
Als het uyterft' der Natueren

Voor die d'edei Conft verftacn.
Dit compt nu noch meer te blij eken

Jn fijn wereken wel gheftelt
Die fchier voor gheen leven wijeken

Soo vrempt ftaen fy af-ghebeidt.

Jn volmaeckt en tecre leden

Jn volflaghen drappery
EIck is om ter netft ghefheden

Cioeck van vcers en eel van by,
Sop in marber als jvoorc

Pot-aerdt , houdt en ander ftcen
Die de Faem de wereldt doore

Maeckt vermaert en foo ghemcen
Datmen van fijn Conft fal mellcn

Soo Iangh alfer Kendcrs fijn
Die de Konft met eer vergellen

Door haer focten levens ichijn.
Jft dan wonder Konft-bemindcrs;

Datmen Konftenaers verheft
Die de naeft en eerfte Vinders

Sijn, van tgen naer tle ven treft.
En het leven tuflehen beyden

Jn hun Kunft foo volghen nacr
Dat is qualijck t'onderfcheydcn

Oft het Kunft, oft leven waer.

C AROLUS DE M ALLER I

'Plaedt-fnijder in't cl'eyn.

DEn fnellen omme-treck van Konft in't cl«yn begrepen
Bethoont hier hoe t'verftant , oft gheeft moeft fijn gheflepen
Van Carel Mallen met (likken aerdigheydt
Te brenghen voor den dach , in overvloedigheydt,
- Vol nette fuyverheyt en wondere ardtferingh
Waer uyt ghefoghen wordt veel nieuw en vremde leeringh
Om dat al even reyn en vol volmaecktheyt fteckt

Daer gheene Konit oft gheeft inVminften in ontbreekt.

Den

Digitized by

Google

Den ed'len Heer Calöt, heeft fulcken Konft doen blijeken
Dat niemant pp de plaet en is by hem te g'Iijcken,

Door al de cleynicheyt, t*gen , wijekt fchier uyt t'gheficht,
Dat hy fcer wonder wift te brenghen in het licht,
Gheetft in taeyen wafch en daer naer door ghebcten
Van ftereke wateren, die haeftich fijn verfleten,
Macr hier in teghendeel thoont Maüeri de kracht
Van't yfêr , dat op plaedt fijn Konft maeckt hooch gheacht.

ROBERTUS VAN VOORS

Tlaedtfmjder %m Londen,

MEn hoeft aen een (childry gheen fijn vergulde lijft
Te ftellen , als de Konft haer cyghen kracht bewijft
Soo oock aen gheene print oft ander Kunft-juweel
Te voeghen het coleiir der verven door Piofeel -
De wijl haer eelheydt in tle Teeckeningh beftaet
Die t'menghen vande verf ftets veer te boven gaet :
Dit heeft de wetenfehap t>an Voorft al langh ghethoont
Wiens Konft is weerdt met lof en hooghe gunft beloont,
Want aenghefien fijn fuyver loflè handelingh
Bethoonen can den aerdt van cloecke Teeckeningh
Seervaft en net ghevoeght ghehooght en uyt ghediept
Gheploeyt en wel ghefchaeyt en (achtelijck gheftipc
Daer veel afdruckfelen van Printen tuyghen van
Wat %obert was voor een fcer groot ervaren man,
Die al de Mufen van Tarnas foo heeft verplicht
Dat ly ghenoodtfaeckt fijn te ftellen in het dicht
Den Plaedt. roem die t>tm Voorft tot Londen leven doet
Waer door al menich gheeft in Konft wordt opghevoet
Om naer fijn handelingh het leer-jaerich begin
Van d'edele PiSUter te vatten inden fin.

Kkk HEN-

Digitized by

Google

««

HENRICK DE OYSER

jfrchiteB %tn Amfterdam , gheftortwi Anno 1621.

D6 toonbee toe-eulhngbe ban #eefpeetiben/ €&eate#/ ^c^etten/ #aHt#o
en anbece ébecne &outoen / gbeeft aenben gbeeft enbe oenbe oogbfuieha
bokomen boebtfel / Dat rjet onmogbeUjcft i£ booj een jBan ban btfcteth en
beetfanbt be adjtbaere itonfi ban Architeduec niette toaerbecen en te p$|&
Waxrt aeng&emecent on een depn beneoen plaagt boo? be Stanfiigc up tt o m ftmol
ban €immecogie/ $er1pectiben ab? anbecfmt*/ in fpaHepfen/ Cetnpdl oft
anbee $up(aigïjen can gbefien en gbemaecftt toojbeh bet gbenc batmen met
(eboonbec én fou tonnen benenfen oft bebenciien ban tnatetiale bing&en in ten
eupme en tooefte.plaetë / (00 i£ notouxujdt te oojbeden bat befe Itonjt bon
gcooten naem en tyemben aert moet toefen, $iee ban gbctft daec gbetupgbtntf
ben IBeert-befaemben en Iftaem-rucbtigpen H«mck de Kcyfcr, oen toddten in

fijnen ttjbt tOt Amfterdam bCtl bJÖnbee UJïttoerfRWöbm ban Architeaure bsft

int lic&t gbeb?adjt / foo ban 3Bcriten €ciumpbad / Cauimnen / ^tcamibm/
<&bdtfquen al£ anbere houteen / beteteet met ontamjdte ftdjtett/ be todttefc
panapaelfte beden ftfn ban fukhbanigöe binnen meedten/ enbe ban wipten fc
fattim boegingbe bec gcoote oft mibbdbate gbefteehten/ gtjehjeJt SWanwnten
in Dun quab?aebt/ Uobpnen/ 25a$r Hehef / ^aipbiricb/ &macagbidj/ #»
cintidj en op foobanigbe manieren/ ofel toefénbe betppotipaenle opp^mrja
ban ebel boutoen. fl&ant aödtfcft be toebcregbingbe bec Comebten bejtattin
b?n beelen/ al$ te toeten in Comica , Tragtca, en Satinca, foo nefiaen oorfe De
-toerdten ban Archite&uerinbjn beden te toeten mbe lidjticbept/ netódjeften
ba(f gbebonbentbept. ^anenbe be <romebien : foo noemptmen Comica , mi Ca.
meïrie oie jemanbt öoa: baet dudjtigbè abehtuten oft uptbdbingb tot langden
beebieritt/ Tragrca.Oe toeldte nnt-bribt b?eebêojft amocenfé gb^fdbiebemfftn/
Satirica , Die unt-bdbt eenigbe ^tebecji dachten ofr eenfaiote b?bagien ontetfc
25unten-lieben bie becbpmptfën ban Ifrofie complimenten, J600 ooctiöf litti
tidjent/ biemen ban binnen in eenfdj gftcbou can fpeuten ijf bet pnnripaellte
fjooft-ftudt/ banbettoeldtbenebttfie beden moeten af&mg&en/ toddteudh
ticbept nloerbefl gbebonben too^btin'caibecboocbfie bed bei* meerit;/ om ban"
becfp^epbingb op ofle plaetfen biebaec ban göelidjt tonnen toojben / bit lie$e
bettoeeftt tycungt enbe tjbmudjt acnbcnmehfeb / én iff be uptceftè bolmaedttlmit
kanoen uoiün. . *iet in eenen Cempdtot Roomen gbenoemipt «©nfelicte
^outoe be iSonbe/ oft be boïmaechte iSonbe ( bie ben ©möcc oft StrcbJtftt
bon befni €empel / baer in bteft unt gbetoectlit) niet en # boo? öact ürtit
prt pjinripartfle beel bec bertoonbecmgft, toant ban binnen ¥ foo.bid booo^üe
aljsf bjcebe/ be fe^f <rapd(en bie binnen be. bitste bej* muecjSbarr in üota/
Rebben eten Baec bolcomen Iköt boo; \}ci tbèbjengbm ban fommioljc trccRmöt
benfierjer boben be öbenoenibeCapeïle /bie bun tot |et 2. lidjt begbeben/ toefcfee
litbten öacreti oojfpjoncfc bebben ban bet bobenfie gat foo battec niet foo domen
bindt en i$ oft b« beeft Qjn bed ban bet bobenffe licbe. ©an toddten €m
pd f onbateuc toa^ Marcus Agrippiomtcbolb^ngenben toiï bon Ce&r Auguihu.

©e

Digitized by

Google

«r

HENRI DE KEYSER

ïAmfupi

t ij ds m*f+

Kkk

Digitized by

Google

4«*

©e ncttidfjept beffaet inbe fc&otRiriitg&e en famen boeghtg&e ban &et gficflccm
foo int melffelafc plabepfd nact bc po;benban Compofita enbebafigdcfai:
bentbept inbe fbnbamenten nact De oo?ben ban Tufcana , om ffaet fimbfjcpiK
en bafte gbeftefteniflé ban todefte beden ötet naec nodj fyeeber gbctracfetcra
inojbt/ foo bat be netticbent ober een eompt met be monbo&ept ta €ta#
Comebten enbe bofle gbefteltem^bet boutoen met be #atiriflc Comtbun Dit
toat ballet in baten banbel ftjn / aïjef Ctagtfle g&eft&iebeniflTen. Sebtn ban fp
befe bat Poëfistot lof banben groot aebtbaten Hcnrick de Keyfcr om ftjn b*
nuftgept en erbarm toetenfebap in be Archiceduer fou mogben feggfpn ty
beeefen albtw" :

Rocmpt Amjlel vry met reen pp al de wonder wereken
Die in het trots ghebouw van Huys, Paleys en Kercken
Te fien fijn , met vermaeck , vol aenehenaeme (choont
Die elck ArchiteBw in haer volmaecKtheyt thoont.
Als U de I\eyfer heeft door Konfte naerghelaeten
Daer noch al menich jaer U Mufa van fal praten
Befbnder op't Stadt-huys van IDelfi, en ander meer
Waer aen de Kjyfer heeft bethoont fijn hooehfte eer
Een eer die door de Faem noch lanck fal blijven dueren
Soo langh jét overblijft van d'opghemetfte mueren
Daer defen Architect den Jnventeur van is
En Vinder van't ghebouw vol éel ghefteltenis.
Van eel BeldthouWery ghefheden naer het leven
Die aen het werek de oogh en meeft vercierfel gheven
Dat fijn Figuren die ghelijck het leven ftaen
En fchijnen jeder een door gheeft te (preken aen,
T'fy heel oft bas relief, viercanten en ovaelen
Uytfpronckfels, parequement in't welffel vande faelen
En ander aerdicheyt van marmor, houdt, oft fteen
Die vande Kjyfer oock fèer wonder fijn ghefheen
En connen vande pen foo grootcn lof niet krijghen
Soo als het werek verdient, daer Soit voor moet fWijghen
Die berft wanneer hy hoort verheffen t'fyyfers Naem
Daer meerder als mijn pen van roempt d'Hollancfche Faem.

CORNE-

Digitized by

Google

C 'O R N E LI £ VI SSCHER

' PUedtfnyder .

Die uyt de leeringh van Cornelis Vijfcher vift
De wctenfchap der Konft , en gheeft , noyt faelt oft mi ft
Om (ais de Vijfcher heeft gkedaen) een eer te krijghen
Daer noyt het Faems Trompet door glori van fal fwijghen,
Maer altijdt roepen Uyt den lof van d'edel Conit
Daer foo een Konftenaer is konftich med' bejonft.
O wat vcrduldigheyt moet niet een Vijfcher lijden
Als hy half hopeloos een «ooptjen gaet verbeyden

En wacht heel daghen lanck met ftil en droef vermaeck,
Te krijghen éenicn vifch aen fijnen fcherpen haeck.
Soo oock behoort de jeught de herfenen te breken
En met veel arrcbeyt naer wetcnfchap te fteken
Als Vijfcher heeft ghedaen , die in lijn printen ie*rt
Hoe datmen in des' Gonft can worden eens volleert:
Hoe datmen fta^chlijck moet viflcheh naer.een naem
Die door de Con ft alleen verbreydt wordt vande Faem,
Het Vijfcher s teecken is (waer in de cere leyt)
Daer eenich man aen t' water fit en vift altijdt.
Dit teecken leert ons al en gheeft ghenoch te kennen
Van wie des' wercken fijn , jae fonder fchrift der pennen
Bewijft, dat Vijfcher overvloedich is gheweeft
In't ordonneren van het Landtkhap aldermeeft :
Daer fietmen wonderheyt van acrdighe ghefichten
Perfpecten, boom-ghewas, en fchoone Sonnen lichten,
Gheberghten fteyl én hoogh foo dat Natuer niet meer
Kan ftotten in't verftandt tot Vtjfckers hobchfte ccr.

IAN

Digitized by

Google

IAN S A D E L E R

Vlaedt-fmjder J>aji Brujfèl ', ghehoren Anno 1770.
ende gheflo/ï>en Anno 1600.

S<©a toanncet jemanbt bant» $onft-mmnenbc gtbeèfien tiicufaahtfüt^ i|i otn
te boo?en bet begin enbe uptganeh banbe ntgebopn Conjie baer bejmba$
bliegbenben Jan Sadeler in fijn Jeben mebe begaeft ma£/ bie en moet fijn ftlta
moer een toepnieb ontiedigben om met een röp berflonbt beffdfg lebentyèr «n
mtpnieh te aenmerefteti. g[ae ftp foo betre bat ben Lefer eenigbe nennb* iQaegbt
bonbe pteeifhöetp / bie ben felben Sadder met groot opfleht beeft ac$tenjp«n/
en baer bp eenitfafïntï* be fdbe gbeflen fpbficnbe / <n fa! niet alleen bit mjjn fr*
feb&f gbdoef gbeben moet betmonbert (iaën bat kn met geen mecsbeejitaffc
ftcpt baer ban gbefeftpben héb ab? ft» bjf merttetenbe : boeb alfOo irft rattn «»
banen pen nier gtienocfthem oft fie|ianbt én «enne om t'féïbe ttaer bofanta
epffft nnt te mennen foo Ötftbe ebentoeli njet toUkn naer iaeten om bat ban
te fc&$ben foo bed olg mp be f aem heeft jngbebiafen.

©efcn jan Sadder $ gbebojen binnen bejëtabt fimflei ban ettèhjebeéifetf
toienjat Itabec baer naer met fpn bed i^ttj^efiniïlcommbJoonmtotAnnrtipca
betn gfteneirenbe met 3&mwfimmeren in. p(et abjf anöerfmtjoi baer ben tot&
£one in #n groene joercn oocft ferr etbaren m bto0/ maer alfoo &p mertöfr
negften : btttbt om in ïpfrt te fhgben alj* bet boodefRftben Sfimpt te boftjoiBlP 1
i£ rfdbe ban fijnen $abes Bdet / ben toetenen meer om bet woflfïte. ba» w
oeffenmgft te g&enieten al£ be todbaert ban $nén jfcoon te foemm gentttcitoe
toa$r ftelettenbe / fnleb* bat hp {ftaenbe onbet bc gbcHoozfoe tnf*pt bun^e
<©nöerj8).gftenootfaedtt tnajl bet boojber&adt ^mafmtineren tt bJpwffl
tot ontrent bet jaer 1573- aïfmannètr befen Jat} Sadder binnen Antwerpen i£#
trout. ^tmbenu fönen epgften $oogbt enbe jaBcefta / geeft fijnen mfftml
en jnghebo^n ghenegftentbept tot bét $Iaebt;(n0oen4trt ropet ben bollen ifrM»
gbegbeben met (Webe neerfiiebent bat $p ( fonbet te meten 6p toie &p opt $t«
Ittröt beeft. ). ban ftonben oen bet <8rabée -^fet beeft aengbebnt enbe iwt fe
&éeeftenmgb> ban Marren de Vos en anbere jaeeflferji bed platten gbfjtrtw
enbe foo gjjeboojbert tot eontentement banbe ^eétnataft$/ bat een je#eK)*
baer in groot bcbaghen heeft gfcebonben. $p toaji ten jBan groot banfbjtat
bmpn ban teouic/ (toert ban bah: enbe doeeft in't arbepben / bobm Dien Ite
beerbieft ban ftanbdingb / ftine toctehen al fpdenbe met fret tnenmefi ^
eomerinube afleggbenbe : foo bat be $ebilber$ oft €cecftcnaer^f bem quaüj*
naer jijn eontentement met gbenoeftfaeme tecclumhigfie coftcn gbcriebeiu |p
hrcgfiöoo? fijne neerftiebent op eo?tent0btntemebbu1bigbe ft|oone foopecn#
ban pjinten baer ftp grooten aftrttty in Babbe. 4tK» ^upf-bjoutoe bwji ban
ben mo^gben tot ben abonbt onlebieb om be ©oo?-coopcr^ ofte ftramenSb»
fijn pnnten te gberieben : onber anbere bintmen eenigbe plinten bie bon $fln
gbefneben jijn be toelcbe affieibcn berteftepbe jtfiufiecH ftucrftcti^/ niet aflnn
baer mebe te bennen gbebenbe be erbartntftept ban fan $un|t maer om Wöf

Digitized by

Google

4*5

r •' ' IEAU SAPELER

! Titer txceJUnt 2mgim9rur mtiféU BrmffriUr sn B rst s st lsn iffttftstefïsfrsmistiemsHt
t m m tfmmn * e*/** msir Sfmi Vgfprttfhu s/srs, it Jst tMmns s Ujfm*t*b,ou Vétt Utj *
\*&u* ts fUrjmmfr Jeusevr rtjmktiltt* Ju hurin: ts sustl* ilst assui/s psrMj '?
JlMi fd'Jb jmrulr JMj4*nrr,j*stn*Unj Utfitetr fu'ét sfiirt f*ur MsTHnJ+Vêe,ii ,
wfflHf**** *****. tsn itit.ti 'érfi stU Jsmsursr s frMncfirè t tt ar U * MuntrHm sn
Wp § *** rr f.> oU t+ -Dus fuj mjxtct vrrfirnt ét'tm* chejh* Jorsrsrunr msSsiUf,*t mtsn ijsf.* x
\**.4Jt miU pfcnJrsJs J*m*urr s trrtujf pu Q msumt As Is shsujsfishrs Un-tfoo* i^Mé%/pn^m^ -

Digitized by

Google

4«4

een stoot tkf&ebbtt en feu? J»ee(lec toa£ ban J^ufijcïi foo beef t tym to
iebee aengbelocfet niet alteen mettec baebt ban faticft maec inbt félbe itunjtfön
erueeientie upt te feiten, «en lellen fón fdben gb^b^ binbenbe gbencgftfn m
icaiicn te (ten tec oojfeecnen f||n toeedten albaee grooten teecjt bobben i$ nut
fan beelfcupfobefnrm't jatc 1587- ban Antwerpen gbettodten nart Keulen enöe
alfoo op Franckfoort altoaee bP eenigben t#t itefc abetooonöt en 4£ tem ban
toetKQCtten inBeyeriandt altoaee bp öp ben ïj^ectogbe ban Beyere feec toflktan
toari/ bie bem om fijn Conft beaifit beeft met een goube neten en jBebafit
fèiee tooonbe Jan Sade.tr .'tot ontrent 3fiugujtt ban bet jaec 1(9 e. en tcotbdjóo
naec verona in Jtalien , altoaee tip een boleomen jaec tot betbjonbecinaf} ban
aile Conffc-ncnncnbe peeren enbe Jtief-bebbeej* fijn fianodingb benban: fcaft
gbemaeent/ epnbelijcH necegbeflagbenfiinbc tot Venetien metftin bed f anute
en albaee btec jaec gbetooonbt ijebbenbe/ ijl in't jaec 1600. alben met Juftus
(Ittnen $onc naec Roomen gbetcodten om be fdbfaetjnbept ban Xanboutoencnte
SSnticnuitenten albaee te flen enbe meefl om aen fijn $ep&djept iet ban
üunft te pjejentccen / gbdbdt ÖP Beeft gbebaen bodj met tocpnigbe operam
ban becgftdbingb baec booj te teugen bet toeten Brat grootettfó beeft mifnocg&t.
enbe naec bat öp met fijnen #one albaee eenigbe baegben be £tabt / be ftun(V
bet ïanbtfcbap enbe f8upnen befien öabbe/ pjcejg meet be Xanboutoen ban
frin $abeclanbt ban Roomen met aOe be palepfen ban Jtalien , ceben bat ft
toebecom beeft sbefteett naec Vcnedeh altoaee bp int feJbe jnee 1600. aften
&omec ban een bette eojtjs obecleben i>* maetnenbe obec fijnen bootftfodw
£onc enbe b$ ©otbtetg boo? jp&omboic enbe COeffenbecfiJnen&pebet Raphad
Sadeler. <ttt ban fijne booafj. &ocbtec£ i# gbetcout tot Verona enbe b'mtot
ttoee fijn gfjeetfeliJdt gbetoojben in een Cloojiec tot Venetien. Juftus oft J<»
Sadeler bleef fitten m.fttn &abecft toineftei tot Venetien , attnaec &p 00* flfc
trout ijl bic int jaec i6zo. inbe maenbt ban <&ctober opbjetnenbe i£ mtttai
SEmbaffabeuc ban Venetien on occafïe afgbetomen naec Amftetdam om nut te
f&mtftelier£ nemtiji te maeeften/ enbe bectcerttenbe ban baec 00 Leyden, $
top$ baec naec ban een fiecebe nojt$ obecbaQen enbe baec ban obectebcu bm
todeften tot Leyden begtaben i$ inbe €g)oo? banbe ^oocb-Ianbtfc&e Jtet*
TOe toeeciten bie Jan Sadeler boo? be Conft beeft acbtecggelaeten (öbr , * li **"
mmicbbulbiobiban fim plinten te fien ijS ) göeben $iec m Nederiandt
b?embe plaetfm sbenocbfaêin gbetitngbeni^ knateenuptfiedtenbe jflBeePa K»
feïben in föniebcn ij* Bbetoeejl.

RAPH A E L SADELER

flaedt-fmjder Tvan <BruJfel ghehoren Anno 1557.

D$fen Raphael ma£ ben 95?oebec banbenboo^noemben Jan Sadeler óp ton
toetenen;* aphael gbeteect beeft befe toonbece «onft ban plaetfhbbtn/ w
naec bat bp langben tijbt baec in gbeoeffent babbe int Ucftt b^ensbmlK f«t
aengbenaeme pinten bie op jt)« untnentenbe fcaep pïaeten gbebjufht toaren/
foo beeft bp eenicb tetfel aen bet obefttbt gftccrtöbcn b'toricft b'oojfaetit bjaj

bat bp btm boo? eeniofienjübt ïjeeft begbeben tot bet fcbilbecen baec &p «*

Digitized by

Google

4*1

RAPHAEL SADELER

MxteMent efyra***r nstif éU BruffrUsf en Bntiant,Un *&$- «/ a *ft* pr^mierernen*
isms/fmneur enjèïtet *pr*g. Ufltf sJJennê éufft U ffmvurr fui#+nt lexsmptr Urfim j
fier led*, en U smrtU il d Jtiim profit* fuil eft fmrvenu 4 U f hts luwt f Jef#* Je U

Jeh'cmteJJe. c?"if *n f ent meire f* fit cti*r*r,frinrijr*t*mdnt l+sfimcte Je Bdvter* ;

£/ furtfu* Intree Je fferemite ett $1 * fit et *vec fin fier fes* , svec fui tl e/t venu /e* j

* s -- - rui.il si *tê ftursuAfi temmv feh ü ri

urer Muniehen en Bdriere.et dfldd Uemjé ett, il

Lil

Digitized by

Google

cm erbarm jflBcefter in fou obemojbm ïjebfim &abbc &em tien ïutf tot jtofc
(höben ffclbe niet belet / finW Hat bp ( &ct.($e(tr&t berbetert enbe toefewm
berflercftt btnbenbe) beeft &ct plaebtlïttjbm tnebetom amabebanö&en/tnfc
brei toonbere binden boo? ben öarf) gbeojaebt / baee tnenicbbulbiö&e bxtdmi
ban tön pjinten en teeenening^en sfjetupgbmiji ban sbeben. $p beeft •*
lanafjen tobt g&etooom in 25enerïanbt/ te Venetien en anbere CoranttfDfk
pïaetfen baer tjp befe €onft met groot opftrbt gbeploggm beeft g&eüjrt «*
fonbedinolie te flen # a«n berfebepbe 23oecltm / foo ban Grcmijten al? fc
benjï ban ijfóiligben etc. $p babbe emm |?ebe baer bP 4^°tn ban bwjt/tt
toetmGiiisüadcicr bieben$onetoa£ban $am mbe begiboojf;. Jansotoerfefen

^OCber / am tttelcftm Gilis Sadcler bm bOOfó. Raphael cnbe Jan Sadeier (on

$em boojtjaf te belpen) befe €onfi met grooten jebec obeleert bebbm / «nbetoat
boojtganclt bm felbm güïs Sadeier baec in gbebam Beeft fai ben Lefer in feflHfi*
Iebm bier naer tyeebct bertboont toojöen. ©efm Raphael i0 tot Ven«ien #=
fto?bm enbe albaer begtaben niet connmbe fejjö&en in toat jaer bat ft» bm
befe bierdbt gbeftpepben ift*

L Y C K-D I C H T

Op de Doodt ende Konft van

IAN en- RAPHAEL SADEEER.

NAcr dat de Sadelers den leften adem gaven
En dat den gheeft verliet het huys van hun ghebeent
Soo heeft terftont de Faem op Sadelers twee graven

Elck een befondcr Croon ^an ecuwicheyt verleent.
Jae fchoon de fchrale doodt hun krachten quam berooven

En fhed' den webben-draet van't leven haeftich af
Den glans van hunne Conft en coft fy niet verdoovcn

Om dat d'onfterf'lijckheyt gheplandt (bet op het graf
Die d'heele wereldt door verfpreyde haere tacken,

Als t'af-gheftorven deel ter aerden was beftelt,
Toen fcheen oock eerft den roem naer d'eeuwicheyt te (hackm

Ter wijlen dat den gheeft bleef leven in het beidt.
Dat oyt van Sadeier fèer conftich is ghefneden

En aerdich uytghewerckt naer t'levcn op de plaet,
Jae leeft noch over al tot op den dach van heden,

Dacr niet als Konft en gheeft in uyt-ghedruckt en ftaet.

Ghe*

Digitized by

Google

4*7

Ghefchil tuffchen

PICTURA ende SCULPTURA

Over de Edelheyt van hunne Conften.

By manier van iamen-fpraeck.

PlCTURAj

SOo als de Soo clckx luften treckt,
En jeder een tot vrcught verweckt,
Soo wordt eenparelijck mijn Kunft
Begunfticht met een jeders gunft,
Soo wprd' ick vÜjtich beiauwriert
Doortocht' ghemaeckt eii opgheciert,
Niet van ghemeyne Ambachts-lien
Die felden feldiacm fracyheyt fien,
Macr meeft de Princen in het Hoff
My fchencken d eelftc eer en lofF:
Die jemandt door fijn dèught verdient,
Soo wordt mijn wetenfehap bemindt.
Die door de ftraclen vandc Son
Op defc wcreldt eerft begon,
Waejr uyt dat blijekt de ckricbeyt
Die my van jonghs is toe-ghefeyt*
Waer door gheen gifts ghcdoptc flitt
Mijn roem can klieven overmidts,
Om dat mijn Kunft in |chijn beftaet
Die tleven fchier te boven jjaet.
Den fchijn en lijdt gheen hindernis
Cyn datter gheen ghcvoelcn i$,
G^elijck een heete- Sonne-ftracl
Geen Nijdt-fuchtstegerifpoet öft qt&el,
Gheen vuylen damp oft water-plas»
Gheen dreck-got' ofte wack moras
Èn vreeft , dat haer becruylcn can
Sy thoont dat fy daer huyfen can,
En fonder ietfel ofte fchaey
Blijft hacren luyfter even fracy.

Dit ledr ick in mijn vry Pictver
Als t'rechte voorbek v*n Natuer
Die vande Son eheboren ben
JEn als een Son de Aerdt door ren :
En waer ick ben oft waer ick koem
Een jeder draeght op my fijn roem,
Om dat mijn fenoonheyt heeft de crans
Van alle fchoone fchoonheyts glans,
Daer Pallas fclver eens voor weeck
Wannec* fy haere £onft gheleeck
By deciheyt van mijn eel fchildry
Die by my ftont ghelijck copy.
Haer Konfte die als tleven icheen
Ghefiieden in wit marber-fteen
Soo feer noch niet gheprefên werdt
Als dat ghefchildert ftont op bert :
Daer ühier voor het eerfte Boeck
Van gheeft een brceder onderfbeck
En daer den Blinden tyohnis wijft
Die boven al Pictvram prijft,
En Pallas. wel ghetroffen belt
BenefFens mijnen Efcl ftclt.

Sculptura:

TE langh ghefwegen dkkwils rout
En t oüghelijck de plaets behout,
Ey bout niet inde locht ichóon Maeght
Wie ift die Unacrt roemen vraeght?
Waer door ick jünerlijck ghewoei
Van teghen-ftrijdt in t herte voel
Vol jelofy , die dit ghefchii
Eens tot ü fpijt beir-vatten wü>

LU 2 Ha

Digitized by

Google

En thoonen dat mijn waerdc ccr
Vcrduyftr en can U hooghc leer,
Schoon dat gy noch foo vcd vermcught
By Prins en Coningh door u deught,
En ftouft' föo-op een blinden taft
De vracgh en is daer-aen niet vaft.
Wie van ons twee meer crachten heeft
Oft wefcntlijcker leven ghceft >
Ghelijck u jeyd' den blinden Man
Wijns botheyt had geen weet dacr vaa.:
En daerom wordt de botticheyj:
Befchermpt vande onwetentheyt.
Dus waer dit beter niet beftaen
Als fuickx foo onbedacht ghedaen.
Wa$tlchoon gy roemptop uwe fchaey
Js daerom uwe Konft lbo fraey ?
Die niet als inde ooghen leeft
En taften noch ghevóeleo heeït, ^
Maer mijne Kuqft leeft inde oogb
En inYghevoelen.oock foo hooch^
En haer beginfel laet idc dacr •
Want over twee-mael-duyfêat jacr^
Eer oyt PiCTyER op d aert-rijck <juam
Oft vande Son hacr voctfel aam,
Oft eermen wift van fchildery>
Soo iachmen mijn beldtfnijery,
Soo fachjnen naer den vollen eys
Mijn Kunft op menich rijck Pateys,
K'en fbeck hier geenen blinden maa .
Die rechts ghcvoelt en taften can,
Maer een onnoófèlirindt dat fiet
En rechts can {preken and^rs-niet
SAl fién en taften wat het is
Ons edel rijckgheftèhenis.
En laet dan keeren de fchildry,
Oock mijne Xwaer beldtfnijery
Laet fien wat datet fegghen fal "
Op foo een vraeglren vremptghevaK'
Het antwoort «Teen is dpeckjoft plact

Dacr t'minft niet op te fien en (tact
Jn d omghekeert ghefneden belt
Daer fietet noch wat ui-gfccftefe,
Daer fietet voor en achter been
Met tlichaem comen over ceo
Daer voeltet met fijn teere handt
Volcomen leden talie kandt
Daer ftaetet op d^n jiaeck^en bil
En wijftwat aatet fegghen .wil.
Wat dient u dan Pictver voor wit
Daer ghy (öo neerftichiijeknaer fchit
Niet als een welen plat van veur
En achter fchijnet maer-een leuni
Soo dat der>Beiitel tioch foo e$l-
Js als U iïooch beroempt Pinfccl
Jn arbeyt, wetenfehap en fin
Want daer fchuyltde volmaecktheyt ia

ETlCTURAt

BEgacfde Nymphey ftiltü wat
Eer ghy my in mijn woorden vst
Eer ghy mijn celheyt wilt vertreen
Hoort noch een weyntchfnacr mijn reca
En houdt wat koelder midddmaet
Ter wijl (kt hier om.d cere gaet
Schoon dat ghy kunt van alle kant •
Jn Konft doen blijeken U verftandt
Als^ghy in Marberoft jvoor
Bewijft* vap achter en van voor
Al de volmaeckte leden van
Een teere Vrou oft naeckte Man,
Tfy in profiel oft bas relief.
Naer uwen wenfeh en herts ghierief
T gen oock niet fomkr wètentheyt
En wordt akrt'leven toe-bcreyt.
Doch want jghy felver lijden moet
Soo ghy U looghen open doet
Dat al het gcV ghy oyt bedacht
Oock van t'P&feel wort voors g^brad*

Digitized by

Google

Jft in Pfcrfpeft oft Mètfclfy
Nlijn effen doeck ghenoempt Schildry
Verthoont ons fulckë vrcmptvcrlchiet
Dat d'oogh daer uren veer in fict
En menleken foo voimaeckt ghcdaen
Die fchljnen vanden doeck te (ben
Daer foo het voor als achterdeel
(Soo t'fchijot) verthoont fïch in Piüieel

S€ULPTURA;

DAt is maer fchijn ghelijck ghy lijdt
En fonder fijn, t gen tot U jpijt
Tc iamen in mijn beiden ftfcckt
Waer in het leven maer ontbreekt. *
Den fcfiijn van tieren niet alleen
Kompt met de Konft hier over een*
Mae f het ghevoeien thoon'et/ïjrr
Want tgen' men tafl en is geen fchijh*
Ghelijck den fchijn daer ghjr op bouwt
En meer van fchijn ais t'wcfcn houwt.
Jae fchoon dat meer als honden jacr*
Mijn Konft in cHaerdt begraven waer
Noch fou haer wefen ■gheeflStehfijn
En ovcr-treflfen uwen fchijn* :
Die voor mijo edel Konften buyght
Soo als-ons Room ghenóch ghctuyght
Jn mijn al oudt verhevea werek
Te fïen in memch Hof en Kerck*
Tgen' boven alle fchatten kijekt- -
En verder als Pi ctvra reyckt>
T'gcn' fpreken can ai is het Hom.
jn drooghen vanden Edeldom -
Mijn Beelden fien al fijnfy blindt
En daerom fijn fy oock bemindt
Mits dae* in wort de fchoontbethoont
En wort met d'hoochftcn looxv beloont!
Wiens oudiheyt nimmermeer verfïijt
Maer fchakeh eeu by ceu akijt.
D'Ascademi van heel Euro o p

4**
En Kccft van niemandt foó een loop
Die fcldfacm Kunft beooghen wil
Als maer alleen om mijnen t wil.
Wie Hier die naer Roomen eaet
En niet op my fijn ooghen ilaet
Eer hy Scnildrijen lal befien
VanMiCHiEL Angel oft A'Urbien. .
Men ipreckt foo feer niet van Schildryv
Als vanaaijn Beelden, en daer by
Vai^ t'hooch ghebou , foo Kerck als Sad
Theaters-, Arcken , Triumphacl,
En dierghetijcke.werckcn meer
Die daer te fien lïjö tot mijn eer.
Hier med' dunckt my ghenoch ghefeyt
Wat dienter meerder thoon ghcleyt.

PlCTURA:

¥At flact ghy vremdc reden uyfc*
En redeloos U reden fluy t
T'is wonder van ghefteitenis
T gen ind** dacdt foo niet en is
Ghelijck de.Konfte lïch verheft .
Die dickwils t'leven overtreft.
Maer t gene is ghelijck t gheiijekt
En heel ghelijck is , foo het blijektt .
En wort voor wonder niet befïen
By alle Konft-kennendc Lien.
Siet mijne ftomme Poëfy
Vcrthboncn iïch ki d*fecl Schildry
Daer fïetmpn tleven en Natuer
Sidh roeren in mijn , cel Figqer.
Oft is het bofch oft groen warandt
Een hooch gheberght, leer dicht beplant •
Het is al oft-mer in fou gaen
Soo wel doen ick mijn bbomen ftaen i
Jft eel ghewas van voedtlaem cruyt
Pers* Abricock en ander fruyt .
Hun rijpheyt geeft fulck een vermaeck?:
Dat jedersxnont tracht nacr denfinaeck

Jfctx

Digitized by

Google

47°

Het lief gheblompt vol fchoon colcur
(Thans fondcr teven , xcuck oft geur
Jgen ftaet afe tleven op Paneel
Ghefchildert vande cel Pinfeel
Jn Princen lukken liefd' verweckt
En foo hun hert tot iuften treckt
Dat niet by hun en is foo weert
Oft t wort noch voor mijnConft vereert
Dit blijekt aen Segïrs (dicdoorKonft)
Vercreegh foo menich Princen )Oüft
Ghelijck U defen Boeck bekijft
Die fonderiingh fijn wereken prijft.
Doch want noch te bedencken ilaet
Dat alle gunft te boven gaet
Die eenich Schilder crijghen catt y
]s wel gheblekeo in V>p tf J a n '
Die Zbgers een Madali fenonek
Dre vol van Diamanten blonckj V
Voorwaer een wondeT groötcn f<
Want foo veel jaren ak hy hadr
Soo veel ghefteentcn fachmen daer
Tot loon van onfcn Konflcnaer.
Noch aenghenamer gunft en for^i
Droeg voor dé Kunft de Bran denborg
Als hy voor Zegers rijck Pinfed '
Schonck daldetweerdichftc juwtel
Dat op de wereldt welen mach

Oft als oyt menfehen ooghc (ach
Dat bovca alle weerde gaet
Midts tTdf in hcylicheyt beftaet
Tgen d hoochftc gaef is voor demenfeh
Dat is den duym van S. Laurens.
En voorften vingher noch daer by
Siet wat can doen een Blom-fchildry,
Jae difcrghclijck Exempels meer
Can ick hier voeghen tot mijn eer.
Waer door ghenoch te bitjeken compt
Dat ghy Ü te tergheefs beroempt

Sculp :ura:

SQö ghy op de belooningh prack
En ites met mijn triumph bepaelt
U eer , foo fchtet ghy veer te cort
Midts niet foo fcer beloont en wort
Al?£^en£ck in mijn Konft bewijs
Die T5 ver at behaett deri prijs
Soo dat tot een befluyt daer blijekt
Datmqnc Kurift meer is vèrrijekt
Soo.wci in wefen als Natuêr
Als al dchihandel van Pictver
Want tgenieèri Blinden taften moet
En Wordt! hier niet iileen ghe voedt
Van d'oogfa ghdijck oock de Schildry
Maer het ghevoeien ifler by.

Dorte Aenmerqkiqghe.

H^tórf batet tnp niet cöeoojtoft en i£tot betifte rtffc h««n*Bgtn8l *
boofc&eroetbe tpfêffie oft e&eft&il ceufet^ taptd te g&ctorn I om #**
M&MbtfP toflï&en tteffe time <mïl*W Confbn btóe&èr tic «wetten/f» lui
ebeutoel met ben r#l?fmmcf#n 29eIbt-f)outeer acrf#mtoen eube befcemmi bat
( ten aenfien ban $n r&fte 3ton(i ) #n toctoifr&ap toat meer finjf en anno»
hiasfoin $eeft/a$ toeïbe Öonfl ban Piaura, fc&oónbat Pifora tnbetbaetnwr #
te bertoonbete al£ b'ebeï Statuaria, maee alfoo bebertportbednefr mter beb^dp
ijs? a\$ biaeracötitf) / foo moeten teptnet bolle te#t aen te fBAtn-QMtoitf*
eer gfoeben om bat fp ban alk #bcn in Berfhtfren ban figuren mm moetm
letten atë enten &cf)Hber / ben teeleften ban *oo? ftet Jeben btrtlpent en *#
fd#nd#di <6$ &et feben #/ tot bettoonb#wg> ban ftt B&ejpfo / bod b#
naer Het 0&eboeïen/ Hier ober fal met reben tenen ^cljilöcr ï)tm bcclar#nai

Digitized by

Google

*7*
mptoinmimpugnerenfégglmbfbatinMtt^

i£ en boo? be£ bertoonberirtgfrben jBettfcb èbertoonnen mojbt te-hiatfm fat*
lobben bot He #tbilb# cpnftigl&er i* ,ai£, ftef ^dbrtjoubW mant t'gbene ben
tnenfcb ban alle eahtenftet/ tafl/ e* gftebotlt / #» ffcetntef *» boet bertoon*
beren oft gfjeloobenr al£ t'gbene bp jiet en mepnt te fnïi b'meldt foo niet en ijjf/
moet alfoobit aqmttentbcftaet menend fónjo/ W?fcnwftWni^e*H|tjctöof
aenben tnenfcb toelcn g&doof ten opfjebt bon een bohnaetftt gjiefneben 28>dbt
onnoobieb $ / boa? bten tticmant tn moet ggidooben bat fin tan firn en inber
baebt tafï en gtjeboeït.

Qu^THdet 4j ' fintit fiod- ertiu ejfe nöH' jnd^et .fidey. ■'■'■.

Die mee de handen voekt'gen hy voor ooghen: fiet .. r.' *

Befbnderlijck Sculptuer die en. ghcioofc baerniet.

Maer die voor bent fiet ftaen &i£kers gheftekem*

JDen fraep berfterenbert -Pocöt d* Ü» .**» <m matffit tn 'ottert ton dfetftfc»' '
f abd boecnen benbaer bat ogtmngbe (éln^^ieit i^ niet ^leben g^cf^
jjp tnel maer tnaeebt bolgbtnjff fijn fï§$bav banüe fcfjoone Pandork' bïe v uicanji?
boa? bet gbebobt ban Jupicer bén oïjbetften <&obt bejs $émefy? gbèütaecitt babbe
ban roume pot-oeebe; Öebówo frin bef* bjjtPj&jr* |önbe m .$*$ fdbtd wet
meer ai£ een febabume cnb* óngfebodiitR/ni&en eau bcfuU wow fificlötfc , .
een gbefneben jStotume bic. ban rnU Kanten ftaej' gfteboeïen jfeeft. ' 3pr(e por- <
aerbe i-amiora bteï inbe oogbetfban alle be <&eben-fbo öfligbfnaetn barfpöfc» ; ■
ftdt enbe met alle gabcn ban feèuabt wi onbeuggt Iwrcrm to^bt / en üjetbt

6t)enoempt Pandora b'ttJeldt té fcOpC» ij* Gaef van alle Goden. Pidura 'fal to

tegben miflcöirn tettim argneren en feggben bat béfe Pandor» oft Go<3m g «c|f
boo? ïjaer ongt*bootffltirtbipiJkJ»ft^

naumtbept ab> fp be boo£ (baaer tn biuribmen onbrugftben begoten baaem)
tegben bet betbobt Dan j upitct ggeópent Tjabbe / fufcïtr. batter met theer tn en
bleef aW be booe/ conctabceeobe aft bcfluptcnbebebcojft. Pidura fnerinebe
bat Fidura nopt in foo quabm cepwaóe evüK baeteiiicben naem bp be «Bbben
ijef ghctoftu aljt S'culptura bté befïotcn toajö in Pamiou, moer op jemanbt fon. .
mogbm attttooo?ben bat om bit cïefttt* be botmaeentbept battbe ftonfHiiet
te bedeggben en «f (moet obetlitr wper.obcbiö^ftïi enmoabt) mant ëva
on^f eerfie J©oeber breft nopt jemanbt daetf gbe^ic^ «Dcbaöt in (tbooniiepbt
en boimaeefttbept/ bie noebtanjt tegben be roeboo^atnmepf en boben <Bobt^
gfpbobt boo? t'appel bpten alle mettfóen geeft gbeftjoebt in afle miférien / bie
niet epnbigben en ftülm boog Jbat mponiei iebwijS ^pnbt gèjioen af-g^fponiien
anbtr^ niet beboubenbe al£ eengoebébope ban.^a(ut tè tt>o;brn/ foo jbamutr
bjp 43obtjl gbeooben onbedjouben/ on# tnacpmbe ban fbriben enbe naet be
ïeermgft banbe ^epligbe ^oótot<|e Cat&oïitqnt Serene ggeleobeH. SBaer mebe
mp bunent gbenocbfaem gbefept te Rebben/ bet reflant om ro^t^ent mine arft=
tedatenbe / öu«f mil ieft toeberom eenjï baeïen op ben Xof tne be naerbolgbenbr
BIaebt-fmjberj$ boo? baer feontl berbienen enbe in bet Staaft bonbe aiiflcrflfe
fiiefte jpaem v gbefebjeben toojben.

rACOBUS

Digitized by

Google

JA CO BUS DE BREÜCK

fBeldt-fajder enk AtchkeÜ Tm & Omer.

"XXTT He jemandc over Conft een bilHcïcvonnis ftrijeken
W Befonder die de <Breuck lact van fijn handen blijden,
Soo in Beldthouwery, als kloecken Architect
Die menich Minnaer vande Konft^ofluft verweckt:
Moet eens.naer 'Bergben gaen en daer d'Hooch-fael beooghen
Jn Sint Odoris Kerck., wat wonder groot vermoghen
Dat U béwijft den bouw vaft in fijn loot gheftek
Verciert met edelheyt van menich (choone belde.
Daer fel een Kcoder van de wactd* sArchite&ure
Bevinden wat can doen een mehfchelijek Nature,
Daer fal een wijs verftandt (chier blijven fuf by ftaen
En (ègghen open-uyt dat niet can hooghergaen
Jn Tfuyvernetticheyt , ghefteltenis , en voegingh
Om dat dea*Menfch daer in vindt d'uyterfte vernoegingh
Het fchijnt dat ekk Rguer (al (preken ,foo bifaert
Jft al nacrtUc ven uytghe voert met cloecken aert.
De Stadt Sint Thomas can -oock daeghelijckx bewijfen
Hoe Peer 'de <Breuck noch is in fijne Konft te prijfen
Als jemandt eens befiet de fraey Verrijfènis
Van fteen ghefneden die daer oock te vinden is,
Vaft teghen de Hooch-feel der hooghe Kerck van binnen
Waer op dat dick wils oock veel Konft-lievende finnen
Gaen (pelen om den aert der lieffelijckc handt
Van (Breuck vol gheefticheyt te vatten tn't verftandt.
Daer t 'Hof van ©wort oock wel met reden op mach roemen
En Breuck een vande eerft des wereldts Meefters noemen
In't fnijden op den fteen , en daer by Architect
In wiens wereken maer het leven enghebreckt.

IAN

Digitized by

Google

'4»

IAN VVITDOECK.

Qktth fnydtr Ttaa AnTüerjxtu .

Orw/« &&tf (die was een cloeck en aerdich SchJÜer )'- %
Bemerckende dat fijn Difcipel VVitdoeck vondt
Veel aenghenamer toft in't tceckenen , jae milder

Met pen was als Pinfeel foo liet hy hem terftont
Naer d'ordonnaritieri Van \nbbens plieten fnijen

Oock naer fijn eychen werek met fülckcn aerdicheyt
Dat jeder wie het lach bcgoft des' Kon ft te vrijen

En hebben Witdoeckx 'ftfem foo over al verbreyt
Dat VV'tidoecks wetènfchap noch eeuwen fal vérffijtén

Soo langh den naeni f al ob fijn êdét Plaeteri ftaen
Scer meefterlijck gfiefneën , ott door t'fterck water byten

Jn't taeye was gheètft, die niet licht uyt en gaen,

1 " ' ' ' . " ' m ** ■ '■ ■ Il T l J ■ ■ ■ ' ■ ■ ' '** ' ■ ' ' *" * " "" ■' » » ■ ■■ - JIJ ' ■ — ■ — ■ -— »

NICO LA ES LAÜVVERS

Tlaedt-Jnjder tan Ana^érpen. i

vy f Ie en i ibu Laitoers Konft met lauwer niet bek>uw*ren
W Die noyt en caii vergaen oft door den tijdt verouw'ren
Maer ftadichlijck vernieuwt den luft van jeder een
Soo maer een kftich oogh fijn plaeten fiet gheüicen.
Den Ècce Homo sn t*dry Coninckx Offerhande
Naer %ubb£ns werek ghemaeckt, vol vruchten van verftande
Van Lawkers cloecke handt , die gheven ftof ghenoegh
Te fchrijven naer de Konft , hoe gheeftich hy hem drocgh.
Eer dat de.bleecke doodt fijn lichaem trock in's duyfter '
En roofden fijnen gheeft,fulckx dat bleef fbnder luyfter
Den luft,die Laulrers dreef ghedurich tot de Konft
Maer naer dit leven creegh de ziel des Hemels jonft,

Mmm IACO*

Digitized by

Google

'474

lACOBUS MATHAM

Plaedt-fnifder yaii Hatrfan gbeforen Anno i6j i.

OHaerleml vredlaem Stade diq fonder luyfter waert
Van d'ccl Plaejt.friijdcrs Conft vpl aenghenaemen aejt
Als Madam drooghen floot , en hajd den gheeft verlaeten
Daer men U Mufe noch foo vlijtieh hoort, van praeten. .

Treurt <Ph{be treurt met recht nfü, tVeerHcbt is vefgaen

Van uwen hooghen roem ,die hoyt meer, op (aj ftaen
Hy leydt int duffe graff, de Konfte |?lijft ^n't leven ...
En can noch aenden mcnlch vermaeck en juften gheven

Voor al die kennis draeght yan'Prjnfe^i net ghelneën , .

Ghetecckènt'en gheftipt daer. Hollandt wél f|aév reen.
Op* roemen mach met vlijt, midts MatKatwSvyvtt dinghen
Hun ^óriproncÉ nebben uyt de nwe^TeeckeriiRgaen

Van Henrick Goït^ius die fijn Scnóóri-vader' was
— Op wiens handèlingh hy brocht fijtt Könft te pas. .",
Vol liefFeiijcke Waclil , gbelijck wel is té mèreken 1

Aen al de proeven yapfijn.bffclijcke^wercken.

Roempt Haerïem vry met recht op föo een gheeffich gheeft
r Die vq? een Qorfel.med'.is van u! Stade ghe weeft, I TV,
Dié lbo veel JCpnftenaers van jonckx hebt op-ghekoefteff ;
En met deiorftèn van U wétenfehap ghevóeftert, '\

'T jacr viércfueh: hondéitrvièr.én'6ftich'fiach daer by <

Ghevondenwerdt by Ü deedel dntckety,. . : W

Al waft dat Marr met vrees U Borghéry : bevanghde '
Ghy. waert dié ftets U jonft de Konftenaers toe-langhde
.Ghy ftondt d'eel Konfte voor, ghy hielt met Mars den aep

En achte fijn ghedreygh min als een haefc-flacp, '
Sulckx dat ghy fijt de bend' van fèer veel Konfte.vinders
De baeck en eerfte haef van alle Konft-bemihders,

Daer Matkam een van is U ingheboren kindt

Die om fijn edel Konfï van Facm noeh wordt beminde.

BOE.

Digitized by

Google

47>*

. lAComs MathXm .(

Mnam z

Digitized by

Google

4 BOETIÜS ADAMS BOLSVVERT

tPlaedt-fntjder J>an Antwerpen , uyt Hoüandt gheboren*

DEn gheeft van <Bolft>ert leeft en fal veel eeuwen leven
Soo langh de Copre-plaec fal haerafdruckfel gheven
Soo langh den fwerten jnck bewijlèn lal den Naem
Van <Bolfoert by het werek waer op de raffe Faem
Gbeftadich roempt door al de Meefter tiecken
Die hy naer ^jtbbens Conft heeft weten te ontdecken,
Daer niet een ommetreck is by misflach ontftclt •
Maer die fijn platen fiet 9 die fiet d'Heer %ubbens beidt.
Jae fchoon de aerde can fijn lichaem heel verflijten
Soo can hier t'weeck papier noch ziel noch gheeft door-byten
Waer op de Kond des ghcefts blijft onghehindert ftaen
En wijft met fwerten jnck , den gheeft van <Boïfi>ert aen.
Het fwert brenght droefheyt med' ghefcheyden van coleuren
Die t'fwert draeght is vol druck , het fwert weckt tot het treuren
Maer t'fwert van <Bolftoert hier den menfeh tot luft becoort
Om dat t'fwert door de plaet brenght <Bolfi>erts Conften voort.

SCHELTE ADAMS BOLSVVERT

Confiicb Plaedt-fmjder T>an Antwerpen , geboren tot
(Bol/toert in Hoüandt.

Vtftftljenben $afRe-fhKBen en anb^ 4^bonnantien bfe befen ScheN
Adams BoUWerc 23jOtbct bttlben bOOgfeptMtt Boetius, gbefheoen &tfft fl«f

be teelRenmob ban Petrus Paulus Rubbens gfpben Bbefflpgben toot een 0t*K
üonfi &n niet {iet <5raeffecc- nfet Ijeeft upt - gfjetomftt. %l$ nainrotfijrt *

Triumf vande H. Kercke, S. Pecters Viflinghe, Paulas Bekeerïngh , Lceuwe jaehti

enbe twee Differente Hcmclvaerden van M a r i a en meer anbere.
4?ocft i$ meert te noteten fefter plinten ban Jordaens , al$ &et Crays Cmirn»

ben Argos, Geytmtlxtcr, De oude fonghen foo pepen de jonghen en meet (WW/
OOeR Öet Cruys, enöe ben Enghelen dans met Mari-belden , bte &p n&efhclXtt MJ

op tonere nïaet naer be «Confl-rtjcfce ojbotmantie ban tf$eer Anthonius van Dija
en nwer anber te lang!) om Hier te bet&aelen. ifcie fou ban comten ïow&fl*»

Digitized by VjOOQlC

477
bat tyt j»enft&cn beeflanbroft jftebatflt (Woelt* etnirijftotf betomntert i£
met aattc&ept tornt eaift-fcift) bo^fmfuncJtkfebctoo;pba« etnafe&ebpKBte
plaet / foo gbeopent taojöt/ bat upt De (Htoe afbjucnfebt tonnen g&efpurt toojben
He bctfplen concepten ban Itonpenaatf / ia* &at meet #/ foo tan een opjecbt
itentet ban Pidura upt bc berföepbe atbtfermofj oft ftippingi in on njinto
oft plaebt oo?becIen tnat coleutcn bacr boa? in ö^ppm» oft deebingb ber ft*
oueren bctfotftt bunben / foo b ja nncct jctnanbt ofpnegfjcn ijst om een £tucft-
fcf)tl&& nae een onroecoIo|imbe (toette p?inbt te tonieren. ©act Schdte Adams
Boifwert fonbernng&e ppeben ban beeft nacc-gpelatcn aen bte etbaten $n (WA
toatrigbe «fcabeet-confi te kennen.

De wonder handelingh van Schelten (weert te achten) -
Brocht voort foo eelen werek vpl gheefts verholen krachten
Dat Q{ubbens in fijn tijde en vondt gheen meer vermaeck
Als in dit yfer (om dat bleven maer ghebraeck)
Jn Ëolföerts fnijcry vol foet en lichte fchaeyen
Die in een copre plaedt de wetenfehap verfraeyen,
Soo als te vinden is in overvloedigheyt
' Jn 'Bolpaerts printen die fijn over ü verbreyt
Befonder by de ghen' die fijn Snij yfer kennen
Dat vry de wercldt door by Konft-minders mach rennen -
Want foo hem t'fèlf vertboont van jeder wordt bemindt
Dat om fijn kloeckicheyt vry meerder lof verding
Vat dienter meer gheieyt laet Soil vry al raefèn
Noyt ficn ick noch vermoeyt de Faem , om uyt te blaefen
Den weert beroemden lof die naer-volght fijnen gheeft
En thoont een jegbelijck wie Scbekcn is gheweeit'.

* ' i ' ' . ' ' ' ' ■ ■ ' ' ' ' ■ ' ' ■■■ i i ^

IOANNES BAPTISTA BARBE

Plaedt-fatjikr irit ckyru

N*t clcyn thoont ons Ëarbévr&t d'yfer can bemaden :
Door Konft op kop'ré plaet , om d'eer oock te behaelen
Die Fama ftadich fchenckt aen alle Conftenaers
Waer van den lof en tm fijn rechte Schuldenaars.

Die

Digitized by

Google

473

Die met <fe ccuwicheyt hun cloecke wercken croonen
Enjangh noch naer de doodt des Meefters roem beloonen
Met ttfnen hooghen naem , als aen <Barbé ftecs blijckt
Om dat fijn handelingh is met den gheeft verrijckt,
Daer Prindt en Teecken-cönft ghetuyghenis van gheven
Die in haer deyn begrijp haer draghen als het leven,
Waer in te fpeufen is een ftom afbeldtfel , dat
Soo wel als in een boeck door t'lefên wordt ghevat.

IACQIJES FRANCQUAERT

Arcb'tteB efl Schilder T>w'$rujpL

D€n gbeleerben Virgiüus fept feee toel bat ren j&m t$ g&enegben tot fijn
enoben toeuuft/ {iet toefen gipnorb comnt te bujtRen in bien bermaetfen
m berftanbigben Francquacrt , t»ic in jtJn feben tot Bruflèl geeft g&etooonbt m
ijei booj jö» ötoote toetenfegao gftetoeeft Architcd bon $tjne ^oojIucMe
$ootbent oen 3hbt0-bertocb Aibcrtus , enbe o^btnati^ jnfeigneut ban be boc&
#tabt Bruflèl, tmtrienfr ban $w GonmtWQthe föajefkpt. JBen beten»
bat jebec menfeft boo? 30nen ingfFebooen Inft enbe gbenegbrntf)ept bcue n l tnj
beboeffeUjtfte tnngïjnt crgfjtng jbetebjen toe - g&ebpben too?bt / te toeten tot
fulcftjc al$ (toten gee|t beeepil. &ie ban funberen en bernuften geeff fón bebost
bun beentaeeft in nptnemenbc bingben al£ tafonbergept in CemftfgfK toerden
baet onfen Jacques Francquaert eenen. ban i# gbétóeeft gbelgcR uut b*eet (öp
ben boontoembe» $erto$ aen ftem betoefen) gbenotb comnt te nnjetten/bn
torithm boo? 5tJn etbaten toetenftban $ gbecaeent on ben bootsten nap ban
eet en onfttrffenjclte forni. $gn bolcomen nenrag* ban ger&rtiben/ «fc*
tnettie / Stttfjitectuer / gorten» en foo banigbr ontamjene gaben toa# b'eenip
oojfaeeft bat bn int i^ofiF bemrobt toa£ bie ben toegft beeft gbebaent om uk&
bouöctt en Ijonbert jaren naer jön oberlgben ban fbn berfianbt te roemen / bas
be bierenen ban beefigepbe fbjtificatien / en anbere boutoen (bie befentoctr*
nefaemben Francquacrt gpeinbenteert enbe boen uptboeren bob ) tot op ben tetef
Dan beben notfi ggetupgfjenijji ban gbeben. iPaetom i(ï mibetg oaf'tf otring&Gi
en finten bun Rinberen ban jbngbjtf 'af ben boen oeffenen inbe €eecnen mfi
(be oo?(toontn ban alle tfonfien) a\& om aïnjüt netmtë te beunen ban oBe
bingben befonber om inben <$o?logb0-banbel erbaren te too^ben bienenbe (amen
om alle fieecRten teg$en bun bpanben te eomwn boutoen : gbdiWi onfen bos$.
Francquam n»t groot berfionbtg&ebaen beeft.

Noch leeft hier FRANCoyAERTs gheeft in hooch verheven bouwen

Jn Marber en Albaft tot menich ftadts cieract
Scer wonder aenghenacm . voor Coninghcn t'aenfchouwca .
',- Om dattcr niet als Kunft in Jiyt-ghcwcrckt en ftact.

COR-

Digitized by

Google

A79

ïe+t.

-*€&&»***.

•i§tt*.

Digitized by

Google

CORNELIS GALLE Den Ouden

Tlaedt-fntjder T>an Antwerpen.

MEn acht op defe Aerdc ghcen wereldtfche juweelen
Soo fèer als Konftenaers, Paletten en Pinfeelen,
Graef-yfèr, pen en kol', om al hun vremde kracht
Die door een konftich handt van elck worde voort ghebtack
Daer Gatt' een proef van is door de ghefneden belden
f Die fijnen weerden naem de wereldt door vermelden
Om datmen daer in fiet fulck een bedelden gheeft
Als in Papiere-Konft is oyt te fien ghewceft,
Voor wiens vroom ghemoedc al menicn gheeft moet buyghea
Soo als de wereken van fijn handt ghenoch ghecüyghen
Te fien de wereldc door by Kenders vande Kunft
Wat dienter meer ghefeyc, de Cunft en foeckt gheen gunft

CORNELIS GALLE Den longhen

tylaedtfmjder 1>an Antwerpen. .

HOe gheeftich heeft den Soon op d*aenbeldt vanden raedc
Des Vaders , fijn verftandt ghefmeedt ,' om t'achterhalcn
De wetenfehap die in het plaedtfnijden beftaedt

Waer op men heden-daeghs oock fijnen roem fiet praelen:
De rechte weer-gae van zijn Vaders kloecken aerdt
Ghelijckheyt inden gheeft , manier en foete fèden
Die worden vanden Soon oock op de plaedt ghebaert
En van fijn rappe handt naer t'leven foo ghefneden
Dat niet als x'leven felfs aen zijne Kon ft ghelijckt

Wat canmen meerder lof van jemandts werek befchrijven
Want t'ghen' dat over al ghenoch in printen blijekt
En mach by onfè Faem oock niet vergheten blijven

IEREMIAS

Digitized by

Google

IEREMIAS VALCK

tpiaedt-fnyder gheboren in Vokn inde "tooonachticb tot fDanfick.

Hier jaeght de Valck het wilt van wetenfehap, en vanght
Daer niemandt flets foo leer naer lukken jacht verlanght
Als Vrinden die verftaen en kennen d'edel weghen
Waer in den handel vanden Jaegher is gheleghea
Die neerftich tn*t verfckïet met open ooghen fiet
Om te verkrijghen daer den kloecken gheeft naer (chiet,
De Valck vlieght recht om hooch en fltngert fijn tav veeren
Jn Ipijt des Reyghers beek die hy licht af can weeren,
Schoon hy de maegh verlicht , en t'hóort voeght inden neck
De Valck weet door de Cünfl te mijden zijnen beek,
Dat is den Haedt oft Nijdt die teghen recht en reden
De Cunft altijdt beftrijdt door zijn onwetentheden,
Want de vry wetenfehap van Valck (te fien op plaet)
Is vol volmaéckte Cunft die t'al te boven gact.

GLAVDE MELAN

Plaedt-fntjder en Schilder *»an <Pmjs>

NU laght den ouden rijdt dat fchettert
Om dat hy fiet den Nijdt verplettert,
Als eenen Reygher vande Valck
Die hem is over al- te fchalck t
Want dat de Valck fulckx niet ghedaen hadt
Hy had noch even- wel ontfaen g'hadt
Door hulpe van Melan fijn doodt
Want fijnen haedt die was te groot.
'Nu'leydt hy onder de Pinfèelen
Pallet, Graef-ylèr, en Paneclen
•Begraeven, van Ghmde Melan
Dat hy niet meer op-ftaen en can

Non Om

Digitized by

Google

4«*

Om ons Pithtra te verdoovea
En oock Sttdptttra te beropvcn
Van hunne eel ghefteltenis
Wacr van Melét vry Meefter is.

EGID1US S A DELER

Conftich Tlaedt'Jwjder ïan Jnnperpert.

Dé nptnemmbe cnbe tornt Befatmbe Hooft (tfc oor alle Jfl&mfcfrn te
m o n b enn m m) en maan om pare poonge ggttingypot juct neto o gp
fflgbcn om tuut reeft en reben bon? te fruiten acnben nieu-ltifttgOen Lefer,n l
tornt be Hooft bie onfen bertntfren en Boorft-Beroemben Egidius S addaart f
Ht)fc |eeft apeTfratfn oy be eopei* ^laebt <j9tf#cfl aettbeeteeitmeniefllsitóQfr

riten (Meban brogt)«fn«t*nft)h) «(teoü*- $t> &e eft be* Itonfi cfckct
Jan. chlK Raphael Sadeler fïjitt &om0/ ma*S Op &p befe OeffenÜtaft t»t

groott neer1ttc!)épbt fbo maer ogenomen pteft Dat fjp ( bebinbenbe fijn fdfen
retmttóuM&efljiamtombacf niebebtmte »jer ftctlanlt

in obetfpfi enbe, gberoeent tot Praegh,baer $p langde iaeren aym oo nt freft/
robe 13* öTjrtoicfl luti ^lactit-fhrjtictf ban bm &epjer0 out bat m alle anw
JBeefier* int ptatBtfftgben obetttefte / te mrte» batte* ftepfec Ruddphus,
, Mathias enbe Ferdmandus Oen u. ban bien noem/ bonöe toelttte den int WW»
aen fmttbertert ijl oftctoerfi een goube heten meteen goube ntaoOaüe tot fr
fooningfLban fijn gleefligfjt uprtnercitttig&e ntr tonftei /fbo batnien raag}
feggben bat bp.ggcmeeji i£ een bon be eerfle Slaebt-^ngberj? bejr merefeot n
jonen tobt. ftft» bttf$e?be> Comerffetfemi (fit 0P öPfnebenöeeff / al}!»»

tnrntltfrft ban Galper Kapkro , Chriftoffcl Guartnonius , Arnoldus d« Rerehcr fltt

meer anbee bp fe JtonfMtenbetj* g&enott) beftettt) i£ otetbbtbkWWs te ffo
met mat eenen gbeeft btffen Bgtdks tfadekr begatfi & gmtoeefi/ lm rtat&tört'
toiljJ te feggfpn tot fan SJifrisielea bat fijnen Oom Jan Sadelereai groot jBcrftr
in't nlaebtfnPen toajï/ mart om (benotetense fijn jetben en fijn ©ifapekn)
enfifrmaee ^ottdeerö &* ftem * troggen ftgfmbe alttiötbe groote beate»
(ent en on&tcommertoept iu fijn toereken/ |ot tolt bot bc fotfupn m öftrfo*
boo? 4Btobt# jngbeffojte oaben hém fbo gunfticb fijn g&etaeeft ban 09 öoögiw
trap ban eer boo? bieper Imthfl tr vfocttttthmefofoi 000 j gb e m ri be tmee 0mfl
Dbenjtft Mufa aenben U{« met; m bofeümbt betren (at upt legaten, pp i$ oor»

tto;bent0tPraeghitiS3o^emm Anno i$t9 % J -

Die luyftert naer de Kun ft (beichxeveii in dit Eer dicht)
Sal vinden eenen fchijn verfebijnen akeen weer-Licht
Van Cilis Sadeler, die weV te kennen glieefc •

Pen gheeft die hy op plaedt ons naer-gbeiaeten heeft,

Die

Digitized by

Google

4li

AQÏDTVS 5ADBLER

Nnn i

Digitized by

Google

4*4

Die npyt en fel vergaen ofi door den tijde veifterafi
Soo langh de printen haet afdruckfels noch beerven, ~
Die door hun wonderheyt uyt- beelden s'Meeftcrs loff
Tot roem englori van het Keyfertijeke HofF
Daer Sadeler de kracht der Conften foo liet felijcken
Dat al ( wie in zijn eeu t'Graef-yfer pleegh ) moed wijeken
Voor d'edel netticheyt en fiiyverheyt daer by
Die m* in fijn printen fiet foo kloeck als in fchüdry,
Daer d'ongheflepen jeught can haer verftandt op wetten
Om foo een wonder Conft aen Princen voor te letten
Vol èdelheyt van gheeft, foo iy de flappen maer
Van onfèn Sadeler wilt jevrich volghen naer :
Soo fal de Faem haer oock met lof en eer begaeven
En met de eeuwic^eyt befprincketen hun graeven

Ghelijck oock naer de doodt bewieröockt werdt het graf
Van Sadeler als hy zijn leften aedem gaf.
De Sangh-goddin met haer (bet fnaren-fpel,en pijpen
Sal noch al menkh eeuw fijn groóte Kun ft dóen rijpen
En houden inden fleur, midts (y als tleven gloye
En is ghelijck een Roos met Hemels dan befproyr,
Sijn uytvaerdt, graf en doodt, den Naem ghenoch verheffen
Door al de Conft en gheeft die t'fterven overtreffen
En vreefèn gheene doodt oft levens ondergangh
Om dat hun Faeme duert ontelbaer eeuwen langh.
Hoe wel Jat grooten druck was by den Duytièn Adel
Als iy dces* Confte fach verftooten uyt de Sadel

Van haeren hoochften roem , daer felfs Natuer voor weeck
Midts dien dat de Konft van Sadeler gheleeck
Het levens eyghentheyt , want niet en is te mereken
Jn't léven , oftet fchuylt oock in fijn rocmbaer wereken,,
Sulckx dat een jeder door fijn Conft iii twijfel hingh
Oft hy oock fterflijck was, eer hy in ftof vergingh.

CQR.

Digitized-by

Google

4*f
CORNELÏS' BLOMMAERT

Vytnemenden Pkedt/hfjder ïanfytrecht.

Hier dient maér tot ten proef van (Bloutmaerts wöriderlièyt
Die m* in fijn plaeten fiet , het Mari-beldt verbreyt '.',.,
Gheineden naer Carats ( bekent by Prindt-Beminders)
Daer niemandc, van die fija t'Graef-yfers Onder- winders - :
Al verder comen kan,fóo net e» wonder eel
Verthoont fich dele .print, al oft fy van t'Pinfcel
Ghehoocht waer en ghediept, wat can ick meerder feggher*
De weerdicheyt der Conft en is niet uyt te leggfcert,
(Rj>om fijne woonplaets ghceft meer vaft ghegronder reeo
Wat printen <Blommaert heeft (eer geeftich-rijck ghefneën
Als namentlijck het Cruys vol Mèefterlijcke trecken
Het Beidt van $mt Margriet y die fulcken luft verwecken
Ten inlicht vande Conft dat Hollandt niemandt meet
AenwijTen can die in't plaedtfnijden erijght des' eer.

^___l_ || i — i T~r j ,— ^

MAT H E U S MER E A" E N

Woedt -fmjdtr tan Francfort mdt aUaer ghefiaifoen.

. ■ ■ - . • ■

\JT At luft is uyt,de Kpnft van Mereaeu te laepen
W B 36 * vcc ^ Konft-kenders hun lacht fouden aen vergaepe»
Soo fy den Conft böeck van fijn printen open doen
Die door hun rijeken ghcefi ghedacht en finnen voen
Tvermaeck'lijck tijde verdrijf (van veel bedruckte blaartft
Te fien) en can gheen gheeft bedroeven oft befwaaren
Maer wel in teghendeel verlichten hert en fin. -
Al& blijckt door Mereaen daer ftcken herfens in..

HENJt*

Digitized by

Google

* H E N R I C ü S IJ P ^ D I ü S

I^t jitti;7j. op bm 9- StanÖ.fc! flWN<m &«. bttmaetbèn ra JpotMfc
atbten HcnricuSMondius, bnen* »abtt toapGailiam Hondius, ten fret gprieitt
jBan in tekn en tri ban afeomjt Spijl noer Mccbcka gooi b»anmal0bt
tombe eri trcaitnipfrc #02lofb benoff io paet fntie te bomen/ al toaet bejttt

Henrick Hondius ftèt tottbt pp SfÜêtCQCflrfl pttf $tleft JMoCCfoll Ctt fl pee ftiflpW

aerbt ban fébrafbirtp in $0 fatöu^ btf*ft<&betibe/ boben ticoingn
tem jaeten feet toenebjtnbf In te fresen w ^fólrttort / : bic aUöt bqj orfto
banbe iècftok toa?/ boa; be bolmatcfce lente bielpn petme boo# b^oAt/ en
couienoe non? » oetnej» oan jpnen ooofttocutDen voort met^nn jwoeoet oiiwcn
Antwerpen bjooneti/ beeft jtjn (ram met groot» pebacnbttjt ajtgt fittttffiftt
in tod te feereri/ tOQqjp^btjftn ftfctften onb^tttffi$rantört3^inanjien^ . c
enbe peeroefceni* te tnaeenenv qfoafrfc metB bt, Joföt ,ba# toe 1ntre Xbdfen
altgbt gfjmetift tfbooj Ipefraatiê batten gbeell fuUbjt bat ttt fiea^iHandifi
ban &n gtbtJalnxBept af aïtöbt te ften toaji een bjift ea fffl*n*a£cnt9ept tot
be £cpnber oft $Iaebt-fmjber# itonft. . '«# ban n$eoratt bat £pn jBoebct
toajS béitboutocJtjtKt niet «enen Stoort bon Antwerpen , enbe sjflt rtondnu ten
leften öeltobr «tte keven tariterfeptoi/ epöbtfötb to«^ bair «oer Öjbni
Ooubt-(init|ttaanbcn HeractyaoPymMpt ömfloi^öentodc^tefcnioöf»
tobt bet apubfynebm;peeft 'ggjefttfrot/ bdtp'nJietttötfD bbb? ïUcrttócn 'wFtirt
bolmaefBter bjètenftgap'atp glc^WWt jbnbe tortbt batibttitéibcu öoobt*

(hlibt (bpnaem Godetroy van Gelder een trtffdÖcft jBan ) Öcflcbt op Joanna

Wirickxbaee bpbe €ectnen tonft op torbr/be totWttïnrw emien tjjbtfoo
batte boa? be aenpojtenbtne^rfticbept,bie bp öabbp bat jp foo int ooubtftnebcn
al£ ïmbraaitoba^anberc.gftrp^fcii tortöt^ mag b£iftnp$i njrtfbf Matte
op bet plaebt{hpm m beeft abeen.tufi nbeftabt boo? pp eri quactn tot $n
feopeerte om #fte te letten enbe baee iOfUlehenei boajtnantb «oo&cnbc bat
ftp ban #n 24* laten int s'Graven-Haghe ijf apettoutot met een feet ectlpcne
rabe beuóptfaetttt 3&wptet / opeöowtirb ba» Breda ban ober twflféltfcli ^nbc,
etcehjeft gbeflatpt'/batt fjp wratteu£bani$Hnn bcnlof mbcfttrttjffe^ %
eotta^S|iPboó^Kiit4ebemieii. ^pÖB^tto^t^rrtwcrnö^ritftpIafbiv
(hbb\i en teetbepen to gwïjc «tele)^)^cpt|tfm ft« tw^t/iif ^t tnbe fcm^

ban Mathematica , Geometrie , Pcrfpeötve , /^chiijecWé '„ énbè ^OJïificatich ft

leemt / nebftnbe tot #*n jAeefl»^ inbr jdetfbeetibt' ben obben Jan Vredeman '
VHefe , ottfe bt be ^)be etwe anbetê Hanftm ijm uobtemenben Samud Marolois
baer pp aïlejlfett gtonodütb op oftelectt öeeft/Jffip bat bfefcpcpbe S3oetRm
ban bic matetie bpbem èbemattte enoè m bjurtf ttpr opepöen 0i.

De Druck-pcrs ghéèït'ét ftöfaèh letters, om re croonen
Met de onfterflijekheyt de Schrijvers, die bethoonen
De vruchten van den tijdt met wetenfèhap verrijekt
Wfter in dat naer de doodt hun Conft aen jeder blijekt.

Digitized by

Google

■&>

**ffJf, Stmul Mé&fltyf0nmtj0mrfM*tiL hpu a Uut hkn, txmmmmhz. 'mmfffant
' JLtnrtcHS Mtndmt diUntéuit» JMnmt Btübrtt fnit ï#oi. M<yMrn$*~fo*iir 1 - *>

' J^oo : :-i /

'in y.O

Digitized by

Google

jbu alfoo Henrick Hondios naet befe ooo?betbaelbe inertnen (U& toeberan am
rtcetfienett bab begbtben fmjbenbe onbertuffeben feee nette enbe eutieufe lante
ftbappen en embete fin-rgefte beefbeu/ 50*1 feiben bebinbenbe boo; be bwgfc
igdtfe oeffcningb enbe erbatrntbept 'attcn; ben* ballet en gronbig&er te botton
be $etfpeetibe enbe anbere metenfcbappen / i£ ten ïcftrn op €onmgbm groot
finten en &o?1ien in fulcfteit anifïen gbetomen / Dat bp boo? betfrt>|ito
potentaten beel ftaep bingben gbefneben Geeft/ joe #jn nette tteefaninftcn
(Die bp met be pen beeft gbebaen ) en bebben int mmft niet te torenen arn (pt
«Praeff-pfér toaer ban iehbenltenber feetghtepg&en oojbed gbeben. SMcfa
iionfl bp nocb tot op ben öaeö ban beben uef met alle bi&bt cnbe oeerjtofcit
oeffenenbe / jae foo fnbtgl net en aengbenaem a\$ bp opt boo? befen in jiju
jeugbt gbebaen beeft / bptf een groot Zief-bcbbec enbe SjtabTbanbc uoljte
bept enöe eenen &cmjbet banbe utpbept oft banbe ebene bic met imtucbiigb
ieben fip be Itonti daten rbbt boo&engben / flggöenbe biehtoilp bot be bonfi
te eel ij* om m een bupl bat te betbetgben. Saeebenbe #n tepfen upt bet %oM
baec en meet teil niet/ meet ban te fcfcbben abjff bat bP m $ön ioneftbeptbeeft
gbemoont tot Keulen bp ben gtooten eiiöe beftenben ftiefbebber Quinnjn nndtr
Gracht , bie fres bed Utonft bon ftbilb&en/ pjintcn en teetKmingben bp ban
babbe/ijGtbon baetbjeberom tot Antwerpen gaen tooonen enbe foo boo^tin
«Engbelanbt binnen be Conincttl#ebe #tabt ban Londen. J^ccft ooeft tot Parijs
gbetoeeft cnbe aibaer bcjotbtbeel feboon feonjt-bamerrf en £tbobt-ca&innto
bp bcrfócpbe $2meèn en peeren/ enbe befonbet be atoube oft anrinjue feriiw
inbe LoWere tmt bp uptnemenbe bermaeeb in baboe fuïefeje bat be fam nopt
cup en fat bebben «u Jbnen tof tipt te toeben enbe be beel toetrit boo? benbes
te maecben / maermebe fftlb goebt gbebat|t cmjai op te reebteti een anbetfbttf
in mijn «Bulbe &efiabt-camcr bet tfonfien bie boo? Mufa mat foeter inbe oom
ban Siftn-minnenbe Xief-bebbetjtf fai himeben abji bet boojberbaetoe/ &»*
ter bijlen ben fmaectt ban beefebepbe fpbfenttieiimm bijten b^ugbt bechxA
aenben Jpknfeb foo boebt mp niet quaujeft te paffen otibmuftcben m#n Mufi
te berutbten met eenicb ongberttmt berbacl (tfmelrb men in't ïatijn Profe noemt)
tufleben bepben booj te bienen/ gbebjeb in mbn befefcijf te binben u>.

Menghelrije,

MYh Mu/k wordt fchier hees in (bo veel lof te (ïnghen
Van d'edele PiHuer, en voor den dach te bringhen
Jn overvloedicheyt haer vrome Konftenaers -V .„-
Die gheenen ccghen.ftrijdt ontfien van ramps ghevaerS)
Daer (om wijl Soilus door ergh^waen med* te dooven^
Tracht hunne edelheyt,en oock den roem te roovén.
Haer vleughel-rijck ghcdacht dat is foo veer verfpreyt
Dat niemandt'wie t'oock is haer cenich ruft ontleyt,

Hacf

Digitized by

Google

4*9
Hacr fact dat groyt fbo aen dat gheen eyndt is te raecken
Al fchreefmen eeuwen langh men fou geen eyndt ghenaecken.
Want fbo daer jemandt fterft daer groyter feven aen
Daer mijne Mu/a fchier blijft in verflaghen ftaen ;
Jae foo fy heeft den lof van eenen gheeft ghefonghen
Daer compt een ander uyt TiSluras fchoot ghedronghen,
Als fiere' les ftondt verftelt voor t'fèven-hoofdich dier
(Dat Hafo Hydra noempt) t'geti' op hem niet een fier
En pafte, fchoon hy d'een hooft naer het ander kapte
Het Monfter fel en kloeck fijn wackerheyt ontfnapte,
Soo gaeget met de Konft die op gheen doodt-pijl paft
Oft van gheen wreede handt kan worden aen ghetaft.
Dus dient tot een befluyt haer edelheyt gheprefen
Als ons * Fathome heeft al menichmael bewelèn

Op plaedt in Enghelandt , daer hy foo menkh Heer
Verthoont heeft door de Conft tot fijn ontfterf'lijck Eer
Als Farrefax, Stanley , Horneus, föaijefelde .
Die fchijnen altemael te leven in hun Beelden

* En Ion Morin daer by die naer de teeckeningh
Van ThUps Cbampani fnijdt tot een verwondcringh.

Van die fijn plaeten fiet door al d'omftandicheden
Die m' in de printen fpeurt , met aerdicheyt ghefneden

En fnel ghetrocken , dat haer lchoon ghefteltenis,

Vol fins en defticheyt en beld-rijck wefen is.
Sijn Conft die is foo groot , dat Mu/a hem moét gheven
Den hoochften lof en eer, om dat fy naer het leven

Ghelijck het leven is , en Carel. Audran med*

Oock blijcken doet fijn gheeft door fulcken fiiyver fned'
Als oyt een Conftenaer heeft weten af te malen
T'is Audran die daer in haer kracht weet t'achterhalen.

* G^enatus Lochon en Q^egneffbn wel bekendt

Die fietmen oock in d'edel Konftenaeren bendt

Ooo Van

Digitized by

Google

49°

Van Prins en Coninck om hun hooch vernuft verheffen
Om dac fy hunne eer op plaedt oock lbo betreffen,
Wat dienter meer ghefeyt , my dunckt het is ghenoegh
Want hoe ick langher fchreef de Conft al fwaerder woegh.
Al die fijn yfer laet aen Fama fien , en kennen
Die wordt onfterffelijck en raeckt in't fpor* der pennen
Om eeuwich riaer fijn doodt te leven by de gheen
Dié Kond beminnen , en daer d'ergh-waen voor verdween.

Guiliam * Fathome , Plaedc-fiiijder van Londen.

Nicolaes Rcgneflbn.

Carel Audran.

* Renatus Lochon ende Jan * Morin.

Plaedt-fnijders van Parijs.

-■ - _ -

EGIDIUS ROUSSELET

Plaedt-fntjder 7>an Pdrtjs.

HOe wordt de edel Conft gheaf-godt en gheviert
Bemindt en op ghefèt , beloont en rijck verciert
Daer t'jachtich herdt van eenen Konftenaer naer jaeght
Om dat haer wetenfehap foo grooten luyfter draeght,
En wordt foo grooten lof en edelheyt vergunt
Om dat haer rijeken aerdt foo fchoon is uyt ghemunr,
En ftraelt als eene Son in d'oogh van die haer kent
Befonder van die haer te fien is onghewent,
Dit can hy fien die maer fijn ooghen eens en flaet
Op t'wit papier t'gen inde pers heeft d'edel plaet
Van %pufjelet ghetoetft daer fietmen t'yfers kracht
Vol cloecke teeckeningh als t'levcn voorts ghebrachc,
Daer heele Boecken vol ghetuyghenis van zijn
Daer niet in ïs te fien oft t'is al even reyn.

ROBERT

Digitized by

Google

ROBERT NANTUEL

Conftich Thtedtfnyder tot Tartjs.

49i

K Ander foeter yfer wélen
Onder duyfent uyt-ghelefea
Als Rqbert Na kt vel bcthooQt
Daer niet als de Konft in woont,
Gheen fchoon liefFelijcker trecken
Koft ons Sadeler ontdecken
Als Naktvel wijft op de plaet
Die het al te boven gaet,
Acnghenamer , fraeyder , helder
Vrindelijcker , cbecker , eelde.r
Can noyt worden uyt ghedryekt
Voor die feldfaem dinghen fueckt.
Als Parys indefeeeuwd
Aenwijft, daer wei op n»ch fchreuwen
D over al vlicghende Facm
Die verbreydt Nantvelens naem.
Sict hoe aengnenaem naer t'leVen
Heeft hy t'leVen niet ghegheven
Aen de Sweedtfe Coninghin
Op de plaet , vol Konft en fin
Gheeftich , fuy ver en roajnirich
Levcndich en wonder fwirich
Die in groote achtingh is
Door haer cel ghefteltenis*

Jae meer Princen ende Heeren
Heeft hy foo door fijn graveren
Op papier en plaedt gheftelt
Datter niet een druck oft beidt
Js te crijghen door de fchoonheyt
Die door feldfacmheyt ten thoon leyt
Jn cldk een , daer gheeft in fteckt
En op deyghen leven treckt.
Roempt den Franfchen Conft-bemindcr
Op Nantvêl, die is den Vinder
Vande hoochfte edclheyt
Die in het graveren leyt*
Hoort fijn lof en eer eens finghen ,
Vande hoffchc Hovelinghen
Met een foet en ftille wijs
Tot verwondringh van P^rys,
Tot vefwondringh van die 4chten
TSchildcrs Conft, en ftadich trachten
Om te fien het groot beftier
Van Nantvel öp wit papier
Leeft dan Puyck der Confteoaren
Naer U doodt noch duyfent jaren
Die fult nimmermeer vergaen
Soo langh als U Conft fal ftaen.

NI CO LA ES LOÏER Conftich Schilder.

HEcft Muf* hier gheen reen om d*eelheyt te verftroyen
Van Loyers vry <P'tSluer die (onder weer-gae is
Jck hoor de fnelle Faem als eehen Stier ftets Loyen

Om dat in't eerfte Boeck de fraey ghefteltenis
Van Loyers rijeke Konft niet ftaet in rijm befchrevcn

Die fulcken luyfter heeft door haeren kloecken fwier
Vol nuts en leeringhen , dat (y thoont als het leven
Den gheeft leeft in (èhildry en hier op wit papier.

Oooi PEETER

Digitized by

Google

491

PEETËR DE I O D E Den Ouden

bloedt fmjder 1>an Anïtoerpen.

DE Gheeften die den aerdt der hoochfte Konften foecken '
Sijn Schilders oft Poeëcs vermaert in veele boecken
Belde- houwers In Albaft, in Marber oft in fteen
En Plaedt-fnijders die faem deylen des' Konft met een.
Wat dat een Schilder maeckt in gheeftighe Schildrijen
«Sijn ftom Hiftorien oft fchoon Poëterijen,

T'gen' den Plaedt-fnijder in fijn werek niet af en maeldt
Met verven oft Pinlèel , dat doet hy met de naeldt
Waer door hy Schilders fèlrs can locken en verwecken
Die dele wereken dan noch foecken naer te trecken,
Om d'ordonnantien en teeckeningh dacr by
(Die hunne zielen fijn) t'ontdecken in fchildry.
Soo als ©e Iode heeft al menichmacl doen blijeken
Jn fijne wereken die <Pi£iuram heel verrijeken

Als naer fijn teeckeningh TiSluer ghefchildert heeft
Die aende verven meeft den grootften luyfter gheeft
Als naer fijn teeckeningh in wel ghefneden plaeten
Een Schilder heeft ghemaelt waer af men Faem hoort praten
Om al de nettigheyt, ghefteltenis en fin
Die door de teeckeningh daer brenghen t'leven in.
ïtdten alleen can dit veel klaerder fegghen
En al den handel van de Schilder-conft uyt lcgghen
Om dat (y Voefter-vrou is van haer wetenfehap
En ftelt des' weerde Konft op Famas hoochften trap
Daer fy <De Iode oock tot op den dach van heden
Ontfterflijck heeft ghemaeckt, om dat hy heeft ghefneden
Soo aerdich op de plaedt als jemandt in fijn tijdt
. Daer t'lofli jek werek van tuyght , t'gen* nimmermeer verflijt.

IAN

Digitized by

Google

,49*

PETKUS DE IODE 9 ■ . ,

\ A estétw htm /nawevr, et iQJ&puurtres ittuj\tv:it*faict flupeun \
c\efè iet ctuvmSa têiu temffdenntre a 'fijme ; hen tin iCoi.retoumoit
mAnvftv.rillrJffé wjanre-a^ant euj»ur nui/tre BetH^olti.. U

Digitized by

Google

4M :

IAN CARDON

Conftich !Beldt-fntjder Tran jfitrtoerpqt.,

"VfTT At can d'alfcheppende Natuer niet gaven fchencken
^V Aen jemandt , om van haer veel ecu wen te ghedencken
Daer t'hongh'rich hert naer fnackt dat d'edel Conft bemindt
Én niet als edelheyt in hacre eelheydt vindt. (
Dit heeft van jonghs afin Caïdon ghenoch ghebïeken
•■ Die fijne Conft foo aen het leven heeft gheleken,
Dat niet foo aenghenaem in't leven fchuylen can
l Oft fijne beelden draeghen haeren roem daer van :
Daer de ghefteltcnis der teeckeningh van d'eer heeft
En zijne wetenfehap aen Conft alleen de eer gheeft.
Die noyt en (al vergaeri uyt de ghedachtenis
Van Fama , die altijdt de rechte Voedtfter is
Van alle Konftenaers , door milde (egheninghen
Die fy weet inden gheeft met haeren roem te drinohen,
Want als de fnelle Faem de Conft van jemandt prijft
Soo ift dat neerfticheyt door de gelori rijft
Jn't hert der Conftenaers , om meerder Conft te pteghen
Daer de volmaecktheyt van de Conft is in gheleghen.
De nerfticheyt moet zijn de fpoor om wetenfehap
i Te vatten in'c vêrftandt,en op Sculpturas trap
Te klimmen als Qtrdon r dïc door fijn Conft- fèereten; >f
Het herdt van menich Prins heeft met veel lof bekten;
O i datmen zijnen gheeft op d'aerdt eens weder faegh
En dat hy eens verrees van t'doodts pijl neder-laegh,
Soo fris en foo vol moedts ghelijck hy was voor t'icheyden
Wat Cou hy Princen en Xonft-ihinnaers ftets verleyden,
Soo fy den wond'ren aerdt in menich marb'ren beidt
Eens faghen wederom van hem daer in gheftelt.

Digitized by

Google

Wat fbumen noch al lof hem (chenckeri tot beloonmgh
Van zijne wetenfchap", die fchuylt inde vertHooningh ' .
Van des' befielde Cunft, aett tleven feer ghelijck,
Bekent de wereldt door in jeder Coninck-rijck.
De Conft (die uyt de fêhaey haer jerfte wefen haelde,
Als by den Herder eens ApoUos weerfchijn ftraelde )
Spelt inde wereken van Cordm'mct (bleken deught
Dat fy weerfchijnfcls zijn van toeven aende jcught.

GraF-fchrift.

BEdruppelt met ghetraen het graff van die in beelden
Door fijn verheven Conft ( ïoo tTchecn ) het leven ftelde
Als teghenwoordich noch te fien is naer fijn doodt
Sulckx dat niet beter uyt Scnlptuers Conft-rijcken fchoot
Can worden voorts ghebroche als ons Cardon po£tfèerdc> Ji: _ _ .
En met den beirtel in jvóor en Marbel leerde: , ,~ : ._
Groothertich in zijn doenyen mannelijck in't tverek^
T'gen' vol volmaecktheyt is in jeders oogh ghemerek. v ,

i^—r

1EAN LE POTRE

, Conjikb Tlaedtjnijder J>an Parijs.

D'Architcftur' en Metfclry
En can ons inleen Konft-lchildry
Soo worden uyt den gheeft ontdeckt
Als Jan Le Potres yfer treckt.
Daer niet alleen den Bovwer can
Door worden een ervaren Man,
Om jet te maken wonder fraey
Dat leert hy uyt Le Potres fchaey,
Die hy met inck in Conft bethoont
Daer niet als t'ieven in en woont :
Soo net ghcetft en wel ghedacn

Dat nicmant oyt voor hanüwJi ftaen
Soo danich vremde t£ecket}ingh
Als hy tot een verwonderingh> ,
Ons daegelijckx brenght voor den dach
Daer Vranckerijck op roemen mach.
Waer uyt van Drijvef s in het gout
Van Snijders in wit fteen efc hout
Van Silver-fineden , en 'noch meer
Gheleert wort fulcken nieuwe leer
Dat wie het (ïct verflaghen is
Door d aerdighe ghefteltenis*

PAU-

Digitized by

Google

49*

PAULUS PÜ PONT

t ' Woedt JhydezfyhvAntKtrpeu. ,

. :'• <S •:•;:,:[ cir '.

Die Poer/? is by Naraef m Vplaedtfiiijden ghecomen
Was <P<w/w Pontius , om dat hy had ghenomen
By Vorftermans t'begin van defe oeflicntngh
Want foo den Meefter was f<ao fc^esn slen Leereliogh.
Te weten inder daedt van Konften te ontdecken
Vol nette fuyverheyt en'Meéfterlijcke trecken

'T was Lucas Vorftémaüs&t d'eerft graf-yfèr gafF: '
Aen <Poritius'ota t'Jteven' foo te druckeh aff
Dat t'vlcughel-rijck ghcdacht boven t'ghemeyn fou vlieghen
En door de teeckeningh het leven te bedrieghen^ '.
Heeft Gilis Sadetér niet door fijn rijckcn gheeft ■-•/
Den Thenix van dnseeu inVplaedtfnijdeji ghe weeft?
Daer niemandt heeft foo by ghecomen met noeti ylèr
Als Tonthts i'twèts Vorftermans was fijnen Wijfer
-En Meefter lanck gheweeft , foo dat ick iegghen mach
Al t'gen''des' Konfte leert van jonghs men in hem lach.
Daer %ubbens en Van Ótjck hun hert en fin op ftèlden
En lieten menichmael van <Pont hun clóecke belden
Af-trecken op de plaedt tot jeders groot plaifier
. Sóo al$ noch is te fien in druck op wit papier.
Veel Órdonnantien ghefchildert als het leven
En, Conterfeytfelen die t'levens fchijnfel gheven

Bethooiïen daer ghenoch de cloeck^eyt van <D« (pont
Daer de gheruchtbaer Faem hem d'hoochfte eer van jont.

IOAN-

Digitized by

Google

497

, . • PAUIA/S DU PONT

I Jjntvtur admmMc en taille Joucf,nan/'J!^npMr tan 1f03.il 'Afkiet
fin aprea%ftae ckcilju-as Vosierm«ns,et at Jemeurr aupw "Mon/?
t- Rubens, uit ajairt qwntitr'tU che£d'acuvtm;atjl 'pourMonf? 'van

P-PP

Digitized by

Google

49»

IOANNES SAENREDAM

(PLedt-fmjder t>m Saerdam.

SAerdam ( att&aee pp gptbOJTO $ itt't jatt < (£?• ) & KB 3ftgp 6p Amftcrdun.
in ^oHanbt gpdegpra ; ai toaer Saenredam f^nc 4&uber£ ban 3#n negpm
jaren berloo? / bie int Dorp-graghc bcgrabcn liggen/ ttiibe quam te tooouot
öp 3im$ &abeejel palben 2$peber gpenaeropt Peeter de |on g h, bic nYt 9m
ban AUcnddft bp be 44. jaren i& £cpoutp gpetoeefi. 3&cfrn 4Pom beftefba
Jan SacnreJam eerit om te leerro notf en manben marenenen baec tocronStocea
toeren te boen/ öoben bimteleeren lefro en fcp#bro/ en inbe oefiromgb ban
lefro en fep&bro eenitpfbitief erbarm spnbe / bcrbpot pem bet ftoacr 25ocrfu
toeren langger te plegpro / boep fomtoplm eroigpro oberfcpot van tpbt bmbmor
naee bat pp fpn toeren bolbaen pabbe / ro beeft nopt bertraegpt om 38» part*
ïuffceti met teecnenmteberfabro/ jpnbe gpebuncp befttp om ttaec té rectfcntra
croigpe bcefijroa/ robe bogpdtjetuBi etc. bie pp altpt te pa$ b^oeptbpfpn fcfgtftai
gpelpcft gpetupgpt een €piro <$peboben bcrciect met tliicptigpe om-toetfitm
bol bajpeltjenji en anbere toofrattenen fiaenbe nocp tegf|rotooo?btcp op't pup*
ban Aflum boo? bebele ^cec ban Aflendelft robe (mmbanigpe anbere meet/ mate
in te ftentoaj? een grootepope bantoonbrc Conftbiemm ban befen Saenredam
ban $pn jouchljept af gpépabt beeft/ pp ijl ban aüenonenjei op nfyedommm om
tot ben pootfnlm trap ban eeren te tomen boa? 390 erbarm looft bie paerm
oo?fp2ontft upterodepn bf^rjnpeefiopgpenomcnfmjbrobe ccefieenigpeftanfit-
€aeetm / alja* baec ban gpetupgpt be liaert ban pet «Ettaeffcpap ban $oflant
gfte(heben int jaer 1589. be toelcbe bed tpbtg in't £tebe boem ban Gmcor-
dijn gpefiro too?bt. $nbe albn* in befe oeffmmgp continuecrobe/ foo ifi gfte
beurt bat feneren Stbbacaet bp naem Spoorwater tot Aflendelft befé €onfl fora»
toplen quam beflen ; ra oo?beelrabe batmen befen Sfongpman fulcae neeeffigpe
orffmingb niet en bépoo?be te beletten om be feïbe Confi topbec te onbafrerfea/
beeft sgnro boo$. #om be £cpotttctp betoeegpt bat pp nptbe flabcrnp bot
i'25oertigg toercfe i& gpetrocfcm robe gperaecltte bp bro topVbermaecbra Mr.
Hcnrick Gokzius binnen Hacricm, bp ben toetenen pp fecebe teeriimra/ m (po
fclben met grootro jebee inbe tfonfi fbo berboojberrabe tot bro onbecbom toait
24. jaerra peeft befen Saenredam beginnen cro groot JBteffer te too?öen/biDdtH
noeptattf pp pem niet ro liet bnoijtaro/ fegg^robe tegpen fünro jBerfta oft
pp gperabm bonbt bare in te bolperbro maer op Gokzius antbooo^be met cm
ho^cl gpemoebt : bat pp prm met be anber Hnetpnr altrmad lieber mmt toarr
aljS te pouben/ be reben toajgtom bat pp bro fdben bacp cenitbftntjS bom gp*
fbo^tpept quaipen gpefmt ma#. I^itr ober befen Saenredam (op jpnen ouDtt«
bom pepfrobe ) ganfep bebjoeft robe berflag|cn ban gneefi tea#/ poe tod W
pp in jpn fdben eroro pipbt bonbt tuffepen bro jebtc tot be «onft robe qw
bro moebt bie pem gpegpebro toa# ban jpnro jBeefier / peeft ebentod M»
jeberbeoberpanbt bepottbrorobenemenbeeronieutoeeonrage nam fpii affeptpt
ban Goitzius m trotb naec Amfteidam , altoaer pp notp ttoee iaeren fpnro gpw
Beneer(tigpt pceft roijlbaer nare toeboromgpecomm tot AiTendeift bars pp oodt

1*»

Digitized by

Google

42*
V&tttMibit ifi i g&rbuttc& 6p f^u retteh be* «fchff ftantecenbetot bet epnbe föm*
leben. £$nen eerfltn aenbangb toa£ te fngben i z. 3po|ïdm nact bc teetfientngb

tMm Carclvan Mandcr. gjn't jaCT 159* tóftÖPflÖfOKÖcn tttbqobtra lrtKU Upt»

göefietot too? ecnra 9[oitgbman nut cm otocm inbe panbr booj bet leben cnbe
met be g&eraeinpte baneenen Jffienfeb boer neben boo? beboobt noer bc teee*
fKtüngb ban Gokzius bie hetfélbe tod aenfionbt enbe bem naet biennjbt bed
Beeft laten Ihtfbcn / beclagbenbe Gokzius fr)n fclben al nieaitbtnad bat bp Saen-
redam ban in't begin fónber aeneomfifoo ftaö laeten gaen/ boe? beb wmb er b ept
bie bP banben feïben facf) boojt^ tyengben. $p geeft bed buretten gbefheten

tioec Abraham Blommacrc , Cornelis Haerlemcnfis , Polidoor enfün epgbjtn ftlbmtie

ggdbenmen fkn tan aen be bpf $tucfcen banbe $ifio}ie bec teöfe en btoaeffe
«XBaegbben / en mees anbece / (UU** bat alle fnn gbefheben pfoeten romen te
bebjagbenbet gbetal ban ober be 170* «ëntenen foo groot al$ depn / baet ban
be Iaetjte bolfneben plaebt $ be $ifto?ie ban Diana en Caiuio, gbdnbenteeebt
np Paulo Moreck in't jace i6oé. gbefheben * enbe naee bien in banben nemende
een groot £tncii ban ttoee platten naee be jnbentie ban Sprangher, jbnbeeen
*ebier-<fcobt banben Tijbur bie pp mee(i geeft gbefheben/ aiitfnae bet-battt*
ban Jacob Macham bouwenen. $p beeft berfebepbe TOfeigden göcbabt/ epn*
bettjefc jgnbe gbeballen in een ftoaee upnietnenbe fierhte ggetwetnpt Phthifis,
i£ baet. ban gbeftyben ben 6. April in't jaee 1607- «ubt jpnbe 42. jaren/ aefts
terlaetenbe eenen £one Op naeme Pe«er Saenredam , mbe net in't fdbe 3to?p
ban Aflèndeift op't Cbooj inbe ftertbe albaer begraven sn jpn boozQ. 0om$
tiftaff-fiebe altoaerfónen uaemop ben^ertiinötb benent flaetattnójt:

loonnis Saenredam Sculptoris cekberrimL

L A N F A N

Plaedt-Jhijder 1>an fPanjs.

LArfan iou hem naer recht en reden moghen belghen
Soo jemandt (die den treek der teeckeningh verftact)
Uyt afgunftighen nijdt zijn Konften wou verdelghen

Daer Fama over al de wereldt door van praet.
Iae fchoon dat Momus felfs dit yfèr wou verlegghen
En brenghen heel te niet, wat fou het wefen toch
Hy fbude moeten lof van Lanfans wereken iegghen
Soo niet , de Faeme lèlfs die overtoogh hem noch,

Pppi LUCAS

Digitized by

Google

LUCAS FAYDARBB

Conftkb 'Beldt-fatjder tanMkèetot.

• r ib. . . pv gtf nftrfeerten FuWius * ffpt (eet ffcaep m tefen oft bic gfll M U ktet (ffrfcot-
Mtchoio- Ly «tt^ötjtf nopt eenigte Poeren jrbt aenbangbten cm naer ; bm$Ji,pt>
8 *' fóbjten «ft te btcbten ffeno/t eeeft aen te roepen te btnpe bant* hq^^nifeo,
ban: ten gbefeerten pctc Fraiwfcus janios in jtjn $4n(ter-ron|i jipl ban
wert ente rfett* teaermatriit. 3fefe aenroepingbe ter negten Mufcn b5a# alteen
ombnt $tmbbo?-gbenomen merrh gbemacftelt)ctt fou int baQcncnte oen olie
ftonJMittente Inenten bcöogben / gbetente: ten bo ogt enten , FuJgcRti^, ptirtt
te Kronen fn*t u*t ieggben tont» negeen Mufcn , batmen af£ een CKo ffitebe
tr feggben een goete Jtaem ente f aem ) fon tracbten naer. te terM&fte
fconjkti om een goebe fatm te oecomen / batmen afe/.Emerpc (te bxbv 1je=
tmtam bet bermartft ) mte oeffrringft ter fccnften moet hift fibeppen ƒ tettttten
oofh a10 Mdpomenc ( Moeten te feggfjen ift arobaebtigtje b?ift oft aeQ&f& q e )
otofteujef» moet oejag$en fotn men lief beeft/ batmeh mebe al^Ttiafa > tóe
fret bÊjjttfp teteecnetit ) moet letten om aUe£ toekte begrgpm en te betfUw-
&otmen eenfamendtkit aljat Pohjmnia (bat $ omboubingbe; nier ett te&fete
tnattnett afceete terftaen en begrepen beeft. jBtbtfgabetjer batmen abjf : %***>
{ tee te tectfkritin$e te feggben bei ; moet abonneren en berfarrn t gen WW fret
teajrgp «toet eéri eompt. batmen ooéfr mjet lerpuchore (ötitarpcpjitt^tefc
ftenetibe ) . mét aoebt oojbeel moet- «beeWggben en npt torrenen t*gen inert terjlbf.
Valram afety raoia (te tpeJcfce te feggftot «ttemebjr) f>et aibertoqjiaeinflntoet
berhiefen t'gbene upr een goebt öo?teeI gbeftft io / firecnente tot profijt baube
<kly epnbeujcfi batmen altf een CalLope (bie beteeenent bolmaecftte npebpr»
Wngbe) tofromentlttcft fal unttyueben Moeien int gbebarfjt booffibenomen bjü

©efe bootfepte ((tonfi-regultn lebben onfen 9eetbt beroemten en #atner-
oaténben Lucas Faijdarbe ban jongbj* af foo aengtetenat en tte-ntetomtnt bat
bn ntmmet fön feiten inte oeffening^ba» teettenra / boetferen en bctofrbten
en beeft latten bectragten om te tomen op ben bootijflen trap ban een om»
flcrfff üjdte f aem / mant aengbemeetht b> ak^öt met bet grobtPe bottaeeft
enbeiufitejer toecribtf Doa? neerflicljepttn gaben x te|f becjlanbtsf fteefl negurptn
te bolmaetmbjept banben ^atuer / ente te fcfbe boo? erbarctt fconflt «pt f|f»-
toertht / boten Uien boa? a#n o?öotmonti-r#tfcc berbrinobcn / en toeftntlbffie
untb^uthingfje ban (jet Icben / in een materie (bie- boot en fouter lehen tf ) te
unterfle perfettie bon't leben beeft bétoefen geW $n notft bagd^ciue. bjK botsbt/
foo en moet ben Lefcr niet berbwntert (faen bar uft biet arntoöjö tneiign.
Poclie ben lof Die Lucas Faijdarbe bp te f oem brt&tftlt ÏW£C tetl en fflailfift'
btdbigte jfigÜtCU (ÓO tOt Gèndt, Mcchdcn', Bruflef , Loven , Antwerpeo fQ 0O=

bere foo binnen ob> untfcwteflte jSttbm gtetnpgfttb^ ban gbeben. .
D'aenfchouwen vandc Kon ft in Lucas marb'fen beddt
Heeft ia my. fulck een drift van rijm-ghefchrijf ghctcelc

Digitized by

Google

Stut i M t t c et^érckiizdt tres
lïobkfamtre TtcrPauLR

Lvcas

HHËELBE _

^mumtm^jotérjèft^rand: cjprtt, dat e/h dïscyui Ju
twens, dcmcurant A+AiJfaslw dcjaXaj/ance .

Digitized by

Google

JOO

Dat ick vcrfufc blijf ftaen, ca voel my onbequaem
Om naer den volleti eyfch Faydkerbes eer en faem
Te ftellen op papier, waer uyt men (peuren kan
Hoe hooghelijck de Kunft draeghc haeren roem daer van,
Tygmdion en fach noyt fulcken wonderheyt
Jn Menfchen en Ghediert (die hy had toe-bereyc
£n werden noch befielt om hunnen levens aerc)
Als Konft-bekenders fien in'c gen' Faydherbe baert,
Want in fijn Scacuen fchuylc gheeft in overvloec
Waer in dac maer ontbreekt een fiel die leven doet,
Daer over hondert jaer de wiecken vande Swaen
Af fchrijven fullen en de proeven wijfèn aen «

Soo in SArchiteüm vol koftelijck verthoogh
Als d'edele Sculptuer, feer aenghenaem aen d'oogh,
Door hem ghejnventeert met overvloet van prael
25 wi Waer van ghetuyghen fal de Kerck van Lelidael*
g£ he - En Andere, die hy heeft in hun loot gheftelt *

Gans onberifpelijck, t'gen' niemandts oordeel quelt.
Henric Jft wonder / naerdemael fijn Vader ( die hem gaf
Ê y gh" Het wefen vanden gheeft, en druckte t'leven af)
ïïTfo. Was Schilder en Poeët , die had TarnaJ? bewoont
April Soo als hy in fijn Rijm-ghedichten heeft ghethoonc
" * ? ' Jn menich deftich Veers , Sonnet , Ghefangh , Blafoen
Gheflocen inde Schat-hft vande eel <Peóen*
Tot Mechelen bekent, het Landt juweel ghenaempt
Daer vele Konftenaers fijn inde Konft verlaempt,
Daer Henderick Faydherb' bethoont heeft grooten luft
Tot d'edel <Poefy , die hem gaff Selden ®Jfl:
Soo als hy felrs ghetuyght , want onder al fijn werek
Schreef altijt Selden %ujl met een rijp oogh-ghemerek,
Des* Selden %ujl fwceft oock in Lucas fijnen Soon
Tot voorderingh der Konft, die hy ons brenght ten thoon.

Dit

Digitized

byGoogie

E&tMuft mijne pen noyt ongKequelren laer
Voor dat fijn hooghc Facm hier oock belchreven flaet,.
Daer <Rjtbbens felf van Toemptyen gheeft ghetuyghenis
Met d'onderfchreven (chrift wat Meeftei dat hy is,
Die door haer wonderheyt verdient vry meerder gun ft.
Waer van den luyöer draeght fijn hoogh gheachte Kunft.

f»f

ICk, onderfcbreven verclaere ende *tt*ftere midts iefen wderaebticb te weftn dat-Mpnfieur
Lucas Faijdarbe over ie dry jaeren by mj gbewwnt beeft , ende mijnen Dtfcipel gbe-
weeft is , ende door de ghemeynfchapdte onfe Confien vanScbUdryen Beldtbouwerj f [amen
hebben met mijne jnflrufticn ende fijne neerftitbeyt ende goeden gheeft 9 feer veel gbeprofiteerp'
beeft in fijne Confte , ende voor my gpemaeckt beeft diverfebe veereken van jvoer , feer leffe-
lijck *nde feer wel uyt ghevuert, gheRjck blijekt by de ftucken , en boven al is confiderabel
ie Tigure van onfe Lieve Vrouwe voor de Begijne Rercktot Mcchelen de welckehy alleen
tot mijnen bujfe (fonder datter jemandt anders fijne bandt beeft aengbefteken) fooujtne-
menie ft aey heeft ujt gfrevterekt dat Uk niet meyne > datfe door eenicb Beldt-bouvur in
bet gbebeele Landt fouie connen verbetert w*fden , foo datmj dunekf dat- alle Beeren ende
Magiflraten van Steden hem bebooeen te favor sferen ende te animeren , met eere y vrijdom
ende privilegiën om fijn Domwüiunt by hoer te nemen ende fine woning!) met zijn werc-
ken te vercieren. Dit bebbe ïck ter goeder trouwen met mrfn ejgben bandt gbefebreven-ende
onderteeckjtnt tot Antwerpen den y. April 1640. ende was onderteeckent Pietro Paulo
Rubens. CoUata cum Otiginali ebuoriat qmd attefler, endewae onderteeckftit C. De
Bic Notarius VuUicu*.

Heeft Fama nu gheen reen te op'hea haar gordijnen
En laecen d'edel Conft aen alle Man verfchijnen
Die ons Faijdarbe maelt foo ghceftiefo ende kloeck
Dat ick bedwelm pc blijf flaén ia't neerftich onderfbeck
Van fijnen grooten gheeft die (als- de eyghentheden,
Van t'rechte leven) ftaet in marberfteenghefneden:
Noch verder loopt t'verftandt fchier boven: den Natuer
Als oock volcomendijffk blijckt m d'Arcbke£uer
Die fijn vernuften gheeft (ooctap heeft in ghefbgben
Dat fonder hem des'Coaft blfcef boy ten krachts vermogheh,
Soo als tot Lolden in de nieuw Ie/uiten Kerck
GKebieken heeft dooi tTwaer en hooch verheven werek.

Dit

Digjtized by

Google

Dac door een mifverftandt was fchicr uyt tloot gncweken
Mee vrees van alle ftondt te vallen oft te breken,
Daer ghecnen Jrchitetl voor wift te vinden raedt
Als Lucas maer alleen door wie de Kerck noch ftaet,
Door wiens kloeck verftandt het werek noch is ghebleven
In fijnen ouden ftant, wat dienter mecr.ghefchreven,
Wat dienter meer gheïèyt, de wonderheyt daer van
Ghetuyghén moet wat dat Fatjdarb' is voor een man.
Soo in ctJrcbhecïuer als t'fnijden wel ervaren
Twee Konden die hem Tullen leven dulcnt jaren,

Want fchoon de bleecke doot fijn crachten brenght tot val
De Konft behoedt den naem , die noyt vergaen en lal.

MICHIEL LANE

bloedt Jnjder tan Parijs.

Die een plaedt van Mictiel Lane
Heeft voor fijne ooghen itaen,
Die fiet weer een nieuwe baene

Die de jeught wel in mach gaen,
Door de wondere fecreten

Diemen (peurt in fijn eel werek,
Wie dan tracht dees' Konft te weten

Ncmpt daer op vry oogh-ghemerek.
Iongh' en teere Leere-linghen

Vande plaedt en etièr Kond
Tecekent vry naer Lane's dinghen

Want zy zijn met 'loff bejonft,

ALEX-

Digitized by

Google

J»3

ALEXANDER DEL GARDE

«. fteldt-boütoer t>m <Bolognien.

D<5 itonfi ban 2&dbt&outom i£ on Pftoggbenbe töcrcii / beet&oonenbe
alttJUt Den feiben febgn tot bot cm (toute banbt t'feïbe njetat oft boog een
accibentael ongbeluclt bergaet. &it ftilftofte&enbe toeren oft frtjijn ban leben
bpngbt foo Wen irtbe betoegingge ban bet fflenftfym gbemoebt bat fp be tracbt
be0 ber1ianb£ feft $nt te boben te gaen/ icn feggbe be eratbt bc^ berftanbtjS
em bat &et berftanbt al menit&mael beejuft (laet/ aenmercBenbe ben Icbeoben-
aeebt en natucetijtfi toefen bte be itonfï in een fteencn beibt tan bertbooncn/
b'taridt metntbraad bet leben bebpegftt / om bat ïjft ftjn feiben atf liet leben
bpegbt. <»Cn gbetyen be todföenenu)ept t$r een bcugbt ban onbfrgentftettjcne
bounaeentbept / bte bet nacfte fteffaet aenbe tortenfrfjap enbe ben Jupltce en
botóetfel $ banbe fóaectt / foo can ten uetogfen bat be ïtonft ban belbtboutoèn
foo be tótlfftt&mtbept al$ een biepftnnicb berflanbt ercHlccvt oft te bonen gaet/
fföooa bat be todlbpnentgept aen bet berftanbt bafi f$j toant aeng&eften bat
- een gbefheben bdbt ijf een beeg$dt}tHinge bet fteneïUrfte bingfyen naee (iet feggben
banben gbefeerben socma , enbe bat be gbelgcnenijef i$ een gfieftbilberbe reben
oft fojenenbe nriöt / f gbene wwfttottf niet en fóeent maet febjnt te fftenet»
en te fcben / b'toekn ben lebenben menfeb betyiegben tan booj be toonbee upt= -
toertltingbe ban 9t onfi bte baer in gbefpeutt too?bt / foo i$ toaerftbjnenjen bat
bit (tont enbeboobt toeren (Me be itonften goeed Iebent marriten) boo? bet
fmtelgrn toefen en aerbt ban leben / afle Itonjien feafTeert en boo? baer onbec*
ganttelfl tne bo ïmaetKtbept be toetenfóiao banbe gbelerrbe toetfuftntaefftt/bie
feiben begrttot be toonbee perfectie ban befe Iof-rgefte ftonfi baet ben fpoc&s
gbeae^ten Aiexander dd Garde gbetupgbeni? af gbeeft om be aeebitfjept/ (tap*
btrbept en bounaetftt&ept bie in ftjn bedben te fien fün*

Bobgnien en bad noyt fulck een gheeft ghebaert
Die hoogher vlieghen coft in wetenfehap van fnijden

Als Jlexander, die (door jngheboren aerdt
Van gheeft en Konft ) het eyghen leven felfs befijden

Sijn edel Confl doet ftaen ,, t'gen' niet ghenoch en is>
Midts dat fijn hooghen gheeft loopt verder als herleven

T'gcn' ftaet als een Copy by fijn ghelijckenis,
Van tleven en Natuer^wac dieneer meer ghefchreven..

AERTU5

Digitized by

Google

". A E R T ü IS Q Ü E -fc L I NU S

Ie wordt naer fijne doodt begraven inde blaafcn
Als rechte Conftenaers j dié t'leveh drucken uyt
' In hpüdt^jvöor oftfe

Verjonghen op papier , fchoon t 'gnaf hun kracht befluyt.
Den ouderdom en can gheen Konftenaers doen fterven

Ue fchoon dat hun gebeent door-knacght is y an't gheworme
Den gheeft die blijft altijdt d'onftery'lijcklieyt beerven^

Om dat de (helle Faera flets hunnen roem heirvorrot,
Soo dickwjls als hy laet den levens aerdt aehfehou wen
• ; : Die men ehe(childert (iet , oft ftaétin houdt oft fteen,
Seer gheéftichiiaer de Konft .jds tlevcn && ghchottwen,
• . ;: Én cbrnpt met-den ï^tuefv^nt'levenxivéreen. ,
De Faem wort noy t vermoyt om Conft'naers te verhefien
\ 'En té yerhalen#eer en wyfter vak Mjn Cunl^
©je noch een Dichters pen in weleii overtreffen

iae fteken hoogher \uyt als Èamas lof en gunft*
?Ditghecft QuèïBnm onstot Umftetöam te kennen .

Op't nieu gheböot Stadt-huys vol van fijn Conft en geeft
v Als eenend/ JMf;(ghelijck hem Vondels penne;

Mét recht en reden noempr , mits niemand' is ghe weeft
Iae felden in ons eea wordt eerien ghéeft gheyoodes
Die nacrderd'eyghentheyt van den Natuere kornpt,
\ Soo in het &asrelkf f porphiel, : vercort, en ronde
qucih- 5 Daer mijn cleyn wetenfehap voor ftaet ghelijck verftompt.
Sran ° m ^ en verdienden lof van foo eefl Man te prijfèn -
«reus en Die jsinimér ftèrven can , fchoon dat de «loot (èl? wou
junior Ter wijlen datmen fiet in overvloedt verrijfen
'2f "' Veel gheeften van een naem * , waer van den minften (bu

.. Beletten

Digitized by

Google

&fa±if didnr&ns cStatuaire de la ville dlAmjterdam,e

Jirg/muj QveUum* pinmit.

JUeAa^Ls Cdikjctifyb

Digitized by

Google

5*^ * 6

Beletten connen dat de doodt niet cat* berooven

D'onfterfFelijcke eer die door hun Conften leeft
Die Ieïer-Juch, noch Nydt, noch haet en connen dooven

Schoon dat den Htjdt daer op wat d'weers ghecakelt heeft.
Gaet in het Cabinet van al de Conft juweelen

En fiet wie dat daer wordt belauwert vande Faem,.
Soo om de wetenfchap van (hijden,en Pinfeelen

Oft niet het meeft en is QugiUm weerden Naenu
QueUinus wiens Conft in Sweden J Denemercken

En in Italien bekent is t'alle kant,.
Om al de fuyverheyt^die (chuylt in fijne wercken

Vol wefentlijcken aeidt door een volmaeckt verftandc;
Heeft Hollandt boven al fijn uyterfte belooningh

( Die hy haer heeft gheeyft) niet om QueUinus hals.
Een keten fijn van gout ghehanghen, tot betooningh

Dat Hollandt Conften Hefteen acht die meerder als
Al de vergancklijckheyt van ghelt en rijcke fchatten ?

Daer een Conft.minnend* hert gheen luften in en vindt
Maer liever fbu naer een (childry als bórflè vatten

Die t'hans een girich menlch oft vleycnd' tafel. vrindt
Soo niet beminnen fal, jae liever haer verpletten-,

Dat is t'ghebreck dat inde weseldt is ghefaèyt
Tgen' d'een veracht dat fal den and'sen boven (ètten

Ift niet de rechte (pil daer s'wereldts macht op draeyt *
Leeft dan QueUinus leeft veel eeuwen naer het fcheyden

Uyt dit droef* tranen dal , U werek gheeft foo veel ftof
Aen Faem , dat (y een Croon met vleughels moet bereyden

Om daer med' U vernuft te kroonen tot U lof. ,

MICHIEL

Oigitized by

Google

MICHIEL NATALIS

$>Uedt-fm)Aer 1>an Luyck.

ALs jömandt net en vaft is in zijn werck te ftellen
Die fietmen altijdt met den hoochften loon vergnelleoy
Befonder als de Conft aen t*leven wel ghclijckt
En de ghelijckenis van t*leven niet en wijekt.
Hier dient Natalis Conft voor een oprechte proeve
Iae niet als een Pourtret des Kcyfèrs ick behoeve,
Om eens te thoonen oft de Conft ghcen leven is
Soo veer haer kracht verfchflt aen haer ghelijckenis.
Den Keyfer Leopotf ftaet foo op' plaedt ghefheden.
Dat daer in zijn té fien den aêrdt, manier en leden
Die fchnylen in Natuer en thoonen hunne kracht
Soo gheeftich wórdt ons vai* Natalis voorts ghebracht .
Al t'ghen v de oogh vefheught m't'merifchejijck befchouwen
Natalis Conft can gheeft "en hiftcn teghen-hóu wen* r
Soo jemandt gretich is om eenr de cdelheyt
Te fien , van d'yfer daer het mergh der Conft in leyt r
Den luft beroert het herdoen loekt de tectghemoeden
Iae can door het ghefichr oock veel ghedachten voeden
Soo als de Ibetigheyt Van eene Prindt-fchildry
Can <loen , wanneer NatoUs gheeft. óock is daer by."

3°7

^i ' 9 PI *

BERT HOLE T FL E MA EL

Schilder Ttan Luyck»

THien regncfe tonnen licht de achtbaerheyt beveften
Van Berikdlet die is bekent in veel ghewefteri, •
En fonderlijck tot Luyc k daer hy gheboren is :
Want t'werck geeft thienmael meer daer van ghetuyghenis,

Q^qq 2 Hot

Digitized by

Google

Hoe grooteo Tceckenaer en Ordonnanti- Vinder
Dat de(èn Meefter is, daer ick den Konft-Beminder
Van c' vonnis ghcven laet, want niet naer mijnen (in
Can de volmaecktheyt meer dacr dieper (lonen in.
Ten waer 3e Conft befielt werdt met het eyghcn leven .
Noch (bu fijn eel Pinfeel al helder glans-licht gheven
Aen die de vromicheyt van haeren treek verftaet
Het fchijnt dat fy het leven noch te boven gaet.
Mijn pen befwangherc was met veei-dcr-hande luften
Om zijn veroude Faem van nieuws, weer op te ruften,
Maer als het groot begin wou fien eens naer het eyndt
Soo werdt haer teere macht foo teghen danck verclcynt,
Dat fy bleef Tonder hop' om uyt de Conft te raecken
En hacre weerdicheyt naer wenfeh vermaert te maecken,
Om dat (y foo veel (lof fach in een edel beidt
Als oyt PiSluer te voor aen haer had voor-gheftelt,
Dus liet (y t'rijmen daer en peyfde dat de ftucken
Bewijlèn grooter lof als (y coft uyt ghedrucken,

Waer op den Lclèr vry eerft mach fijn ooghen (Jaen
Die U van mijn ghefchrijf de waerheyt wijlen aen.

~ ABRAHAM BOS SE

; <Plaedtfntjder. ende Ordonnanti Et/er.

DE driften vanden gheeft oft menfchelijcke finnen
Bethopnen (ukken kracht in elck befbnder werek,
Dat wie het welen fiet haer Conften moet beminnen
Als jemandt daer op flaet fijn edel oogh-ghemerek %
Daer Boffé d'eer van heeft, om t'yfcrs edelheden
Die met de teeckeningh wel comen over een
Soo jemandt plaeten fiet van fijne handt ghefneden
Die fcldfaem fijn, en veer vervrempt van het gheracen.

■ * PERELLB

Digitized by

Google

P E R E LX E

S°9

SOmerfê tapijt ciraeten
Die de grijfc winters haeten,
Dat is t geuricb fchoon ghcbloinpt
T'ghene inde Lentcn compt, ,
Groene Hoven , Luft-pricelen 4
Daer de Nachtegaels in quelen
Gaelderijen heel plaifant
By een groen beboomt warant.
Veer ghcleghcn fraey ghcfichten
Die den gheeft in' t hèn verlichten
Bofch, Ruien en fchoon valley
Oft een gras bewaflen wey,
Daer de Lammeren en Schapen'
Gaen hun voctfacm coftjen rapen
Oft daer watcr-vy vers ftien '
En daer Herders vifTchen gaca ,

En meer dierghelijcke faecken
Daer men Landtfchap af can maecken
Etft P e r el 1 1 op de pdaet
T jjen ghclijck het leven ftaet.
Spo bifaert * eel net en iwirich
Suy ver , krachtich en manirich
Datmen mcynt het is fchildry
En. daer fijn gheen vcirveïi by»
Alde fwertc ommc-tr^cj^en :
Op't papier hun foo ontdecken
Dat niet in Natuer en leeft
Oft fijn Konft daer deel van heeft.
Een verkeert vcrfchil can baren
Suickx dat onder Konftcnaren
P e ; r e l ghelijck een Perel is
Door fijne Konfis ghefteltenk.

G E R ARE* VAN Q P S TA L

•;.:' : : ïïeldt-émrer.

HEt fekerfte van al dat inde finnen woelt
Js t'ghene dat den Menfch met fijne handen voelt,
En dedelfte daer by davis hét clae^f^hefieht . (

Tgen herdt, fin en ghembedt döOr t*wéfen heel verlicht.
Tgheficht mint .'de icMÜty, oock d*edeïe Sculptuer
Maer het ghevoelen is als vyandt van Tiftuer*
Als het gheficht de Konft fanOpftal eens beooght
( Die haer als t'leven fetfs aen jeder een verthooght )
Soo gheeft fy aen het herdt van binnen groot vermaeck
Maer het ghevoelen vindt daer in noch meerder fmaeck
Om dat haer levens aerdt (die d'oogh fiet t'alle cant)
Tghevoelcn naer den wenfeh can taften met haer handt.

PEETER

Digitized by

Google

P E E T E R DB I O DE Den Ionghen

r A Ls t'menfchen cloecken gheeft wordt jvrich aen-gbedrevetf
jCX. P" 1 fidi. t°t t'fondamcm der Gpnften te begheven,
Soo dient hem een gheniofecfc vol rijpe raedt&emheyt
Waet in het jnnich mergh van alle re^en leyt. .".'■•
De wetenfèhap die inVverKandt dan kyt verborgnea
Die wordt gbcopent door de neerfticheyt en forghen,
En ffijpen «foo den gheeft dat al het .gfceen by maek
Bfefonder, irfdé Cötïft x Het teven achterhaelt.
Hier van. gaeeft, ons een proefden aerdt der teeckemngfrea
Dic&eterlode&p dfi^plaet weet voorn te bringhen^
Datrniehiandt 5n ons <eéii hem naer^cr cometi can
Wa$<^en*t^^
Beforider in Kgüer vol fchöbn omöandïghedërt
Want al dat t'teven ^gficeft , jda^ Itaet daet in ^ghefnecjen,,
<©ie4ijnen Vader foo volghtin iiet yfef neer '•--—•
Dat jeder vraghen fou , ©ft van'dc© Vader waér,
$00 men fijn printen fie* fèej nét, :en fdommejaebtich, .'
Soo rijcj^elijck gneciert^^op levendicli gn fóachtich % Vr
Stact al het gen'.hy- mallet vol clpecke aérdichcyt
Die.menichGbéeii yeripckf «n Kekers <ppgfr ' verlegt. .
Den Naeme 'yandên,Soon oït .v^den'eyg^en Vader -,f "
Sijn foo by Faêm bekent ? ppxetat hun memandt nader
By de volmaecktheyt comj>t in defëejéü én tijdt
Den Naenï is een, en 'woont; wie. dat : Jiet ^ belle (hiidt.

SEBA-

Digitized by.

Google

jti

p£'ïiur£ 'jpu.

'on

tüntenAnwrr.

Digitized by

Google

"* SEBASTIAEN DE NE V E

'BeUt-fmjder J>an jfnïtoerpen.

TOt Brujfel is op't Hof ghetuyghenis te haelen
Soo ick befchutdich word* in delen lof te faelen
Dat Nrtv niet en fou een Over-vliegher fijn
In't eel bcldtfnijery,daer fulcken aerdt en fchijn
Van 't eyghen leven, in te fien Is dat k' mach fchrij ven :
Sijn Naem (al door de Conft by Faem onfterv'lijck blijven.
Veel marbre Belden en Figuren van jvoor
Verbreyden fijn verftandt de heeie wereldt door,
In menich Hof en Kerck daer fietmen vremde wercken
Daer niet als Conft en Gheeft is. raerck'lijck in te mereken,
Daer Nrtv d'eer van heeft om dat fijn rijp ghedacht
Met huipe van't verftandt d'eel Conft heeft voort ghebracht.

M. KOE S E L

Vlaedt-fjitjder in fDttydts-Latuk.

DUyts-kndt heeft vry wel te roemen
Op den höoch en weerden Naem
Die Konft-kenders B^pefil noemen

Wacr van daegh'lijckx fpreckt <le Riem,
Om allen de wonderheden

Vande foyyer nctticheyv
Als in plaeten ftaet ghefneden

Volman cloecke aerdigheyt.
Die wilt foefel overvheghen

Can licht eenea misflach flaen
En zijn fel ven wel bedrieghen

Want niet verder canmen gaen.

AEN-

Digitized by

Google

AENMÉRCKINGH

Op de Kooft van Belcfcfinjden ende Archirec"tuer.

DIB SBennjdt&ept ban bet toeren ber Architeöurc beflaet inbe fdjoonftept
ber bitty-gbeboeggbe fteenen/ inbe nettirbept bon ï>et ntabepfd/ be rom
fflcbeptban§et todffd m be fracpljcpt ban Diametre nacr be oo?ben banCom-
pofita. mant bit tooojbt Compofita tffoo bed te feggbcn a!£ een famm-fettingB
«ft te gaber-boegingb ban anbere beelen bejei Aidwc&s. 3Pefe €ompojitie oft
famm-bct^aberingb toojbtBÜebepït ta bertbien beelen toaee af bat be Stijiobatc
tojt beden! bobcbbe brtft enbe too?bt gbebedt in rtjien beden / foo eompt een
bed te toefen be Cornice ban Boben / en ban beneben be Bafis , ctibejt' Hefficht
banbe refierenbe beden moet toefen betycebe ber Stijiobatc ©efe aenhttjftttgbe
eau gbjpen en gbêbonberi too?ben in een É&tloet oft Coltmtme biemen Compo-
fita noemnt / en om bat in eenen Cempd $allep0 oft anbee feboon $t!pfuig&
aflm befe beden tonnen famen. gftefourt tooien foo inbe Phrifen , Comifen,
Pillaeren, Bafimenten cnbe anber(mtff ( fdjoon batfe albaec gbtlépareeet $ton/en
in een fpnlaee tr famen tonnen gbebonben tooien) foo too?bt (uldtbanig&en
fcontogbenoempt Compoto toaer on tod pa|i bit beer*? :

Oc-faem-vergadcringh van Veel verfchcydc ftucken
: Cao, Uchtelïjck door Kuaft volmaeckt ghebou uyt-drucken.

9e Coïumnm in't genevad Befiaen m bpf manieren naee ffetojben ban
bed ; Archit6acn en Bouw-mccfters oie met malcanberen ober een romen / te

toeten :Tufcana, Dorica ,joóica , Corüathia enbé Compofita.

Soo wie wel vaft verftaet dit vyf-taükh lècrect

; j Can top ver wonderjngh uyt- wereken groot vermeet.

Tyfcaoa Jbeeft boeren £aem ban eenen Reus nj^enoemot Tufcana om bat
Tufcana feer groot grof en landt ijr / en toojbt óm |aee Omate-tort gpdjeeten
Tufcana nacr bet fti$bm ban Phhivs.

Jn't fondament beftaec de vafticheyt der bouwen

Die al de müerenftijft, en t*werc5kT^^« doet houwen.

Dorica £eeft batten $o?(jftondt ban een ïanbtf-bece gbenoempt Do»v$ J
bie inbe jfctabt ban Argos eenen €empd gbeboutot baboe/ toddte manier ban
Boutotn bate tint baren eerfien oo?fe?ondt beeft : te toeten Dorica. %\$ bie ban
Athcocn oojïoab boetben in Afia enbe tot eenen tfapltepn ftabben J o m b m ben
JGcntban & *t hts, ^ Rebben ft» t'lahbt ban Catia jngbenomen enbe bet
fHb&Xanbt g&cbeeten Jooica naee ben $aem ban bunnen #ooffc-man J on,
m toddt Kanbt fp begofien ^emprijef te boutoen tee ecren ban bun Sfifgoben.
<Bnbe. om bat befe Coamtne baten $aem beeft nOer Dokv$ foo toojbt (b
albuje» gbenoempt mibtgf trien oom bat be fdbe Conimne Heeft be bieftte eu
lengftbt ban renen jaaniHPeefPon.

Rrr Soo

sij

Digitized by

Google

Soo als een wackcr Man can draghen ^rooten laft
Soo is acn 0orica des Tempels fterckte vaft.

©e Cohtmne binnen noempt Jon 'ca beeft &aren $a*m B&dgcn bOoifeptirf
naer ben ^ooft'tua» Jon, bo$ heeft baev inente enbe fetifftbe nace ten ©put
toen Hatue bp naet foo lanen a$ «neo j»an ent» naerabbenant boer bientt.
Corimbia too^Ot fltoeroacent naer be abrigefeenijtf ban een jBaeg&bebJc&e pao*/
om bat een j£aeaf)t ban naturen teee/ jonen en canclt tav enntetfi btquaea
tot feaettttfiept en aenöftenaetn eiraet / toetene Columne tf eerji oöebonfen qi
Corintben , enbe # nan ofjebaente net/ ftaep en t#(tu\1t&T$etmm. Mr
Cpmportta , bxfenbe be bnfbe enbe lefie manier ban «oümtnen / toojbt abt
tomponam m De anber* gbetyc* biet boa? bjeeöer berbaeU i*.

Een ojfghecierde Maeghc fcer eerfaem in manieren

Can haeren handel door een vafte deughc verderen,

Soo oock een teer Pilaer die op haer welen treckt, • ' -

Die niet als netcicheyt aen groot ghebouW verweckt

5©en «Spnfienbom otft $*fótetept ban eltaeen bec toooj toerftaribe Coin*
nentëtoonbee aen ternerenen bauaIkIeet-Uifn^3lmtomelin0öenbebJddtt
ftegtunnen acn te batten be biepflnntgbe €on(t ban.Architedaraoft Statuaria,
toamftaaeoatieltfettMbenft^lbtmi*

0fied>tijtl&e Audeuren , foo Bebinbe bat be Columne Tufcana , bic mof lancfe
en tferi* #/ teajbt betbenCrtn maj^ beelen ƒ toaeraff bat be ttoee bm
maeenen be Stijiobate enbe be bed flafe, todche ttoee Deden toeberottt in ft
beelen obebenlt fthibe ; foo too;bt bet een bed ben a^unerjten Cimatio flfteaj ft ete n
eube bet anbet ben titaberlieh Cimatio ■• enbe be bier teftmhbc btfoiberen bet
naabjaet oft boltnaetht btercant be todene ttoee Diametro fconjtfJattg Dental.
CimauuittbïojbtoociiBafisg^rtjeeten. «nbc om te Doenborltatntoaauprtai
onjeebte $uaer oft «objtnne nbecompotteottmnfttfKetm totojfe/l* ttlttn

UBt bet Capucei, Architrabe , Cormce, Phrife aft Bafc eiibt P«ttr-ftaie, MfsMn

be befonbeefïe todehfebapnen ban ectr gort Atckioft a* be ugai c ig ae W» fte
bamenten baet alle ooutoingben tint («uptmtoanfombatwnbxJfe©benmoc5

Jn £Jrctitraéb* , CorttiesyPkries, ïfaes en Peeter-ftaeï
£n t'Capiteel dacr by, beftaet'et altemaél :

5De booeftbe banne Columtw Dorica nwjbt g&efeepk kt adjt bede»/ fcjaeaf
be ttoee becten^bn bebooabjte bit Sujiebace.todfne ttoee beek» toetotomalf
Denït tooien in b$ mit^twd^/nian; af b'ecnbedfolbMlmbe todnebn
be^acfcofttfaain*/ mfeb^ toetal Wwtoeftebe bood*» met bar? G~
SS^JS? £p^ L 3W>t«albu|tbi ^dadjt mttban Sti>foUc»^maibjn|
tfitcn beelen. ^e bterbe Coïumne conwhia $ be boojgnenoe (éec njHjMr aw»
Ö.7ÏSÏ 1 ? Sti ' k> ^ c ' »w« f ( fi*« btH tojo«aten(lir4«bit»fftaibf^«|bi
ban befe Couimne too;bt gbebrplt in nes^eabaüm/ fit, affbo betmtot uSfa

bate

Digitized by

Google

bate tbxe beden/ en befe bjeterom o$ebeplt in neotenteelenfooirf een teelte
Bafis , b'anbcr bed He Comice tante stijiobare > en (jet antee teel too?M gteteplt
In bnf teden / toaer af te Stijiofcate b# teekn tnte bjeete beeft ente foo boo#e?.
joaica toefenbt te bette tuantcr ttfqbt g&ebeplt in feben beden/ tuut af bat
ren bed toojbt ntetenlt in 22. beden en bat if te bedojeete banben Piynthüs,
ttgbente op elette #te typ béelen fiaèn om te manen te bitnte ban bet cima-
thium beneben. ©e refierenbe 16. beden maeenen te bitnte bet Cobtmne; ijl
ootft te noteren bat te Stijiobare bante tfotamue Tufóna op te een föte enbeenen
Cimathium en beeft om bat fp gtof en (teen ijl en tneeftented Hoop» gftefet in
groote «Êbifkien oft J&ontora / alyt iBoltaKtcKen / Horitaie $t$|en etc SMnt
ten cimathium foa te teel plad^ benemen.

1. Tufcana*

DEn grooten Reus Tufcaen ( erijghs-gmcli door fijn fterekte )
En vondt gbe<n vafter ruft als in het wapeü-huys
Van Mortis wree £Wfo»' t'ghen' tJribkeft bemtrekte.

Die daerom fijn Calumn' Tttfcaen noetrfpt, om t'ghedruys
Van donder, blixcm, en Het (torens ghewelt te weeren,

Als Jiy die heeft gheftéit int Oorloghs Maghefijn,
Daer Telden om haer kracht catt èenich quact acn deeren
Van Bom , Gotnaet , Canon , oft ondergraven Mijn*

' Ü V Dorica.

IS Tempels daermetj plach Schaep , Bock, en Stier te branden
Ten offer vande Goön ( als $)orut heeft gjiedaen ).
Te Jrgps en in veel meer Steden ende Landen

Daer vondtmea niet als (Doricas Pillaeren ftaen c
Sulckx dat den AntxteÜ gberaden vondt te tallen .

Jn't ftcrek en hooch gebouw de lanjghe (Dorica,

Midts door haer vaÖicheyt de Tempels lelden hellen

En maeckt een man'lijck werek ghelijck Compofita.

3. Ionica.

OM dat de Éel Column' van Ionica is teerder
Als fDoru? en Tufcaen> ( foo als een Vrou-perfoon
Jn weftn is gheftelc) heeft JArcbiteFl veel eerder
Bedacht het gen' hy ftelt in bouwery ten thoon,

R r r 2 . Van

5'ï

Digitized by

Google

5'*

Van lichter handelingh doch al veel aenghenamcr

(Tot voordeel vande bors) als d'ander twee Pilaers

Schoon dat fy tot grof werek fijn nutter en bequamer: ".

Siet waer in dat beftaet de weedt der Konftenaers.

4. Corinthia.

DE teere edemeyt van lieffelijcke Maeghden
Die fchoon fijn opgheciert, net, weféntlijck en ranck,
Aen d 'ArchiteSien in Corinthen foó behaeghden
/ Dat de Columnen (die fy vonden niet te lanck
Te rouw oft niet te dkk) by hun zijn verghelcken

By Maeghden ftatuen , om haer gheftdteriis
Van teere netticheyt, doch lichter om té breken-,
Om dat haer maeckfel van gheeii fwaer maten is;

5. Compofita.

Hier fietmen laem by een al watter wordt ghevonden
Jn (Doric' en Tufeaeu, oft d'edel Ionica,
De plompheyt wordt hier met de netticheyt ghebondeft

De ftereke grootheyt met de teer Corinthia. . .
Hier fietmen in't gheheel veel groot en cleyne dcelen

Het gen' maer een en maeckt door Cónfl: van ttJrchiteSl:
De famen-voegirigh van veel dcelen can hy heelen

Waer in de wetenichap van Tempels bouwen fteckt.
Daer vintmen d'een Column* op d'ander ftadich ruften

Naer eyfeh van't metfèl-werck, dat conftich is ghebouwt
Dacr d'ooghen met vermaeck in fcheppen hunne lullen

Om dat d'cen deel foo wonder d'ander teghen-houwt.

<©e metenfebap banbe «rolnitmen b'een 09 b'onber te feiten i£ jftefeojjcnm
be manieren net (eiber- te coraten onberfe&epben / mant foo men tK (bte* en
biefte milt (tellen 09 be lichte en teer Columneu/ foo moet bet maecRea een^n»
boImaeeRt enbe berfyobt meren /en baerom toojbrljict efnirfjfmtjof aen n$ebx(cn
, bet onberfebept bet felber : baetem fegb ie» mojbt bier nctboont maer mb'ctn
en b'onber manier ban Columnen oft f&ilattcn beffaet / foo moet een aotbl
Arcbited Di Columne Dorica (lellen op be Columne oft f^ilarr Tafcana, en*

Digitized by

Google

ttt Jdniq o& bef D*ica , tf Qctinfril Ofrte JJoniJUTetto te CïtnfifitatflB ft ^>

Corththfe*. rebenen «In beffr murftat be TGfona- ertbft / Tnrftntf In frfiacfDer 1? ^ '
al£ be Dorica , ooch bc, .porj^c ftfoftee #lftfe^ifr>£^ : JP&ca $ mannes
Igïcner en ban meerte* gbctou&t aïg Jonica , bc ionica i^f grootte al$ be cö-

rinthta , egttbfWclt D^ Cempp^ta Wtabtt. «W <fce Coriittfcia; fyx tod bOI.be Coqv.

pofitanoebtan? ö&eföjmeerr ftfoéBb&raedu tbojbt ujftr alte be tob&atnbe «&=
nieten / jtjnbe in baer fclbar (fcflaenbe tnae* in «w fMtnct). bed tttbcnr altf
be anber / en neftaenbe in bed Menirie bon malcanbnen g&efc&fpttf« (uorb«
tan£ in een toèctfi Deaceöfli,$ö ) *v nn tfemnd eenen fteeien Cempd/ fe j£
be fnaetfie baniHc/ toönföl^4)è^rmv ^crpenbihlfn/ €htncfe/lW^
Wl Kïimtfmj <?b*le fpmmi/Mtm/ 4&Wt ^W««aten.bft*w» :
fcanten onbct-balf biertantnj tfó fer-qut-abera (bte be&einpèfyr oft anbert $gus
l»en tipt toftfen ) met be Gcomctrrque rebenen en irnim ( bie be «©natymttidj* '
fKtftoonen ) ben Ccmcr bitbob; ttoee Diagomboft naee bonken ( om rtn oqjb'
oft tonbe benltet te fhaecnen ) o^eb<mbm tooot/ |ttn altcmad begrepen hvCpn»-*
pofica , en tee tooien bat nttftt taxrrtt nietten ip Vjabe naerber te öhnifttóh? baee
oocfe m#n toctntfc&an böo? otwrbacentftrt»! te flop en ie fwt tbeij*/ (öofaï
ben jpieu-Inftio&en Lefa j^gin* tnebe ffitófébet? tt cmtfemowcnlBMKwmrt
befe 2. beerffri bernoeat)t té goubenu.

Den welftant van'c ghebou fianght aenden 4rchiteSl ..'••'

Die maecken can dat daer ih't mkift niet aen ontbreekt* »' •

•--"• ; : '•.:; t..j J. u:> : ■ ! .: ::>:f * j.y_. \

1 ~ - ."•': -:■> r--..' •.:•;.:.-< 35T: ::::/.' ' ; .'J0V-fl T, • '- •

G U I L I A M GA BR O N

ScUldet ion Artütrfht: ' \.' rjr,: \ : ;i ' ! [

T'GoutjYSilverjt'Po^
Die connen beter het Vvacrachtkh vonnis Uyten ■ ':
En fegghen wat Gabron voor eenen Mcefter is ' •;•...-.
Als mijn !Poij/j pen^d6pr»ile ghelijckcniV / ,.v; ".< ,:

Van't leven , die, hy week t oncdecken met Pinft^e^'-v .r'. - ,
En 'cis maér fchijn daér van , die haer op- de Panncclen
Als tleven felyer draeght , ift Beeft y Menfch oft Figuer
Die hy in verf bethoont , mee fulcken eelNatuer,
Elck heeft befonder kracht ^ ^z^ri-. verfchcydeo vindingh 'i - \
Sulckx dat Gabrons vernuft om zijn Gorifts önder.windihgh
Is over al bekent > daer^oowwi noch op peyft
Al waer hy heeft ghewoont , en haer heel Landt door-reyft.

CAREt.

Digitized by

Google

CAR Eü E MA N U E £ BI SET

Schilder %m MetkUit > omk %7. jaretu

è* il..

Dit iw>ermae&

Macli vry wd voorder gaeayen RV&vfafyQ tecrhy .
Ais fce>a <Jwiuft véiïe^t^de .6|^iÉfli5diïiqf,r ''^

Dieover-looj^¥a£|A^€nCb^

Van bf J»aer«c^

Vol vmdmgh loet vm acrdt tn't gwric&twgh-ghcmerck
Om $oycxtf\Qtöj>frc$v*niï wel ^^Mfe ^3c»; j

Dae* {{«rxictv. opfc fjraftf een gioot! gkewl ^awa ' r '

Oftopfe NéEterlandt$,-diè fèhifnen MhFte meiten* •
Soo wonder wcrdcelijck verthoofit ficK op Panneel
Al t*%$n' IBifit verbeidt op doeck. mét lijm Pïrifecl.,

Defekertceckeningn^^ fl '"* ' "-

Die ghcvêti tot vwmaècfciaaet van ' tKT&ëite teden^
Hoe k* tn aengbcnaeituen welghécofDO&t^ ,
Elck ftuck haet wej^ d^aegh^mefcjy^yloec verciert

Van alle Actiën > die aWNacuer ontdecken

Befond» mhet ctejrniniec van ghoftéloeirii :
Waer in al tfgerf menuet om t'bcft *n atidicbft is»
Oaer Vranckeriick vancan een waavgiwquyghco ghetw» ;'-'•
En acht <BftttwiShiel tfo wcer-gae van het leycn,i : - '<
Daer hy ioo> langen «jdt jghcoefRMft heeft dei* -gheeft '
En is ift?» Hof atcijdt ijr^ gtooto eer gfteweeft.
Soo als hy ftadicK noch fat blijven , om de krachten •
Die fijn' Pinfeel bettioonc in Kottft^riwaef s: gbedachwpw • '
Jaa'fywp ift Nederland* én l&fc oock* Stfoyt de Faem - ' ' »
Veigheten om roet lof te eiesenzijaeft fctocm»

IOAK-

Digitized by

Google

OrhsjtortUv caput heüortOitirhine quohdani
..OhrutiL cur jremuitiMatiis amicajuiti

^4ifubimuhyUcisJese deütArtis ahimrumt^
Ctlsa TrtttmpnaJrixJtJuptr a/lra fuut. .

. *.»..*VV... (

Digitized by

Google

IOANNES, IERONIMUSen
ANTHONIUS VVIËRX

Chebroedersy ende Conftighc PUedt-fntjckrs lm. Jntnwrpen.

DE Faem heeft ftof ghenoch om vande Konft te raefen
Die VViericx op de plaedc eel , net en luyver thoont,
AL oft elck een Figuer wacr van claer glas gheblaeïèn

Oft gheboetfeert in wafch, (bo wonder fich verfchoont
Elck druckfel dat daer van ghecreghen heeft fijn wefèn:
Tis oft ghewaflèn waer met t^Schilders facht Ptnceel
Daer gheen Artfecrfel in en blijckt,foo uyt ghelefen

Staec hunne Konft oft fy ghemaelt waer op Panneel.
T'Graef-yièr can fich noyt in netter Konft verheffen
Als dat te blijeken «compt in Vpkrix handeKngh,
- Noch kol', noch loot , noch pen en connen naerder treffen
Het leven *n OM atuer -als VVkrix teeckeningh.

CHARLES ER PAR D

" Schilder.

Bthorica die mach oock vry met volle monden
Den lof en groote eet van Érpard doeaverconden
Ter wijlen fijn Pinfeei vol levens aerdicheyt
Soö menich luft en gheeft om hare Konft verleyt,
Daer niet in is te fien als t'gen' <Mi«er can fchencken
Aen Schilders, die altijdt des levens kracht bedencken,
Om te verthoonen op. den doeck oft plat Panneel
Soo als Erjwd oock doet met fijn volmaeckt PinfèeL

*RA&

Digitized by

Google

FRANCflOIS en NIGOLAÈS'"
v P O L L Y

GbebmdersenkTlaedt-JhijdersTfMTarys.

S&t j ik/\Qttt anijBbcttoetnOe|it bi een wint eenitb betinaeeJi ofjeefk acn een '
Zief-'bebbefgt gpëfïtbt / tik en moet fjjro fHbeninace ontfcbigbtn otntefien
fee futfbec ai nette toetenen ban Fcanchois en Nicolaes Poliy , baerfbuiien céaebt
en fdbfoemen actbtban leken in te binben i* / bot itn niet en mepn bat je*
manöt riaetberbet bobnaetftt tównin öe fonff^ toratenontbetficn/ (oo tarnt»
bee {eet en bolfïajfóeu #n fan aeebtfceejeV urn gbebuctt in't bicpen /bcrboo*
0Üm^1^abubD(n en tocrlutjroi/ bat (fegft idt notft een*) ben $atuce bant
lebeti oft be aengbenaentbept ban gbefcbiïberbe Poetic niet boogbec inbe Jionft
e» nonnen eenenen/ oft bun fdben kbcnbe* bertboonen / afef be bingben ban
beft ttaxe $Beb?ocb30 fbefnebcn (lacn. vraffov/**, tfttbertaetencanbe
faemtyxc toeAvnaelen fbuen/ afybe toetettfeban tem (bet nfoebtfnbben baet
jfec ij* toerttfffeubc. '**fio enbe nbettjdt ben taermaerben Willem Delffius ütttwiife»
fiaebtftrtjben ecbaten w (ftenjenmeu in oberbloebt aen beel ban$bn ggeetfiefeiffiuH
en 8&e|nebm pinten (beuren ban/ baee be &int lief-bebbetgt meerbne Iofban. p |?«-
fbuben tonnen aentotjfen atyicfcbtotoeettrberbaelen. Roerom en bebbe met "** 1,
tonnen needaetRrtot butmeta tof tt feftben *

r 'Irrwfaïs Ëóttyèn ca'n npyr/ üyt t'ghedacht verdwijnen

Van Fama> fehobn de doodt hem had ghebrocht in't grafF
Want Tqo lanck als fijn Conft fal op de plaet verfchijnen
'.y ■-■ En fijnen kloecken ghceft als tf leven druckm affj
Soo Talmen over al iri Conincklijcke Steden "■"

Belau weren den Naem van defèn Conftenaèf,
Die veele printen heeft gheteeckent en ghefneden

Waer van <k minfte is oft fy ghefchildert waer.
«Hoe can dan defèn Naem naer dufènt jaren fterven j ' • r ! ■

jDie onderteeckent heeft fbo menich edel prindt, ; L
Daer niemandt als Niclaes de Ichatten af fal erven

Om dat hy neffens hem gheen meerder gheeft en vindt.
O wac een wonderheyc wordt oock door Godes feghen
-'• V&Rpriüem $>effi*ï niet daegh'lijckjc af ghebelt: "
Sijn Conft kan jedet «en tot groote vreught beweghen
Daer niet als levens fchijn en gheeft is in gheftelc.

Sff IAC-

Digitized by

Google

ffc

IACCIITES

Edel Tlaedt-fitjder Jfo»

MEn fchrijft dat jemandt eens foo
v deen

Wi# op oea witten er iecken ftecn
Tc fiiijdca hondart becke-neckn,
En aerdiehoock daer op tc'tcdcö
T gherijmpt de? doot* jtnét bogh eft pijt 1
Jae boven dat ïioch foofubtijl,
Dacr by te ftcllen vyf Figuren
Schier buyten t'mogh'iijck der Natu
ren:" ■ "-•

Soo men-met reden fegghen fou
T gen Was ghefnedeft vin een vrou.
Doch want dit moeft de Conft leer

hind'rea

En de volmacckthcyt g?m$ vermin-
d'rcn* -....;_.•

Te maelen op foo cteyneri ftof
Vyf menFcheh met een kcfckcn-hoE
Dus wil vtf| vreöadtf dingen pratfca
Die ons Ca lot beeft. oaergbc|aten>
En brenght in printen voor den dadv
Soo cicyn als oyt een opgh beïach
Soo cieyn , net , eel en uy t ghelefen
Als jet can in fijn lelven wefcn, :
Waer van elck nrint etti werddt is
Om haer (eer foioon, gfcefteitents.
Jae die haer crachfi wil onderfoecken
Moet met verftandt in alle hoecken
Bemercken doedel «rdigheyt
Yan fijne overvlocdigheyt :

Die niemant en can achterhalen .
Oft al de aétién bcfpalen
Als elck befo/idtr plaedt bethoont .
Die d cerc van Ca^ot verfchoont,

GALLOT ••*

Nancy inVranch-njck*

En doet de Faem ghedurich rafen
^t^ir«mu<^yt.«ytte bWcn;
Waer van fy wijft de waerbeyt aeo
Tgen nicmant oyt foo hedft gedaeo.
Siet de wxuifarapett'feookenjtO' ,

Enaüdeiffcnörf^a!*^' 11 "
In een volrvféf cUcI^wödder beidt

Daer Sint Anthon t wort gfeequdt»

Demerft der fcbooneftadt Flouncin

Daer alle Coopmanfchap der raenicbca

Ghehandelfwotch, tóandeïmecr-

Eïck is al èvtëi re/ft eü tcts~

Noch heeft hy t'krijghs miferien

En veel andere Msfterien,

. . Naet t'uytlcgh. vaahet EabcWxxck

. yaaNAsp^met felcfepndcrfoeck

öp plaet ghéetit, dat ick moet bBjven

Scnierhed verfteit in almijn fthrijven,

De ovèrvïoedichcyt van't werek

Soeftililcfccn.rafipen.'OOgh^cmerck

Dat kk my yoor ^et^beatt iajen
Soo ick de cracht ov?^tV t'aehterhaleo,
Icklaët d* ^anckérijck mét Vreught
Naér reden- roemen qp itjff denght
Want ia het teeckeodn en etfen
<5cen Confttnaer hem nae can fchetfen
Qp doeckoft plaet en glad jPanncd
Met d'aldcrfcherrepfte Pkiceel,
ïae fchoon Calot géén handelinghen
Had, om met verven voort te bringhen
Figaren , die als tlcven ftaen,
tyuj heeft hy met de qatld' ghcdaeö

Bcmerc

Digitized by

Google

>s&

-7/

S f f x

Digitized by

Google

Bemerckingtie.

OTidius f\ V lBlVt (fpbf tlttt daCte mOOgbttt OlbUjtf : Dat de kleederen vanden menfcb
Lib. i. V>r vetflijten , goudt , filvcr ende andere juweelen vergaen maer de Faem die eenen
anonun.Poêc vercrijght door fijn crvaereh Poefije fal ecuwigh dueren , taant bt memopt

banbe beugftt bxQbt boo^ be Poefije berbngbt / be 4*oben fdbec banbe Poefije

gbemaecnt / aenabefien be baïfcbe <5obcn maer berftett en fgn. 9e b& £dj&

bec-con(t befiaet be Poefije innen jetfien graebt : mant bet gbene boo; be Poefije

met moojben mojbt upt gbebpicftt/ tbojbt ban een Ceeckenaee met nok oft

penne op paptct/ bon eenen 25dbt-boutoct metten behtd in boubt oft fttm/

enbe ban een jSepilbec met bet $mced op boten oft placbt afgpe&dèt/ Mms

Francif- op Francifcus Junius nt't jccjlc SÈfoedt ban 3pn &djiIbec-ron(t a uttuoojbt enbe

"K lnn '-fepbt :bat be £e&ilbee-ton(i (oo mei ab* bc Poefije gewit opeen fenete Rtflgfrt

us Lib.1.^ ^antafijfc. piutarchus fepbt bat be Poefije m Piaura maer en btrfHjtBffl

piuur- inbe materie m mrariet ban mutatie/mant fp benfit» aHe bende ffcïbe 004$-

thu *- gbemetrtt. ^et gbene tenen £ep$bee met be penne 6efcp#ft mqbt on£ in

manie* met be tceehtninob bon? g&ebjaegben / mant foo jetnanbt gaet brrteflm

tenigbt Ccagebifïfte $tfto)>m/ bie ftteoinelöifrofMnemgt om booten fpn/ aft

bat bt feroetMcrben bepftfj bet jpatun befebiebeu oft in een lebenbe eomebic

gbefpdt magben/ aHe# ean een oppept rtoaca^Zetchmoac/ Mbt-taubxtoft

jScbtlbet: foo. bjefentbjeB upt bjuimen alfmen bom be Poefije ean btp^bm/

becfebinenbe aHeettdgcfeen inbe manict enbe matecfe/ botb obec een fcomenbt

met be gpefeptebenifp. Iten Afenfcb leeft bom (pn menftgeujtlt beb#f ban

itonfi (ufchen fucatpt/ batppbe epg$enfcpappen ban alle bingben foo gronte

leerieb meet bom te (lellen batmen baee upt be actituben banbe reppfenfatkn

bet beelben maetfcptjnelgdt ean bemerenen. "toot ijl be Hgïcbap oft bpefbept/

boojfpoet oft tegtynjooet/ bjee*? oft eufl en fiitótbaaigbe anbeee tne bacc in te

«wiiiemftoi jpn I maer ban eteeebec nenm> gbeben bé uptnemenbe plinten bie gfre

Swancn-(heben enbe gfpinbcnteett $n ban* Willem Swanenborgh , Cornèïis van Daden,

borgh. cnöc cornelis de vifleher mate m tomptte ulgcRtit fuoRöt opmetcimiape ban
S'S^öWI in den oefonbeeofbeïbtfel bat be £atuec fdbee niet boo^bee enfa» cotnm.
tcn.cot .^ef^ctmoftlten-teecnenmbaiieeniaj&e afgbcbelbefóobjoebeaWr ""
neus en tita beflaói inbe meelbigbe bjoltenlxpöt ott bancnetten / be '
deian bcrtuahdttthtKpt *& jaebt / be Wocbigbc fijwumdtitnbeptbóè .

vj^-onbtcmiibdpehen anjet ban ftbipb^euch/ be bleecne bjec# banbe ; „

Seri tongftenbe bop* ban bertof&tigfje en (uidibanigbe anbete/ mebbe e^reten eltB

Un Hoi-öefonbec Sief-bdmee ( (tin oogben fwenbe op be fconfl bee boojfepbe «lacbt-

ïaidt. fmjbetjS ) bate m fal wonen fan. * ®en Lefcr fal mtjne fauft ( bie itK pet? o»

* Nnn metentbept in bit 25oeth beb toeten (luppen ) opdieben te becbetecen bie ftp bür

bom Foho 4^1. fat binben / almaec bat (loet comeüs de vifleher robe nart

Obdefen mojben Jan ciaeömdc vtffcher alfoo benfelben \f een doeclt $ferbr-

(htibec m Xanbtftbap gbdüdt albacr bermdt %$/ enbe befen boo?g. corwiu

de vifleher ^lacbt-fhtjbft in f iattfrra be mdebe bpfdbct ojbonneert / teedmt

enbe (ht)t/b«t bed bjonberbept intefïenirf/ginbeniet min inbe fefbe *on(l

«ifaraeiecbaeren befldfM 2&2oebtt iaa vifleher : tfnbe mat aengatt * ifraci Süvefter,

Silrcfte^. Bolanger,

Digitized by

Google

L *f

Bo&nger r Huret, Daret ttl&e Danoit, be fdbe 3$» fitt rtttóWtl in tyt flirtten Mutet.
ban jf igioen enbe anbete «©Jbonnantien / enbt fonbrftnabttt bet rtfen ban DareMa
Sanotfefjap/ Archketoeisiö&efit&ten/ SBWnnen/ 0aUer|Nn/4ilac!ie bdöfnS 3 ^"-
ftnffnaece ©diepen en ^onben / $oben bettot nut baer jSomerftbe tapbtST»
Gftttoaebt / £p?mnJMontebneit in $^4Mtcfeen/ 3&Ht<fat&ten / ifcijn pin* ^parijs.
hingben / opene toanbeï plaetfm/ Zee-fiaben/ Suinen enbe anberepbüfantien
allen bet melen ban bunfoo tiefielgen en net gbebaen $/ bat bet feïbe eenen
jbet / Iu(t enbé. jmaeen ben Senföéubxr bettteefc <nt*nm«wt1ri &n hm»»
tetit te bigben tooien / f» fceeft tnbn perart ntfef ItiltalJitftJvttt b* rönfe'
.menbè lltonft ban Architeduer bU'^eer iacöb van.Gaw^^meibqn.&ftraid.D'Hcer
broeck, onjt boordt 'Binnen be 3 J»tfl^An^»3tó,]èw bet b^trbttnwett in iacob tï
befaempt ^tatrt^ twpjet bTnefeff'fp fflbw afrofttnmtft beeft / bat bom een Canpc»;
tocrtfótf toonbec matt> aheftelt bio?ftetf tt bét SBoeth bet to owtw i b rb en om «{ A" 1 "-
be aensbename en eloeene meren* bteb&tt* teflun &nu Iftift oodtinfie*"™'
l&eeftlbertWnbcr,^

banw^lbïnttóTfpnip tbröfeifö'-'^ - r ' ** «^tmiu <• ■' ,., :<t( ; r ^.. r , ••»
;t£<ftt i? tnet trontêf ^Brtr^at^ beltt métf&tfm ttbatenttbi inbt ^ö<R-
$&eefttdbe, $onfr ban Architcduer óftt ooen Ui brtftbcpbt manuren ban bou-
mffetöngb J npt be cöd &t$\\bet<mft*wtiti* grontt-ieeringbm trernnt ƒ om
gun metcnen naee be foiibattmuenbetfrftkt op tttirtjtrtJitórtraJIren ombra
Omfrecfrbart baer ofcciMteniifrnVf iflwra uatt te botoben/ maerom be lubten/
3$alufta$/ ïepttoi/ ®oe$en etf'anbere tftte otótom&riri»n;gbelWteo#te
&h*bin, *Nt beeft met een onfleüflprifl<Hè «Oatm^lötïtenlïm^ïpotBttArchi.
txft bte be tot)t bcfaembe tföHcöüalt licrtite bon s..Gon«mér Binnen beuRtabt^P»-
ty* beeft :a&eojbonneett enbe öfjebbHtttt / bnen# natm npt be memode ban™"
atie jBenfthen berbmenen# / bocb tér tot)ï«ibatbrt toffeujrfi toewftara anec^r
fB&mtt$e& en Archttéasn ( bie oefen föoonm tempel aaiftljoutoen^ fnfaben t otLy«-
beïbjonberinfib Boert om ftatt nette Tgp^t'j-toSfc&ptmtt toelQbefetieattfK
&oon&be f en bjeebe/ berciert met be npttt1T*'tobnaetfttf}*pt bietin wfc.l«rm
teftén «f / foo ben aenobelöent jnbébftejt tot- lof Uanbcn onbeaoibcn \ Archiwft
ttttjn Mofa te ïatra ftnofjen aJtoujff:

Laet vty htA Btlpeeap *l,ha?r TTepipeU ft^ufifei\w f . : r - v

Die van wit marbes ,%$ ycw?0 o?et ; co jt)i$$ey£ ." "
Ghcen die eb Procbirkcrck van Lkrkzn ovcrpoüfifoi . , .

Soa t'Kcrckv gKebou * beftaet in'c licht en nctticheyt; ,
Den (èhoonen Omme-ganck vol in vallende claemeyt.

Den Diameter en het binnen bouwsciraet
Bewijfen van haer Faem alleen de rechte waerheyt

En t'ghene tot haer eer hier voor befchreven flaet.

Digitized by

Google

<$tf

: i: : t : . i

u :. i v» •:,

; .;ij ; tóv tiïMïïfcm,&

..j' ü

v. : .

ï* tir «aart** tott^-Wste.. „

töttdt/ MtteU* ritte**

in (al iitoum an tt n4fcmf<w

.**!

S|^^ tot j*k» j»tg«KB^wm —
tortfltyiiitutftmi.Mufcm ««wnfc^jfeWWfcö "^^ffiiffHE

WanncéFÏh^^ .

Ert^üyfèhbèya^tè fcëtftirt eétt vë4«*eokc vcrftandt f
Soo ^ordt üyt Hunne (^ ghclecat

Waér van jnefr met ca weet wie hout <k ovcthandc

T • r r

K: i

LENAERT

Digitized by

Google

y h j ^ o

• lil Üj ^
Jivl .<■* f*.

rutf fcr te.'

MAY TSHAHSJ

faiet tien en iüunttHstu* J&fl&rf rt mouthts rt Aufrexvrtites tnimtux
au tutfurel/fintetta'fort'bien en tfirchüérlure eihsiëntnif démaifonjrrt

/;;:>.; ':no!j 'jId

r:.-:.;fi-.:

. u * * »

V< r ;

V".-; -.

V •'

.'I ', r -

Digitized by

Google

'"lENAERT VAN ORLEY

Conflict) ScInUer.

ISidomsPckiftota {fepbt m $u betbe &wA) inben i6t. «toief nut gfidtttb»
, fin t dat de Schilders die d'onlichaemelijcke dinghen door eenighe üchaémclijckc
ghelijckcniflèn af-beldcn » plachten bet hooft der Coninghcn door eea handt uyt de
woleken veel tijdts te croonen , om daer mede te verftaen te gheven dat hun opperde
Vooghdije vanden Hemel ghégheveo wordt. 45b«Öjrf« toaeta*$tïd) t# / tpattt dl

tiet gbene ben JBenfcb upt-meeent bat gbeefifcb en aengbenaem $ ennpt boq
t« gaebe ban 4Bobt/ tectoijkn bat ben JBenf$ niet «n geeft banjnnfeifcH
abt gbefytefi. &e monbet ftaep o^omianUen-inbe^nbentieti/ba Lenaat*»
Orley met be $intcel bc£ becfianbtj* *p ben bo«& « $mcej beeft boo&r gfje
ffearpt/ gbeben baer ban ben teecRènen gbent&bat be, Emblemata «n attbm
rflefte £itme-beelben pattituliete gaben moeten fên banben ^npecüen 36! gbe
x>ainno-bcc onfen $ee* enbe #ölirfjtnaft«. #00 enbe fibelöcb Ofmmori £cbnoer boa
«. Luyck ban Sbehjeben aen twsfcbepbe ftaep thtcben ban Caefceelcn en anbfc
^botmannen beeft fictoefm^ baer niet in te$m ent* afc een ftbok bol ter»
faem gjKbacftfen en tomftenbt actiën /tnaec «pt tt metrbra # bat ben £a»
tuet tod met bt jBarcrit matb brrgbcfcfeea tnojben/ eben«bji be ttonff nat
be Keerinflb / toont be *on(t en beona$ fanber be Jfeaterieniet. tipt be fófe
öjp (be todtfce ¥ een bed g&emengbbe«R gbcftftothictbe barben bieop baetft
«ft ptaébt feet naturef&fi becbeplt $thi| wm ten Mettjen aojbeelen ben ftnm
boojnemen b'bwkb «Pt «m iebent <n namnajeb bctftmu ij* boopiibebjatbt
btoeU» bao? be ttbtijt fcaee ia gbeflopen #/ (bo bolgbt barte Ibjöd foöbtt
be jBatecie mepmeb tan Hoen. tèefonber. bc&rfjilbcr-confi be luetófte be booj<
twrbaelbe <$beefien aenbe jpaem bebben naergbelaten om eeutoub baer ban tt
roemen «nbebe memorie baer ban berpant te berberflm.

TH EODOR M A T H A M

TSfef rtaw bat een goebt $laebt-fu$bet bcöoo?t berrfm en fogaefk te (Ja
met be fdjerp|ïnnh#epbt int bebenffieh mat bp ofc$e tonere plaebr JM
t i P tbJa xa t u / noen met be obeifttebfflftept in't nptbjutfteiom berfnxen rgftaie
bp boa? beeft fóo enbe gbeujen "Rwodor Matham ten $oon}|ien baer «nebe be;
gaeft i^/ ghdtjcb bnjftttaen berfdepbe «nnten bie bp beeft foten nptgacn te
im bp be-<ton(Miebenbe «b«flen beminbt f^n. #p beeft be>€ön(t gbrtcm
bp Jacobus Matham bit fftm f^abec bJojt/foo batiuct te bedoonbcnn en i$
bat bp befTdf^bo^tflapnenbace in naet bolgdt. '

Als Ucob Uathm had iijn ldftc ut* ^cnotett

En weeck het leven af, fod werdt de denr oncÖotën

Van Theodors verftandt,die door fijns Vaders leer

Beërfden vandc Konft de wecenfehap en eer.

"" "' PEfiTER

Digitized by

Google

Dic aenqe. menleken, al een w^erheyt* IpiegUef gt } ni
Om daer in b^,b^\w'4*^o^^^tiiró'.YAÓi MCVica, ; '

Men I^ydjc^ajt^c.i^ii^-flen r v^lc^e „ -..

Om dat ais yev£n|Ita#!na*r cel g^ej^^s,.- ... .
Om dat a].mehichttwèlhaer^ ^^afgHèt>3dfke4hg^
Den'menfckya'nT^

Daér Irawkr, ^^mfl'^^^i^p)fl^^^^J-y- r
Die.af-beU' met txincof} Jij* datjgen ~$d6J) ?* lée^, . )
Een ftück VqJ ydelheyt Vaty Wjc^o^o^Cp'off f e» S^ha^ea^

Hoe al e «p^ r r .;;

Soo danichedcl w<m r .>(W.Ay.'^4o^^^Q^)|^. r!
T'gen achtcr^^en E ; Wt, yiftó^^]mn(^^ r J

In't levens /fcftevt^ ,ft r:7

Soojemaadt eaij JfXonft ^cM'ft^^WPRff^fe «a
Daer niet als £beeö ,10 weefc, y^f; VAOön^ckpm *q ^§f v$^
Bewcgingh aende ziel Qm^i.^Wida'j^.'^.^óü^,.-, .. 3fi r:

Als tlevep entfe^
- Van t'QjnftichrrjjcjKf )n^e^, &A#^u^£m&AÉte
Wat dat het leven JS , en. nóeï WS> n^et ye^^ijSei^. f . ,. -
Als ftof voor windt 'gficftelt» oft fcfraey in -$oraj^JS$ji)fqft

Het eel Mftaeitfr.^

Daer v*n den *}M^te*!
Als jemandt alle- rpoit-^es r wprefd^.ydel diuc^hcn' , . r . ,
Van hem ïèër aemicn-£tt'^^oJ!^ v ^ .vooiifchijn bmngheft
; Heel (ïri-rijck , t'gen men üyt de Kbnft begrijpen caft

Daer jeder fijn verftant met vreught op flijpen can.

Ttt PEE-

Digitized by

Google

E En g&MÉKt%he pöelv Met naaien V tó^aet^
Waèt <Jë Mmaëcftfcey t van 1 & ftfrft is m(é te k

Waerln'des lüyfte* flteckt daet foért op btóilién ftWch

Soo haeiffc'als 1 fy maei'eehs YcrUig$$ wèr&W&fch: J
Want de i: v6ihi i a , Mkeyt,va'n'Kataer e|> l e^gheK'leveti l
Kan eenen Kenner fi^n i& ijjjne'fceelèeltt^ WevèW, :

Soq van .wifc-marbef-ftéeii, pouaerclt , jjvoór cri houdt .
• '■-■'- Waér. in ffïn fratidt. haerioo vervoorderf èh; v^rftóüi^ : ;'
Dat niet jAéwnttétf ^öfdt vari fneef vofcómefrth^éiï ! " -rA t
(Tgen^dfae^i tfc^tfaér tfetCoitö) öft t'is;van Kèrti ; j^efnt&n,

Söo?levéndich'en l^otfck als jemandt fnijden can' . "_' .

Daer gfiéein ftWjï-leteérsY maer de daedén roemeii vanv
Tae xm?m ^fe^gkeVlebglieit h^tóiin^ïcifrtó 7!

Die hdbgtö Weghen als Nick tot hun löf tóchSjFl if f ^

Om $&« verinaetdcn, h&em daéf icfc in : banghen bKfef ,-
En fit ghelijc^fólrinV^
Die a#lftffe^ „

Daej mengel ^ohderheyt üt^^VèrMn^ém^ét^-^ ,VV<J
In hdü3t \é& 'f ktcri'itèêfi ,* ^hen/e^A^en' ; lf 2l/ :
Sètó^ipeï^ Statu wen aeh Tornbèn ën "ftËBWk ,* j ^ '

En an9e?iédëïheyt die o 7 ns fijn Konfc BaèVt : J ' ^^V

Iaè'^heeft aèh allé dincfc "hatr crachten : eygheti iërtv ? iu
VerbruMW^attt fijn Beirt^i 'er^Siféeïéh^' v ,12 ! ' ,M £
Het leveït^iooneri can ^tijjcfc ;Séhn^i3#^i i ni&fói; ;; £ . : . .

Sijn'tnaecktc r Mnderkcnyyan;hö^ ''

'Al t'ghérf hy fnijdt het conipt'rtet Ylëvèri overeen.

'• ; --^'-'— fsjnsm^/,,:..!^.!::::^

Digitized by

Google

1 It 1

Digitized by

Google

Sijn't groote Statucn die boven t'leven kijeken
Becleedt en onbecleedt, hy doet fijn Conft foo blijc,ken
Als t'leven t*gen* hy compt van alle kant föo naer
Dat jeder fègghen fou t'Ieeft fpo daer fpraeck in waer. .

N I COL A ES ende I AG OB Ü S
P I T AtJ/ Ghebroèders.

'Plaedt'fnijtlers.'ban Antwerpen.

lé &yfets \v|onderheyt op platen wilt befnereken
£f En ;ïh©et fijn óogh niaerilaen op d'üytnemende wereken
Die ons Pitou ontdeckt in printen lbo volmaeckt
Dat jeder naer hun Conft met groot verlangden fu^ckt.
Soq in bet poe(èl naecfej^lwci gheployde If^iwecv f ;

In fijde laeckenen, v?k^^è^|ke douweiW-

Soo veel de wetehfcHafl vant A|jden leer^|^i ■
Daer Jacob en 2#cfa*r 'wiém. fi K Meefter s van^ *

—^ — rif r ■ -■ r i ] . ■■ '[• ■ ... ' ,<> . ■' •'- ..;■•'"'" — ■ ' 'i y \K i ^":.]Ma frpV

^r**>:

DEN EERM PATER I O AïNTSÏ "E S
VAN DER B O R G HÏ

E deught en belght fraer niet de Conften tfe vèrteghen
Midts haret* lüyfter oock isjn haer kracht ghcleghcn -
Tis aen Godt aengenaem den overfèhot van tijdt
Te oefifenen in Kopft, die hert en gheeft verblijdt
Öit blijckt Jtl Turnde* ^Borgk die veele aetdigheden ''.?
Gheteeckent heeft met kolden op de Plaet ghelhedèn
Soo kloeck en wel gbedaen dat Mufa noyt en fal
Vermoyt fijn van fijn Qonft te roemen over al.

VILLA-

Digitized by

Google

-dJ

r*tï-t-^

VtLfc AME N A

Tact óp r Cpo^in1óim>V^'^^óm'(b6 langh ghctVcgcn ?
Waerórn lbo ïanghen tijdt in dwetrYghepeys gröegbén >
•- Al wijft ons ^öootw ae»(op. rtmwh deftich gjheeft

Daer fy van ouder eeuw, ferfsqfófjtawcfts ;
Noch fwfjfccadem haer hebben aen te draghen,
Stó^fcama Vïtivwn hip: niet en quam te daeghen
En riep ia cortcafin, de womderheden uyt

5o*rAis:iy K ^j^belijcla:@iot.QYiW aJ,V0rconfien, . ; ; »

Wat édelh^t dat wordt oock irtde print ghevoirden

! :^$^fofW2b^&* weïé^ijdoWdecJkt

bkj$n$tkri>aef weet met vod ^er'U)ftWvui<fl >> '
' .^net^te H&//ê^ ^örf in Hóliartdt beft bekent

Otter f awtó *K>yt e* fat fljr* lof «teer verlaten

Soo langh noch eenkh print gliedrückt 'ikrbxc óf fijn platen :

r D'tec is oaflerffelijck die n&er ghclaten wordt

1 Vanyrón^eQ)nftenaers Tvjgn* naemenojt verdort.

j% j&jtkt; ia 2hm& 'Pms wa* lorde Muien finghen -

?n ? M&l vén Pegifai van al de vrerade dinghen,.

| 4 ' Diehy oyt voor den (lach ghébrocht heeft met df naélc

Scto'- ^£4JK^&''iiytr' ^pryxtctt 1 , 'i^li^l^pc dor leloe^: gbefnedert

Ghe^üntwsawk -cao fieoitoè mp de», dach van heden,

Oe proef bewijft dedaét van't werek tot «*Meefters eer
: Jac tchooad^iuiid* vcr^tt* &n gficeft üerit nimmermeer.

TanSnij-
ierHoef.

Peeter
Holrteyn

Chrifpi-
acvandc
Fm*

Aer>

Digitized by

Google

Aenmerckiöghe op yprfqhey t d^ha<?fen oft Tijts-
ghenuchtea die (fc Qgfrifltenaers menighmael
hebben uy t ghewerckt Dienende tot leeringb
vande gïieiie die niet éeriijghe ghebréken v**
den quaden Natuer g^ep&jgbt zijn. Om dé
felve daer door te beteteü. > '

D' %t in*t <®opcd banbe atoctottflé/ «beWe robe éiïiaóttóWfc Jftam
gtoote meeroicfiettt toettenen om bun itonft oft anbec toetenfi#ap/b«t ug
be ebene bie &un meten bon een anbec iacten febattenxn (tanen op bepft

Cicero. mriet i Tune eftim laudabilis Fanu nutrjt aptcs : JBant ai? ban fbO 900* bt

lojWcbigfrè f oem oe jfamft. jittaee al tg nat toeeftctibcirbe JBenftbcn btf
i^ iijtebo^ bebbm ban b^

aenabenaem frijnt te ^n Hat fe felbee neftactt tnbe jn>maetftt feböcn / ifc
nnilcnbe tartaren Bet obemepn feyecw-to aajbt t Amor iodpu ajcip fo» br «foe
begint ban daer epg&en frfben/ foo i# tee tótitrarien bttadjabelben/ bal (maai
^cftüaec göeeft betminffebetmae&oftgbtnncbtimftio^
btoefcn noebtatu* njtcejiieb en felbfaem fom ibe,<tan(È.) bi aênfioi IbaA. Sg
bn en bun* niet aneen bpanbt ban een (Wt) ^raaiebren L tt^éb>n f Btt
(jet ooiterf bat jemanbt anbetjpi ban #« toettöm«af 7 ma» betfoepbe#i
<on(l en (tam be bjaedi ban f a$ene &p feö» met t'fcmced boojtgSpoc&t/ fto
*n toft niet gbebooofien oft berbjaoben bat jetttanbt jtjn toetenen mee* oftbn>
befte / tooit bie nt be oogden ban een anbec bbtónecHt en(bnbatottegae|^tam
acöte Öp min toeerbt te fnn al£ &e*bo**bm oft paoneekn baje be €onfi (itf
in bettboonbe. '<i$ ban nbebcuct bat feacteri «ebeïman bcm &ab boen mate
een ojbohnantie/ bie bp oocfc (feet ogeefnep bob upt gbebxeent. en ben «ft
man tyagbenbe naee be toeetbe ban bet £tuca / anttmoojbc ben boo?(cpbtn
#tbilbec ffelbeniet mm te toiltoiobebm aI#bMebnnfbett£/bm<pbelmafl
pepfenbe bat bpficmmat obccaaepte / begofi noten té bebittafien en «en te te'
ben meerok be ^Ift/Öm^c^löecBïb^obe ob^totw^fcéö^bebatjpt
niet een mijt min en mHbe tatfnalj* ft» t'fribe öbeiooft baobcy öctft ben^tiet
man Bern gbep?efentceet fef- en-bettigt) gnlbengi / boegfienbc baec bp beft oft
bieeobenjme moo?ben : bafet baec bóoa tod móiebt pafferen / toaec op btn
#cgi!bec bem b?aegbbe toaecom bp foo bom oftfot toajef te bieten 36. gutenj*
aenobefim bettmcii foo beet niet toeetöt en fctójf/ enbe, tm <£belman ofjcaofr
tooojbt I^ebbenbe moetom oatbP tem rfeibe oljet bon niet toe int (loegb/ (cftü
baee op ben (Hben jSeBilbee : bat bp Hopte: cm ötootec bee(t en team onöetw
fóo baniobm fbtten Coopman te ccbj^m bie non) meee fon abeben. Sn ttot*
O^elbc&ecbuesben biel befen ^ebttbee tenaepmeti^nepflbnibwc«rbta|*
bem borijt ijbeen ntiot toee^^tclnejétt/ en ba^fo^bt^en bie baec b^
jelW p?efmteerbm.

Digitized by

Google

De gaeve (dit den menfch vaaGodtis ingheftoit,
Wordt menichmael mhbruyckt en met den voet ghetreden

3y die QndancH^,j($; >r jjae4p c t fijn-ttjiae kptt
En leeft heel forgheloos rcéïhuyjm^W-tpdtn.

bic ïïch onder den draf menght
Wordt vande Jwijnen gheten» .

£& dtffkit fe $ffum
N*j> Uudahhur f er 4%w.

Die gheehen goeden nacnv ëti acht
En fijn ghemack voor dcere ftelt •

'Nacr geen oprechte deughtmtracht
Jac aaint de traêgheyt meér-ak geh «

. ëenen jStbilber on lefceirnt &omcrföca tijbite^ttn £tabt fo een apen brfor
Dcn^^titu: omctraööcööcfuotm gï)cbo:öï)tc eu sbeboomnte te teetbetten/ en
bir&tuü£om boot$ (ïenbe nacr bet tooIcbfytJtom tap loeft?'/ tf tm öcra noes
cototó fiftanfpwnj|ivr-inmt bie bem bjaegftbe oft fip eenen ateir-mjrfier
ojl 'Jtofik-ftoMt, mg l pmfa ben Arbijbn: C faube #« onnbofdbepbt ï
a#tbwbenbe T fctt jat / tóaeiftb* brn felben $upfman aft fin toef fou connm
(t8ffln.W »ee! ,$öjen-6eeiïen'ïfbaet tnebe berfïatnbe nopen) $n t&outne
baéjtöetftcB? babbe te öeftelïen/ tbaer op ben <&fftiïber anttooojbe : Ses jonghe
fonder de oude. <®en 2&oer oefen boö&den fm niet begrgnenbe / en niet en toiffc
fcofet on $nen tbo?en ó&e£èpaètt*aa£/ fepbt bat bet toaerarfmoft tnajer bat
ty bat met ben teriien Jïatftojd jftetteft baboe / enbr s&etofre bat- lm ban
Optencu anberen JM^aftliab^£cftltac T (bie ftbnietenftenb^f enfim
fgn giimanadto *oo)jm/todlïcr*Bert #nta bat bn ceiien ooebtn <$ofl fou
bennen / a$ &p fcm bat bocgftpbt baboe. $itr miaem té BliMten bat be on*
noofel&epbt toanbe att&epbt (nOtfitanj? (ohbet febabe oft ftnber) obermeeftert
tnerbt / om bat eicw in #« afitttata b$ ban gfjepepfen bleef/ Veen in areï>
Kfiitbept en oojetta pnno^^ b^ toftne bat renen menffftjiiet en tan -

pen bat igt bet tf^tUtdtjbtb&n flpnanbef / Horiio nbri poceft videre animura alctrïus.

<go baerom tartan wrientttf anberen in féh booanemen oft rebenen nc|t(tftalro f
banen / en Berifeen/ aroobeftert ben eenen menfeb nimmermeer ben oronbt tar
g&eotpfen ban ten anber en tan boelen tni taaer bte mettér baebt bert&oont enbr
afpooent tnerbt. Cnbe onrbatbe arebept bantan.#cftftee bier niet en tnerbt
antbecRt aenben bootfepben 2&oec fob bleef fjp in jijn ónnoofel oftdoof / bk
anDerfmtfmiffi^tentat^^

. . Ignorantia non parit faftidium tSatwr*;

D'onwetentheyÊ can bcht een menfch van quact bevrijde»
;tyaer ferenght' ipück iifehfóh menfch in druck en bitter lijden^
En d'achterdencken van bedröch (vol vüylèn aert); .
Yed wallegingh en forgh inde ghepeyfèn baere*

. ,iSm WW** inHfC&ttr , . f 1 Die in fi;n doen onnoofel wandelt

yi j^fem$dcnttr. '.'..'. . : J Giiemcyncliick trodberticfa handelt^

Shn£&-

Digitized by

Google

• '1

Sbnplkitas ^pik/M^fBr- ■ ■■■o&* t wv '
tiilfitre, 1ritat*iifiim*rèjt.

'£$ fefcrt bat eettóf J#enfc& (ï^^e^ tfttOKt tmtljah pitgotèW fótw
Igmbt ftanbeiO *$to*tf#oa^^ci^^

bat &p bet fftemoebt oft intentie banben anbecen niet en enn ftenoft fcancnfo'
ba b'cflfetttn bant» feibe te pjoeben. #00 ifï ontfc aentriegjeiy teateb* fjoe
bmftftecen&tbilbeetnetn&etn Snaphaen, jtynbe op^/enbieomfbnopttcraie
fieeftte ftet leben onfleWtoM/fcöfotlt aAJbmtt«rbieBba*bet*c|& oatfc
bent nae* fijn boobt (fa brtHen open f^ben/ ^fegabfnbtbatto turirt* bwtf
ent naettfn boobt te n*ten£"ï af bat &p ifrftöjben ]Wtf w^'Ü»*
gtyeotittt bat Snaphacn quanTT? ftttben / o) .ben S&ktUtt; ^etri.' xy^cti-gpelhebtn
bebbenbe/bebonbt bat ftyn lebet bcgoft te btberben/ botfiom naa&et toet*
fetyap bait ban te (ebben beeft be lebes g$efoben : om Bete? te., tonnen ffrn bm
pconbt bet bababbw/ *n oobenop &rt W$ oMWt fctfiftint* om te brawta
toetbt banbe Spocbtf tfytftiten annëtenbe0y.i^e|xn/ nieit^noi^ pepfentoctit
(Hbe baet naet Qbefielt tnaten al£.$ quanten te, Ibeten natltft een ma#»
leb» gfyeméeji tna£biefp foo stetttb en.nwt ftntftebin fmaejty jtó&bmoptft»
geufelt. ~ ;, 4- '

i ...

Den Kondt «lic gheten een '}^^}0^m^!^, ,
Crijghx licht wat op clen neus eer èu-1^icfcJiini>wWLrui : i

Een Snoepers handt I De ,kattV$e; '$$■ • ^ ] %-.: ' •

Valt haetf io fchaodiy : J Wpuhlrtb* gSi^WörViiiti : c

Men valght van gheene fpijs ■ & r ^?i^l|j^'2ï': .,
Voor datmea . kent : haer vujri , «tos dan -ilmimrar Vfóoirb! ?

¥« i*»jer ^etfre. ntukde* '. r> ^ > .

Die op't falset dViflght ghconcn w$n ; J Ha g^t ^ fni^% yva^r^ietv, / -v'.
Die fietmen dickwUs quafijck £ja< . ] Dacr ghy den grontnict ciacr én net.

generen jfeeptoet tot Ropmcn hit o&efdfcbap ban eenen öoop 2&enbt 9»
gbel# fftteabe/eeb&ftt eenen banbe beef €«mpaift*ie fanbier mm op ben W#
«e btftoMHbet baegflM rtntc beebtenyiae iba^inilWjbwlfitóiintg^
• laten bat ftp pent m't bolle fiöeto® bniibcn aenbatten. ©én>^iloet / óieo^tn
Xtef-bebbet ban bet Btento bJaff/te njgeffl om bt tlepn oo^aetn /-en mSxt"
beeljft om bat bp upuecubeta ebeen bfeebt obenatp ^ab&eoia be bjoowbJpw
oft moeotbJüUcftept banben anbecen te toebeefiam / bic nortjtanjsi foo aenbw
. en ben iStbilbec niet büSenbe bertaten/ beaofi bent tot bra flatb tttatpal
ban berforïjtte betbten mettbapenenbie bp fon bétniefm / ben anbec t no p w»

Digitized by

Google

-fD VBmMM Iflfi BOyPyl MOliCpPMC^ BO T Bflitrflf jBffyllirTi OCH nTTO F / vTf vfMDt

uwc ncmcnoe/ tyoogQ pent foo nappcr o een fntptn bod? m DMiDt? vuubl op
ofn ouf w in / jb c flcnitfpc en y*+ pen hcoqcHi upoj / pot wn hiiuiTiH lOnfCiDm
met en totfitoacr öetflben/féöBbenDe bar&n rTribe (boniet flbnuepifcbsöbe;
Qmppi^Vi^KVWwtttw tweeen <uipci^aii$tï|i^^ Doe om

rft ctyilftfc ftyncu bpanbt mrt ffanuuai (tact &*tod toait tottfitötBajf ) tappit

iwihbw'w / gfj IIm|V BfT flTfl lalflll Dl DIK fDtfimE ZDuDC / 1MKH|M iuii m Di

In asdacer non efi attdacï* tut<L Ond.to.Meth.

Het (chorfftc- Schaep bleyt alderineeft
Acn tWmen ltent m'een Bloodca gheeft,
fin die bet leeKjckxt is befnot
Wordt vaf»de r j»^reldt cerft befpot.

De gramfchap heeft gheen redens «acht
En daarom wordt ty fot gheaeht.

Iratm feafo cm ramt* cartt.

• ^[«lis^j^^flÉ/Clyi vrimït in ggjdt aecport te ftaett
, .'., Ais (onder hop 9 van eer eennpasJeri fprongh ghcdaen.

Die oeffeht fijn ghedult , en ruft en vrede mindt
Sijn groodfcn v/andt (die hy felver k) verwindt.

Qul>utcit fi 1^/m hojiem j^rat mëxhmtm.

VStttr ^QRHmm$Hm VKmUQIflMt gOOUttCnf^ BPW pffHnOeDC KVfK^f IMfP

Of^ noouifCpr nwwfi moe 49t|Pimt'Dfnof Qyroooptff 3un/ fit fRtottnpjpnixn
ftf AutantteMfif AipPlNttitic 9o1iwiitf^tDF^ABn|i twtr f|)ii 9nttct hi tghnfAttM
nw dHh oK|icn sMj» en Daeyonpntjt ncpr 0m(n ywinnfen / norawonr nt doop»
<wt% UBDUnn- Wogfaeman , nMer oott uff(inuifeii fSfflfbeefloo2(^noe/ttt||éttY

xosaStxA I ooeft (ienhe nat fijn raferrai en furie te bec^eeOpt bMQf / g&cfaifbe
e p nb el^ dft ^et lieri i^etod^ te oetaelenüafflien ^im fbiHi efafcooym eriWi eenen
onoeten naem Qfteben ote toon meerbec reputatie toojef alff qmWaeh«cMn,wneIcii
< flgnB i ni o in e u toeeot te noen/ en afc ben #berfien banoe Moe (otemen a(*
tmet oenScnact noemgt) befen ^^hefma^m ca» I jtito oó j p fn / fegbe naetpcel
j^ernion^imjMentttttepten/tB^nrobaet tot tlW ffgnu^t fÉetooon \$
tz gbenptpenen / in be(e oft üietobehjcfie tttoo^oen t aenflAeflen ' oetnuwbent ban
mtfen jiteue-Djoeixe-tOQ oeiot t$ out tot eenen ountefifcnjcnen uacn tf tonen
oie bangtooter aen^en ii* aW ben Waghsman foo^Imtn ben w>gbcman rttee
miettn npi oe poogt tremen/ en noemen oeni neniwciiaiaa » ukukow» peipeei
T 9 bb 0be=

Digitized by VjOOQlC

53« . ___

OW^t^l^P Eic£ vto viva ttCtt Keirman , ban Met Ht)RI COtttOtttUK Mt bfllÊtt
Wagheman , (Ktt iBddtm pfpfcttbe dat tien Keirman ban tntntKC IJttaltttpt fcMrf

al£ Oen Wagheman: fitecfatfiimcnde^ootieftp fffrartfrHWi tipt jocfeen auto*
nep gneftttift ut fgunt* van ncei BOQDcnugnc p wyyo» -

Gheen meerder vyandt heeft de dwafè hooverdy

Als dacmen haren aert berifpt met (pottemy. ]

9e gootaftp ij* (et Begin oütf bertecf* T«*.4.i4.

Die met de hooverdy verkeert
Tbcgin van alle boofcheyt leert.

* Luciferum pepulit de fitde Juperüa Ge&
Die by de Krcuplen woont leert manck-gaeri (onder kruck
En die de hooverdy bemindt gheraeckt in druck.

Hooghèn moet , vallen dóet.
Om/ex cwtujue fumtts cum res mpfinnuftmi
Vndt Jitperbmmr , nefcimus quando femms,

^fe^^.^^ AA^JD^fe K^^fedifc^M ^^hk aIIié ttiA^fe^P m^mm ö- Cim^i A*a|^muI ^^^^^m |^^.

^JTflIfH **PE|B(-flutlEDtX OD «DU VlUtt O0EC tvOOflOfin 9nRQ* nm|H |R*9 09
UMIfE XOOÊK / nOPDi iTUTrll DuDOkI UUl SDI iihim Ie uKEBEIl f Dl IB EOTKDfl DE

eenen tf artónari tot Roomen ftWAjètifee/ tot een stoot fttef-(eB&et tBtQttoao
frooou oeecoen en iopwp MOBwom iiunwr/ oetoi oomoecp o» cootconoot ^mpf
yctf i roet pope oan oen otvt st comeo oem ottwomw op oen teoxo ^otpidm
tl gacn fóSSenbe t ** fcn «pc JNbeetanM gftetpclt fcfcbe ter «fomtotfcfr/
onpe en ooumeoM tt peetot oatnttn opt tev tn^ctit optfttn pooe/on tn
^ooQÜept te (i|>tncfcen/ nukee Hat ^et op ben foegl} tot F crara in (Kt^
^C»(te?bm toa^/enobet<Ukt^
Im* W öftt*n witWl en twp out bp te leten/toaerc^tienC^ietonadantlBoco^
Wtt pp oact owt vttt en nwp ocqjoqt fpn / nttnc nnctt pttcnen ott ppfnv
ptcttK (ante U0ibcn kten/ W f ftftcm mt «ra Qcm lel» conmn ftlMy

fUWv twt öm 23dW-|putoct ( mcpnnüw ten <ttUwui te fröpülw j indt
ftffjf nefi|ogten.r

Die jemandt foeckt in ilaep te wieghen
Met (bet ghevley, en te bedrieghen
Trachofönen alderbeften vrindt
Sich memchmael bedroghién vindt.
De Muys die inde val voor haer het aes üct hanghen
Die vat'et, maer wordt fèlfs bedroghen en ghevanghen.

Digitized by

Google

Fit fpolians /polium.
Die pluckt de roofen met ghewek
Wordt van hacr dorens haeft ghequelt»

Wanneer den vahchen Volch de Craene noot te gaft

Soo is't ghemeynelijck dat een van beyden vaft.

Muren ftebttber to era bergabnt pebbeabe een goede fbtnme gelbtjf/ en
ffêibe in (Dn epgben fcpaigap niet betroubxttbe /beeft bet tnbm bof (fbnbce
jentanbbjt toete ; begcabra inbeatcbr t pepfrabe bat'et baer niet ra fon gbefbebt
oft ggebonbra tooien / bocb fiennmbe op be gbetto ub i iepep t ban era banfpn
5©ifcq»eW g»f bent t'fra* ie tarnen/ ben TOftpel aengbetocfct#nbe boozeen
geBtt -girtgbt bcgpeene/ rabc b e rgbe tenbe fön « b tb e e tbig be gpefWMteigjqg^
tajeeft nut ben nacfyt bet gdbt ontgeaben ebbe toegb gpraoinra / o n be etufft ben
ben jfccbttbtt (ipira#bcrt nuet.bpbra pot ban sin gdbt tnajtfabjiop 4tobt
oftaobere affdittn) b^!vgbfboïbctBtübnPft«ttriffcbra/iaerTdbebein
sntftolra trinbrabe/ bacftt bat ntemattbt anbeqt ab? fbra boojfcb)ebm9iraptI
ritme mocft gpeitoien pettocn/ ootp gfjeenfititp rottancn umuenDe imitcnxn
«Dtfcipd fbober tMdcontn raulbe ttött ober te ïteft&uRttB&en / jpeft tenen loojén
totibt 0(ep?atftttfettf / to fjtfftp ten «Sttfcipet fintee fant&buttte inaetlienb&ti
5pn gen» nenojra rc pennen / gpt g a ra ra peet» gpejepe «ac pp uoep pounett
bnratra ontfangbra babbe met intentie bc feibe ben to eco mrabra nacbt op be
pobif}» piaetp amen pof bp spn anbtt gewt te be cbetg p ra » wraapsfnpeipep?
" " bat ben jfteeftetfthibiraero alfrafougBctoaatoo^/mb^

\ giettepcpt pefetenjpnDe/pceft petnoofó»0vra0rogeiwopoeDOo?-gpe«
tf aet<ttrtb ra bof toebetotn gara graben inet ftope bajppbaer np tpten
bob belen jntetefi fbu pj ofütetra abt be 100. butatenbacr fonbra op jbn out met
be eed te onttoobcn / macc bonbt fón fMbra tra bootbdra beb jo gbra / taant
brajfccgtlbec (bjegbera gettt meecraba bbe) j eeftbraneff a^raoft ennopt

majf / ft* ƒ«< mi *«<».

Aunm probatur igne ) Jmküs ttmpore.
Stil fwijghen is de Kun ft om fchatten te vergaren
En t'gen' ghewonnen is met wijsheyt te bewaren.
Want de Fortüyn altijt den menfeh geen tweemael dient
Dus nempt d'occaii waet als ghy haer open vindt.

Veel betrouwt
Licht berouwt.

Pk fijn fcerect acn jemandt melt I Te goct , te mildt en te ghetrouw

Js ftcts in forgh en anxt ghcftclt | Brcnght menich racnfch tot naeberouw

Vvvz Hoc

Digitized by

Google

Als mceft om jemandts erahen bact
Die geldt heeft inde bors dat blinckt
Moet maken dat'ct niet en klinckt.

54»

Hoc datmen t'gelt en liefde rtayt Dé liefde telden keert in haet

Het wil , het fal , het moetet uyt
Hoe beter vrindt hoe grooter fpijt
Als eens de liefde keert in nijdt

Amores , &hres, y dmerot
Kon pmden eflaf fecrethsv

Teaimwnfatutitfidjfritdt* ï.."*?* 1 ':'. "
Achtten CoranoijMn wy naweg gi/ urrwnri i yootn o r gwntt „..., pp...,
lanbtfcton *4HbrctotP*ijs tsunt Wcftan(«n«wxi#cïtteb»iftamB|ö««i
ririm»/ batta tad «beUtbra (ban tctfmmbt amabt) bt« «Ma
Srien om btf ft" befte *cbj*« ****& lm^(«»m enten «ontodi«»
(taten/ tetft tefmMtf*rfe^<ta«ii*0a»4ftetattiai fónte/ tperiM
|m ten centaRbffc ft» *&*bttte*taü*rtat j tef gtetenf l toflj»/ teicee
ten Mui» anttooajte bat ftn JBocter te jfcate ta P«rip n** tel 94
twyt g teffm en iabte wa bat fln Sater toft »«f bitttutt* jlw» » I»

MCttM* • •• •

Die mee de katten fpelt A oft dreyght haer eens te {mijten
Moet neerftich toefien > want fy crabben oft fy bijten j
Söo oock die gheenen fpot oft jock en can verftacn
Mach nimmermeer met fpot oft jocken omme-gaen.

Heeft jemandt leer op t*hooft hy mach den kam met vreefe
Soo can het een ghebreck het anderoock ghene&n»

Die jemandc in fijn ipraetk oft woorden aehtethacit
Wofdt roet de fdvc munt al menkhmael betaehv

De Aepen fijn wel gauw x noch gauwer diefe vat,.
Die naer den water-back touraoyt wordt fiplvcr nat».

Die met Voflên heeft te doen

Moet wel letten op fijn hoen.

$U carpts aUa Tnl ede tna*
Mucho fake U mom

Mms mos el tam Utoma.
iUhtm geert matbjtigteii tfabaiUctban *£»cfce-

Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Bie Het Gulden Cabinet 1661goog"

See other formats