LETTERA DEL
SIGNOR FEDERICO
FEDERICI SCRITTA
AD VN AMICO, NELLA
QUALE SI...
Federico Federici
fi?
Digrtized by Google
LETTERA
DEL SIGNOR
FEDERICO FEDERICI
SCRITTA AD VN AMICO,
N ella quale fi narrano alcunt meriti più importanti
della Sereni/sima RepubUca^»
DI GENOVA,
VERSO LA SANTA SEDE
. Apoftolica Romana.».
IN GENOVA,
Per Pier Gioanni Calenzani, vicino à S. Donar qI
Qtn licenz* dt'Superitri*
M.DC.XLU.
Digitized
-
X
».
Digitized by Google
i
E R vbidir V.S. Illuftriflima ho (cnxl
j[ reati calamo ) con breuicà raccolto
■j* quel che di p : ù notabile fparfo i n_*
R publiche fcritture , e nelPlftorie hò
52 Jf^®L^| ritrouato, e ferir to allo Scoppio nel-
SjHSS* ^Jfig^J lamia lettera Rampata in Genoua
Panno 1*41. circa la pietà* e li meriti della noftrsu*
Republica Genouefe ver io la Sedia Apoftolica Ro-
ma na \ e tralafciando gli ornamenti di pompofa eia-
quenza,parcndomichc la vciità,e Manza delle cofp
non ne habbino di bilbgno , hò altrctamo premuto
di auerigare il tutto con le Iftorie ftraniere , c noftre,
e con le indubitate autentiche fcritture , che nell-
Archiuiopublico fi conferuano,delle quali farò pron-
to dame oc cui ara , c fedel iodisfattione ad ogn'vno.
Perche cqaofciuto , e ben giuftificato quanto dir^
inappreflo, V.S. poffa con maggior franchezza d'a-
nimo, aflFertnu,efoftenerpergiuftitia con tantc_#
ragioni ben fondate , e vere, che la Republica noftra
non hà Prenctpe che la fuperi di meriti verfo cotefta
Apoftcrtica Sede •
Si gloria per tanto fra le primogenite d'Italia, d«
haucr riceuuta la vera fede da gli Apoftoli , per
predicationi di S. Barnaba i il quale partendofi da
Digitized
1
Syro, S.Romolo 5 S. Valentino, S. Vie icino, S. Se-
condino , S. Defiderio Vefcouo in Francia , S.Gio:
Bono Arciiicicouo di Milano, e liBeati Ciò: Bono le*
poltoinRua, Ciacorao di Voragine, €atarinetta__»
Adorna,&Ak(TafldroSauli Vefcouo di Pauia,& a/eri.
Le reliquie delle maggior partedequali,iafiemcco
tante altre importantiffime , e rare, fi cuftodilconoiii
-Cenoua in quantità ; e qualità tale , quanta ( efclufa
Roma ) non sòie lì tr cui in altre Città , da che maf- -
fime vU'urotìotrafpouateda Pera, tutte le Reliquie
di CoftantinopoK, quando fòprefa da Turchi , e ri-
partire frale Chicle di Genoua per publica fcrittura,
^^inuentario* c ■ f » ■
Non vi fi è mai mar rirìzato alcun fedele,mercè cRè
dal principio della nafeeate fede fi n ho ra^è Tempre
(lata reità da 'Chriftiani, e Carolici , e fempre tanto
diuota,&obedicmeàS.Chiefa,che nofihà la Sed*
A pòftolic a Prou i ne ia , o lì a Città alcuna,che fia jfeata
più coftànte,c più pronta, a continuamente feguitar
la fua fortuna cantra gli Sciamatici , e contra la pò*
tenta fecolare , che ropprìrneuano* Softenendo per
lei guerre, e difpendijdiaotabiliflìmaeonfiJéi^atto*»
«e , perle quafi rti^itornoi Genouefia efferiiKrtoIati
STRENVICATOLiClDEFENSORESEeCUESI-*
<dménelbkeueebc fté uc i aa I^ re ff 0 2 vpdfcu A f 0
* E con le armate de quali, fei' legnimi Pontefici fu-
rono liberati dalle oppretfioni de' Scifm^i t ici , è pattfc
V ,3 <iicfli
Digitized by Google
diefli riporti nella Sede Papale , cioè
Papa GiouanniOtcauo , che ritrouandofi Tanno
«78.opprelfodal Prencipedi Spoletifii foccorfo , c
liberato con vna potente Armata de'Genoueft, com*
in virad'Innocentio/f.delPanza ci 7.
Gelido IL con diece Galere richiede da S. San*
Itti per fuo Legato , fòleuatoda Gaeta , e condor
toin faluo à GenouaTanno 1 1 iS.Oueconceffegra.
dilli me Indulgenze nella noftra nuoua Catedralc W
trafportata in quei giorni , econfagratada luicom-
affermai! Caffaro de vifu, lacomode Voragine, 0
49. Se ilSig. de Reg.lrat. c-4i 5 • e la fua Bolla ìftefla.
InnocentioSecondo fù ricondotto a Roma co J<f.
Galère Genouefi, con l'aiuto delle quali il Papa fcac-
ciò Anacleto Antipapa com'indettoCaffaro de vifu,
il Voragine, e Sig. de Reg. lue.*}*. & il Baronio
tomoxi. Scaltri fotto Tanno 11 ?*•
Alelfandro Terzo fù liberato da Genouefi > e nce-
outomignificamentein Genoua Tanno ittft; come
in vita d*Innocentio4.del Panza c. 17. ne glilftonci
roftri tutti , e nel breue Apoftolico regiftrato in dett a
mia lettera ftampata nu^ 1 .
InnocentioQaartoafrediatoinSutrida Federico
a. I ,ipcratorc,mandòfegretamenteà chieder aiuto i
Genouefi fi quali con Armata loro leuandolo da Ci-
uittaùecchia , locondufleroa Genoua , e lo fottrat
fero di quel pencolo con loro grandi/Boa* gloriaci
^ com-
Digitized by Google
eorn'in fua vita, & in tutte Tlftorie di quel tempo nel
Vrbano Sefto fu liberato dall'affedio di Nòceri,c5
l'Armata de'Genoue fi ,e condotto in Genoua l'anno
i)8«f* Oue ftabilì Pautt oriti Pontificia col caftigo
d e f Card in ali Scifmatici , e con ce fife Indulgenze in tut-
to fi mili a quelle di S. Marco dì Venetia,corae in Tuo
Brette, ft in Pia tinaie aclllftoriede'Ca ualìcr idi Ra-
di del Soffio cpf.
Ma nelfanno loo^ritrouandofi il Pontefice, e lo
fiato della Chiefa infettato da Saraceni ( che poco
prima prefa Oftia , e quelle fpiaggic , haueuano an*
che Taccheggiata Tiftefla Roma ) edefiderando il S-
Padre (cacciarli dalla Sardegna, e dalla Corfìca, oue
regnauano , e di onde feorrenano le marine d'itali*,
operò con Genouefi,chc conte armateloro fi ponef-
feroa raleimprefa, concedendoli gli acquifti , &efli
fcacctatine i Saraceni^ fatto prigione il Rè Mo za 1 1 o f
s'infignorirono prima drfla Sardegna (qual diuifero
co Pifani loro copagni ì quella imprefa) e poi cfli foli
co n qui ft ar o n o la Cor fica , che mok o p ri m a in tempo
di Carlo Magno ha uc a n o parimente con molr a glo-
ri i loro conquistata , e da pift di eoo. ami in qua lem»
pre poffeduta con raro eflempio fra Potentati Chri-
ft iani, non trouandofi alcun Rè in Europa, nella cui
linea fi a più antico poffeiTo , ne titolo d acquifto più
gloriofo f a più giufto di quel de'Genouefi , che toL
Digitized by
9
ieroquel.REGNO ^Saraceni* % perfraGòn* del,
Sommo Pontefice Romano, in tempo che le Prouin giq
di Calabria ,e di PugUaVintitotatónaper E>u$ato ,
e non Regno > come il tutto 6 n vede in Reginone Mo->
nacorifpettoal primoacquifto,e nelSig.de Reg.lt .e*
3oy.rifpetcoal fccódoacquifto,e nelle lftorie noftre*
' L'anno poi 1088» iQenouefi con grandifiìma Ar*
mataentrorono con altri Potentati d'Ita lia,a pejfux*
fionedel Pont eficea danno de Saraceni in Africa^»
c5 vecifionc di i 00000- di quei Barbarie refpugjna-
tione della principal Città loro, e fecero quel Rè trl^
butario alla Sede Apoftolica, com'atteftaii Baroaio*
c molte Bolle Apotioliche. ' Ì
v. A tal vittoria fiteceffe la gloriofiffima imprefa di
Terra Santa, nella quale i Gcnouefi prima dogn' al-
tro Potentato d'Italia ( come dice il Vefcouo di T no T
c molti altri Autori) a per fuaficne di Papa .Vrbam^
che li mandò ?n Cardinale legato apofta, interne»-
nero in varij tempi con ottopoteptiffime Àrraate(che
U mfàore fà d i 7 o« Galere) con la fona delle qu a li co.
cTorri , e con le machine toro, furono prmeipaWBmi
-Autori del a c quitto ( prima del loro a rriuo difperato)
e poi del mantenimento di quel Sacro Regno > che
Jafcbbe flato abandonato da Balduino per la gran
potenza de' Sara ceni, fe i Genouelì non H promet-
tete ano h lor afltftenza , come attefta no i detti Anto»
ri i & i n*emorandi Priuilegi , per quali reftò in giant
w A ' parte
Digitized by Google
9
pari equelR«gnoa GenoircG, e iWafuioAclHiifflrc
rcbclbpr.nriftcifo Sepolcro di Chriftoiù intagliatain
oro , e mamemua per molti ftcoh con I autorità d iS.
Cbicfa che non foffcrfc, che fi icancellalTcro giimai.
E (7 0 'Bdlduims %ex /«^, <^ Hiemfalem , *c
for S Jcpulcri Dimini Noflri ÌESV Ct/RISTI , m-
'vandotradùlanucnfi EcclejU V.Lauremij Pla*eam<vnam
in Cintiate Sanct* Hyerujalem.etin loppe aliarti iuxta gr**
tuitam ^oluntatem Cammei t qua** lanucnftum&tcmam
fartem fruitati* tA^ur interim cum tcriia parteillim urri-
tory <v( juequo difieniiituf Lcuga <vna , & <vnum C*P*k m
eadem, & in C intinte fifare^Jimiliter ,ey> teuiam partem
Ciuitatis Celiar on,cum tenia parte re dditus Por tus 3 et Cittì-
$atis>& illius territori] , 'vfqucquo Mftenditu* leuga %>n* t ac
trecentos Wfantw commutAtìcne Cafalimni in vnoqueqùe
énnoy & tertiampdrtem <vniui cuìufuis Ciuit*tis,quas De*
innante auxilio ìanueth quinqttagint* rtel plurimerum, cum
tenia parte redditus teme iilarum Ciuitatumsvfqucquo dU
flcnditur Uuga <vna, Cafale <unum , in 'unaquaque quo A
melius elegerint, excepttiduobus,<& tertiam pattern Ciuita-
tisTiahiLni*,cumtribusmelhribus Cafalibus qua elegerint,
Ji e* auxilio lanuen. cepero, & acqui/mero. £t volisla-
nucnfihus imo quianec ego, necaliquit homo, meoconftlio af-
ferra wobis'vtiam, aut memhrum , W capti onem faciet,
tutaliquid Jc<veJìro f &*Ji forte contigeritme , <velaliquen$
interum homi uhm , i* bis delinquere t infra trenta die rum
' . * * fpatium
Digitized by Google
IO
fpatiuma<vejlre Legate prtmenìtus, nulla propellente
t x cu f abili caufa veli* fatisf acere non renuam* Cerner cium
nullum dabitif in tota tetra quam habco , *vcl acquércre pi»
tero, ncqi Sagoncnfes, neq* Nolenfcs, neq* zAlbiganenfcsjM*
que Domus Gandulfi Pifanifilij Fi opta .
Et fi forti ali qui s 'ueflrorum hominum, uel ifiorumfupeé
di forum vbicumqi potcfìas nofìra extcnditur , ucl dilatabi-
tur, mortuusfuerit , prout ordinauoit rei fuas concedam 9 fi
autcm morte preoccupante abfqi te fi amento decejferit , focus
fuis'violenter nil auferam , fi 'vero ali qua Galea i/e/lr*
amore T)ci caufa in partibu s meis remanferit, quid quid de-
prddauerit eisnon auferam , Vgide F otaria, Vgo de S anele
ts4kr*ham,(jcruafws r Dapifer,Gualterius Macemet , Fre*
dcricus de Car belio, Pexellus Vicecemts, G elfrcàus de T*r+
re, nam eandemfecuritatem cuicumqi dedcroTcrram meam
facere vobis faciam duos homines iurare lanucnfìbns prò
Ugge 4109.
Tattut njntuerfo OrliTerrarum , quoniam Neslanne*.
Cmf*le$,iuramus tibi 'Bai duino J(cgi , ac defenferi Ciuitatu
Sanila f/iemfalem, quia ncque Nos, necaliquis home ne-
fìre eonfilio auferet tihi t vitam, aut m embrum , aut tapi fa-
eiet, nel aliquid de henert ^cgni , qned mede habes >ucUc -
quirere poter it in maritimis pecioni bus a dui tate Sydonìx
<vfqmeq*e verfus One*tales t Meridiana^ piagai ditata»
hitur : Sefi(qmdabfte ) ali qui s home inpradiSth rtgionibui
^renum t*um<vfHrp*retcntauerit, qui ce tempore in parti*
kmxm cxn*jìr4sfucrin*emtrae^csm<rtaUf*tc ,wl*h
>-. ali que
Google
li
aUepeo tuorum perméttiti* adimWy a^de/infereì fieri non
pecufabunn Et hanc tandem jewiMimfaciemm evento*
que dedcris pranominatam terram .
Notnm fttfilijs vniuerfalis SceUfa, tam prtfcntihus^ui
poflcriiy*uodegà < Btltr*mi San&i c^tegidij Cerne t , dono ,
& coniti* Eccleftam Sancii Laurent ij latine n , Com-
muni lanu£ fotum Gibcllet> cum omnibus pertinenti}} ipfius,
&Caftrum tyerij , &ftabul*rij cum omnibus pertinenti >
& tcrtiém par ter» T ripolis ah vn* maro 9 *vfai ad alind prò
*vt %cgis *B affamar in determinai ,cum Infulis ìpfius ùuita-
tis , Portu in mambus G uglielm i cognomino £mbriaci,0 berti
Ffodcmar, ingonis de Pedala , tsinfaldt caput Sfrigit»
& hoc in frtfieMtia %egi$ Hdduini Hyerofolimitanì a me
fàBum eft , 0» ab ipfis receptum , premifi autem fi* qui*
turni i hoc donum 1 [yranic a p et j uajione, aur yualibet frauda
lenta oecaftone ,fcn quolibet modo caffare frafumcntc, me ti-
fa *diutorium dare, & p*o poffe meo, remot* mni etcafim
defendere .
infupcr concefsi riswt nuli tv lanuenfutmjMc aliquis Sa*«
nenfis , JtueNaulenfit 9 aut eAlb$ganenJts,dNi^ , o>/fi
ad Portum Pcneris , nec etiam quislibet Lumbardus cis in
focietateadiunBus ,z>llumtribu(Hm dènti in mea Terra >
frater illos > ani hintdKubi debem tramf retari pentgriw,
tfrkoeie ipjis tantum peregrini* p epigi etiam Mie rWmd-
lushorumpojlauam inT errane meam r uenerim x membra,
<vel ii'nam perdat per atiaua m meornm heminum infuriar*
fatiatur., nec tradatur efiptiini, W aliquomedodifturbetur,
B z §uod
Digitized
iV
" ^odfifalÌumfueritperindaHriam,fue per ignòti
tìam, & mi hi fuerit notifieat»m,d*ri* i 5- dierum indù*
cijs , a ut infra a me corrigatur , qnod eorrigend um fuerìtjfr
fuad rejlaurandum rejiaurctur .
&30 Veltramu* Coma SanBi^egidij propri* ;
manumraui fine omnif rande obferuare^crter*
qwe a me ipfo in terra mea acquhere potut- i
rinthùty& ìpf*m ei?inp*8t$m pofui prò me ?
* & haredibur meis » zAnno M-C.iX* fcxto>
- Calcndas lulij, lndiclione fccunda*
T 7 TZoanus Epifcopm Seruui feruorwm Dei, diletti* filijfi
-V - Prwi , & Canonici* dominici Sepulehri ,Salute *
&t4poJfolkambcn.Gramr, &* culpabilisprafumptioni* ,
enormitas ad audientiam nofiram lanuxn. Cimurri con (]**-
Hhne pententi, qtrod quidam do ' Canonici* ve/bri r tìéf^HjS*
èAM fcripturàm , <fu<r fiatata bona memori* Hai dm ni
gis ,'tnter eum , & ipfo* lanuen-contincbat de circnitu alta*
ris ^bì pr<tfat<t'lrtttr# ràdiabant ,damnabili prxfumpj-erie
tniqukatedciere ^rreigefl^memoriam tollerent ,
fr&fathìannenfibufdiftcnfionnì &fcanàal'rmwrpam ge-
nerauerint, cmn nulla fereporth €hrtfti*m Orbi* ignoret >
quodftcut de ipforum concordia 7 Terra Hyerofolomitan<*
multi* modi* commodtim , ex difcordia , & twrbathne ipfc
rum graue pote(laecidere detrìmenttm t Qui* prtpeer di*
fctetionìvc{lr£perzs4pó(lolica [cripta pfacipiendo manda-
*ws,<inaten4isco* qtq pr^ilU ftteranublki mi*nis**ft** m
► - 'Jl tei
Digitized by Google
rés fcriptura, quam dixtniui > refieére eompellatU , ant fi itti
mortmfunt, <veidlia$ forfetan non comparer ent > Ves ai
rejfaurathnem eiutbnpenfasidoneas de communibm [acid*
mihtts miniftretU prtdiftis lanucnftbus]eam restaurare
*volentibtt$ nMnm omnino prxfectis obfiaculum , quo minus
ìnìitterU denuo reparathcmfiitutionis antiqua renouet mt-
Humemum, quodcumfuerk auElorcT> omino renouatumj
taueatis cmnimode ,ne in pradich fcriptura femilh pr&funih
pioni* innùuemr exceflus. T)at. Verona 3. Jdus Mar-
tijdnm Ìl%t' %
* Prefero poi i Gcnotrefi (jamquam'vtriJMachabtiy
con armate loro , e machine murali molte akrc Terre
m Sorta r come die* Gonfrcdo Monaco, & ilCaffafo,
è ruieororono talmente Teffercito Chriftiaaò fotte*
Daziata che finalmente fò efpugnara , come fcriffe
Pelagio Cardinal Legato, alla RepobJica , cioè •
Nos autem cum toto ex trenti infinita s<vobh grate s re ferimus*,
procoquod Galeas qua* ad Tèrra Santi* fubfidium tranfi
mififih inobùnecefsltatte articolo fubuenerunt , in aduentOt
marum exereitusqui propterinfortunium, epuodnobisin fe 4
poDecolationis "Beati loannis contigerat animwn ?e&*vir*
tutem amiferat ,plurrmumeonfmatus quaR nibil mali fu*
fiinufjfeejin fermio Chrifii refumptis uiribus fletit t virilker 9
aeprudenter. « • '
. ;Qu;indi intraprefero la guerra importantiflimaLJ*
contra Mori di Spagna nelja quafe i Genouefi in gra*
tia del Sommo Pontefice , con Armata poientiOìmi
-i:'xUtn di
Digitized by Google
f 4
dÌ7tf.Galere,edi i <s>Naui, prefero Minorica , AW
meria,e Tortofa,reftandoie in gran parte Signori*
fcacciatine iSaraccni,e poicfpugnata Maiorica,caiw
d iilfcro prigione ì Genoua quel Rè Saraceno, c h^_^
così attefta il Caffaro, il Sigonio de reg.lt. (uh anno
i i47-c tutrigli Iftoridnoftri, e di Spagnai e fecero
in appreflb tante impre fe contra que'Barbari, c ne
riportarne) tante, c così fognala te vittorie, quali fi
leggono nel Zurita , e ne gli altri Autori Spagnuoli
fotco gli AlmirantiGenoueii delle famiglie Zaccaria*
Bocca negra , e Padana, che farebbe troppo long a
Uftoria in narrarle.
. Non minori furono gli acquifti , e le imprefe
Oriente, in Trabifonda, & in Tartaria (per tralafciar
quelle della Grecia ) oue da per tutto fondarono i
Genouefi Colonie,e domini) importanti, & introduf-
fero il rito Catolico Romano , anco fino in Sodaya,
alla Tana, & in Gaffa, dilatando ( Imperio loro con
tante Prouinci* in quelle parti , the potrebbero for-
mar più di due Regni , e propagando in elle la Reli»
gione Catolìca e Chriftiana, del che talmente fon
piene l'Ift or ie, che farebbe di tedio il raccontarle.
. Ma quel di che priocipahnente fi poffono gloriare,
è di hauerfempre forte nuto guerre imporranti/lime
contra gl'Imperatori Scifmatici, ma Alme contrae
quelli della Cafa di Syeuia , ponendo di continuo a
tanaglio hfteffa Republic a con forre terreftri, e
mariti-
Digitized by Google
mantiene memorande, conftantemente mantenendo
le parti del Pontefice,rifiutando partiti di grandiflì-
fni Dominile premij offertili da Potentiffimi Impe-
ratori , e da gran Rè » che cercauanodi fottrarli da
fauorirc l'ApoftolicaSede, le Bolle Pontificie l'attc-
ftano, e S. Bernardo ne fà loro vn egregio , e memo-
rado Elogio in epift. 1 29. e così Pietro Bifarro c. si f »
La Sede Apottofica dado©, anni in qui non fece
mai imprefa alcuna ma ricima , che per lo più non—»
iuffe comporta dall'armi Ltguftiche,ò retta, e guU
4ata da Perfonaggi Genoucfì •
Fra quali i più memorabili furono Guglielmo,'
Vgo, Anfaldo, c Nicolò Embriachi , c Guido Spinola
«elle guerre di Sorta, Guglielmo Alberto Fief.
chi neli'acquifto dei Regno d i Napoli , Gbr Cardinal
Ficfco, che fece venire in Italia Gio:Aucuc eoa fei
milla ca^alliin femiggiodi S.ChkfocàtraVifcoiiti,
e foftetme Vercelli , & altre Terre , come nel Bionda
deca z.c. $ S 9 .e nel te vite de* Ve feouidi Vercelli, Pao-
lo, e Federico Frcgofi Cardinali Abilitanti di Santa
Chicfa di grolla Armata contra Turchie molti altri
de v quali fi fa me nt ione ne gli Elogi ilei Foglietta.
* E nella qua! San ra Sede riluce la gloriofa memo-
ria di otto Pontefici Genouefi, Eutichiano, Innocen-
zo 1 v. Adriano * Nicolò v. Sifto 1 v. Ir noce n 70 vii\>
Giulio %. & Vrbano vt 1 . Infigni tutti, altri per fanti*
là canoniza ta , altri per bontà > alni per virtù , altri
per
Digitized by Google
I*
per Magnifkcnia, fra* quali però Emincntiflìmo è il
merito incomparabile d'Innocenzo i v. ( chiamato
Luminare Munii i) in foftener l'autorità Apoliolica, &
:in ampliar iJ Dominio Ecckfiaftico ,priuando dell;»
Imperio, e delle forre, vn formidabile Imperatore ini-
, - mico di S. Chiefa , con acquilo del Regno di Napoli,
e di Sicilia, per laCamera Apoftolica , fe ben morì
4ieiriftcflbacq«ifto,chepoi e fempre reftato per \\
«altro Dominio à Santa Chiefa , quale riconofee fvfo
<lel Capei rollo, & al tre grandiflimehonoranzeCac.
dinalitic da lui , come nel feguente Aio Epiufio
«Napoli fi veci^V, <j » ; . . .
/■.»••• 1 * * • * • j •
*•••*..' . * • ... ; * • •/
INNOCENTIO lllLPont.Max. de omni Cbrijìiana
. . 2{c»unwuus cit purpuree Pileo primis Ctrdd. excrnajfet
> NcApolim 4 Conrado cucrfam } San£ti Puri r eHi tue ndum
'. Curaffet innumerhqi alijs preclare f$ prppeDminc,gefḷ
Pontificatum fuumqu&m maxime illullrem re ddidìjkt.
x tsinno JUCCUlLlucclHcefsit. ;
* * .. • > ■ é
k r ...... . • l * i
E Giulio Secondo racquiftò , & aggiunte all'ideilo
DominiolaMirca,rciràrcatodiRauenna , e kpià41-
luftri Città chehora ta Camera potfèdein Italia , co.
<ine che della magnificenza ne fiano euidenti prouc
ncirifteffa Roma,!efabriche famofiflìmedi $. Pietri
con la Captila Papale , l'Ofpital di $. Spirito , San t V
■ i * * " Apo-
Digitized by Google
ti
Apòftoli , Pbatc'Sifto ,!ftradaiGiulurV grao parte del
Palazzo: di Vaticano, Grotta Eerrata , - la Fontana
de Tretri ,e la- Tiara, o Regno Papale , e la Iaacia>
che pafsò il coftatodiChritto, tutte opere, e dona-
titi ^PonteficLGenouefi. ù
Si tralasciano le a trioni, e le memorie egregie di
im riumerainfiriitodi Prelati ; e. Cardinali Genone/i,
S$*ì Jccminpsfaere S*%miEccUJi*ìcvaieiike Tomaio
de Vio Cardinal Gaetano in dedicatoria , il frutto di
tate Legatioitifroportantiad Vtjlità,e gradezw del-
la Sedè AppftoRca, maffimein inghiltérra ( oue fu da.
dTi introdotta l'autorità ftraord ina ria 'della. Chicfa
Romana in quel tempo) e ne gli altri Regni d'Eurov
pa , Parma difefa cohtral^dcricò imperatore Ver-
celli ottenuto, e mantenuto per la Chiefa contra Vi-
feonti i e cosi Bologna due volte , ne fanno mani-
fefta proua . • ■■' .«! t ,* : H ^ i / r
" . Solo ricorderò il Cardinal Luca Fiefco* che ardi
con manifcfto pericolò d i fiia vita, ifrfcitar il Popolo^
e fgridar contra Sciarr a Colonna , che haùea fatto
prigione il Pontefice Bonifacio, e ffr perciò autor ,
della iibertà del Papa,comenel Landino fopra il Pur-
gatorio di Dante, e nel Ciaccone •
Et il Cardinal Nicolò Fiefco, che rifiutò il Pontifi-
cato offertoli per non volerlo per aiate vie * come nel
fu o E! ogi o del Foglietta, e nel Gàrimberto fi vede . *
£ <osì il Cardinale InnocenzaCibo > che egreggia*;
» . - C mente
Digitized by Google
ti
mente {ottenne che : Cardinali non faccfleronòuitài
c non abbandonaflcro il Pontefice, in pregiuditio di
S-Chiefa* come che fuffero fpavenUti da! fecco di
Roma, e tra* catterò di t rasfenre la Sèdia in Aoignò-
nc, come fi legge nel Tuo Elogio del Foglietta , e net
Cccarelliinfua vita.
Alle cofe fudette fi dourebbe aggionger con km*
ga narratione , ta glorio fa conquida ddnuóuo Motti
do, ritroua to dal Columbo Gcnouefe , con tane'rtiir»
le, e propagatone della Catol ica Fede , quanti no.
torlo, e moltiffimi altri meriti non mmor?,verfo VA*
pb (lotica Sede, mà fi tralafciano per non faftidir
V. S.
Due foli Brcul d'Aleffandro Terto ,e d'AfeflTari^;
dro arto , b afta no per a tre rigar quanto fi t detto?
e pei- far conofee re à tatto il Mon do la ftima cke fi
deue hauer della Republica di Genoua •
Vt IncUi*, acfMimhtiHHcnfiH Quitto, qu* fiume tm-
fefis numinis, de in^nieisClniJliam nomlns trt«mpkwn i &
<vi£iori*mfrequ€*rcr oWinuit^eorum^rhespluritHasmU
ra qu4dam t cr twncitiU potenti* [ubittgauit, dice Inno-
cenzo fecondo^ Cdeftino Terzo m lord Breuicnun-
tiati in detta mia lettera al nu. 5 j .
ALexandcr Efife opus feruusferuorum Dii, Vtntré&ili
Frétr$Syr0osfrchicp$ft*p0 9 & diletti* filfjsCént*
mas CONSPWBFS ,&vnintrf*CUr*>&^opul> !rt
nutnfc*
Google
; £&dnonpriusts4poftolic*falutationisafa
firaVihis [cripta dtptndimus, non negligenti* vllatenus ad
fitibtndum>fcd mani feH*necef sitati neueritis imputando >
Nam firn perdileSes film noHns Nobile s Conciues KJÌros,
qu i adferuitium noflrum de grati* Feltra <ueuemnt+ ncuìfic
cndimus, cum parte /amili* nofir* in Infida Liguri* ,
Urea nefiraremanferaty net cum prepter income ni c mi am
umpms>rctipere aliqnatenus pcteramus . Nunc autem Vm
Unquam earif timcs, &fpeeiales Eccleft* filies liner il z4p*-
fiolicis vifttantes, emnimadasgratiarumaaicntsl^efirafii^
etritati referimus, quod ita f*is in ebfequid "Beati Petri,ac no*
Ere , ecnjìanter expofuijìis, *vt facrcfanSa^fater Vefir*
Ammana Ecclefia 9 ftcut plurima iarn deFilis commeda , &
incrementa fu/iepit ,ka&de attere in Vefira feeurim pro^
Umeeenfidat,aeinierc*tere$Caih.Vtimti$ filies pr*cipui
Vehis, & fpecialittr 'vniatur.
. Rs enim nen cam lakijs tantum honerantes t/erie ,
imme ipftm opere , & vertute diligere , Spiente viriUs
m£»faej4t4MÙ ex*k*re.
Litei ergo hanc finceritatìs (onjìantìam , butte n/eftr* Ae-
mionisferuorem , n*e fungi pofe , nee tepefeere eogitemus t
e*m tmenprjentihm Uttetis dnxìmut eonfortandtm per
tsipcfltlicéfcript* regime*, mettente^ & txortantesin Do-
mino, tpmenns de Snmmi ^egisauxiliocoufidetues.unlliut
ter tori sformi dine, nnUiut <vmÌ commininomi impttude-
J$mU gat mima twfum ■viriCtthdiù , &> Urenti*
Digitized by Google
20
DEFEftSQ'QÈS Ecclefttìn deuothne tptiùs<veflr*qi
libertatis tuenda propojito perJiHatis , confidimus tnìm , at j»
fpcramus >quod illa fuperni dextera c ondi t cri s , 9*1 fcmper
Ecclefiamfuam regit , preterii >&fubpcdibmtiut imh
uerfos coment inimicos , <vobifcum erit femper , <J7* operati*
tur y <vt c unti os aduerfarios <vcfiros eius auxilh petifsimèf**
pereti s i Ne* autem Ecclcftam * & Ciuitatem veflramtari*
quam preprìam , & fpccialcm Qameram "Beati "Tetri , ac
noHram , diligere y b onerare , ac modis emnibus exaltare
<v 'olente $ pr* Xege*,& Principe; teme , atf alios Ecelcfi*
filios cfficcre non *cffabimu$ - 9 'vt omnem tonftlium , &
auxilium, quod nobis gratta diurna concejfcrit, <vobis fempe*
amplifsinue conferatur . Dat.apud Montem Pcfulamm\
IXXtlcndis Madij i 1 5^. £
Lcxander Gfifcepm&t. TóteHati , & Populola*
men. Sai eyz^fpojlolicam Un.* Bcclefia TJci olimX
perfecutìones mtiltiplsces , &gfauifsimaspaticnter i
i \>Pis infide axdeuotione ipftus, conftaxtìamfimifsimàmj
& clarif simam habuiHis, ita proìmni ttirtute refi/fende eiuf-
tefibui, plurima rerum wcurrijìis difpcndia, $ diferimina
perfmammmuhismateriamadmirattonis habentibus, quoè>
inttr tot aduerforum fulmina , tanta fuiftis animi firmitate*
cwfpicuì, &ta#dtm per Dei grati* wictorivpraclara fa-*
tnvft.Hisctenim magni s meriti s quadamalia Magnifica in**
depjfc fpirùuadfe€iJìis^ifuod f videlicet tranfmarinis partii
far ,illa qua honorem .EccUfta , ac rolmrEcclèfmfiic^ Uber^
• « »
0 tatis
Digitized by Google
u
ùti$, ncc non defenjtonem , & ampllationem Catnolic* fi-
dcirefpiccre t vidcbantur,fubinnumeris txpcnfts, &*Uij~
ribus grandi Hudio vigilanti foUckudini promouifUt
Aieritorumji quidem pramijforum cumulus qu*Ji quo da Jjfu
dusinccnfpc&uSedìszsépofìclicd refulgens , eam reddidit
fefefollicitam i 'Vt t vostalibusextollat bonoribm , &*gra-
tiam vbcrtatc ccnfoueat, quod exinde vobis, & pojkris Ve*
firis ,pcrpctu#'iucunditati$ materia producantur •
Cu if4qifei.rec.lnn. Papa prddecejjor nofler cufratribus
fuis per Cintiate m Vc&ram perfonaliter tranfiens 9 fuerit in
multi s de prstmifsis mentis infermata , fpgauifus per cui~ :
dentiam operis àgnouìffe , quamjinceram , e> obfcquiofam :
demtioHem circa diclam Sedcrn haberet, in Vobis dignum t
effeprouidit , <vliuxta Ve^rorum dejideriumVos fu* gr*>
ti* priuilegio munìfetper quod inVobis exinde rcuercntcr in
S idem femjfer accrefeat affetti o 9 in generale?» deducatur i
notitiam , quid inter caros F n memorata Sede; reputat ,fibi \
cérifsimos, & quod eidem inaffcftu potifsimum , *vt *ff»i->
Jìispreipfa'votìua retribuere magni tudinetn pramiorum: .
_ fTnde idcmPrddeceffor per fuas concefsit liner a$ , <vtVeflris .
inclinati precibus > Nosquatenns degratia plenitudine repu- »
tamus fauoris *vniuerfitati Vcfir* ad injlar Prtdecejforis ;
ipjiu* ,au£loritate Pontificia indulgerne . Quod in T^egui {
SìcilUpertinente ad lus 9 & proprietstcmScdis ciufdem,ac
DucatuSpoleti , Marchi*, \jAncmitan& % Patrimonio "Beati
Petri in Thufcia & omnibus terris E cele fu Tornante a Da-
ttfs cxamnibus, 0* colleQis ,feu pedaggi ad tyas pertinenti^
C 3 bus.
Digitized by Google
ttitut , &> immutiti , nulii erge no$r<Cùnctfùù»is&>c.
T>*t. Nm/>. VI idU*n**rij 13 5 5 fmifteatus mflri «nm*.
Alla qu-al teftificatione fi aggiung ono i titoli, che
iSommi Pontefici foleanodar à detta Republica^
ncUta *cioè />*tywC/«iwda Aleflandro Terrò, Uw
nocenzoOtfcauo, e Giulio fecondo, Sublime da In-
noceti zo fecondo , e da Aleflandro Terzo y ^hriùfa
da AtetTUiiiro Terzo , Qd[ttudotM da Eugenio Q^urA
tod Duce di Gènoua( al qua le daprencipi era data
titoloni ^reoiffimo fin nel 1 360. in 1 4fcajt Qom<x li
è ptouato nella mia lettera ftampata al num. 141.
Le quali honoranze come furono teftificatc ifk^
tanti Bretti, e Bolle Apoltoliche, cosìfuronaftwgr
giormente autenticate da grandiffimc gradto je j*rw
uilegi eiFcttiu?,conccrtì da Sommi Pontclki.aJI*R&«*
publica noftra, l'Anello conceffo m[\gmmfttfttm^ t
morisSediscstpoftolicét, la LegationeOltr amar ina per.
petua ai noftro Aixiucfcouo,l lndulgentemcdfifi»c,
die ferone conche a S. Marco di Vtxiwd^ilnoir po^
ter^ffereinteidettàfofow
nt* &nno baftanw , & ^indubitate fede .
Ne c iò fò fe n w gradirò me fonda met » di rag ione ,
e*oH gtuftim , percheofcra i meriti particolari con Iol
S: Scd e Apoftofara Ad ttti> è d owitaalte ftepublka
Ocnouefe per atoi importai*^ rilpetl^iK* «atta^
men-
Digitized by Google
menta , che G » maggiori Potentati <FEurop5L-rÌ
Si per Tanrichità fua da mohilEnii graui Autori tiw
paata maggiore di quella di Roma (mà ccnofciuta,e
confeflata da tutti gli Eruditi/ rà le più antiche dita.
Jia per Colonia ,o Mun icipio de Romani ) come anche
perle gloriqfe vittorie nauali memorandifsime pct
gli acquifti importanti di molti Regni, fra li quali ho*
*a effettiuameote poflede il Liguftico , e quel diCou*
fica , c nepuòcop grandifsimo fondamento guitta»
mente pretendere due altri , cioè que 'di Sardegna-, t
di Cipri, conquidati da Geaouefi , a* quali i Rè di
Sardegna ,edi Cipri erano perpetui Vadali , c tribù-
tarij,come nel loro giuramentodi fedeltà paga,
menti de tributi fi vede nelK Ar chimo pubHc<nft Gc*
coua,enell.i mia lettera ftaaipatanum.23,
. Oltra chepofledeanoin Lcuantc rant'Ifoleilluftri,-
$ tante Città , e Colonie importanriflìme , che pe*
trebberò fornai due>al tri gran Regni, con li quali teu
neano in maniera à freno gli Imperatori Orientali,
Cjbe fi elegeuanodi riconofeer in petpetuo la Repttw
bKca con annui Perperi cinquecenta, e con p&li j de-
aurati, che a ncor'h ora fi confcruano, per conuen rio-
ni di EmanueIe,cdiMicbelcImperatori, Pvitirtiocte*
quali ricuperò l'Imperio, e lo mantenne con le fòtW
de'Gcnouefy come odia detta mia lettera alrttì.
. Mercè, che lACrttàdiPera (cioè àdir llfteffo Por-
ta diCoftantinopoii) era waatfoIiMo Dominio p*f
«ohi
Digitized by Google
*4
molti fc coli, e perfino à quanto durò quell'Imperio
fot topofta a' Genouefi , come l'I fole di Sci©, di Mete-
lino, le Smirne, CafFa , il Cembalo, Sodaya, Sama-
ftra,egranparte di Trabifonda, e moltiflìme altre
Terre, <5<<|r Ifoledi Leuante , le quali fe fi poteflero
ritoglier dal Cran Turco, farebbero de Iure della
Republica Genouefe, come alcuni Som mi Pontefici
hanno dichiarato, e patuito in diuerfeefpcditioni,e
Cruciate contra Infedeli, e particolarmente Pio fe-
condo, che in molti fuoiBreui così afferma , e repi-
loga in gran parte quanto fi è detto difopra in Di-
ploma Cruciata , 3^ in volume del Cardinal di'
Pauia^ •
- J£xcclUMifsir»ds,&* Magnifica: Ianuti&Fcnetiamm
Prlcs , qu<e quafi duo lucentiaSydera , illwninantOrbcm
Tefrd, fi legge nell'EpilèoIe^del Petrarca, e nel proe-
mio d' vna gran Pace fatta 1 aniao 1 3 5 nelle guerre
fra quetteduepotentiffimeRepubUche.
Nelle quali i Genouefi talmente fletterò a' Vene-'
tianifempreà fronte, combattendo con emulatione
fra loro , per lo Dominio del Mare, con armare taluol
ta di aoo. Galere entroui 45 . milla combattenti tut-
ti Liguri, che pofero ad cftremo partito quella glorio- '
fiffimaRepub. nella guerra di Chio«a come noto- >
rio, % in detta mia lettera fi è più cópitaméte narrato.
Gli Imperatori Germani, et tgrtgìam<virtHtem Ter-
r*, Mfiriqi partam, ìttcttaRo^^iaCMfrasIariuthprimd T
Digitized by Google
fui f unititene caput Jnum Inter alias Ciuhates maritimi
altiusexiulliffe, ejrprvfpicuis virtutum, atf muì 'rerum prò-
bitatum optribus, terra ytnarij^ cmni tempore prxpdUre. ve'*
raciter audiuimus , & per ejfeflum exptrti fumus y pla€uit
uofir* -'Maicflati tantorumVirorum omnium amici tiam eli*
gere, ey tenere, tycumomnì ben ìuolentia T2{AL alijs con*
feruare , tosj^ cmgruis honotibus , & amplioribus benefieijs
{mptr honorar^p . 11 che fi vede rettificato dazieri
Imperatori, cioè ; - :-Ii.--T»
. Quìtatemlanm P %M c&ttris Italie CiuìmiUs Nù
hlms forefundatam , ac ipfam fmitjfanjs libertari bus , &i
bonoribus SVPB ^ omnibus mulripUcìter in/ignita^, 6 c J
oltreché Federico piimodjedc la precedenza a gli»
Prcmifsiteis *vlira tmnesCìuitatcsluUéthonmmfaxt^e^
e cosi Federico fecondo.
Eciò perche i Genouefi erano ftimati datiittìi Pbi
tentati delMondo, come popoli bellicofi, &Prepote.
tes,ac Strenui, <^M*aJati dal Petrarca,e dal Bion-
do, e che nelle fòrze ( maffime maritane ) fuperaua-
no di gran longa tutti ^li altri, come affermano pa.
pa Adrhtió fcHÌì xihiltoaua potentiffimi , incliti , e
gloriofi) Gio: Villanilib.8.cap. x7.elib.5j.cap u6.
diceeflerePIV RIDOTTATI, E P I V*
POTENTI, CHE SIGNORIA DEL
MO N D O, cosi S. Antonino, il Giouio, & alrrico-
me che sin t itola {fero Signori del Mare , come dicono
il
Digitized by Google
do r ilGuicciardino,& altri . hwtnullm inimjju Ac~
nucnfium t et o pelago mmerc audcat . Perche e/fi v ie t a u a-
no | e con cede uano la nauigatione , come fi può ve-
dere nella mia lettera ftampata al
molte autentiche fcrirture .
Per le quali , e per l'Iftorie fudette , come refi a più
che baftanteracnte auerigato tutto il contenuto in
quefto difcorlò, così nonfarà alcuno, che con veri»
tà pofla negare, i meriti così grandi, e fegnalati della
Rcpublica Genoucfc yerfo la Sacro S. Sede ÀpofloH-
ca Roman a ,e V. S. hauerà veri , e potenti argumenti
da fuft cncr Ii,fe li fa ra data alcun'altra di quelle occa.
fioni, che mi fcrifled'hauer hauutain cotefte raunan-
tfi di letterati, cantiti.
DiV.S.llIu&rU*
Federico Federici.
* 9
Digitized by do
Digitized by Google