Boletín n273 (jan 1986)

AÑO 38 N° 273 ENERO - FEBRERO 1986

lA HIÑ IWANUIA OI ISfMfíANTC)

UTILAJ ADRESOJ

BOLETIN DE LA
FEDERACION ESPAÑOLA DE
ESPERANTO

Directora: Mart^a Aurora Viloria

Dirección y administración
Carreras Candi, 34 — 36
08028 BARCELONA

REDACTOR JEFE
Giordano Moya
Balmes, 38 Tel. (93) 7881839
TERRASSA (Barcelona)

COMITE DE REDACCION
Vicente Hernández Llusera
Gabriel Mora i Arana
Andrés Martín González
Luis Serrano Pérez
Miguel Gutiérrez Adúriz
Antonio Marco Botella

ENHAVO

La kovrilo: Membroj de la L.K.K. kaj la
bildkarto de la 46a Hispana Kongreso en
Vigo

PaOo

Ni esperantistoj 3

Pensoj de Zamenhof 5

Disertafo de A. Alonso Nuñez .... 6

46a Kongreso en Vigo 11

lo pri nia nunjara Kongreso de E-o . 12

71a Universala Kongreso de E-o . . 16

59a SAT - Kongreso 17

47a Hispana Kongreso de E-o .... 19

HEF — Sidejo en Barcelono 22

La Fami lio de Pascual Duarte .... 25

Parolu E-on 27

Depósito Legal: VA. 616 — 1978
G.E.T.

Hispana Esperanto-Federacio
Carreras Candi, 34-36
Tel. (93) 2402662
08028 BARCELONA

PREZIDANTO
Salvador Aragay i Galbany

VICPREZIDANTO
Luis Mana Hernández Izai

SEKRETARIO
Víctor Ruiz Rodriguez

VICSEKRETARIO
Josep Miranda Calvo

KASISTO
Joan Font Civil

Pagojn sendu al

Caja de Pensiones para la Vejez y de
Ahorros

Libreta n® 2.303-26
Agencia Riera Blanca, 436
08028 BARCELONA

LIBRO-SERVO DEH.E.F.

Luis Hernández García
Apartado 1 1 9
47080 VALLADOLID

Pagojn por Libro-Servo:

Cuenta Postal 3.1 18.078 VALLADOLID

ELDONA FAKO
Inés Gastón

P° de la Constitución 35-4°

50001 ZARAGOZA

ĈEFDELEGITO DE U.E.A.

EN HISPANUJO
Juan Azcuánaga Vierna
Gral. Dávila 127, portal 7, 2° iz.

Tel. (942) 339487
Cuenta Postal 03548531
39007 SANTANDER

INFORMA-FAKO
Enrique Piquero Vázquez
Asín y Palacios 8-6° A
50009 ZARAGOZA

OFICEJO

Rodríguez San Pedro, 13-3° P.7
28015 MADRID

NI ESPERANTISTOJ

La jaro 1986 estís dekiaríta de UN
"Jaro de la Paco" i

L a UN prokiamis tiun ci ja-
( ron 1986 "Jaro de la Pa-
co". Akorde kun tiu dekiaro, la te-
mo de la 71a Universala Kongreso
de Esperanto en Pekino, estos:
"interkompreniĝo, paco, evoluo".
Kion, en Hispanujo, la esperantis-
toj faros por la paco?

Por ni, esperantistoj, ne nur
1986, sed ĉiu jaro devas esti jaro
de la paco aü tutjara kiopodado
por la paco. La paco estas nia celo;
klare tion montras nia himno "La
Espero". Lau Zamenhof, la lingvo
estas la ilo por disvastigi tiun no-
van sentón de paco tra la mondo.
Tiu impulso por la paco, kiu devas
disvastigi tra la tuta mondo, oni
preskau forgesis.

Post la fondiĝo de Esperanto
antau 99 jaroj, okazis du mondmi-
litoj kaj la danĝero de ekstermonta
atom-nukiea mondmilito minacas
la baldaüan estontecon. La celo de
la esperantismo; "La popoloj faros
en konsento, unu grandan rondón
familian" restas for de nia agado,
kvankam tiu celado estas hodiaú
multe pli necesa ol kiam "La Espe-
ro" formulis ĝin.

Antau la centjarigo ni nepre ve-
kiĝu el nia rutino kaj faru al ni
mem gravajn demandojn. Ilin ni el-

tiris el nova revuo: kial mi estas
esperantisto?, kion mi esperas de
la venko de Esperanto?, kio estas
esperanto?, kial Esperanto estas
multe pli ol la Internada lingvo?,
ktp.

Lauvide, la esperantistoj multe
kiopodas por instruí la lingvon,
sed malmulte au eĉ ne parolas pri
ĝia idea flanko. Cu ni hontas pri ia
eksmoda romantikisma idearo de
la pasinta jarcento?

Krom la lingvo mi devas studi la
verkaron de Zamenhof. La japa-
na eidono de la plena verkaro de
Zamenhof faciligos al ni la taskon.
El ĝi ni eltiros "Pensoj de Zamen-
hof".

Eble oni povas trovi la idealon
de Zamenhof tro optimisma, sed
se antau la unua mondmilito la es-
perantismo povis esti revo, post
unu jarcento, ĝi fariĝis nepra kio-
podado, kiel la generala etika devo
de nia tempo. En nia konvulsia epo-
ko, oni riskas la pluan ekzistadon
de la homaro. Nia mondo plu estas
dispartigita, kun freneza kreskanta
armado. Esense la tutmonda vetar-
mado respegulas la lukton de inte-
resoj por la regpovo kaj la tutmon-
da hegemonio.

Ne plu la VOĈO de la esperantis-
mo devas silenti. Laute tra la tuta
mondo, super la landiimojn kaj la

3

kaosa babelo de lingvoj, super la
hegemoniaj lingvoj, la esperantis-
mo devas ne plu ignori la ĝenera-
lan frenezecon kaj montri ĉie, ke
la fundamentaj interesoj de la ho-
maro troviĝas super tiuj mizeraj
agadoj de la regpotenculoj.

La celo de la esperantismo jam
ne plu povas resti pasiva romanti-
ka sentimentaleco ĝi devas fariĝi
generala morala devo tutmonda
kaj la lingvo, ĝia disvastigilo.

Antaŭ la dua centjaro ni faru al
ni mem konseian ekzamenon pri la
diritaj demando].

La esperantismo estas multe pli
ol lingvo internacia. Ĝi estas revo
por la homaro: "Al la mond'eter-

ne militanta. Ĝi promesas sanktan
harmonion". Sub tiu flago la espe-
rantismo devas reakiri sian impe-
ton por fariĝi la historia faktoro
por la paco. Nur la alta] celo], po-
vas doni la forton por granda] mo-
vado].

Ni, do, antaüen!

G.M.E.

NOTO DE LA REDAKCIO: Tial,
ke la paco havas fortan interrilati-
gon kun la esperantismo, en okazo
de 1986 "Jaro de la Paco", ni invi-
tas al nia] kunlaboranto] ka] ĝene-
rale al ĉiu membro de HEF,espri-
mi per mallonga] artikoleto] sian
vidpunkton pri la temo: "La espe-
rantismo kiel rimedo por la mond-
paco". Dankon!

HEF-SIDEJŬ EN BARCELONŬ

Regule alvenas al nia side]o la ]enaj revuo] ka] bulteno]: Esperanto, Kon-
takto, Monato, Heroldo de Esperanto, El Popola Ciñió, Húngara Vivo, Búl-
gara Esperantisto, Paco, Bulgario I.T., Franca Esperantisto, Literatura Foi-
ro, Internacia. Jurnalisto, La Espero, Internacia Pedadogia Revuo, UN ka]
NI, Internada Komputado, Oomoto, HEJS-Juneco, Heroo, Revuo de SE-
JO, Ciesrevuino, Fido ka] Espero, Heleco, Nia Voco, Antón Balaguer, Ga-
zeto Andaluzia, Lingua Club, KEG. Suiko, G.E. de Bilbao, Valencia Lumo,
La Cenacero, Katolika Esperantisto, Te]o-Tutmonde, Koncize, Aüroro,
Libera Trako, Evoluo, Itala Fervo]isto, SEI, I LERA' ka] La Grilo.

Koran gratulon al ĉiu el ili.

Samideano Gabriel Mora i Arana, membro de HEF ka] redaktoro en nia
Redakcio, ga]nis en la pasinta monato decembro la literatura premion
"ENRIQUE FERRAN" pri poezio en kataluna lingvo.

Nia elstara verkisto ka] tradukisto en kataluna ka] esperanta lingvo], aldo-
nas al sia] ricevita] premio], ĉi premion, kiu sendube konfirmas lian meriton,
kiel unu el la pie] altvalora] verkisto]. Sinceran gratulon!!

HEF— Sekretario
Víctor Ruiz
4

PENSOJ DEZAMENHOF

El la parolado en la Guildhall de Londono, 21. Aúg. 1907.

(Origínala Verkaro. Paĝoj 382-383}

L a dua kulpigo, kiun ni ofte devas audi, estas tio, ke ni esperantis-
toj estas malbonaj patriotoj. Ĉar tiuj esperan ti stoj, kiuj traktas
la esperantismon kiel ideon, predikas reciprokan justecon kaj fratecon
Ínter la popoloj, kaj ĉar laŭ la opinio de la gentaj ŝovinistoj patriotismo
konsistas en malamo kontrau ĉio, kio ne estas nia, tial ni lau ilia opinio
estas malbonaj patriotoj, kaj ílí diras, ke la esperantistoj ne amas sian
patrujon. Kontrau tiu ĉi mensoga, mainobla kaj kalumnia kulpigo ni
protestas plej energie, ni protestas per ĉiuj fibroj de nia koro! Dum la
pseüdo-patriotismo, t.e. la genta ŝovinismo, estas parto de tiu komuna
malamo, kiu ĉion en la mondo detruas, la vera patriotismo estas parto
de tiu granda tutmonda amo, kiu ĉion konstruas, konservas kaj feliĉi-
gas. La esperantistoj, kiuj predikas amon, neniam povas esti malamikaj
Ínter si. Ciu povas pároli al ni pri ĉiuspeca amo, kaj ni kun danko lin
auskultos; sed kiam pri la amo al la patrujo parolas al ni sovinistoj, tiuj
reprezentantoj de abomeninda malamo, tiuj mallumaj demonoj, kiuj
ne solé ínter la landoj, sed ankau en sia propra patrujo konstante insti-
gas homon kontraCÍ homo — tiam ni kun la plej granda indigno nin de-
turnas. Vi, nigraj semantoj de malpaco, parolu nur pri malamo al ĉio,
kio ne estas via, parolu pri egoísmo, sed neniam uzu la vorton "amo",
car en via buso la sankta vorto "amo" malpurigas.

El la parolado de Zamenhof okaze de la Unua Kongreso 1905 en Bou-
logne-sur-Mer.

P rofetoj kaj poetoj revadis pri ia tre malproksima nébula tempo,
en kiu la homoj denove komencos komprenadi unu la alian kaj
denove kunigos en unu familion; sed tio ĉi estis nur revo...

Kaj nun la unuan fojon la revo de miljaroj komencas realiĝi... .
Ni konsciu bone la tutan gravecon de la hodiaúa tago, car hodiau Ín-
ter la gastamaj muroj de Bulonio-sur-Maro kunvenis ne francoj kun an-;
gloj, ne rusoj kun poloj, sed homoj kun homoj.

5

DISERTAĴO DE ANTONIO ALONSO NUÑEZ LEGITA DE MANUEL
LOPEZ HERNANDEZ EN LA 45a KONGRESO DE HISPANA
ESPERANTO - FEDERACIO EN KARTAGENA. (Ekstrakto)

SOLVO AL KRIZO: ENERGIO ATOM-KERNA,
KAJ TAMEN PURA

(Dua parto)

Sed ni ne rajtas trompi nin:
Malgraú la nunaj kiopodoj eks-
pluati ĉiun eblan energi-fonton, ne
nur hodiaú tiuj renovigeblaj fontoj
aparte de hidraulikaj faloj ne ko-
vras eĉ 1%-n de la tuto de la kon-
sumata energio, sed eĉ en la jaro
2000 Mi ne kovros 2°/o-jn. Ka], kio
estas pie] bedaCírinde, ke se ni ima-
gas ke oni venas al plena ekspluato
de tiaj eblecoj kiel, ekzemple, oni
jam faris au baldad faros pri akvo-
falos ĝi ne povos kovri pli ol
10% -jn de la tuto. Tio estas, pie]
klare kaj simple dirite, ke ni mize-
re trompus nin, se ni esperus solví
per tiuj teknologioj la tutan ener-
giproblemon, la tutan energi-kri-
zon, fonton de pli vasta krizo. Ĝi
estos nura helpo al la solvo de la
kompleta problemo; kaj, car pro-
blemo, oni povu kaj uzu ĉiun ko-
natan partan solvon: ĉio estas
bonvena en la kadro de malabun-
do! (Se fari komparon: Oni ja de-
vas ŝpari energion, oni devas klo-
podi pri pli racia uzo de energio;
sed, certe, per nura ŝparado oni ne
solvos la problemon. Nu, kvankam
ni estas nun en alia tereno, car te-
mas pri fakta aldono de energi-
kvanto, kaj ne nur pri sparado, la
fakto estas, ke ni same erare espe-

rus plenan solvon de nia krizo per
la diritaj rimedoj).

Tío signifas, aú ke la krizo tro-
vos alian pli perfektan solvon, au
ĝi daŭre estos minaco por ni: Laú
unu vojo, la katastrofo trafus la
Homaron post nuraj 100 jaroj; lau
alia, post 200, au 300, aú 500. Sed
nenikaze la Homaro eskapus la ka-
tastrofon, se mankus pli perfekta
solvo.

Por fini ĉi tiun lastan komen-
ton, ni diru ke por la nuna tekniko
estas neantauvideble, ke oni iam
povus veni al tiaj gigantaj kons-
truaĵoj; ke oni apenad trovus sufi-
ĉan material-kvanton por ĝi... kaj
sufiĉan energi-kvanton por ĝin
munti. Cetere, eĉ tia muntaĵo ne
povus koste konkurenci kun la
multe pli simpla kaj pli bona sol-
vo, pri kiu ni tuj parólos.

Prezenti al vi skizon pri tio, kio
okazas en ordinara atom-bombo
(t.e., el uranio kaj parencaj subs-
tancoj, kaj ankau en la ordinaraj
atom-centraloj (negrave cu “klasi-
kaj, lantaj" ad cu “modernaj, ra-
pidaj" (do, ree temas pri urania
brulaĵo, ne hidrogena): Temas pri
t. n. "fisio, fendado" de atomoj de
difinita uranio-speco, sub la influo
de "bombado" pere de sub-atomaj

6

partikloj. Sub tia bombado, la
atomoj krevas, kaj dividiĝas al pli
simplaj atomspecoj, samtempe el-
sendante grandan energi-kvanton...
kaj, utile por iuj celoj, sed bedaŭ-
rinde kaj danĝere por aliaj celoj
kaj por la homo, grandan kvanton
de radiaĵo (vi certe scias pri tio, ke
sub la influo de tiuj radiaĵoj oni
povas, laü la ricevita dozo, jen
morti, jen suferi terurajn kance-
rajn malsanojn, generi kriplajn
idojn, ktp.; krome, ke tiu radiaj'o
ne estas efemera procezo, sed dau-
ranta en la cindraĵoj de la fendado,
en la internaj partoj de la centra-
loj, eĉ dum miloj da jaroj).

Kaj bone atentu ke nun la trans-
formo al la atomo okazas en ĝia
tuto, en la elektrona selo kaj, ĉefe
kaj plej grave, en la kerno. La ener-
gi-kvanto el la kerno estas multe
pli granda ol tiu en la selo (al tiu ĉi
punkto ni de vas reven i baldad).
Kaj ni diru, ke estis la genia Eins-
tein (Ajnŝtajn) kiu antaúvidis, per
nura uzado de krajono, papero...
kaj talento, sen ajna eksperimem
tado en laboratorio, la ekziston de
tiu nova, gis tiam nesuspektata
energi-fonto.

Nia tria diagramo, celas skizi
tion, kio okazas en la t.n. "fuzio,
kunfandiĝo" de hidrogen-atomoj
al helium-atomoj (temas esence,
pri procezo sama al tiu, kiu oka-
zadas en la Suno, kaj el kiu venas
la energi-elsendo el la Suno): Sub
la efiko de grandaj premo kaj
temperaturo (krome, ja okazas
reordigo en la elektronaj ŝeloj), kaj
samtempe okazas elsendo de gran-

dega energi-kvanto, tamen nun kaj
la tre grava eco, ke radiajoj ne es-
tas elsendataj (temas do, pri "pu-
ra" energio el atom-kernoj; tion ni
montras per ne-metado de la ruĝaj
buletoj kiuj en la antaua diagramo
montris al la radiaĵo, kaj ankaü per
ne-ceesto de la internada simbolo
kiu avertas pri danĝero de radiajo
(heliumo) estas unu el la plej stabi-
laj atom-specoj ekzistantaj, male al
tio, kio okazas ĉe fisio, kies cin-
drajo grandparte konsistas el nes-
tabilaj atomoj). (Teorie, en atom-
-centraloj ajnatipaj povas okazi
eksplodo— kio ja signifus danĝe-
ron; sed nur en tiuj uraniaj — ne en
hidrogenaj— aldoniĝas radiajo.

Kaj ni devas citi tie ĉi tre kurio-
zan okazon, vere surprizan aferon,
kiu montras al ni, kiom da zorgoj
oni portas al tio, kiel eviti la ra-
diaj‘-danĝeron: Unu el la plej famaj
lingvistoj kaj logikistoj nuntempaj,
Tomaso Sebeok, ricevis la men-
don, elpensi signaron, aú kiun ajn
adekvatan rimedon por ke post, ni
diru, dumil jaroj, la homoj kiuj ne
avertite eventuale tratos la cemen-
to-kovritan restaj‘on de antikva
atom-centralo, au enkavernan de-
ponejon de radiaj'a atomcindraj'o,
tuj sciu — pere de tiu rimedo- pri
la danĝero ilin minacanta. (Kom-
preneble, tia signaro estos super-
flua se la kulturo ne soferos inte-
rrompon parolan, skriban, tekni-
kan (pensu, ekzemple, pri la Gei-
ger-komputiloj (Gajger) per kiuj
oni mezuras kaj esploras pri ekzis-
to de radiaĵoj); sed la afero igas
netriviala, vere malfacila, se tia kul-

7

tuta katastrofo ¡am okazos . (Kom-
preneble, ankaŭ ke la nuna simbo-
lo por radiaĵo tute ne garantías sol-
von al la problemo).

Kaj estas nun oportuna diri, ke
kvankam neniu el ni satas la jam
ekzistantan radiaĵ-danĝeron, neniu
vere grava akcidento okazis ĝis
nun en la atom-centraloj ĉie tra la
mondo. Ni povas do, sufiĉe firme
kredi pri la efikeco kaj zorgoj de
la teknikistoj por nin protekti —por
sin protekti ankaŭ— kontraú la
danĝero. Kompreneble, ni devas
celi la malapero de la dangero, kaj
ne al nura ŝirmo kaj protektado
kontraú ĝi; sed tiun celon oni po-
vas atingí nur per superado, per
venko de la nuna krizo kaj situa-
cio, kaj tute ne per rezigno al usa-
do de fonto necesa en situacio de
malabundo; kiel ni vidos, bona]
perspektivoj ekzistas por tio. Cete-
re, la radiaĵ-danĝero havas limón
en si mem, kaj baldad atingotan:
ĉar ni jam scias, ke uranio estas la
plej malabunda el la ne-renovige-
blaj fontoj, ĝi tre baldad elĉerpiĝos,
kaj do kresko de la dangero preter
iu difinita limo tute ne estas ebla.

Ni venu al la energi-kvanto live-
rata dum atom-kernaj fisio aú fu-
zio. Por simpleco, ni parólos nur
pri uranio, sed la faktoj same vali-
das por hidrogeno (fakte, hidroge-
no estas eĉ pli bona fonto, proksi-
mume duoble bona ol uranio: Se
temas pri uranio rekte el la mino,
ni trovas ke unu kilogramo da ĝi ri-
veras tiom da energio kiom 10.000
(dek-mil) kilogramoj da petrolo.
Se temas pri tiu efika parteto de g¡
8

kiun oni povas ekstrakti per refi-
nado (sola kiu vere fisiĝas), unu ki-
logramo da ĝi ekvivalentas je unu
miliono da kilogramoj da petrolo.
Kaj se temus eĉ pri tiu parteto de
tiu parteto kiu fine transformiĝas
al energio, unu kilogramo da ĝi
ekvivalentas je mil milionoj da ki-
logramoj da petrolo.

Por ke ni faru al ni klaran bil-
don pri tiuj gigantaj kvantoj, ni
pensu pri jeno; Oni kalkulas, ke
dum 1990 oni konsumos en Eú-
ropo energi-kvanton kiu, se ĝi ve-
nus nur el petrolo, temus pri mil
milionoj da tunoj da petrolo; kaj,
do, por transporto de ĝi oni bezo-
nus dek-mil petrol-ŝipegoj (ĉiu, ka-
pabla transporti cent mil tunojn).
Se la tuta energio venus el uranio,
sufiĉus cent-mil da ĝi; por trans-
porti ĝin sufiĉus unu sola petrol-ŝi-
pego. Se temus pri tiu frakcio de
frakcio, kiu transformiĝas al ener-
gio, sufiĉus unu tuno, kium oni
povas transporti per tute malgran-
da kamiono. ( Laú teknika vidpunk-
to, tamen, ci lasta ebleco ne doni-
gas, car oni ne povas izoli ĝin an-
taú uzado; ni ĝin citis nur por pli
klara kompreno, de la misteroj kaj
grandegaj fortoj kiujn la Naturo
kaŝas en si).

Ni devas pároli nun pri teknolo-
gio, abundo kaj kostoj. Plej evi-
dente, jam delonge funkcianta tek-
nologio ekzistas por fisio de ura-
nio. Sed ĝi ne ekzistas, laú indus-
tria vidpunkto, por fuzio de hidro-
geno; tia teknologio troviĝas anko-
raú en la stadio de eksperimentado
kaj esplorado. Tamen, ja bonaj es-

peroj ekzistas, ke en baldaŭa es-
tonteco oni sukcesos ankaŭ pri ĝi
(fakte, estas apenaŭ imageble ke la
homo ne sukcesus en tiu tute klare
difinita kaj konkreta problemo).
Por doni palan bildon de la malfa-
ciloj venkendaj, ni diru: Nenia
problemo se temas pri fabrikado
de bombo, jen el uranio, jen el hi-
drogeno. Sed la industria, paca
ekspluatado de tiuj fontoj bezonas
sukceson en dresado de tiu ener-
gio, ke ĝi produktiĝu ne unumo-
mente kaj eksplode, sed grade kaj
flue, sendanĝere kaj uzeble por pa-
ca, longdaura celo. Kaj se ni aten-
tas ke hidrogen-bombo bezonas
prajmon, eksplodigilon, konsistan-
tan el urania bombo, ni kompre-
nas, ke paca industrio por hidro-
geno estas multe pli komplika afe-
ro ol por uranio; fakte, la malfaci-
lo konsistas en tio, kiel gardi en
malgranda spaco, sen eksplodo-ris-
ko, substancojn sub tiom altaj pre-
moj kaj temperaturoj).

Ñun pri abundo: Ni jam scias ke
uranio estas la plej malabunda fon-
to, kaj ke, do, ekspluatado de ĝi
venos al tre baldaua fino — aú, sim-
ple, oni ne uzos ĝin se oni volas
ĝin ial gardi. Sed la afero tute ali-
iĝas se temas pri hidrogeno: Ni
jam diris ke, kvankam ne-renovige-
bla, ĝi estas fakte ne-elĉerpebla. Pli
konkrete: Oni taksas, ke en la ak-
voj de oceanoj troviĝas cento da
du-ilionoj (hispana "billón”; t.e.,
unu miliono da milionoj) da tunoj
da deuterio (temas pri ekvivalento
de tio, kion ni nomis, en la kazo
de uranio, "rafinita"; temas do,
nun, pri tiu parto de hidrogeno

kiu vere fuziiĝas; ni ne bezonas pá-
roli tie ĉi pri "izotopoj" kaj rilataj
aferoj). Nu: Se oni povus ricevi la
tutan energion el tiu deuterio, ni
jam vidis ke por Europo sufiĉus en
1990 la enhavo de ŝipeto (1000
tunoj). Se ni supozas ke por la tu-
ta mondo estus bezonata la enha-
vo ne de unu, sed de cent petrol-
ŝipegoj, tiu mara rezervo sufiĉut
por mil milionoj da jaroj. Kaj, kio
tre gravas, oni tute ne difektus la
marón, car de ĉiu kilogramo da
marakvo oni forprenus nur du
centonojn de gramo da deuterio.
(Estas vero, ke oni devus poste
zorgi pri la cindrajo, ja ne-radioak*
tiva, sed gasa (temas pri heliumo).
Sed ĉar temas pri tre malgrandaj
kvantoj, oni apenad havus proble-
mon. Se oni ne trovus aplikon por
ĝi, kaj oni taksos ĝin ĝena aŭ iel
danĝera, oni povus eĉ for-ekspedi
ĝin al la Suno au al la vakua Uni*
verso. (Kaj ja post forpreno de
Deuterio la mar-akvo iĝas averaĝe
pli malriĉa en ĝi; sed ni preferas la
prudentan kaj elementan nivelen
de tiu ci prelego).

Nun, pri kostoj: Ni jam scias, ke
energio el uranio jam ekzistas en la
merkato (la elektron tiel produkti-
tan oni simple sendas kune, tra la
samaj dratoj, kun la elektro de ĉia
origino). Kaj ke la taksoj iras de
tiuj, kiuj asertas ke tia energio jam
kostas au baldad kostos nur unu
trionon de tiu de aliaj originoj, ¿is
tiuj, kiuj asertas, ke ĝi estas 40%
pli kosta (kaj ke se oni plu insistas
pri ĝi, tio ne venas de ekonomia
motivo, sed la militisma pro la rila-
toj de uranio, plutonio, k.s. al la

9

militista sistemo kaj malordo de
nia mondo). — Oni scias, ke la tek-
nologio por hidrogeno estas tre
kosta komence; sed oni ja supozas,
ke kun la paso de la tempo kaj aki-
ro de pli perfektaj konoj kaj siste-
moj, tiu kosto serioze malaltigos
— kiel daure okazas por ĉiuj bran-
ĉoj de tekniko. Sed. ree plej grave
por nia afero, la !'brulajoj" (t.e.,
deuterio estas tre etkosta materia-
lo; oni kalkulas, ke unu kilogramo
da ĝi kostos ĉirkaŭ 20.000 (dudek
mil) pesetojn en la komenco, kaj
certe malpli, poste; nu, se por Eú-
ropo en 1990 suficos la enhavo
de unu sipego (cent mil tunoj) ĝia
kosto estos de nuraj du du-ilionoj
da pesetoj (Alivorte: La eispezoj
de nia hispana Socia Asekur-siste-
mo sufiĉus por pagi la brulaj-fak-
turon de la tuta Europo. Memoru,
kompreneble, ke al tio oni devas
aldoni la koston de teknologio
k.s.).

Ni venas, do, al konkiudoj kaj
fino. Se cío ĝis nun dirita estas
gusta — kaj ĝi estas tia — la danĝe-
ro de vera krizo kaj katastrofo ne
nur malaperas de nia horizonto,
sed simple cesas ekzisti; kio, ta-
men, tute ne signifas la malaperon
de problemoj, ĉar ili plu ekzistos,
kaj multaj el ili — teknikaj, politi-
kaj, ekonomiaj, sociaj - estas vere
tre malfacilaj kaj doloraj proble-
moj, por kiuj ni ne havas garan-
tion, ke ni sukcesos ilin solví. Sed,
mi pensas, ke kio pleje gravas estas
la fakto, ke ni povas fronti tiun
problemaron kun la scio, ke Mi ne
okazas en kadro de Tero daure pa-
raliziĝanta pro manko kaj fine ne-
10

ekzisto de sufiĉa energi-kvanto.

Petrolo unue, (poste, ankaü kar-
bo kaj natura gaso) ĉesos esti mis-
uzataj por."malaltaj celoj" de nura
brulado, kaj statos rezervitaj por
“altaj taskoj" de kemia industrio.
Por provizado de varmo, elektro,
hejtado, oni uzos ĉiujn renovige-
blajn rimedojn (Sun-varmo, tajdoj,
vento, gaso el biomaso, ktp) kune
kun energio el hidrogena fuzio
(kompreneble, uranio ne plu estos
uzata por tiaj celoj, negrave ĉu oni
ĉesas ĝin uzi, aŭ oni elĉerpos bal-
dad la nunajn rezervojn).

Helaj perspektivoj, do, malfer-
miĝas antaŭ ni, ĉar ni scias pri sol-
vo de la energio-problemo, kaj fak-
te solvo definitiva lau homa skalo,
kaj ke temas pri solvo je nia atin-
go-kapablo. Ni varme esperu kaj
deziru sukceson al teknikistoj pri
energio, ja rílate la renovigeblajn
fontojn, sed, antaú ĉio kaj ĉefe,
...jn fontojn, rílate la hidrogenan
fuzion. Ni esperu, ke ni povos vidi
la baldaüan ekfunkciigon de la
unua industria atom-centralo de
hidrogeno.

Kaj jen, do, kial ni esperas ke
mi sukcesis prezenti al vi, kial ni
devas esti optimismaj rílate la sol-
von de almenad la plej grava parto
de tiu generala krizo kiu jam de-
longe nin vipadas sur plej diversaj
kampoj, de tiu parto kiu havas ori-
ginon en la energio-krizo. Mi espe-
ras tial, ke mi pravigis antad vi la
optimisman titolon de mia prele-
go, lad kiu la solvo al la energio-
krizo kaj al ĉiuj ĝiaj sekvaĵoj venos
pere de atomkerna energio, kaj ta-
men pura.

DANKON

46a HISPANA KONGRESO DE ESPERANTO

Vigo de la 1 5a ĝis la 20a de julio 1986
Adreso de la Loka Kongresa Komitato
Círculo Mercantil, strato Príncipe, 44

LOĜADO

La kongresanoj disponos por loĝado la restadejon "San Francisco", stra-
to Sta Marta — apud la kongresejo— . Estas disponeblaj unulita], dulitaj, trili-
ta] ka] kvarlita] ĉambroj. Persona logado po 500 p-toj ĉiun tagon.

SUBVEISIClOJ

La urbestraro de Vigo subvenciis la Kongreson per 15.000 p-toj kaj kro-
me donacos al ĝi 400 ekzemplerojn de luksa, turisma broŝuro pri Vigo. La
kongresanoj estas invititaj al oficiala akcepto en la urbodomo kiel progra-
mero de la Kongreso.

ĴUS APERIS

Koloraj afisoj kaj bildkartoj de la Kongreso, subvenciitaj de "La Caja de
Ahorros de Vigo". Kiuj deziras ricevi ilin, speciale la kolektantoj, bonvolu
tion urĝe peti al la Sekretario de la Loka Kongresa Komitato, s-ro Jaime Ca-
moa.

LASTA INFORMO

Aliĝis al la Kongreso 105 geesperantistoj.

RESIDENCIA

San Francisco de Asis

LLORENTE. 22
TELES. 42 53 i 1

36202 VIGO

11

10 PRI NIANUNJARA
KONGRESO

N ia nunjara kongresurbo, kiu
jam la jaro 1972 gastigis la
Kongreson de la hispana esperan-
tistaro, estas unu el la urboj plej
grava], aktivaj kaj industria] de la
galega regiono, hodiaŭ Aŭtonomio
de Galegujo, evidente krom ĝia
tradicia marista.

"O val de Fragoso que é mui
fermoso" = La valo de Fragoso,
kiu estas tre bela. Nu, en la mar-
bordo de ci tiu valo troviĝas nia
nunjara kongresurbo.

Vigo posedas riĉan historion,
verŝajne estis Ambrosio de Mora-
les, kiu en sia "Ĝenerala Kroniko"
diras, ke la nuna Vigo estas la "Vi-
cus Spacorum" de la itinero de Ce-
sar Antonio.

Kiel multa] hispana] urbo], Vigo
estis regata au malvolvigis influate
de la Ekiezio aú de religia] orde-
no]. La kon vento] de la interno de
Galegujo regis dum kelka tempo
Vigon ka] giajn ĉirkaŭaĵojn, celan-
te la akiron de fresa] fiso] ka] ma-
ra] krustulo], kiujn ili destinis por
la granda periodo de fastado. Vigo
apartenis al la monaho] de Melón,
sed dum mallonga tempo, car bal-
dad Vigo fariĝis propraĵo de la no-
mita "Mitro" de Santiago de Com-
postela. En la preĝejo de Tu] estas
dokumento] de la 12a jarcento, en
kiu] legigas pri Sankta Maria de Vi-
12

go. En la jarcento 14a Don Rodri-
go de la Luna starigis strangan im-
poston, kiu nomiĝis "la rajto de
mulino ka] kulero". Lau la kroni-
kisto Espinosa, tiu imposto estis
destinita por subtenado de la mili-
ta] sipo], kiu] defendis la marbor-
don kontraü la pirato], kiel la an-
glo] kun la fama Drake en la jaro
1585, la turko] en 1617... Fine Vi-
go estis ĉirkaŭmurigita. Estis en la
jaro 1422, kiam je la unua fojo Vi-
go ricevis la honoron de "Villa" =
Urbo, fare de López de Mendoza,
ĉefepiskopo de Santiago.

Vigo konis sian precipan mal-
volviĝon dum la jarcento] 15a ka]
16a, krom en la epoko moderna,
kiel ĉiuj urbo] hispana]. En la 19a
Vigo batalis kontraü la franco], ka]
Fernando 7a "La Dezirata". Krom
la ainomon "Villa" oni donis dis-
tinge al nunjara kongresurbo, la al-
nomon Fidela, Lojala ka] Kuraga.

Aparte de la "cantigas" = kan-
to-poeziaj'o], de la trobadoro Mar-
tin Codax, ne multe restas el la
mezepoko. Martin en sia] "canti-
tigas" reliefigas la marón, la izoli-
tecon, la amon ka] la dancon.

La román ikan arton vi povas gui
en la preĝejo de Santiago de Bem-
brive, eble konstruita en la jaro
1200, fare de la majstro Rodrigo.
Sed vi, kara kongresano miros pri

la artaĵoj de Sankta María de Cás-
trelos, apartenanta al la Kavaliroj
de Sankta Johano de Jeruzalemo.
En Coruxo ankaú ekzistis alia Mo-
naĥejo, kvankam nenio restas el ĝi,
escepte de la romanika pregejo,
bedaúre parto el ĝi difektita de
postaj laboraĵoj. De la visigota arto
nur restas la arko de Pomxion, sed
el la baziliko absolute nenio. Evi-
dente en la preĝejo de Sankta Ma-
ría troviĝas multaj kaj valoraj artaj
juveloj, kiujn vi, ŝatantoj de la his-
torio kaj arto, sendube vizitos
dum via kongresa restado en Vigo.

Ne forgesu viziti la Palacon, Mu-
zeon kaj Parkon de Cástrelos, do-
nacitan al Vigo fare de Fernando
de Quiñones, rica aristokrato nas-
kiĝinta en Romo. Trovigas en tiu
palaco auditorio sub libera cielo,
unu el la plej belaj de Hispanujo,
en ĝi oni ludas, en la somera sezo-
no, teatron, baleton kaj galegan
folkloron, ciam kun granda publi-
ka ĉeesto.

El Berbes, estas la antikva kaj
marista kvartalo, nepre vizitinda,
se vi bone deziras koni la vivon kaj
historion de la fiskaptistoj. En
Berbes troviĝas la plej granda akti-
vado de la fiŝa komercado. Tie oni
aúkcias la kaptitan fiŝaron, alporti-
tan al la haveno tre frue en la ma-
teno, fare de la famaj galegaj fis-
kaptistoj. Poste specialaj kaj gran-
degaj kamionoj transportos la bon-
gustajn kaj freŝajn fiŝojn kaj krus-
tulojn al la tuta Hispanujo.

Ankaü kiam oni parolas pri la
marista Vigo, oni devas emfazi la
faman kvartalon de Bouzas, iam

sendependa komunumo, kaj ho-
diaü parto de la urbo Vigo. En ĝj
estas multaj kaj tipaj trinkejoj, kie
vi povas regal i vían l^son per la
nekompareblaj sardinoj.

El Castro, estas beia-monto, bel-
vedero el kiu oni povas rigardi la
grandiozan maran enfluejon de Vi-
go, ĝi estas historia atestanto de la
fama batalo de Rande, en la jaro
1718, Ínter angloj kaj nederlanda-
noj je unu flanko kaj francoj kaj
hispanoj je la alia.

La Guia, estas promontoro kun
mainova historio, hodiau bela kaj
moderna parko, ĉirkaŭita de vilaoj
kaj elstaraj konstruaĵoj. Karaj kon-
gresanoj vizitu la Guia-n nokte,
viaj okuloj fieros rigardante la lu-
man ludon de la urbego Vigo.

Mi supozas, ke la respondeculoj
de la kongreso jam antauvidis eks-
kurson al la Insuloj Cíes. Se iliaj
strandoj estas mildaj kaj ampleksaj
ilia historio perdigas en la pratem-
po. Miksiĝas en la historio de Cies,
la nomoj de Julio Cesar, la reĝo
Alfonso 9a, la angla pirato Drake.
Kiam vi troviĝos en la ekskúrsa Si-
po, ne forgesu rigardi la sablajn pa-
noramojn de Samil, Coruxo, el
Bao, la insulojn Torrella, Panjon,
strandon Ameriko, la enfluejon de
la rivero Mi ñor, la longan strandon
Ladeira..., eble dum la ekskurso vi
aüdos la jenan kanzonon:

Vexo Vigo, vexo Cangas,
tamen vexo Redondela,
vexo a Ponte de Sampaio,
camiño de miña térra.

13

Mi vidas Vigo-n, mi vidas Can-

gas-on,

ankau mi vidas Redondela-n,
mi vidas Ponton de Sampaio
survoje al mia lando.

La strato plej populara de Vigo
estas "El Príncipe”. Vi ankau pro-
menu tra la moderna Gran Via, la
strato Policarpio San; tio tre plaĉis
al la "Cervantes" de la galega ling-
vo, la verkisto Otero Pegrayo. Se
vi iras al la "rúa" = strato Carral,
kiu sitúas sur forta dekiivo, vi tro-
viĝos sur tauga vojo por viziti la
placon de la Konstitucio, iri al la
Katedralo, al la Laxe, kaj rigardi la
pordon de Gamboa, fama en la
lukto kontrau la franca invado. Se
vi deziras ripozi, kaj cerbumi pri la
kongresa] temo], iru al la gardenoj
de la Alameda, Eijo Gara], ĉiam
apud la maro. Sendube la L.K.K.
jam organizis kelkajn ekskursojn,
sed permesu al mi sugesti iujn vizi-
tojn: Sotomayor, kun sia impona
kastelo, Bayona de Miñor kaj Ba-

yona de Oya, kun sia monaHejo, la
fiŝkaptista urbeto La Guardia...

Evidente vi havos specialan oka-
zon gustumi la konkajn molus-
kojn, car en tiu aspekto de la gas-
tronomio Galegujo estas vera para-
dizo. La ostroj, mituloj, palinuroj,
kankroj kaj multaj aliaj maraj
krustuloj, krom la polpoj kaj tru-
toj, sendube malfermos vian mo-
nujon, guigos vian palaton kaj ple-
nigos vian stomakon, car la galegaj
kuiristoj estas majstroj en tiu arto.
Vi ne forgesu la viandon, la kapri-
daĵon de Tierra Montes kaj la bifs-
tekon bovinan de paŝtejoj Moaña
au de Meiras. Ĝi estas reĝa manĝa-
ĵo, atentu, vi ne forgesu aldoni la
famajn vinojn de Condado de Sal-
vatierra, de Ribeiros, Meder, Con-
dado...

Samideano, iru al Vigo, via ban-
kokonto ne tiom maldikiĝos, sed
via vivo estos tre felica.

Krome pri la Kongreso de Vigo
oni diras: Ke estas devigo iri al Vi-
go.

Luis Serrano Pérez

ĈU vi konas ĝin?

Monata organo de SAT

- LalDorista esperantismo - Kontraü rasismo

- Kontraü faŝismo-Porla homaj rajtoj- Eño
de sociaj luktoj - Donas la parolon al ĉiuj
latx)rlstaj tendencoj...

Provekzemplero kun abontarifo havebla kontraü
internada respondkupono ĉe:

SAT, 67 Av. Gambetta, F-75020 París

14

HEJS. ATOCHA 98-MADRIDO

JUNULARA SEKCIO DE HEF KAJ LANDA SEKCIO DE TEJO
ZARAGOZA - 86

10a RENKONTIĜO DE HEJS. 27a - 30a DE MARTO
(Provizora programo)

ĴAUDO, 27a: 20a horo; Interkona Véspero

Disdonado de dokumentoj
VENDREDO: 10.30a horo: Oficiala malfermo

1 1 .30a horo: Elementa kurso de E-o (la sesio)

Fakaj kunvenoj: Junaj verkistoj
13.00a horo: Vizito al la urbo

17.00a horo: Ordinara kunveno de HEJS

Elementa kurso de E-o (2-a sesio)

Fakaj kunvenoj: KAPE
21.00a horo: Distra kunveno en trinkejo

SABATO: 9.30a horo: Sporta praktikado

1 1 .30a horo: Elementa kurso de E-o (3-a sesio)

Fakaj kunvenoj

12.30a horo: Vizito al la Aljafería

17.00a horo: Prelegos akademiano FERNANDO DE DIE-

GO.

Eventuala posta debato
20.00a horo: K omu na foto

21.30a horo: Kuna noktomango

DIMANĜO: 11.30a horo: Elementa kurso de E-o (I asta sesio).

12.30a horo: Debato (kiel atingi bonan lingvokapablon)

17.00a horo: Fermo de la Renkontiĝo

71a UNIVERSALA KONGRESO
DE ESPERANTO

PEKINO, ĈINIO, 26an julio — 2an augusto, 1986
Konstanta adreso: Nieuwe Binnenweg 176.

NL - 3015 Rotterdam, Nederlando.

Adreso de LKK: p/a ĈINA ESPERANTO-LIGO
P.O. KESTO 825, BEIJING, PR. ĈINIO

Prezidanto de la Honora Komitato, s-ro Huang Hua, la unua ciña ambasado-
ro ce UN.

Statistiko: Gis la 21a de novembro estis enskribitaj 1054 aligintoj el 49 lan-
doj. El Híspanlo 19.

Kotizoj: Individua membro de UEA 187,50 gld = 9.800 p toj.

Vojagoj: La flugo el Híspanlo al PEKINO ka] reflugo kostos c. 150.000
p-tojn, kaj la LKK rekomendas faru tuj, kaj ne lastmomente, la demarsoj pri
la logado kaj ekskursoj en PEKINO.

HISPANA DELEGITARO: Ankorau oni ne decidís, kíuj aliĝintoj al la 71a
UK reprezentos nian landon; interesigantoj bonvolu skribi al la HEF-sekre-
tario en Barcelono por pritrakti, kiujn taskojn ílí povos plenumi en PEKI-
NO.

KONDICOJ: La plena kongreskotizo rajtigas loĝadon, manĝojn kaj parto-
prenon en ciuj kongresprogramaj arangoj. Kiel aliĝdato validas la dato de ri-

cevo de la kompleta pago.

KOTIZOJ: Aliĝo ĝis la la de majo: gis 21 jaroj 15.000 p-toj.

ĝis26jaroj 20.000 p-toj.

Petu pliajn informojn al la LANDA SEKCIO DE TEJO en Hispanio; HEJS,
strato Atocha 98, 4. MADRIDO.

16

59a SAT KONGRESO DE ESPERANTO
San Cugat del Valles (Barcelono)

De la 2a ĝis la 9a de augusto, 1986.

SKIZA PROVIZORA PROGRAMO

Sabaton, 2an aúgusto: Interfratiĝa véspero.

Dimancon; Solena malfermo. Vizito al la Monaĥejo. Teatraĵo.

Lundon. Unua laborkunsido. Fakaj kunvenoj. Vizito al Barcelono.

Marton: Fakaj kunvenoj. Amuza véspero.

Merkredon: Parolado. Fakaj kunvenoj. Vizito al Muzeoj de Sabadell kaj Te-
rra ssa.

jaŭdon; Tuttaga ekskurso al Montserrat kaj Sant Pau d'Ordal, kie oni vizi-
tos la Hispanan Muzeon de Esperanto.

Vendredon: Rezolucia laborkunsido. Fermo de la Kongreso. »«*< ’

Sabaton, 9an augusto: Gis revido!

En la liberaj horoj okazos “Artaj, Sciencaj kaj Kulturaj Horoj.

Kongreskotizoj en pesetoj.

Aligo gis
31-3-1986

Aligo post
14-1986

SAT-membro

5.500

SAT-geedzoj

8.500

9.500

SAT-junuloj 15-25jaragaj

2.500

2.500

Gastoj

6.750

7.500

Gastoj junuloj 15-25Ĵ

3.000

— Subtenantoj pagu laŭvole, sed kiu pagos minimume 2.000 pesetojn, tiu
rajtos ricevi la kongresmaterialon.

— Viajn pagojn por la 59-a SAT-Kongreso, bonvolu sendi per registrita ĉeko
de via banko aŭ s'parkaso al ASSOCIACIÓ CULTÜRAL ESPERANTISTA-
59-a SAT-Kongreso, kontnumero 900-11357-19 BANC DE SABADELL -
Sabadell (Barcelono); aŭ per posta ĝiro al la kasisto Vicente Hernández Llu-
sera, Av. Onze Setembre 59, Sabadell (Hispanio).

— La kotizo ne estas repagebla se la kongresano ne ĉeestas la kongreson.

— La aliĝilo kaj restadrezervigo estas traktata post ricevo de la koncerna pa-
go.

La Antaŭkongreso en "Valo Ordesa" (Aragona Pireneo) 26.07 -01-08-1986
Informojn kaj aliĝilojn petu al la ORGANIZA KOMITATO.

K-do Antonio Marco Botella. Av. Compromiso Caspe 26 E-50002 ZARA-
GOZA.

POEZIA ANGULO

KARN AVALO

ĈE STELOJ...

Al María Markova

Bakanal'l Parade dancu
car jen: alvenis Karnaval'l
Amuzu, moku, furioze
senbridiĝu. Gaj'eluzu
Simieske tiun revenkon
paganan. Impete, groteskte
Batu ĉian falsan konvencion,
senmaskigu per maskoj ĝin! Ŝatu
Glorojn de libero en tagoj
efemeraj. Baldad morojn
Rigidajn. Invado la stratojn,
festumu festenojn senbridajn,
Psikon liberigu kaj korpon
Adoro fervore la riskon.

Rápido, ĉar fasto karesma
galopas. Plezoron ávido!
Karnaval' fariĝas la vivo
kiam martomas Karnaval'l

Antaotempe, mi serĉis ce la nokta dekoro,
tra la senfonda fondo de la nigra senfino
ion stelon magian, kio, — bona feino—
realigos la revojn de mia joña koro.

Cío kometo brila tra I' tota firmamento
jam ŝian nomon konis kaj la deziron mian,
sed nenio plenomis ĉi esperón pasian
kaj tra la temp' sveniĝis la romantika sentó.

Ankorao, mi denove la ĉieion rigardas
kiam serena nokto la nigron steloplenas
kaj ce la kor' eniĝas nedefinebla tristo.

Sed non, revajn dezirojn la koro ne pío gardas
kaj ñor la nomo ŝia al la memoro venas
kon romantika, dolĉa, senespera persisto.

José F. Arroyo
(Origínale en E-o)

18

Johano Vélez

47a HISPANA KONGRESO
DE ESPERANTO

Madrído de la 16a gis la 20a de Aprilo 1987

SUB LA HOIMORA PREZIDAISITECO DE LA HISPANA REĜO

JUAN CARLOS la

LOKA KONGRESA KOMITATO, Atocha 98,4°, 28012 - Madrido

Kara samideano: Kiel vi jam
scias, en la jaro 1987, Jubilea
Jaro, okazos en Madrido, la
47a Hispana Kongreso de Es-
peranto, sub la Honora Prezi-
danteco de la Hispana Reĝo
Juan Carlos la.

Ni ĉiuj deziras, ke tiu kongreso
montru al ĉiu ne esperantisto,
tion, kio estas Esperanto ka]
kiaj estas la esperantisto).
Jamen, por bone atingí la ce-
lojn, ni bezonas la helpon de
ĉiu esperantisto en Hispanio.
Ka] la unua helpo devas esti la
aliĝo kaj partopreno en la kon-
greso.

Ĝis nun la meza kvanto da partoprenantoj en niaj hispana] kongresoj estis
300. Por la Jubilea Jaro, ni esperas atingí minimume 500. Por tio, estas ná-
cese ke ni ĉiuj aliĝu, sed NUN, la frua aligado, helpos la organizantojn por
pli bone, brile kaj sukcese organizi ĝin.

Tiel do, ne atendu gis la lasta momento, ALIĜU JAM, kaj konvinku viajo
samgrupanojn al baldada aligo.

La JUBILEA JARO devos esti la JARO DE ESPERANTO en Hispanio.

Ni atendas vin en Madrido.

EIkorajn salutojn, kaj gis baldad

LOKA KONGRESA KOMITATO

19

Prezidanto: Augusto Casquero de la Cruz
Sekretariino: Ana Montesinos
Kasisto: Francisco José Platas
Eksteraj rilatoj: Gian Carko Fighiera

MADRID 500

KOMGRESO D

M

i

r IM7 B 1987 j

co

X

í

i

Ñ.

L . _

O

MADRIIX) 1.987

LA KOTIZOPAGOJ

J am de kelkaj, jaroj mi okupi-
ĝas pri la kolekto de koti-
zoj por diversa] esperantaj revuoj,
ĈU enlandaj, cu internaciaj. Mi de-
vas konfesi, ke tiu tasko tre plaĉas
al mi, tamen estas momento] en
kiu] mi ĉagreniĝas, kiam la tago]
ka] la monato] forpasas ka] la aten-
data] pago] de la kotizo] ne alve-
nas.

Evidente, multa] esperantisto]
ne meritas ĉi tiu]n kritiko]n, sed la
vero estas, ke granda procento de
la esperantistaro tre neglektas la
pagon de la abono] al la revuo] ka]
la kotizon de sia membreco. Tio ]a
estas vera malhelpo por la bona
funkciado de ĉiu organizaĵo.

Hodiaŭ la Esperanto-movado vi-
vas danke al la mona subteno de-
venanta de sia membraro. La ofi-
ciala] helpo], almenau en la noma-
ta] okcidenta] lando], estas sensig-
nifa]. Do se la membro] ne sendas
akurate sia]n kotizojn au abono]n
ka] ec la donaco]n, la financa pla-
nado por kiu a]n organizajo farigas
tre malfacila, komplika ka] riska
por la respondeculo],

Ofte ne gravas la kvanto da
membro], sed tio, kion vere dezi-
ras koni la respondeculo] de kiu
a]n esperantista organizaĵo estas la
financa rimedo... por la longa ]aro,
ka] surbaze de tiu monkvanto sta-
rigi la akdekvatan buĝeton. Se ne
ekzistas bona organizo de la mona]
rimedo], neniu societo sukcesos.

La ĝustatempa alveno de la abo-
no] ka] kotizo] estas kuraĝigilo por
20

tiu] samideano], kiu] tiom entu-
ziasme laboras por nia idéalo. Do,
mi petas al vi ĉiu], kara] gesami-
deano], pagu via]n abono]n akura-
te, sendu tu] la kotizo]n al la orga-
nizajo] al kiu] vi apartenas. Tamen
se ial vi ne plu deziras aboni re-
vuon au aparteni al iu organizajo
bonvolu tiun tu] sciigi, ]es kara
amiko, eĉ tiumaniere vi helpas la
iaborema]n esperantistato]n.

Estas jaro], en kiu] 40 procento]
de la membraro ne pagis sian abo-
non, dum la tempo anoncita de la
revua administrejo. Tio estas teru-
ra dubo por la administranto], car
oni ne scias, kiom da revuonume-
ro] oni devas eidoni. Jes oni povas
sendi la revuon remburse, sed tio
estas malbona solvo, car la afranko
tre plialtigas la prezon. Krome se
la remburso estas resendita, la kos-
to] fariĝas multe pli alta]. Estas la
posta ĝiro la pie] bona pagosiste-
mo, au pere de bankoĉeko, se via
banko ne postulas kroman pagon
por trakto de la ĉeko.

Anekdote, mi rakontas al vi
agón de samideano, kiun neniel vi
devas imiti; car mi estis certa, ke li
ricevis la revuojn, ]e la mezo de la
jaro mi persone petis al li la kon-
cernan pagon. Li ne volis pagi al
mi ka] Ínter alia] senkulpiĝo] li di-
ris: tio estas kiel en DEA, se oni
ne pagas dum plura] monato], fine
íli ne plu sendas la revuon ka] ció
estas finita. Ne imitu lin, estu ho-
nesta.

Luis Serrano Pérez

REE PALINDROMOJ !!

P ublikiginte kolekton da ili
en la organo de HEF, sin-
cere mi ne povus supozi, ke ekzis-
tas tiom da kuriozaj kaj senchavaj
frazoj ambaŭdirekte legeblaj. Feli-
ĉe, post mia alvoko en BOLETIN
de marto-aprilo nunjara, mi ricevis
rekte de d-ro Olavide, el Zaragozo,
konsiderindan nombron da palin-
dromoj, zorge kompilitaj aŭ mem
eltrovitaj de li. Sekve, danke al lia
afableco, mi transkopiis por la le-
gantoj de BOLETIN jenan duan
listón da palindromoj:

En kastília lingvo: "Lata fatal
(sin anís)"; "Siete metéis (son ala-
nos)"; "Amor a Roma"; "Nadas a
Caracas, Adan"; "La musa mima
su mal"; "Sabadell amaba; mal le
dabas"; "A mamá Roma le aviva el
amor a papá, y a papá Roma le
aviva el amor a mamá".

En Esperanto: "Jaroj oraj";
"Kasa ŝak' "; "La mina animal' ";
"En am' soneton Otono (1) teños
mane"; "... vorto, verki, vero, va-
lo; kun nuko, lavo, revi, krevo,
trov' ..."; "En bus'; sub, ne!"; "i
(2) latine brua, la urb' en Itali' ";
"Sur NATO (OTAN), rus' ?";
"Nepa pen' "; "Kola lok' "; "Mara
ram' "; "Voma mov' "; "Dia id' ";
"Roka kor' "; "Kova vok' "; "Nila
lin' "; "Oskula lukso"; "Tra ma-
lam', art' "; aíí "Tra la malam' al

art' "; "Oni amas nin... sama ino";
"Ter' aromas samas amora ret'
au "Ter' aroma: amora ret'
"Amota urb' ... nun bru' atoma";
"En maj'; nun jam ne"; "Soné, ta-
men, maje, kuris al urbo inoj; unu
Ionio brulas; iru, ke jam ne máte-
nos"; au "Sane matenas"; "Mo-

ka kom' "; "Moda dom' "; "Kafa
fak' "; "Vera rev' "; "Lita til'
"Barka krab' "; "Luma mui'
"Ŝuta tus' "; "Gala lag' "; "Luna
nul' "; "Nuda dun' "; "Mita tim'
"Lekata kel' "; "Malfama flam'
"Onana nano"; "Opaka kapo";
"Orelo, kolero"; "Oreleto, tele-
ro"; "Luka kul' "; "Kulpus sup',
Luk' "; "Amerika, akiremal"; "Sa-
me ili emas"; "Li meritas, satire,
mil"; "Lin ec baras arab' ĉe Nil'
"Karb', jako kaj brak' "; "En oro
do, odoro... nel"; "Ni ĝuu ĝinl".

Kaj mi finu, por ke tiu ĉi listo
ne farigu tro longa, tiom pli, car
lastmomente mi ankoraú ricevis,
de D-ro Olavide, kroman listón,
kies publikigon mi provizore rezer-
vas por alia okazo

V. Hernández Llusani

(1) Otono = Propra nomo (Wan-
nemakers p. 20).

(2) 1 = 4 Mil por itala lingvo (PIV
p. 406).

21

HEF - SI DEJO EN BARCELONO

L a translokiĝo de la sidejo de HEF al la barcelona urbo, able okazigis
( kelkajn erarojn en la adresaro. Pro tio, ni petas al la membroj, kiuj
ne ricevis kelkajn el la lastaj 5 bulteno] de la pasinta jaro, bonvolu infor-
mi nin pri kiun ekzempleron ili ne ricevis, tuj la se k reta rio sendos la bultenon.

Kiam vi sendas poŝtan girón, aú ĉekon al la konto en nia ŝparkaso aŭ al
nia sidejo, bonvolu sendi samtempe leteron, indikante vian adreson kaj kion
vi paĝas. Ĉar oni konstatis, ke keikefoje la Ŝpara Kaso perdas la kvitancon,
kaj malgraú tio ke la kotizo eniras en nian konton, oni ne scias la personon,
kiu sendis ĝin.

Se vi leganto, jam sendis vian kotizon, faru same, tiamaniere ni posedos
vian ĝustan adreson por prepari la novan adresaron.

La disvendado de la NACIA LOTERIO estis sukcesa; koran dankon al la
kunlaborantaj asocioj de: Alicante, Girona, Manresa, Madrid, Santa Colo-
ma de Gramanet, Barcelona, Sabadell, Terrassa, Sant Pau d'Ordal kaj Valla-
dolid.

Sinceran gratulen al la membroj, kiu tre ofereme kunlaboris individué en
la disvendado de la loteribiletoj, speciale mi mencias gesinjorojn: Agustin
Boix, Andrés Falcón, Pere Morató, Vicente Hernández, Luis Serrano, Anna
Cardo kaj Anna Pedrola.

Memoru, ke BOLETIN akceptas komercajn anoncojn sur la kovrilo, en la
lasta pago.

PREZOJ Tutpaga anonco: 15.000 p-tojn
Ouonpaĝa anonco: 8.000 p-tojn
Kvaronpaĝa anonco: 5.000 p-tojn

Specialaj prezoj por membroj de HEF, Petojn kaj pagojn sendu al: HEF
Carreras Candi34, 08028-Barcelono.

NOVAJ MEMBROJ. En januaro aliĝis la jenaj samideanoj: Fernando de
Diego, Pablo José Romero, Stella de Caspary, Teodoro Ibañez, Francisco
Giménez, Cayetano Mir kaj Javier Fernández.

NOVA TURISMA INFORMILO DE BARCELONO

ĴUS aperis en la turismaj agentejoj, turisma informilopri la barcelona ur-
bo, eidonita de "Patronat Municipal de Turisme, Av. Paral-lel 202, 08015-
Barcelono, tel. (93) 223 24 20, kunlabore kun Hispana Esperanto-Instituto.
Gratulojn al nia membro s-ro J. Climent, pro lia sukcesa agado.

22

HEF — Sekretarío
Víctor Ruiz

UNIVERSALA ESPERANTO - ASOCIO

Kotizoj por 1986

MG Individua Membro kun Gvidlibro tra la Esperanto-

Movado 420 p-toj

MJ Individua Membro kun Jarlibro 1 .040 p-toj

MA Individua Membro Abonanto (ricevas Jarlibron kaj

revuon Esperanto) 2.600 p-toj

MJ— K Individua Membro kun Jarlibro kaj revuo Kontakto

(por personoj gis inkiuzive 25 jaraĝaj) 1 .040 p-toj

MA— K Individua Membro Abonanto (ricevis Jarlibron kaj
revuojn Esperanto kaj Kontakto) —por personoj ĝis

inkiuzive 25 jaroj 2.600 p-toj

SA Abono al revuo Esperanto, sen membreco en UEA . 1 .560 p-toj
Kto. Abono al revuo Kontakto, sen membreco en UEA/

TEJO 780 p-toj

SZ Kotizo por Societo Zamenhof: mecenata kategorio

sen membreco 5.200 p-toj

PT Patrono de TEJO pagas duoble Kontakto (sed rice-

vas nur unu abonon) por subteni TEJOn 1 .560 p-toj

DM Dumviva membro de UEA pagas por la tuta vivo en
unu fojo 25-oblon de la kotizo de MA. Oni ricevas la
Jarlibron, la revuon Esperanto kaj se kaj dum oni an-

■«'nraŭ estas malpli ol 26-jara, la revuon Kontakto . .65.000 p-toj

Klarigo

MG Temas pri nova, eksperimenta, kategorio kun membreco por la ve-
nontaj tri jaroj. De nun eblas aparten! al la individua membraro de
UNIVERSALA ESPERANTO— ASOCIO kontrau la malalta kotizo
de 420 ptj. jare. La novaj membroj MG ricevos, krom la membro-
karto, Ĉ. 100-paĝan depresaĵon de la Jarlibro, kiu nomigos "Gvidli-
bro tra la Esperanto-movado" kaj estos tiu parto de la tradicia Jar-
libro, kiu ne enhavas la adresaron de la Delegita Reto.
Kompreneble, la kompleta Jarlibro aperados daúre por la tradiciaj
membrokategorioj de UEA.

Ankaü MG ricevos ciujare la Estraran Raporton pri la agado de
UEA, rajtos partopreni ĝeneralan voĉdonadon kaj do estos plenraj-
taj individua) membroj de la Asocio.

Grava rimarko

Notu ke ankoraú restas validaj konataj rabatoj por kolektivaj abo-
no] al revuo Kontakto, kiu daüre aperos kun paĝoj verkitaj en faci-
la Esperanto. Minimuma mendo: 10 ekzempleroj. Rabatoj: 40%
per individua sendado de la revuo; 60% per sendo de ĉiu numero
en unu sola pakaĵo. Mi aparte rekomendas ci lastan solvon, kiu
kostas nur po 312 p-tojn ĉiu ekzemplero. Jarkolekto: 6 numeroj,
kiu venontjare estos dedicitaj por jenaj temoj: Hora kantado; Ci-
ñió; Revivigo de lingvo] kaj de etnaj kulturoj; Morto; Arto kaj lite-
rato ro.

CONCELLO DE VICO

CULTURA

REFERENCIA

18 de decembro de 1985

acorde Comisión Cultura

DESTINATARIO

SR.D. JULIO BUENO CORTES
P1 y Margal!, 85-12

C I D A D E.-

0 limo. Sr. Alcalde, a proposta da Comisión de Cultura, acor

dou:

ESrER^TO.- Examinado o escrito do grupo e.>:perantlsta "PACO KAY AMO"

do Contólo r ví°" T a recepción oficial por parte

do Concello de Vlgo, dunha representación delegada do Congreso, a entrega de //

400 ««"PlAres do plano turístico de Vlgo e subvención da impresión de postales

MID^ESETAS *** Cástrelos para o Congreso por importe de 15.000 (QUINCE /

0 que comunico a Vde, os efectos pertinente,

24

LA FAMILIO DE PASCUAL DUARTE

CAMILO J. CELA

Traduko de Fernando de Diego.
EIdono de Barcelona Esperanto-
Centro. 1985, 163 pagoj. Formato
18 X 11 cm Frezo 650 p-toj. Men-
debla ce libro-Servo de HEF

C amilo J. Cela estas la plej
elstara nuntempa verkisto
hispana. La romano "La familio
de Pascual Ouarte", aperinta en la
jaro 1942, signis turnopunkton en
la hispana literaturo, tiam stagnan-
ta post nia kruela fratmilito. Do,
kaj la graveco de la aütoro kaj la
signifo de la verko eksplikas kial
ĝia elekto por traduko al esperan-
to estis trafa decido de Fernando
de Diego. Ne vane "La Familio..."
jam tradukiĝis al pli ol dudek ling-
voj.

La verko estas romano fatal is-
ma. Pascual rakontas unuapersone
sian propran historien, siajn san-
gajn farojn kaj krimojn, kaj kulpas
la faton, dum li restas en prizono
atendante pagi sian ŝuldon.

Kelkafoje oni divenas en la fun-
do de lia animo iujn difuzajn bo-
najn ecojn. Jamen, ia terura krue-
leco puŝas lin al krimoj senkompa-
taj. Mizero, ignoranteco kaj izolo
estas la sociaj ingrediencoj en kiuj
sin movas la familio de Pascual.
Okazas la dramo en tre povra re-
giono de Ekstremaduro, en Hispa-
nio, apud la portugala landiimo.

La stilo montras unuavide for-
tan influon de aliaj klasikaj kaj
modernaj hispanaj verkistoj sur la
tiam juna autoro. Klaraj spuroj de
la Cefpastro de Talayera (15a jar-
cento) trovigas en la oftaj inversioj
Subjekto — Komplementoj— Infi-
nitivo, kiuj donas specialan arkai-
kan gusten al la tuta verko. Aliaj
trajtoj memorigas pri "El Lazarillo
de Termes" kaj la hispana pikares-
ko de la 16a. El la modernaj auto-
roj, Unamuno persia "San Manuel
Bueno, mártir", transvidiĝas en la
strukturo de la romano, kaj eĉ kel-
kaj el la dialogoj, sobraj kaj trafaj,
sajnas emani el la lirikaj pagoj de
García Lorca.

Sintakso kaj leksiko de la verko
bazigas sur parolmanieroj popula-
raj, kiel korespondas al la kruda
personeco de la protagonisto, ta-
men sen slangaĵoj. Ambaŭ, leksiko
kaj sintakso, estas artisme ellabori-
taj de la autoro. Konsekvence, la
pópela kaj kulturita planoj de la
uzata lingvo unuigas en tersa kaj
tre vigía rakontado. Rapida espri-
miveco, foje pasia kaj tumulta, pe-
las la leganton de pago al paĝo gis
la fino de la libro.

Tia estas la teksto, kiun tradu-
kisto metis antau sin por ĝin espe-
rantigi. Kiam rezulton li atingis?

S-ro Fernando de Diego faris ve-
re skrupulan laboron. Neniun obs-
taklon li preterpasis en la traduka-

25

do, kvankam certa tiaj obstakioj
multas pro la populara parolstilo
de la rakontanto.

L¡ apMkis sian propran filozo-
fion pri tradukarto, kiu respondas
al koordinatoj tre malproksimaj al
tiuj de Kabe. En ĉi verko, De Die-
go rektigas la menciitajn inversiojn
de la origínalo, per kio parte mala-
peras tia arkaika, pikareska gusto
kiu spicis la libron. Eble ĉar tia
sintakso povus ŝoki ne hispanajn
orelojn:

"La conciencia tranquila la tengo".
Mia konscienco trankilas.

"Cuando de allí salí". Kiam mi eli-
ris el la stalo.

Pascual uzas tre abunde zoolo-
giajn kómparojn kaj popularajn
proverbojn, kiujn la tradukisto fi-
dele respegulas:

"... rendida y dócil, como una ye-
gua joven". ...venkita kaj obeema,
kiel juna cevalino.

"como si fuese una culebra". Kiel
kolubro.

"como si fuese una rata". Kvazau
rato.

La svarmantaj proverboj, kiuj
foje aperas eĉ en triopaj grupoj,
prezentas gravan problemon al la
tradukisto, car íli povus perdí par-
ton de sia esprimiveco en la tradu-
ko. De Diego lerte solvis la proble-
mon, iam per laúvorta traduko,
iam pere de puré esperanta ansta-
taua proverbo:

"El pez muere por la boca / quien
mucho habla mucho yerra / en bo-

ca cerrada no entran moscas". —
Kiu multe babilas diras multon
neutilan / pro tro da parolo perdi-
ĝas la kolo / en fermitan buŝon ne
enflugas muŝo.

La formoj "dronintus, okazin-
tus" kaj similaj aperas tra la tuta
verko.

Pli konfliktiva afero estas la lek-
siko de la traduko. Ĉiu vivanta
lingvo —kaj ĉi regulo ne havas es-
cepton— troviĝas en konstanta
ŝanĝo, kaj meti limojn al tiu signo
de vivanteco estus absurdaĵo. En la
traduko de De Diego aperas multaj
novaj vortoj, kiun sendube vekos
surprizon kaj ec koleron en kelkaj
esperantistoj. Jamen, verkistoj es-
tas naturaj lanĉantoj de novaj for-
moj en sintakso kaj leksiko. Tiajn
formojn sankcii au forĵeti estas ja
la suverena rajto de la esperantista
popolo.

Mi nur menciu, ke la uzo de
"nul" anstatau "neniu", povus
eble agadi kiel lancopinto por en-
danĝerigi la tutan sistemon de la
tiel nomataj "tabelvortoj", kiu ne
estas arbitra elpensajo de Zamen-
hof, sed ĝerme troviĝas en la hin-
doeuropa lingvo de antaú jarmiloj.

Entute, la traduko de "La fami-
lio de Pascual Duarte" estas ĝojiga
evento por la esperantista literatu-
ro, kaj la senlaca laboro de Don
Fernando de Diego meritas, unu-
foje plu, nian plej senrezervan
aplauden kaj gratulen.

JES

26

PAROLU E-ON.

PAROLU E-ON. De José F. Arroyo. Formato 30 x 22 cm, 46 pafioi. kun
desegnoj de Carlos F. Arroyo. Método por aütodidakta lernado da la Inter-
nada Lingvo Esperanto. EIdonis: Tiempo de Edidones, S.A. Madrid, Prato
500 p-toj.

Jen nova elementa lernolibro de Esperanto por hispanlingvanoj, eldoni-
ta okaze de la Internada Junuiara Jaro. Gi estas bel— kaj modernstpekta
pri prezento ekstera kaj pri gía enhavo.

Tiu verko konsistas el historieto prezentita per placaj komiksaj deteg-
noj, dividita laü dek kvin partoj kaj lecionoj. Laulonge de tiuj lecionoj, kiuj
samtempe estas komentarioj pri la argumento sínsekva de la bildoj kaj da
ĉiuj noval bazaj leksikonaj vortoj, la aútoro prezentas iom post iom la precí-
pajn partojn kaj trajtojn de la gramatiko de Esperanto per priskriboj kaj kla-
rigoj en hispana lingvo, laü maniero tre simpla kaj klara. Jen bona maniero
por memlernado —por ekkoni la verán gravecon kaj la senfinan esprimkapa-
blon de la Internada Lingvo.

Laulonge de la tralegado mi maikovris kelkajn preserarojn kaj eraretojn.
Estus bone, por reeldono, fari la konvenajn korektojn;

Pag. 12: “la kunveno komencigos...". Ne. “la kunvenon,..".

Pag. 13: “ĉiun tagon mi studas...". Ne “ĉiu tago...”.

Pag. 14: “Kiom da partoprenantoj...", pli bone ol “Kiom partoprenantoj...".
Pag. 14: Por elementa kurso pli bone estus “vi devas plenigi tiun (aú “ĈI
tiun") aliĝilon" ol, tute simple, “ĉi...".

Pag. 15: Ne “Kia tago estas hodiau? Hodiaú estas dimanco", sed “Kiu...“.
(Laü logiko, “Kia tago...? La kvara de aprilo", aü "Hodiau la tago estai
venta". “Kiu tago...? Hodiaú estas dimanco".

Pag. 16: “Kunporti". Ne “Kumporti".

Pag. 20: “Kion vi pensas pri tio...“, sed ne “Kiom...".

Pag. 22: Ne “globo", sed “balono".

Pag. 24: “Hodiaú estas bonega vetero". Pli bone: “Hodiaú la velero estas *
bonega".

Pag. 29: Mankas supersigno ne “anstataúi" kaj “anstataúo".

Pag. 32: Same, en “sufice".

Pag. 32: Ne “doni al vi tiun belan pokaion kitl trofeo", Md "... kiel tro-
feon".

Pag. 33: Bone estus klarigi ke plej bone estas "no mart^nta kaj lrif>kant«",
anstataú “sed manĝi kaj trinki".

PAROLU E-ON ŝajnas al mi tre altlra, trafa kaj konvana Ubro fKW ko<
mencantoj.

O MOMA I amana

I'AIU H IJ I !)N

V I' I t I 1 II 1 (ll!

J( )M I A M M( ) > ( )

Mdimi I ll 1 li^ T inm |n 1 i li? I i li i u i

ni's".

f’Ri /() !)(M) l'l SI ! OJ
Müniíi'hlii, f i> 1 vil ili^ Mis

piiiui t f i'dfi iM U), |iiillkii»tii 1 l!l,

4/080 VAl i ADOI ID
Aú rokti! iil hi vmki%li»J I Aim
yo, Av. Ll.mi) (lituti'ltiiiin n m 1 1
?a, 28034 MADIDD

"Al mi multege interesas la Bahaa movado. C.ir (ji est.i'. unu ni l.i i)r.m
daj mondmovadoj kiuj, simile al nia, insistas pri la frati’i.D dr lu himtiim
Ĝi alvokas, al ciuj homoj, ke ili komprenu unu la altan ka| kr rm Inmu
ami ĉiujn aliajn.

I) 1 o l ,1 /atnnnhiif
(3iin si’ptrmhio 1!) 1 d)

Ĉu vi deziras koni ci tiun movadon, kiu laboras por .itmiii, intnr ali.iin
aferojn, starigi la unuecon de la hotTiaro per Univi'is.ila 1 iniivo ’ Skiihu
al poŝkesto 395 de Cartagena (Murcia) kaj vi ricnvos, kml i'hln pli'j bal
dau, senpagan informilon.

[ ianknn